OPIS DOBREJ PRAKTYKI

Transkrypt

1 OPIS DOBREJ PRAKTYKI 1. Dane dotyczące gminy/powiatu nazwa inicjatywy Program Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w Dąbrowie Górniczej w latach , Partnerstwo Wspólnie dla Miasta nazwa gminy/powiatu Dąbrowa Górnicza dokładny adres ul. Graniczna 21, Dąbrowa Górnicza województwo śląskie telefon centrala: 32/ ; Biuro Organizacji Pozarządowych(BOP): 32/ adres strony internetowej główna: branżowa: faks 32/ ; adres ogólny: um@dabrowa-gornicza.pl; BOP: ngo.dabrowagornicza@gmail.com 2. Rodzaj(e) podjętych działań (zaznacz): kształtowanie efektywnych systemów konsultacji społecznych i udziału obywateli w formułowaniu strategii rozwoju i prowadzenia polityki lokalnej lub regionalnej; wprowadzanie nowatorskich form demokracji lokalnej; rozwijanie systemów kontroli i komunikacji społecznej, ze szczególnym podkreśleniem przejrzystości procesów decyzyjnych władz gminy lub powiatu; oryginalne formy aktywizacji działalności obywatelskich i współpracy z organizacjami pozarządowymi; formy działalności z podmiotami gospodarczymi i ich samorządami na rzecz wspólnoty obywatelskiej i lokalnego rozwoju; działania na rzecz wychowania obywatelskiego, w tym pozaszkolne inicjatywy edukacyjne, działania na rzecz młodych mieszkańców gminy lub powiatu; decentralizację realizacji zadań publicznych, drogą przekazywania jej organizacjom obywatelskim lub jednostkom bliższym obywateli; inne... 1

2 3. Przedmiot działalności Partnerstwo publiczno-społeczne Wspólnie dla Miasta, to porozumienie organizacji pozarządowych i Urzędu Miejskiego w Dąbrowie Górniczej na rzecz wypracowania narzędzi dialogu społecznego i wspierania aktywności obywatelskiej. W jego efekcie powstał Program Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w Dąbrowie Górniczej ". Jego realizacja doprowadziła do powstania dąbrowskiego modelu współpracy opartego o: Dąbrowskie Forum Organizacji Pozarządowych, Radę Działalności Pożytku Publicznego, Biuro Organizacji Pozarządowych UM i Inkubator Społecznej Przedsiębiorczości. 4. Opis działań Podstawowym celem partnerstwa Wspólnie dla Miasta jest dążenie do budowania poprawnych relacji między sektorem pozarządowym, a administracją samorządową w Dąbrowie Górniczej oraz budowanie systemu wspierania rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, a w szczególności organizacji pozarządowych. Jego początków należy szukać w inicjatywie Stowarzyszenia Zielone Zagłębie, które otrzymało dotację w ramach FIO Na zaproszenie Stowarzyszenia do współpracy przy projekcie pozytywnie odpowiedział Prezydent Miasta Dąbrowa Górnicza, wyrażając gotowość podjęcia wspólnie budowy systemu współpracy i zadeklarował udostępnienie sal na spotkania NGO oraz zaplecze biurowe. Bardzo ważnym aspektem realizacji projektu stał się fakt trwania pracy nad Strategią Rozwoju Miasta: Dąbrowa Górnicza 2020". Powstanie takiego dokumentu nie mogło się udać bez organizacji pozarządowych, a realizacja projektu Stowarzyszenia Zielone Zagłębie dawała możliwość zaangażowania organizacji w budowę tego strategicznego dokumentu. W efekcie w Strategii, wśród V priorytetów znalazł się priorytet pn.: Integracja Wspólnot Lokalnych" mówiący m.in. o stworzeniu warunków dla rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, budowy narzędzi wspierających trzeci sektor i promocji ekonomii społecznej. W związku z tym w drugiej połowie 2007 roku rozpoczęły się warsztaty dla organizacji pozarządowych. Zadaniem warsztatów była próba powołania do życia porozumienia organizacji pozarządowych. Po 6 spotkaniach na I Festiwalu Dąbrowskich NGO powołano do życia Dąbrowskie Forum Organizacji Pozarządowych (DFOP). Na tym spotkaniu przyjęto również Program Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w Dąbrowie Górniczej, powołując w ten sposób formalnie do życia Partnerstwo: Wspólnie dla Miasta. Program przygotowany przez 33 organizacje pozarządowe, Prezydent Miasta przedłożył Radzie Miejskiej. Został przyjęty jako uchwała Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej w grudniu 2007 r. miesiąc po przyjęciu Strategii Rozwoju Miasta: Dąbrowa Górnicza Ważnym aspektem dla powodzenia przedsięwzięcia było dysponowanie przez Stowarzyszenie Zielone Zagłębie dotacją Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej oraz wcześniej przygotowaną przez stowarzyszenie diagnozą dąbrowskiego trzeciego sektora i jego relacji z Urzędem Miejskim w Dąbrowie Górniczej. Główny cel zapisany w Programie Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego to doprowadzenie do zaangażowania mieszkańców Dąbrowy Górniczej w rozwój swojej wspólnoty lokalnej poprzez stworzenie 2

3 odpowiedniego środowiska (otoczenia) dla aktywności obywatelskiej i rozwoju III sektora (organizacji pozarządowych). W praktyce jego realizacja oparła się o cztery kooperujące ze sobą podmioty: Dąbrowskie Forum Organizacji Pozarządowych, Radę Działalności Pożytku Publicznego Miasta Dąbrowa Górnicza, Biuro Organizacji Pozarządowych Urzędu Miejskiego i Inkubator Społecznej Przedsiębiorczości. Dzisiaj opisując ich działania, możemy mówić o dąbrowskim modelu współpracy, który zakorzenił się w życiu społeczno politycznym miasta. Realizacja programu rozpoczyna się od utworzenia w strukturach Urzędu Miejskiego z dniem 1 stycznia 2008 r. Biura Organizacji Pozarządowych (BOP). Komórka początkowo składała się z 2 pracowników, w tym Kierownika BOP pełniącego obowiązki Pełnomocnika Prezydenta ds. współpracy z NGO. Umieszczenie BOP w pionie Sekretarza Miasta pozwoliło spojrzeć na problem współpracy przez pryzmat wszystkich komórek i jednostek organizacyjnych UM, nie ograniczając się np. do sportu i kultury, czy polityki społecznej. BOP szybko stał się miejscem, do którego trafiali zarówno przedstawiciele NGO, jak i również urzędnicy. 30 tys. budżet miał zabezpieczać działania wpierające i promujące trzeci sektor na wypadek braku innych środków. Pierwsze efekty działań BOP to wygrany konkurs w ramach Upowszechniania ekonomi społecznej w Polsce na podstawie doświadczeń PIW EQUAL". Blisko 100 tys. zł pozwoliło na wyposażenie BOP oraz przeprowadzenie pierwszego cyklu szkoleń i doradztwa dla NGO. Projekt był możliwy dzięki nawiązaniu współpracy ze Stowarzyszeniem Wspierania Organizacji Pozarządowych MOST z Katowic oraz Stowarzyszeniem Współpracy Regionalnej z Chorzowa. Zdobywanie specjalistycznej wiedzy przez pracowników BOP oraz ich kontakty i doświadczenie z wcześniejszej działalności w sektorze obywatelskim, bardzo szybko pozwoliły na rozwój współpracy ponadlokalnej, bądź to z NGO, bądź z innymi samorządami. Dzięki temu udało się doprowadzić do lokalizacji na terenie Dąbrowy Górniczej Inkubatora Trzeciego Sektora, który powstał w ramach szerokiego partnerstwa pn. Osiemnastka w sieci". Projekt był finansowany z działania PO KL i realizowany przez CRIS z Rybnika wraz z SWR z Chorzowa i KaFOS z Katowic. Za prowadzenie Inkubatora w Dąbrowie Górniczej odpowiedzialne było Stowarzyszenie Zielone Zagłębie, a w ramach Partnerstwa: Wspólnie dla Miasta" miasto udostępniło bezpłatnie pomieszczenia w budynku Muzeum Miejskiego Sztygarka". To był kluczowy moment dla działania BOP, bowiem część szkoleniową oraz doradczą przejął Inkubator ściśle współpracujący z BOP. Ten podział działań pozostał do dziś i na pewno w znaczący sposób przyczynił się do polepszenia jakości usług, a jednocześnie ich rozwoju. W maju 2010 roku na bazie Inkubatora Trzeciego Sektora powstał Inkubator Społecznej Przedsiębiorczości. Wcześniejszy Inkubator zakończył swoje działania w ramach projektu wraz z końcem 2009 roku. Stowarzyszenie Zielone Zagłębie na podstawie odrębnej umowy i w ramach Partnerstwa: Wspólnie dla Miasta" przekazało BOP sprzęt stanowiący obecnie wyposażenie Inkubatora. Wspólny projekt wypracowany przez miasta Gliwice, Żory, Jastrzębie Zdrój, Tychy, Katowice i Dąbrowę Górniczą pozwalał na jego finansowanie do kwietnia 2012 roku. Pracownicy Inkubatora stali się pracownikami BOP, powiększając jego stan etatowy do 5 osób i zwiększając budżet BOP. W roku 2013 BOP kontynuuje prowadzenie Inkubatora Społecznej Przedsiębiorczości w ramach projektu Inkubator Społecznej Przedsiębiorczości Województwa Śląskiego. Wspólny projekt wypracowany przez miasta: Gliwice, Bielsko - Biała, Żory, 3

4 Częstochowa, Tychy, Stowarzyszenie Centrum Rozwoju Inicjatyw Społecznych CRIS, Bielskie Stowarzyszenie Artystyczne Teatr Grodzki i Dąbrowę Górniczą pozwala na jego finansowanie do marca 2015 r. Widoczne efekty pracy Inkubatora doprowadziły do podjęcia decyzji o zamianie jego lokalizacji na Miejską Bibliotekę Publiczną, a tym samym znaczne polepszenie warunków lokalowych dąbrowskiego ośrodka wsparcia, którego finansowanie po roku 2015 ma przejąć budżet miasta. Zapewnienie odpowiednich narzędzi wsparcia, pozwoliło pracownikom BOP równolegle pracować nad wdrażaniem innych form współpracy związanych ze zlecaniem zadań publicznych, i co bardzo istotne, z prowadzeniem dialogu i konsultacji społecznych. Już w 2008 roku powołana zostaje w mieście pierwsza Rada Pożytku Publicznego, do której przedstawicieli wybiera funkcjonujące i rozwijające się Dąbrowskie Forum Organizacji Pozarządowych. Zorganizowany trzeci sektor pozwala na wydawanie wspólnych stanowisk i co istotne ich przekazywanie bezpośrednio Prezydentowi Miasta, któremu doradza Rada Pożytku. To właśnie fakt wcześniej zbudowanego porozumienia wpływa na efekty funkcjonowania Rady Pożytku i odpowiednie jej umiejscowienie pośród innych ciał doradczo opiniujących w mieście. To Rada Pożytku rekomenduje Prezydentowi rozwiązania dotyczące mechanizmów wynikających z ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie na podstawie przygotowanych wspólnie przez BOP i DFOP rozwiązań. Nowelizacja ustawy o działalności pożytku publicznego w 2010 r. nałożyła na BOP dodatkowe ustawowe obowiązki, powodując zwiększenie stanu etatowego BOP o kolejną osobę, tym razem w siedzibie biura, w urzędzie. Warty podkreślenia jest fakt, iż w Urzędzie nikt nie ma wątpliwości, kto ma zająć się nowymi obowiązkami związanymi z ustawą o pożytku. Dzisiaj partnerstwo stoi przed kolejnymi wyzwaniami i właśnie przystąpiło do prac nad kolejnym Programem Rozwoju Miasta do roku 2020, który obok ulepszania modelu współpracy ma się skupić na kreowaniu i wdrażaniu narzędzi poszerzających partycypację obywatelską i wciągających mieszkańców w współdziałanie i współdecydowanie o swoim mieście. Historię funkcjonowania Partnerstwa można prześledzić na portalu 5. Uzyskane efekty Uogólniając głównym powodem powstania Partnerstwa Wspólnie dla Miasta było doprowadzenie do poprawienia warunków współpracy i możliwości działania sektora obywatelskiego w Dąbrowie Górniczej. Z perspektywy roku 2013 wydaje się, że przyjęcie wspólnie wypracowanego prze JST i NGO Programu Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w Dąbrowie Górniczej , uruchomiło procesy które doprowadziły do powstania Dąbrowskiego Modelu Współpracy. W mieście funkcjonuje: Dąbrowskie Forum Organizacji Pozarządowych (DFOP) porozumienie obecnie 68 organizacji pozarządowych, a więc ponad połowy z 120, które pracownicy BOP uznają za aktywne (rejestry mówią nam o 285 podmiotach). DFOP posiada swój wypracowany i przyjęty regulamin oraz 5-osobowe Prezydium, które reprezentuje go na zewnątrz i kieruje jego pracami. 4

5 Oficjalnie DFOP spotyka się od 2-4 razy w ciągu roku na tzw. Walnych Zgromadzeniach. Zazwyczaj bierze w nich udział ok % członków, co dokumentowane jest listami obecności i protokołami. Ważne decyzje podejmowane są w drodze uchwał. Między oficjalnymi walnymi zgromadzeniami w Inkubatorze Społecznej Przedsiębiorczości odbywają się najróżniejsze spotkania grup branżowych, problemowych, projektowych. Bardzo często w spotkaniach tych uczestniczą pracownicy BOP. DFOP posiada swoją zakładkę internetową a organizacyjnie np. przy zwoływaniu zebrań DFOP obsługuje go BOP wraz z Inkubatorem. Najważniejszą funkcją DFOP jest integracja środowiska. Organizacje dzięki wspólnym spotkaniom i akcjom, więcej o sobie wiedzą, a ich działacze poczuli, że wspólnie tworzą ważnego partnera dla samorządu. Coroczna sesja wyjazdowa, organizowane wspólnie lokalne FIP-y, projekty, wspólna wyprawa na OFIP, a do tego łatwość komunikowania się dzięki stworzonej bazie danych i stronie internetowej, to efekty kilkuletniej działalności DFOP. Bardzo istotnym elementem DFOP jest również funkcja reprezentatywna, czyli fakt, że członków Prezydium jednocześnie wybiera się do Rady Pożytku. Należy zaznaczyć, iż DFOP nie posiada osobowości prawnej jego członkowie prowadzili nawet na ten temat dyskusję, której do dziś nie zamknięto. Jego obecna formuła porozumienia poprzez deklarację współpracy pozwala DFOP nie traktować go jako jednej z organizacji, a raczej formę koalicji NGO, do której każda organizacja działająca na rzez mieszkańców Dąbrowy Górniczej może przystąpić. Do dziś odmowy przyjęcia w szeregi DFOP doczekała się tylko jedna organizacja, niedziałająca dotąd w Dąbrowie i nie potrafiąca określić jakichkolwiek planów działań na rzecz mieszkańców Dąbrowy, co jest sprzeczne z regulaminem DFOP. Zebrania i spotkania robocze DFOP są jawne, tak więc przedstawiciele tej organizacji zostali zaproszeni na obrady DFOP. Rada Działalności Pożytku Publicznego Miasta Dąbrowa Górnicza powołana w połowie 2008 roku, od początku funkcjonuje jako ciało opiniodawczo doradcze Prezydenta Miasta. W roku 2011 po noweli ustawy o pożytku, Rada musiała się przekształcić, co nie wpłynęło na jej funkcję w modelu, za to na pewno obciążyło obowiązkiem konsultowania projektów wszelkich uchwał Rady Miejskiej dotyczącej sfery pożytku publicznego. Zarówno przed nowelą ustawy, jak i obecnie dąbrowska Rada odnosi się głównie do procedur dotyczących realizacji postanowień ustawy o pożytku. To Rada rekomenduje Prezydentowi przygotowane przez BOP i przekonsultowane z DFOP rozwiązania dotyczące m.in.: prac nad rocznym programem, zasad dotacyjnych, prac komisji, członków komisji, projektów uchwał i zarządzeń odnośnie inicjatywy lokalnej czy konsultacji aktów prawa miejscowego. Rada opiniuje też przygotowywane corocznie od 2008 r. sprawozdania z realizacji Programu Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, a obecnie rocznego programu współpracy. Członkowie reprezentujący część pozarządową w Radzie pracują też w komisjach konkursowych oceniających oferty o dotacje. Są drugimi obok przedstawicieli NGO z wolnego naboru reprezentantami organizacji w tych komisjach na pięciu członków każdej z komisji. Zdobyte w ten sposób doświadczenie pozwala z roku na rok na wprowadzenie zmian i poprawek do systemu dotacyjnego. Rada działa już II kadencję. Jej skład to 3 przedstawicieli Prezydenta Miasta, 2 Rady Miejskiej i 5 NGO wybieranych przez DFOP. Informacje z prac Rady można znaleźć w zakładce: 5

6 Biuro Organizacji Pozarządowych Urzędu Miejskiego w Dąbrowie Górniczej obecnie funkcjonuje w pionie Prezydenta Miasta. To komórka UM, która odpowiada za realizację Programu Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego. To miejsce gdzie trafiają pozarządowcy, urzędnicy i często mieszkańcy. BOP jest animatorem, doradcom i organizatorem. Częściowo o pracy BOP wspomniano w opisie historii partnerstwa. Warto jednak raz jeszcze podkreślić, iż BOP obecnie funkcjonuje w podziale na biuro w budynku Urzędu oraz Inkubator, czyli ośrodek wsparcia, w budynku Miejskiej Biblioteki Publicznej. Działaniami BOP zarządza Kierownik Biura Organizacji Pozarządowych, pomaga mu dwóch pracowników w urzędzie oraz trzech w Inkubatorze. Do zadań BOP należy m.in. koordynowanie procedur wynikających z ustawy o pożytku: organizacja konsultacji i prac nad rocznym programem, konkursów na dotacje, postępowania w ramach inicjatywy lokalnej, konsultacji aktów prawa miejscowego, małego grantu, sprawozdawczości w tym zakresie. BOP wspólnie z DFOP przygotowuje propozycję np. rocznego programu, czy zasad konkursowych, które następnie stosują poszczególne wydziały. BOP czuwa nad odpowiednią realizacją tych procedur, monitoruje je i doradza pracownikom urzędu. BOP wspiera organizacyjnie DFOP i organizuje pracę Rady Pożytku. Realizuje projekty finansowane z EFS na rzecz sektora i współpracy. Prowadzi kampanie promujące aktywność obywatelską i trzeci sektor. Pracownicy BOP byli jednymi z inicjatorów i czynnie uczestniczą w pracach np. Komisji Pełnomocników ds. współpracy przy Śląskim Związku Miast i Powiatów, Komisji Dialogu i Partnerstwa oraz Grupie Wymiany Doświadczeń Związku Miast Polskich. Brali udział w pracach nad Modelem Współpracy, uczestniczą w OFIPach, OSES-ach i innych lokalnych, regionalnych i krajowych wydarzeniach. Często wspierają i doradzają koleżankom i kolegom z innych samorządów, korzystając również z ich doświadczeń. Warto podkreślić, iż pracownicy BOP to przede wszystkim osoby z doświadczeniem pozarządowym, co pozawala im łączyć świat administracji ze światem obywatelskim. Dzisiaj BOP stoi przed podjęciem kolejnych wyzwań i prawdopodobnie rozpoczęciem działań w zakresie aktywności i partycypacji społecznej. Zakres obowiązków BOP dostępny jest: Inkubator Społecznej Przedsiębiorczości to część BOP funkcjonująca w budynku Miejskiej Bibliotece Publicznej. Lokalizacja ośrodka wsparcia poza Urzędem była celowym rozwiązaniem. Pozwala to na swobodę dyskusji i pozwala Inkubatorowi stworzyć klimat miejsca dąbrowskich NGO. W ISP odbywają się często zebrania i zarządy organizacji. Z ISP obecnie korzysta 87 podmiotów raz policzalnych. ISP organizuje szkolenia, doradztwo prawne, marketingowe, księgowe oraz bieżące. Pomaga zakładać organizacje, animuje partnerstwa między NGO z instytucjami miejskimi, wspiera pisanie wniosków o dotacje, pomaga tworzyć projekty i organizować eventy i imprezy. Prowadzi szkolenia dla uczniów szkół i współpracuje ze szkolnymi klubami wolontariusza. Jego istotnym elementem jest promocja możliwości, jakie dają podmioty ekonomii społecznej oraz ich kreowanie. ISP pracuje w tej chwili nad pomysłami na 6

7 utworzenie w mieście spółdzielni socjalnych osób fizycznych czy osób prawnych. Obecnie ISP jest finansowany ze środków EFS w ramach dużego partnerskiego projektu, o którym była mowa w opisie dziejów partnerstwa. Pracują w nim 3 osoby na pełnych etatach oraz specjaliści i doradcy na umowy zlecenia. ISP jest otwarty od 8 do 20 od poniedziałku do piątku, istnieje też możliwość jego pracy w soboty od 10 do 14. Podobnie jak BOP i Inkubator stał się w mieście rozpoznawalną instytucją. Więcej informacji o ISP znajduje się na stronie: Portal Dąbrowskich Organizacji Pozarządowych powstał w ramach FIO Zasługuje na wyróżnienie jako osobny rezultat, bo jest narzędziem, bez którego trudno sobie dziś wyobrazić partnerstwo. To przez niego komunikujemy się z NGO, zwołujemy obrady DFOP, relacjonujemy obrady Rady Pożytku, promujemy inicjatywy dąbrowskich NGO zarówno wśród mieszkańców naszego miasta, jak i w całym kraju. To na portalu możnaa się znaleźć wszelkie dokumenty, regulaminy, ogłoszenia i wyniki naborów, konkursów. Ważne, że korzystają z niego również lokalne media w poszukiwaniu tematów. Festiwal Ludzi Aktywnych Forum Inicjatyw Pozarządowych Zagłębia Dąbrowskiego udało się już zorganizować 6 lokalnych FIP-ów, jego początki sięgają I Festiwalu Dąbrowskich Organizacji Pozarządowych organizowanego w Pałacu Kutry Zagłębia w 2007 r., kiedy to powołano do życia DFOP. Obecnie to duża coroczna impreza plenerowa, na której prezentuje się w formie stoisk i eventów ok. 50 NGO, w przeważającej liczbie z Dąbrowy Górniczej, ale również z Sosnowca, Będzina, Jaworzna, Zawiercia i Łaz. Na nasze FIP-y zapraszamy mieszkańców, polityków i lokalny biznes. FIP-y zawsze są szeroko komentowane i promowanie przez lokalne media. To wydarzenie integrujące trzeci sektor i uczące współpracy, bo przygotowywane wspólnie przez BOP, DFOP oraz Pałac Kultury Zagłębia i Centrum Sportu i Rekreacji. Oczywiście dąbrowskie NGO uczestniczą również w organizacji imprez, takich jak Dębowy Maj Festiwal, Dni Dąbrowy czy ZagłebieWood i wielu innych, ale Festiwal Ludzi Aktywnych to wyjątkowy dzień i typowe święto obywatelskie. Model prac nad Rocznym Programem Współpracy warty podkreślenia, bo rozwijający się wraz z całym modelem współpracy od 2008 r. Składa się z kilku równolegle realizowanych elementów określonych i zapisanych w Zarządzeniu Prezydenta Miasta. W różnych latach był realizowany w inny sposób, ale co do zasady opiera się o prace dotyczące wyznaczenia zadań priorytetowych oraz form współpracy i wypracowanie zasad przyznawania i rozliczania dotacji. Prace zaczynają się zazwyczaj przed wakacjami od zebrania uwag od NGO do zapisów programu z roku poprzedniego. W tym samym czasie wydziały urzędu proponują formy współpracy oraz część z nich listę zadań, które planują zlecić. BOP, który kieruje tymi pracami dokonuje analizy tych materiałów i tak powstaje propozycja z listą zadań i kwot w poszczególnych obszarach oraz lista proponowanych form współpracy. Te ostatnie z roku na rok w zasadzie się nie zmieniają. Te pierwsze ulegają systematycznym zmianom. Listy przedstawiane są do publicznej wiadomości i konsultowane z DFOP oraz Radą Pożytku, która po tzw. konsultacjach branżowych, czyli spotkaniach poszczególnych wydziałów z organizacjami, rekomenduje je Prezydentowi. Spotkania 7

8 organizowane są zawsze po południu w Inkubatorze, a Prezydent zaprasza listownie na nie wszystkie organizacje z rejestrów. Ich przebieg jest jawny a wnioski wraz z raportem prezentowane Radzie Pożytku. Radzie do rekomendacji prezentowane są też formy współpracy oraz wnioski pracującej równolegle wspólnie z BOP Grupy ds. dotacji. W 2012 roku grupa podczas wakacji opracowała całkowicie nową kartę oceny wniosków. Po tych rekomendacjach sporządzany jest projekt rocznego programu, który raz jeszcze w całości podlega konsultacjom, by na przełomie października i listopada trafić na sesję Rady Miejskiej. W dąbrowskim modelu roczny program spełnia trzy funkcje. Potwierdza zapisy Programu Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, wymieniając owskaźnikowane formy współpracy, wyznacza kluczowe zasady dotacyjne oraz sposób powoływania i prac komisji konkursowych i co najważniejsze, w każdym z obecnie 10 obszarów określa zadania priorytetowe, które będą przedmiotem konkursów na dotacje. W programie przypisujemy każdemu obszarowi planowaną kwotę, stanowi on bowiem rodzaj umowy politycznej między Radą, Prezydentem i NGO o tym, co na pewno znajdzie się w gminnym budżecie jako środki, które mają być zlecone NGO. Dzięki temu i tworzonemu do tego harmonogramowi konkursów organizacje pozarządowe mają jasny plan działania na kolejny rok, wiedząc na co na pewno mogą liczyć. Oczywiście system nie jest idealny i ciągle rodzi wiele nieporozumień, które staramy się rozwiązywać i poprawiać w następnym procesie. Czasem cofamy się do poprzednich rozwiązań. To, co istotne to fakt, iż prace nad rocznym programem traktowane są dużo szerzej niż zwykłe wywieszenie projektu w BIP-e i stały się corocznym dobrym zwyczajem. Roczny program oraz linki do informacji o pracach nad nimi znajdują się w zakładce: Obecnie Partnerstwo Wspólnie dla Miasta podjęło się prac nad nowym Programem Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego do roku Z pierwszej wyjazdowej sesji DFOP i przeprowadzonych przez BOP badań, wynika iż zmierza on w kierunku zachowania modelu współpracy i jego doskonalenia. Kontynuacji prac nad zwiększaniem ilości zadań zlecanych (obecnie to od 100 do 120 zadań rocznie w 8 obszarach na kwotę ok. 3,5 mln, licząc z tzw. rozwojem sportu). Nowym elementem programu ma być nastawienie się na działania aktywizujące obywatelsko mieszkańców takie, które pozwolą zwiększać partycypację obywatelską. Realizacja pierwszego programu doprowadziła nas bowiem do wniosków, iż aby rozwijać sektor obywatelski musimy działania skierować już nie tylko do zorganizowanych grup, jakimi są stowarzyszenia i fundacje, czy nawet zamierzających się zorganizować, a po prostu do mieszkańców, dając im możliwość włączenia się w procesy współdecydowania, takie jak np. Budżet Partycypacyjny. Liczymy na to, iż od zorganizowania placu zabaw czy skwerku zieleni na swoim podwórku już całkiem niedaleko do silnej, dobrze zorganizowanej organizacji pozarządowej, a w konsekwencji i form z obszaru tzw. ekonomii społecznej. Dokumenty dostępne są na portalu dąbrowskich organizacji pozarządowych: Regulamin Dąbrowskiego Forum Organizacji Pozarządowych: Lista członków DFOP: 8

9 Uchwała nr VII/102/11 Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej z dnia 26 maja 2011r. w sprawie trybu powoływania członków oraz organizacji i trybu działania Rady Działalności Pożytku Publicznego Miasta Dąbrowa Górnicza: Program Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w Dąbrowie Górniczej w latach , Partnerstwo: Wspólnie dla Miasta Uchwała Nr XXI/341/07 Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej z dnia 19 grudnia 2007 roku, Zmiany do programu: Uchwała Nr VI/72/11 Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej z dnia 30 marca 2011 roku: 6. Oszacowanie nakładów poniesionych na organizację i realizację projektu Ponieważ część kosztów realizacji Programu wynika z kosztów ogólnych administracyjnych czy osobowych Urzędu Miejskiego, poniżej prezentowane są koszty przykładowe: Przygotowanie Programu Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w Dąbrowie Górniczej w latach , Partnerstwo: Wspólnie dla Miasta - realizacja II półrocze 2007 roku: - dotacja dla Stowarzyszenia Zielone Zagłębie w ramach FIO ,00 zł. - wkład rzeczowy Partnera - Urzędu Miejskiego (sale, materiały biurowe) Uruchomienie i wdrożenie Biura Organizacji Pozarządowych. - realizacja I połowa 2008 roku: - dotacja dla Urzędu Miejskiego w kwocie ,65 zł w ramach projektu: Upowszechnianie ekonomii społecznej w Polsce na podstawie doświadczeń PIW Equal", pod nazwą Wspólnie dla Miasta - Upowszechnianie dobrych praktyk trzeciego sektora". Prowadzenie Biura Organizacji Pozarządowych, w tym wspieranie DFOP i organizacja prac Rady Działalności Pożytku Publicznego oraz działania promocyjne. - realizacja czerwiec 2008 r. do teraz - środki budżetu miasta pokrywają koszty administracyjno - personalne oraz koszty pomieszczeń, biura, telefonów itp. - budżet jakim dysponuje BOP na swoją działalność, poza środkami zewnętrznymi z EFS, to ok zł, a więc ok zł w ciągu pięciu lat; warto pamiętać, że część inicjatyw szczególnie w początkowym okresie była organizowana we współpracy z NGO infrastrukturalnymi z województwa, co pozwalało na realizację z ich środków działań na rzecz NGO z Dąbrowy Górniczej. Uruchomienie Centrum Wolontariatu w ramach projektu Wspólnie dla Miasta - Młodzi dla Miasta" - realizacja II połowa 2008 roku - współfinansowanego ze środków Funduszu Inicjatywy Obywatelskich 2008 kwotą 24860,00 zł. 9

10 - obecnie działania Centrum ograniczają się do organizacji wolontariatu akcyjnego, w miarę potrzeb, przy imprezach miejskich (sportowych, kulturalnych) oraz służy pomocą przy jednostkowych zgłoszeniach na zapotrzebowanie na wolontariuszy. Część szkoleniowo doradczą dot. wolontariatu przejął Inkubator Społecznej Przedsiębiorczości. Kontynuowana jest współpraca z siecią szkolnych klubów wolontariusza. Dodatkowo Centrum współpracuje w tym zakresie ze Stowarzyszeniem Civitas, przy projektach nastawionych na edukację obywatelską młodzieży. Uruchomienie i wdrożenie Inkubatora Trzeciego Sektora w ramach 18 w sieci" - realizacja: od października 2008 r. do listopada 2009 r. - dotacja dla CRIS z Rybnika, który na prowadzenie przez Stowarzyszenie Zielone Zagłębie, przy współpracy z BOP, Inkubatora we skazanym okresie przeznaczył: 185,737,00 zł Uruchomienie i wdrożenie na bazie Inkubatora Trzeciego Sektora - Inkubatora Społecznej Przedsiębiorczości - realizacja od 1 kwietnia 2010 r. do 31 marca 2012 r. - dofinansowanie z EFS w ramach projektu "Sieć Inkubatorów Społecznej Przedsiębiorczości" w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki w kwocie na dąbrowski Inkubator: ,00 zł. Kontynuacja Inkubatora Społecznej Przedsiębiorczości w ramach projektu Inkubator Społecznej Przedsiębiorczości Województwa Śląskiego - realizacja od 1 kwietnia 2012 r. do 31 marca 2015 r. - dofinansowanie z EFS w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki w kwocie na dąbrowski Inkubator: ,00 zł. - koszty pomieszczeń i mediów finansowane z budżetu gminy. Inne koszty W podane kwoty należy wliczyć środki nie będące zawsze w dyspozycji BOP, ale wpływające bezpośrednio na model współpracy i realizację zapisów Programu Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w Dąbrowie Górniczej, tj. - zwolnienia z czynszów za lokale dla NGO, ok ,00 zł - dotacje w ramach zadań zleconych ok ,00 zł rocznie - zasoby rzeczowe angażowane w ramach współorganizacji imprez, projektów wnoszone przez wydziały Urzędu Miejskiego, np. w ramach patronatów trudne do oszacowania. - zasoby rzeczowe i lokalowe angażowane w ramach współorganizacji imprez, projektów wnoszone przez miejskie instytucje, takie jak Pałac Kultury Zagłębia, Centrum Sportu i Rekreacji, Muzeum Miejskie Sztygarka, Miejską Bibliotekę Publiczną, MOPS, PUP, placówki oświatowe. - trudne do oszacowania na tym etapie środki zlecane przez instytucje i wydziały w trybie zamówień publicznych. 10

11 7. Czy napotkali Państwo trudności, z którymi należało się zmierzyć, aby zrealizować projekt? Oczywiście, zarówno proces tworzenia partnerstwa, jak i realizacji już postanowień Programu napotykał na bardzo wiele trudności wynikających z poziomu dialogu i debaty oraz zdolności do współpracy w kraju. Nie bez powodu uważa się, że Polska ma jeden z najniższych wskaźników Kapitału Społecznego. Warto jednak podkreślić, że realizacja działań w ramach naszego partnerstwa zbiegła się z wieloma inicjatywami w kraju, które miały na celu podnoszenie świadomości o roli sektora obywatelskiego i znaczenia samej współpracy. Przy wdrażaniu takiego procesu na pewno należy nastawić się na pojawienie się: 1. niezrozumienia dla nowych i innowacyjnych rozwiązań zarówno wśród urzędników, jak i liderów organizacji pozarządowych, 2. niewystarczająca wiedza nt. możliwych efektów, narzędzi i form współpracy oraz jej znaczenia dla rozwoju wspólnoty, 3. sprowadzanie współpracy tylko i wyłącznie do form finansowych, rozumienie jej w wymiarze bardzo wąskim, 4. niespójne i przeregulowane polskie prawo oraz jego nadinterpretacje często niesłusznie blokujące rozwój różnych form współpracy, 5. traktowanie obszaru współpracy jako zadania nieobowiązkowego dla JST, a co za tym idzie ciągły brak środków na finansowanie jej rozwoju, co powoduje że trzeba mieć zdolność i umiejętność korzystania ze środków zewnętrznych, 6. trudność realizacji projektów finansowanych z EFS przez JST: ilość procedur, z czym wiążą się problemy kadrowe lub czasowe, zamówienia publiczne i wytyczne PO KL nieadekwatne do wielkości otrzymywanych środków. 8. Zalecenia dla innych jednostek samorządu terytorialnego zainteresowanych wdrożeniem projektu. Z punktu widzenia samorządu wielkości Dąbrowy Górniczej, warto przemyśleć kwestię wprowadzenia dokumentu o randze strategicznej, który pozwoli na realizację cyklu działań na rzecz rozwoju trzeciego sektora i współpracy z nim. Trzeba zdecydowanie podkreślić, że te procesy wymagają czasu. Istotne, aby tego typu dokument był przygotowany wspólnie z przedstawicielami trzeciego sektora. Warto na początku położyć nacisk na podjęcie próby jego integracji. Z polskich praktyk wynika, iż w niewielu lokalnych wspólnotach funkcjonują takie porozumienia i bez wsparcia organizacyjnego samorządu trudno im się rozwinąć. W naszym przekonaniu porozumienia NGO są kluczowe dla całego dialogu, trudno przecież wyobrazić sobie funkcjonowanie Rady Pożytku bez takiego porozumienia. Za oczywisty błąd naszym zdaniem należy uznać powoływanie Rad Pożytku w chwili, kiedy po stronie partnera NGO brak jakiejkolwiek platformy dialogu. Naszym zdaniem warto pomóc ją zorganizować. Przy tym procesie warto od razu zwrócić uwagę na przyszłych liderów, czyli osoby spośród działaczy pozarządowych, które będą umiały myśleć o 11

12 sektorze jako całości i będą miały ochotę i czas zaangażować się w jego sprawy a nie tylko swojej organizacji. Na podstawie dąbrowskich doświadczeń na pewno warto rozpoznać możliwość organizacji w strukturach odpowiedniej komórki, najlepiej pod kierownictwem Pełnomocnika ds. współpracy, który podlega Prezydentowi. Odpowiednie umiejscowienie tego typu biura w strukturze jest niezwykle istotne i oczywiście zależy od zakresu obowiązków jakie jego pracownicy będą wykonywać. Z góry należy założyć, że umiejscowienie Pełnomocnika ds. współpracy z NGO wraz ze swoim biurem w ramach któregoś z merytorycznych wydziałów, może prowadzić do nieporozumień kompetencyjnych na linii Pełnomocnik Naczelnik oraz ukierunkowania współpracy w kierunku merytorycznym danego wydziału. Po drodze wynikną problemy z koordynacją procedur i ich wdrażania na inne wydziały. Ważne, aby osoby które podejmują się pracy w takiej komórce miały doświadczenie i swoją historię pozarządową tak, aby rozumieć specyfikę działania NGO. Ważne, aby te osoby miały również wiedzę z funkcjonowania samorządu i posiadały umiejętność komunikowania się, prowadzenia dialogu. 12