SPIS TREŚCI Wykaz skrótów Podziękowania Wstęp Rozdział 1. Pojęcie bezpieczeństwa Rozdział 2. Zagrożenia bezpieczeństwa

Transkrypt

1 SPIS TREŚCI Wykaz skrótów Podziękowania Wstęp Rozdział 1. Pojęcie bezpieczeństwa Pojęcie bezpieczeństwa i jego ewolucja Elementy miękkie i twarde bezpieczeństwa Bezpieczeństwo w warunkach zależności Bezpieczeństwo w warunkach współzależności Bezpieczeństwo jako dobro publiczne Bezpieczeństwo jako globalne dobro publiczne Podsumowanie Rozdział 2. Zagrożenia bezpieczeństwa Zagrożenia bezpieczeństwa i ich ewolucja Zagrożenia symetryczne i asymetryczne Percepcja i ocena zagrożeń Kategoryzacja państw pod kątem zagrożeń ich bezpieczeństwa Terroryzm jako przykład zagrożenia asymetrycznego Podsumowanie Katarzyna Górak-Sosnowska Rozdział 3. Konflikty i ich kategoryzacja Definicja konfliktu Źródła konfliktów Ideologia Władza System Zasoby naturalne Terytorium Kategoryzacja konfliktów Natężenie konfliktu Fazy konfliktu Zaangażowani aktorzy Rola aktorów zewnętrznych Jacek Czaputowicz Rozdział 4. Bezpieczeństwo w teoriach stosunków międzynarodowych Bezpieczeństwo według szkoły realistycznej Nurty w ramach realizmu Behawiorystyczne wyjaśnienie przyczyn wojen Znaczenie broni nuklearnej Paradygmat biurokratyczny w dziedzinie bezpieczeństwa

2 6 Bezpieczeństwo międzynarodowe 4.5. Liberalne teorie bezpieczeństwa międzynarodowego Teoria demokratycznego pokoju Koncepcja bezpieczeństwa zbiorowego Bezpieczeństwo w teoriach postpozytywistycznych Porównanie stosunku do bezpieczeństwa państwa w różnych teoriach (studium przypadku) Studia nad bezpieczeństwem po zakończeniu zimnej wojny Wpływ globalizacji na bezpieczeństwo Aleksandra Kisielewska, Joanna Kwiecień Rozdział 5. Struktury instytucjonalne w bezpieczeństwie Definicja i rola instytucji międzynarodowych (organizacje, reżimy i instytucje międzynarodowe) Liga Narodów i System Narodów Zjednoczonych Unia Zachodnioeuropejska Unia Europejska Integracja a bezpieczeństwo Instytucjonalna struktura funkcjonowanie Zakres działalności Organizacja Sojuszu Północnoatlantyckiego (NATO) Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie OBWE Organizacje pozarządowe a bezpieczeństwo Agnieszka Ogrodowska Rozdział 6. Dorobek prawny NATO w XXI w Szczyt w Waszyngtonie Szczyt w Pradze Szczyt w Istambule Szczyt w Rydze Szczyt w Bukareszcie Szczyt w Strasburgu/Kehl Szczyt w Lizbonie Podsumowanie Agnieszka Ogrodowska Rozdział 7. Globalne powiązania NATO Państwa członkowskie NATO Współpraca z krajami nieczłonkowskimi Rada Partnerstwa Euroatlantyckiego Partnerstwo dla Pokoju Dialog Śródziemnomorski Istambulska Inicjatywa Współpracy Status kraju kontaktowego NATO Szczególny przypadek Rosji, Ukrainy i Gruzji Rada NATO-Rosja Komisja NATO-Ukraina Komisja NATO-Gruzja Podsumowanie

3 Spis treści 7 Agnieszka Ogrodowska Rozdział 8. Relacje NATO z innymi organizacjami Partnerstwo strategiczne NATO Unia Europejska NATO i Organizacja Narodów Zjednoczonych NATO i Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie Podsumowanie Mariusz Sikora Rozdział 9. Sfera militarna i bezpieczeństwo Wielkość sił zbrojnych Ewolucja sił zbrojnych Analiza struktury sił zbrojnych Analiza sposobu funkcjonowania sił zbrojnych Siły paramilitarne Stacjonowanie wojsk za granicą Bazy wojskowe i ich zmieniająca się rola Joanna Kwiecień Rozdział 10. Wspólnoty Europejskie jako aktor międzynarodowy Sfera polityczna Sfera ekonomiczna Sfera bezpieczeństwa Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa WPBiO jako integralna część WPZiB po wejściu TL Zagraniczny wymiar polityk wewnętrznych UE wobec zagrożeń terrorystycznych i przestępczości zorganizowanej Polityka energetyczna i polityka ochrony środowiska Stosunki UE z krajami sąsiedzkimi Europejska Polityka Sąsiedztwa Inicjatywa Partnerstwa Wschodniego Unia dla Śródziemnomorza Pozostałe inicjatywy Polityka UE na rzecz rozwoju Polityka pomocy humanitarnej WE Podsumowanie Małgorzata Grącik-Zajaczkowski Rozdział 11. Suwerenność w warunkach globalizacji Ewolucja pojęcia suwerenności Suwerenność w warunkach globalizacji Suwerenność w Unii Europejskiej i Stanach Zjednoczonych Podsumowanie Katarzyna Kalinowska Rozdział 12. Sekwencja włączania się państw do głównego nurtu stosunków międzynarodowych Instytucjonalizacja stosunków międzynarodowych Etapy i dziedziny liberalizacji Współpraca międzynarodowa a bezpieczeństwo Podsumowanie

4 8 Bezpieczeństwo międzynarodowe Katarzyna Kalinowska Rozdział 13. Regionalizacja i bezpieczeństwo Regionalizacja ujęcie definicyjne Kryterium geograficzne i instytucjonalne integracji regionalnej Kryterium geograficzne poziomy integracji Kryterium instytucjonalne Cele regionalizacji Podsumowanie Piotr Sulkowski Rozdział 14. Państwa upadłe a bezpieczeństwo Państwo upadłe interpretacja pojęcia Wieloznaczność pojęcia państwa upadłego Państwo upadłe próba zdefiniowania pojęcia Przyczyny pojawienia się państw upadłych na scenie międzynarodowej Indeks państw upadłych wskaźniki Państwa upadłe a bezpieczeństwo Status prawny państw upadłych Działania na rzecz odbudowy państw upadłych Szymon Chojnowski Rozdział 15. Wydatki wojskowe Budżety obronne Wydatki obronne na świecie Kraje rozwinięte a kraje rozwijające się Wpływ kryzysu gospodarczego na budżety obronne Państwa i regiony o największych wydatkach na obronność Wydatki wojskowe a bogactwa naturalne Wydatki wojskowe a wzrost gospodarczy Podsumowanie Katarzyna Królikowska Rozdział 16. Przemysł obronny i jego struktura oraz handel uzbrojeniem Ogólna charakterystyka przemysłu wojskowego Międzynarodowy handel uzbrojeniem Kontrola transferu technologii podwójnego zastosowania Międzynarodowa kontrola handlu uzbrojeniem konwencjonalnym Podsumowanie Małgorzata Wróblewska-Łysik Rozdział 17. Działania diagnostyczne i stabilizacyjne Wczesne ostrzeganie i zapobieganie konfliktom zbrojnym Koalicyjność i bezpieczeństwo Interwencje zbrojne Operacje pokojowe Pomoc humanitarna Transformacja pokonfliktowa

5 Spis treści 9 Rozdział 18. Amerykański system obrony antyrakietowej i kraje Europy Środkowej i Wschodniej Ewolucja układu między amerykańskim i radzieckim/rosyjskim systemem antybalistycznym Ewolucja systemu antybalistycznego USA Skutki przyjęcia nowych rozwiązań antybalistycznych przez USA Obrona przeciwrakietowa w Europie Środkowej i Wschodniej Słabości amerykańskiego systemu obrony antyrakietowej Podsumowanie Marek Leszczyński Rozdział 19. Bezpieczeństwo społeczne Rozdział 20. Bezpieczeństwo finansowe Ryzyko finansowe definicja pojęcia Sfery ryzyka finansowego Ujęcie historyczne Współczesne zagrożenia Kurs waluty rezerw Dewaluacja narodowej waluty Zadłużenie zewnętrzne Zadłużenie wewnętrzne Wielkość deficytu na rachunku bieżącym Jakość przepisów prawnych, sprawność instytucji bankowych Rachunkowość Narodowe giełdy Bezpieczeństwo socjalne i bezpieczeństwo finansowe Podsumowanie Rozdział 21. Bezpieczeństwo energetyczne Źródła energii Podaż i popyt na światowym rynku energii Ropa naftowa Gaz ziemny Węgiel Energia jądrowa Odnawialne źródła energii Wyczerpywanie się rezerw Energochłonność gospodarki Polityka bezpieczeństwa energetycznego i jej instrumenty Samowystarczalność Współpraca międzynarodowa i jej sfery Współpraca w ramach UE Współpraca UE-Rosja Współpraca USA-Rosja Współpraca UE inne kierunki Podsumowanie

6 10 Bezpieczeństwo międzynarodowe Paulina Legutko-Kobus, Ewa Jastrzębska Rozdział 22. Bezpieczeństwo a ochrona środowiska przyrodniczego Podstawowe definicje Bezpieczeństwo ekologiczne w prawie międzynarodowym Elementy bezpieczeństwa ekologicznego Wybrane zagrożenia ekologiczne Zanieczyszczenia powietrza i zmiany klimatyczne Zanieczyszczenia wody Zagrożenia lasów Utrata bioróżnorodności Kurczenie się areału rolniczego Odpady Ekoterroryzm Podsumowanie Małgorzata Wróblewska-Łysik Rozdział 23. Bezpieczeństwo żywnościowe i bezpieczeństwo żywności Bezpieczeństwo żywnościowe definicje Zagrożenia dla bezpieczeństwa żywnościowego Organizacje międzynarodowe wobec problemu głodu i niedożywienia Bezpieczeństwo żywności Kodeks Żywnościowy (Codex Alimentarius) Bezpieczeństwo żywności w Unii Europejskiej Bezpieczeństwo żywności w Polsce Zakończenie