Wolny dostęp do zbiorów w Wypożyczalni Biblioteki Głównej Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu 15 lat doświadczeń

Transkrypt

1 KONFERENCJA NAUKOWA BIBLIOTEKA OTWARTA NA ZMIANY Wolny dostęp do zbiorów w Wypożyczalni Biblioteki Głównej Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu 15 lat doświadczeń mgr Mirosława Wojciechowska Oddział Księgozbioru Studenckiego Biblioteka Główna UEP Olsztyn, września 2010 r.

2 Prawdziwy uniwersytet dzisiejszy tworzy biblioteka. Thomas Carlyle Główne zadanie Wypożyczalni w bibliotece uniwersyteckiej : Zapewnienie dostępu do literatury niezbędnej w procesie dydaktycznym

3 Cechy idealnej biblioteki akademickiej [1] : dostępność potrzebnego studentom księgozbioru aktualność publikacji szybki zakup nowości i sprawne ich opracowywanie możliwie największe zredukowanie czasu oczekiwania na publikacje (te do korzystania w trybie prezencyjnym, jak i do wypożyczeń) wolny dostęp do półek katalogi OPAC system elektronicznych zamówień przyjemna, estetyczna architektura budynku przystępne godziny otwarcia także w weekendy [1] Zob. Marciniak A.: Idealne miejsce dla żaka. Obraz biblioteki przyszłości. [online]

4 Kalendarium wolnego dostępu w BG UEP : pierwszy etap wdrażania systemu komputerowej obsługi czytelników w zakresie wypożyczeń (wprowadzenie do systemu BMS Lech wszystkich kont Czytelników. Każdy uprawniony otrzymał identyfikator z kodem kreskowym umożliwiający dostęp do zbiorów wypożyczalni i elektroniczną rejestrację wypożyczeń) oddanie do użytku pomieszczeń nowego budynku Collegium Altum (3 piętra i ok m2) umożliwienie wolnego dostępu do zbiorów Wypożyczalni

5 1995 całkowite wycofanie tradycyjnych rewersów w Wypożyczalni 1996 skrócenie podstawowego okresu wypożyczeń (z 1 roku do 1 semestru) 1997 okresowe wydłużenie godzin otwarcia (do godz. 21) 1998 otwarcie Wypożyczalni także w soboty, wprowadzenie egz. WP (krótkie wypożyczanie - do 7 dni - 1 egz. każdego tytułu), dodatkowe terminale do korzystania z katalogu OPAC 1999 przejście na Horizona (problematyczna konwersja bazy), wymiana kart identyfikacyjnych Lecha na środowiskowe karty bibliotek horizonowych (12 bibliotek PFBN)

6 stopniowe zakupy sprzętu, wyposażenia, uzyskanie rezerwy magazynowej 2007 uruchomienie Wypożyczalni także w niedziele (w godz. 8-15!) Elektroniczna Legitymacja Studencka Kartą Czytelnika 2009 Karta Strategiczna Uniwersytetu i decyzja o przeprowadzce do Collegium Altum (pomysły na nową organizację udostępniania) otwarcie Wypożyczalni w nowej lokalizacji Biblioteka Główna UEP w całości w jednym budynku.

7 Nowa przestrzeń 15 lat temu - okazją do zmian : struktury organizacyjnej biblioteki sposobu wykorzystania (3-krotnie!) większej powierzchni sposobu udostępniania zbiorów czasu oczekiwania na realizację zamówień zabezpieczenia zbiorów nowego wykorzystania części personelu

8 Wolny dostęp w BG UEP przesłanki ekonomiczne i organizacyjne : możliwości lokalowe (przestrzeń i metraż) oszczędności etatowe w czytelniach i wypożyczalni (brak magazynierów) niższe koszty finansowe wypożyczeń przez wolny dostęp niż w systemie magazynu zamkniętego krótki czas od zamówienia do realizacji wzrost wykorzystania księgozbioru

9 Zadania dla Wypożyczalni AE Poznań: Organizacja wolnego dostępu do 100 % tzw. księgozbioru dydaktycznego Pełna komputeryzacja rejestracji wypożyczeń i zwrotów Rozpoznawanie zapotrzebowania system Lektury Zwiększenie liczby użytkowników, odwiedzin i wypożyczeń Dostosowanie godzin otwarcia do potrzeb

10 Użytkownicy zapisani w Wypożyczalni UEP * 1996** Ilość zapisanych Źródło : Opracowanie własne na podstawie sprawozdań OKS

11 Źródło: opracowanie własne na podstawie statystyk systemu Horizon

12 Tendencja RdR Użytkownicy zapisani i korzystający Ilość zarejestrowanych wypożyczeń Wskaźnik wypożyczeń średniorocznie na osobę (w vol.) Ilość odwiedzin w Oddziale Ilość zapytań użytkowników* * liczone od sierpnia 2009 r. ** liczone od września 2009 r. Zestawienie usług podstawowych Wypożyczalni : telefoniczne bezpośrednie via ** 43 Źródło : Oprac. własne na podstawie sprawozdania Oddziału Księgozbioru Studenckiego za rok 2009

13 Wolny dostęp to komfort w korzystaniu z księgozbioru, ponieważ : skraca drogę czytelnika do książki zwiększa rolę katalogu on-line (wyszukiwanie w katalogu jest możliwe także z domu, do biblioteki można przyjść przygotowanym i udać się od razu do właściwej półki) daje możliwość "poserfowania" po bibliotece i znalezienia dla siebie najlepszej pozycji biblioteka nie kojarzy się z nużącym wypisywaniem rewersów i ryzykiem ich niezrealizowania zmienia się jakość usług bibliotecznych

14 Wady i zagrożenia koncentrują się wokół : Utrzymania ładu i porządku na półkach Problemu szybszego niszczenia książek Zwiększonej możliwości kradzieży Skutecznego zabezpieczenia zbiorów a czasami. niechęci użytkowników do samodzielnych poszukiwań

15 Ciągłe doskonalenie dostępu do zbiorów w BG UEP: katalog on-line dostępny także na terenie Wypożyczalni, baza Lektury (on-line, bieżąco aktualizowana), zdalny dostęp do konta - elektroniczne prolongowanie wypożyczeń, powiadamianie pocztą elektroniczną o zbliżającym się terminie zwrotu, stały kontakt i informacja nt wypożyczeń via , nowe formy zbiorów : e-czasopisma i e-książki, możliwość zdalnego zgłaszania dezyderatów, zdalne zamówienia na wypożyczenia międzybiblioteczne, zdalne zgłoszenia warsztatów i szkoleń.

16 Zmiana lokalizacji Wypożyczalni : 15 lat osobno, ale bliżej dydaktyki Od 1 września 2010 r. w jednym funkcjonalnym budynku, ale dalej od serca Uczelni (głównego miejsca zajęć) Reakcja Użytkowników trudna do przewidzenia Olsztyn 16

17 Gdzie jest nowe miejsce Wypożyczalni? Wydzielona fizycznie przestrzeń, by uniknąć kolizyjności z ciszą czytelń i publicznym dostępem do ich zbiorów (z utrzymaniem dotychczasowego wolnego dostępu dla uprawnionych użytkowników)

18 A może. wchłonięcie całości zbiorów Wypożyczalni przez Czytelnię Książek? (z zachowaniem wolnego dostępu i wypożyczaniem prawie wszystkich zbiorów, także czytelnianych )

19 Czy byłoby wówczas jeszcze miejsce dla tradycyjnej czytelni? Co mogłaby udostępniać na miejscu i jak informować o tym Użytkowników? Kto byłby beneficjentem takiej nowatorskiej formuły udostępniania? Komu wypożyczać na zewnątrz dysponując często tylko 1 egzemplarzem?

20 Dzisiaj : Źródło : - fragm. szkolenia online

21 Zbiory Wypożyczalni podzielone na 3 działy odpowiadające głównym kierunkom kształcenia na Uczelni : Ekonomia, gospodarka elektroniczna, gospodarka międzynarodowa, zarządzanie Towaroznawstwo Podręczniki do nauki języków obcych

22 Zalety nowej lokalizacji: Biblioteka jako całość wszystko w jednym miejscu bezpośrednie sąsiedztwo czytelń większa dostępność do różnych zbiorów ujednolicenie godzin otwarcia efektywniejsze wykorzystanie personelu

23 Zagrożenia dla frekwencji: odległość od miejsca prowadzenia większości zajęć dydaktycznych (dotkliwa dla studentów zaocznych) ryzyko nadmiernego hałasu - zakłócanie pracy czytelń wypożyczalnia tylko dla uprawnionych kolizja z nawykami użytkowników czytelń (charakter publiczny) lokalizacja na 3 piętrze (schodami)

24 Nowa lokalizacja - nowe wyzwania Strategia Uniwersytetu Ekonomicznego cele strategiczne na lata : Przestrzeganie wartości akademickich Osiągnięcie światowych standardów w nauce i dydaktyce Podniesienie sprawności organizacyjnej Osiągnięcie najwyższych kategorii i uprawnień naukowych Rozwinięcie współpracy z interesariuszami

25 Cel pośredni Strategii Uniwersytetu realizowany przez Bibliotekę Główną : zwiększenie edukacyjnej roli biblioteki poprzez :

26 Wprowadzenie systemu umożliwiającego elektroniczną rezerwację książek z BG Zwiększenie liczby wolumenów literatury zagranicznej oraz dostępu do baz danych Szkolenia z zakresu wykorzystania elektronicznych baz danych BG Rozwinięcie poradnictwa w zakresie korzystania z elektronicznych zasobów BG Opracowanie zwartego systemu przypisów bibliograficznych dotyczących wydawnictw zwartych i ciągłych w formatach elektronicznych i drukowanych

27 Cel dla Wypożyczalni : Wprowadzenie systemu umożliwiającego elektroniczną rezerwację książek z BG

28 Wolny dostęp czy rezerwacja? a może Wolny dostęp i rezerwacja?

29 Biblioteka to przybytek na oścież otwarty, zapraszający każdego w progi. Wejdź gościu i stań się przyjacielem. Jan Wiktor Dziękuję za uwagę