KONFLIKTY MIĘDZYNARODOWE

Transkrypt

1 Stanisław Koziej WSPÓŁCZESNE KONFLIKTY MIĘDZYNARODOWE UCZELNIA ŁAZARSKIEGO 2019/20 1

2 Istota i typologia konfliktów międzynarodowych A STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE B Kryzys Konflikt Wojna Zbrojny Niezbrojny Klasyczny Hybrydowy Potencjalny Realny Zimna wojna Symetryczny Asymetryczny UCZELNIA ŁAZARSKIEGO 2019/20 2

3 Konflikty pozimnowojenne UCZELNIA ŁAZARSKIEGO 2019/20 3

4 Najważniejsze konflikty pozimnowojenne: przegląd ogólny BAŁKANY (BiH, Kosowo) BLISKI WSCHÓD Zatoka Perska/Kuwejt/Irak 1991 Wojna z terroryzmem : atak Al.-Kaidy, Afganistan, Irak 2003 Konflikty izraelsko-arabskie (Hamas, Hezbollah) Libia, Syria, Państwo Islamskie OBSZAR PORADZIECKI Wojny czeczeńskie Gruzja Ukraina UCZELNIA ŁAZARSKIEGO 2019/20 4

5 Kontekst polityczno-strategiczny: cele i charakter wojen Okres pozimnowojenny i wojny secesyjne (ZSRR, Jugosławia), Liberalny interwencjonizm (Kosowo) Wojny kontrterrorystyczne (odwetowe - Afganistan, prewencyjne Irak, stabilizacyjne(?) - Syria), Zaprowadzanie demokracji (operacje pokonfliktowe w Afganistanie i Iraku) Wojny neoimperialne (Gruzja, Ukraina) UCZELNIA ŁAZARSKIEGO 2019/20 5

6 Kontekst operacyjno-militarny: środki i sposoby Zatoka Perska wojna przejściowa między XX i XXI wiekiem, armii nowoczesnej z przestarzałą Kosowo rola lotnictwa Afganistan i Irak wojny asymetryczne, kontrterrorystyczne, przeciwpowstańcze, operacje pokonfliktowe CIMIC Rewolucja w wojskowości (technologiczna, informacyjna) Agresja hybrydowa UCZELNIA ŁAZARSKIEGO 2019/20 6

7 Kontekst prawny: ograniczenia i konsekwencje Interwencje humanitarne, prodemokratyczne, obrona praw człowieka (Kosowo), Response to Protect /R2P (Libia pierwsza autoryzacja RBNZ), Rola RB NZ nieprecyzyjne, różnie interpretowane rezolucje (Zatoka Perska 91, Libia), Zaprowadzanie demokracji (nation building), Samoobrona wyprzedzająca: operacje uprzedzające a prewencyjne, Atakowanie celów cywilnych(?), jeńcy (tortury), prywatne firmy wojskowe UCZELNIA ŁAZARSKIEGO 2019/20 7

8 Potencjalne konflikty neozimnowojenne UCZELNIA ŁAZARSKIEGO 2019/20 8

9 Obszar euroatlantycki: USA/NATO Rosja UCZELNIA ŁAZARSKIEGO 2019/20 9

10 WPROWADZENIE WOJNY NIE SĄ TYLKO PO TO, ABY JE PROWADZIĆ!!! Są także instrumentem zimnowojennej konfrontacji politycznej: służą do straszenia/odstraszania, szantażu/deszantażu W czasach konfrontacji zimnowojennej XX w. (I światowa zimna wojna) główną rolę odgrywało zagrożenie globalną wojną nuklearną Okres pozimnowojenny to przede wszystkim próby Zachodu budowania kooperatywnego systemu bezpieczeństwa wspólnie z Rosją Po rosyjskiej aneksji Krymu i interwencji na wschodniej Ukrainie zakończyła się era pozimnowojenna w stosunkach bezpieczeństwa Rosja-Zachód Rozpoczęła się nowa, hybrydowa zimna wojna czyli ponowna konfrontacja polityczna między Rosją i Zachodem z groźbą użycia środków przemocy zbrojnej (włącznie z bronią nuklearną) w tle, ale już z bardziej zróżnicowanymi i ograniczonymi formami tych UCZELNIA ŁAZARSKIEGO 2019/20 10 zagrożeń

11 Pokój (P), wojna (W), zimna wojna (ZW) i hybrydowa zimna wojna (HZW) P W P ZW W P HZW W Do XX wieku XX wiek XXI wiek ( przezroczysta granica między pokojem i wojną) UCZELNIA ŁAZARSKIEGO 2018/19 11

12 Rodzaje wojen w zależności od dominującego w niej typu przemocy Rodzaje przemocy w międzynarodowych stosunkach bezpieczeństwa: polityczno-dyplomatyczna (P/D), społeczno-ekonomiczna (S/E), informacyjno-cyberprzestrzenna (I/C), militarna (M) P/D S/E I/C P/D P/D S/E P/D S/E I/C P/D S/E M I/C Wojna klasyczna (militarna) S/E I/C M Zimna wojna I/C M Woja gospodarcza M Wojna informacyjna (cyberwojna) M Wojna hybrydowa UCZELNIA ŁAZARSKIEGO 2018/19 12

13 Kooperacja Konfrontacja Od zimnej wojny do nowej zimnej wojny ZIMNA WOJNA 1990 r r. NOWA (HYBRYDOWA) ZIMNA WOJNA OKRES POZIMNOWOJENNY ROSYJSKIE DZIAŁANIA NEOZIMNO- WOJENNE: Koncepcje: Wystąpienie W. Putina na konferencji w Monachium 2007 r. Doktryna militarna (2014), strategia przeciwdziałania ekstremizmom w Rosji (2014), strategia bezpieczeństwa narodowego (2015), koncepcja polityki zagranicznej (2016), doktryna bezpieczeństwa informacyjnego (2016) Praktyka: Testowanie reakcji Zachodu? Cyberagresja na Estonię (2007), wojna z Gruzją (2008), kryzys gazowy (2009) Aneksja Krymu i agresja na wschodnią Ukrainę, Prowokacyjne incydenty powietrzne, morskie Interwencja w Syrii UCZELNIA ŁAZARSKIEGO 2019/20 13

14 Porównanie I zimnej wojny XX wieku z nową (II) zimną wojną XXI wieku między Rosją i Zachodem: stopnie eskalacji Realizowane i wyobrażalne Agresja na pełną skalę Agresja na pełną skalę Bieżąca presja polityczno-strategiczna (dyplomatyczna, cyber-informacyjna, ekonomiczna, wojskowa, proxy wars) Otwarta agresja zbrojna na ograniczoną skalę Skryta interwencja zbrojna: agresja podprogowa Bieżąca presja polityczno-strategiczna (dyplomatyczna, cyber-informacyjna, ekonomiczna, wojskowa, proxy wars)

15 Doktryna presji polityczno-strategicznej Presja polityczno-strategiczna: Coercive diplomacy Odstraszanie/zastraszanie nuklearne Operacje szpiegowskie Dywersja informacyjna, w tym cyberdywersja Sankcje ekonomiczne Dyslokacja i modernizacja SZ (wyścig zbrojeń) Manewry wojskowe Prowokacyjne incydenty wojskowe Proxy wars UCZELNIA ŁAZARSKIEGO 2019/20 15

16 Doktryna skrytej interwencji/agresji podprogowej Skryta interwencja/agresja podprogowa: Uruchamianie/wykorzystywanie wewnętrznych sił antypaństwowych przez służby specjalne Operacje cyberdywersji Skryte (pod przykryciem) użycie wojsk specjalnych/specnazu Osłona interwencji szantażem otwartego konfliktu zbrojnego ( kułak konwencjonalny - duże zgrupowanie wojsk rozwinięte np. w ramach ćwiczeń typu ZAPAD w pobliżu granic NATO) Uwaga: sytuacja trudnokonsensusowa w NATO/UE UCZELNIA ŁAZARSKIEGO 2019/20 16

17 Doktryna agresji ograniczonej Agresja otwarta ograniczona: Przejście od agresji skrytej do otwartej Selektywne uderzenia rakietowolotnicze Błyskawiczna operacja aterytorialna (rajd, operacja desantowa) Agresja terytorialna o ograniczonym rozmachu (celach, skali, terytorium ) Parasol taktycznej broni jądrowej (doktryna deeskalacji nuklearnej i ostrzegawcze uderzenie jądrowe) UCZELNIA ŁAZARSKIEGO 2019/20 17

18 Wojna na pełną skalę Agresja na pełną skalę Wariant bardzo mało prawdopodobny jak w czasie I zimnej wojny Wyrwanie się spod kontroli agresji ograniczonej Błąd ludzki/technologiczny Cyberdywersja strony trzeciej w systemie kierowania bronią rakietowo-nuklearną MAD: Mutual Assured Destruction (zasada wzajemnego gwarantowanego zniszczenia) jako bezpiecznik UCZELNIA ŁAZARSKIEGO 2019/20 18

19 Możliwe scenariusze relacji Rosja - NATO Zimna wojna Chłodny pokój Wojna gorąca 19

20 Obszar poradziecki: zamrożone konflikty? Ukraina (Krym, Donbas) Gruzja (Abchazja, Osetia Płd.) Armenia/Azerbajdżan (Górski Karabach) Mołdawia UCZELNIA ŁAZARSKIEGO 2019/20 20

21 Azja: Konflikt hegemoniczny: USA Chiny (Pułapka Tukidydesa) Konflikty kontrproliferacyjne: Korea Płn. (denuklearyzacja?); Iran (kryzys perski) Asymetryczny konflikt hybrydowy: Izrael UCZELNIA ŁAZARSKIEGO 2019/20 21

22 PODSUMOWANIE Konflikty pozimnowojenne zdominowane przyczynami etniczno-secesyjnymi i erupcją terroryzmu międzynarodowego Nowa, hybrydowa zimna wojna w relacjach Rosji z Zachodem: szczególnie niebezpieczna jest groźba agresji skrytej (podprogowej), stwarzającej sytuacje trudnokonsensusowe dla NATO/UE oraz agresji ograniczonej, pod parasolem rosyjskiej doktryny tzw. deeskalacji nuklearnej Konflikt hegemoniczny USA-Chiny najważniejszym czynnikiem przyszłego UCZELNIA ŁAZARSKIEGO 2019/20 22 bezpieczeństwa