Nowoczesna biblioteka w starym gmachu Możliwości zmian i ograniczenia

Transkrypt

1 Nowoczesna biblioteka w starym gmachu Możliwości zmian i ograniczenia Alicja Spaleniak Helena Olszewska Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu

2 Biblioteka uczelniana uwarunkowania funkcjonowania Usytuowanie biblioteki w strukturze Uczelni macierzystej Biblioteka Główna a/czy system biblioteczno informacyjny Zależność od Uczelni macierzystej - finansowanie, sprawy kadrowe Konieczność współpracy ze środowiskiem naukowym Uczelni a trudności w jej nawiązaniu, rola Rady Bibliotecznej (skład) Fizyczne usytuowanie gmachu Biblioteki w stosunku do wydziałów kampus - a jeśli nie?

3 Biblioteka Uniwersytecka w strukturze UAM w Poznaniu 14 wydziałów każdy z własną Biblioteką Wydziałową prawie wszystkie w nowych budynkach lub rozbudowane i unowocześnione, każda z własnym regulaminem BW podległe władzom macierzystego Wydziału - w stosunku do dyrektora Biblioteki Uniwersyteckiej/Głównej podległość wyłącznie w zakresie ujednolicania technik bibliotecznych (Statut UAM) W skład Rady Bibliotecznej wchodzą: 14 samodzielnych pracowników nauki reprezentujących swoje wydziały, 5 kierowników największych BW, 3 bibliotekarzy z BU, 1 przedstawiciel administracji BU + Dyrekcja. Szorstka współpraca Komputeryzacja wprowadzana równolegle w BW i BU (system Horizon) wspólny katalog on-line, wspólna karta biblioteczna

4

5 Zmiany, zmiany, zmiany Lawinowy wzrost liczby studentów wyż demograficzny lat 90-tych, powstawanie wyższych szkół prywatnych przeważnie bez bibliotek Niemożność prawidłowego wykonywania zadań statutowych Zapóźnienie technologiczne bibliotek, zła sytuacja lokalowa NADZIEJE Wchodzenie na polski rynek zintegrowanych systemów bibliotecznych możliwych do wprowadzenie dzięki Fundacji Andrew Melona Kolejne programy Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej dot. bibliotek umożliwiające modernizację ich wyposażenia i zabezpieczenia zbiorów PROROCTWO? Dzięki elektronicznemu przetwarzaniu danych oraz elektronicznej komunikacji i telekomunikacji cykle zmian następujących w bibliotekach będą coraz krótsze. Możemy pożegnać się na długo ze spokojem w bibliotekach. Źródło:(Schmidt R.: Perspektywy i problemy przestawienia Badische Landesbibliothek Karlsrue na nowoczesne technologie w perspektywie roku 2000 W:Biblioteka naukowa. Automatyzacja. Organizacja. Zarządzanie. Materiały z konferencji. Warszawa SBP 1995)

6 Zarządzanie zasobami w BU UAM Polityka zarządzania zbiorami w systemie biblioteczno informacyjnym UAM Określenie specjalizacji BU (niemcoznawstwo, historia i etnologia, literatura regionalna, literatura masońska) Specjalizacja środowiskowa bibliotek przekazywanie specjalistycznych materiałów wpływających z EO do innych bibliotek, które gromadzą je bez selekcji Selekcja wstępna i retrospektywna zbiorów Gromadzenie materiałów w wersji print (zasada wprowadzania do zbiorów 1 egz. z EO, udostępnianego prezencyjnie, zakup wieloegzemplarzowy tylko do Księgozbioru Dydaktycznego Wypożyczalni) Organizowanie dostępu do materiałów elektronicznych (bezpłatnych i licencjonowanych) baz bibliograficznych, czasopism elektronicznych pełnotekstowych, e booków Tworzenie własnych zasobów elektronicznych: Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, AMUR (Adam Mickiewicz University Repository) Zapewnienie kontrolowanych warunków dostępu do zasobów elektronicznych (HiddenAutomaticNavigator) Udział w konsorcjach środowiskowych i ogólnopolskich w celu racjonalizacji wydatków

7

8

9 9

10

11 11

12 Zarządzanie usługami w BU UAM Tragiczna sytuacja w zakresie przechowywania i udostępniania zbiorów w latach 90-tych i konieczność przereorganizowania usług Celem nadrzędnym wprowadzanych zmian sprawna i kompetentna realizacja potrzeb czytelników przy użyciu możliwie najlepszych technik i możliwie najsprawniejszej organizacji pracy Zdefiniowano publiczną dostępność do zbiorów - dla wszystkich zainteresowanych ale w różnym zakresie Prowadzono badania potrzeb i preferencji czytelników BU i wykorzystano wyniki tych badań przy nowoczesnej organizacji usług- szeroki zakres szkolenia czytelników tradycyjnie i on-line Wypracowano wpływ OUZ na politykę gromadzenia w zakresie podręczników i materiałów niezbędnych do studiowania Uzyskano pierwszeństwo w kupowaniu, opracowaniu i kierowaniu materiałów do agend udostępniania Wydzielono Narodowy Zasób Biblioteczny i ograniczono dostęp do zbiorów starych i cennych tylko w monitorowanej Czytelni Oddziału Zbiorów Specjalnych

13

14 Od udostępniania zbiorów do realizacji hasła CZYTELNIK NASZYM KRÓLEM (królem pracownik naukowy i student UAM) Zadecydowano, że od 1 października 1999 roku na zewnątrz wypożycza się tylko materiały opracowane komputerowo i likwiduje wszelkie druki papierowe poza deklaracjami czytelnika Ujednolicono godziny otwarcia agend bibliotecznych i wprowadzono zasadę nieuchronności kar pobieranych za nieterminowy zwrot Zmieniono cezurę czasową pozycji wypożyczanych na zewnątrz (z 1945 na 1970) - z wyjątkiem literatury pięknej W ramach współpracy środowiskowej w PFBN wprowadzono wspólną kartę biblioteczną, wspólne podstawowe zasady udostępniania i rozliczania czytelników - karta obiegowa załatwiana przez bibliotekę macierzystą za wszystkie biblioteki PFBN

15 CZYTELNIK NASZYM KRÓLEM c.d. Zorganizowano nowoczesną, całkowicie skomputeryzowaną Wypożyczalnię w nowych pomieszczeniach, z wolnym dostępem do ok vol (1999rok) Przereorganizowano czytelnie z formalnych (książek i czasopism) na dziedzinowe, multimedialne z wolnym dostępem do ok. 20 tys. książek oraz czasopism bieżących (2001rok) Zorganizowano e-centrum z wolnym dostępem do Internetu i możliwością relaksu przy kawie Urządzono Centrum Informacji Naukowej w historycznym pomieszczeniu zawierającym tradycyjny Katalog Główny wprowadzono usługę Ask a Librarian i face book biblioteki Utworzono stanowisko informacyjno = rejestracyjne w holu biblioteki Zorganizowano szatnie na parterze przed bramką oraz windę osobową umożliwiającą korzystanie z BU osobom niepełnosprawnym Wprowadzono monitoring całego gmachu, zabezpieczenia magnetyczne księgozbiorów podręcznych wypożyczalni i czytelni. Wydzielono strefy ograniczonego dostępu w celu zapewnienia bezpieczeństwa zbiorom

16

17 Zarządzanie biblioteką Strategia rozwoju biblioteki powiązana ze strategią rozwoju Uczelni Elastyczna struktura organizacyjna Zespoły zadaniowe (Selekcji i Doboru, Specjalistów Dziedzinowych, Selekcji Retrospektywnej, Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej, Narodowego Zasobu Bibliotecznego, Programów, Badań i Analiz, Wydawnictw i Promocji, Szkoleń, Źródeł Elektronicznych) Dbałość o prawidłowy dobór i rozwój kadry, kwalifikacje i cechy osobowe pracowników (opis stanowisk pracy, SOOP), opracowano motywacyjny system awansowania, wynagradzania i premiowania pracowników) Biblioteka instytucją uczącą się, promującą rozwój pracowników i ich aktywność (studia podyplomowe, nauka języków obcych, warsztaty, wyjazdy szkoleniowe krajowe i zagraniczne wymiana - Erazmus, konferencje) 28 bibliotekarzy dyplomowanych - efektem kategoryzacja KBN (3) i przyznawanie dotacji na działalność statutową Wydawanie od 1997 roku l czasopisma BIBLIOTEKA aktualnie - od 2007 roku na liście punktowanej MNiSW

18 Ranking bibliotek akademickich uczelni publicznych 2010 źródło: www. ranking.perspektywy.pl Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Warunki korzystania z biblioteki Zbiory elektroniczne Zbiory drukowane 95,2 100,0 62,2 Uniwersytet Jagielloński 93,3 43,6 100,0 Uniwersytet Warszawski 69,0 34,4 52,4

19 Ograniczenia Ciasnota lokalowa w magazynach i agendach zewnętrznych uniemożliwiająca prawidłową aranżację przestrzeni Rozproszenie zbiorów w magazynach zastępczych utrudniające sprawną realizację zamówień czytelniczych Kłopoty z wymiana sprzętu komputerowego w kontekście przetargów ogólnouczelnianych Niedofinansowanie zwłaszcza w zakresie nowoczesnego sprzętu (self checki, wrzutnie nocne, kołowrotek wejściowy) Nieefektywne starania o utworzenie rzeczywistego systemu biblioteczno informacyjnego UAM, indywidualizacja działań Bibliotek Wydziałowych i niechęć do jakiegokolwiek podporządkowania zasadom wspólnym Niedostateczne wynagradzanie bibliotekarzy w stosunku do ich wykształcenia, wymogów kwalifikacyjnych i stawianych zadań

20 Dziękuję za uwagę Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu ul. Ratajczaka 38/ Poznań library@amu.edu.pl