Instrukcja do zajęć laboratoryjnych z przedmiotu Elektroniczna Aparatura Medyczna
|
|
- Jacek Kurek
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA WYDZIAŁ ELEKTRYCZNY Katedra Telekomunikacji i Aparatury Elektronicznej Studia stacjonarne Kierunek: Inżynieria Biomedyczna Instrukcja do zajęć laboratoryjnych z przedmiotu Elektroniczna Aparatura Medyczna Ćwiczenie 3. Zastosowania czujników konduktometrycznych w elektronicznej aparaturze laboratoryjnej v. 03 Andrzej Holiczer Witold Holiczer Norbert Litwińczuk Grażyna Gilewska Białystok wrzesień 2014
2 A. Wprowadzenie 1. Pojęcia podstawowe Atom: najmniejszy, niepodzielny metodami chemicznymi składnik materii, który może wchodzić w połączenie z innymi pierwiastkami. Cząsteczka: (inaczej molekuła) obojętne elektrycznie indywiduum chemiczne, złożone z więcej niż jednego atomu, które są z sobą trwale połączone wiązaniami chemicznymi. Jest to najmniejsza część chemicznie jednorodnej substancji, która posiada wszystkie właściwości tej substancji i może istnieć samodzielnie w stanie wolnym we wszystkich stanach skupienia. Masa atomowa pierwiastka: liczba określająca ile razy masa jednego reprezentatywnego atomu danego pierwiastka chemicznego jest większa od masy 1/12 izotopu węgla 12 C. Masa cząsteczkowa związku chemicznego: suma mas atomowych pierwiastków wchodzących w jego skład. Mol: jednostka liczności materii (jednostka podstawowa w układzie SI) oznaczana symbolem mol. Jeden mol jest to liczność materii układu zawierającego liczbę cząstek (np. atomów, cząsteczek, jonów, elektronów itp.) równą liczbie atomów w masie 12 gramów izotopu węgla 12 C. W jednym molu znajduje się 6, ±0, cząstek. Liczba ta jest nazywana stałą Avogadra; liczba gramów danego atomu lub związku chemicznego równa liczbowo masie atomowej lub cząsteczkowej: m n = V (1) n liczba moli substancji, m masa substancji, M masa atomowa lub cząsteczkowa substancji. Wartościowość: to cecha pierwiastków chemicznych i grup funkcyjnych w chemii określająca iloma wiązaniami chemicznymi może się dany pierwiastek łączyć z innymi. Rodzaje stężeń substancji w roztworach wodnych. Stężenie wagowe: m c = V (2) m - masa substancji, V - objętość roztworu. Molowe stężenie substancji: n c m = (3) V c m - stężenie molowe (mol/l), n - liczba moli substancji, V - objętość roztworu. Molarne stężenie substancji: n c RV = (4) V R c RV - stężenie molarne (mol/l), n - liczba moli substancji, V R - objętość rozpuszczalnika. Molalne stężenie substancji: n c Rm = (5) mr c Rm - stężenie molalne (mol/kg), n - liczba moli substancji, m R - masa rozpuszczalnika. Stężenie molowe (molarne, molalne) jest wielkością w pełni charakteryzującą zdolności połączeń i wzajemnych oddziaływań substancji niedysocjujących, czyli nierozpadających się na jony. W przypadku roztworów elektrolitów wielkością charakteryzującą powstałe przy rozproszeniu jony, czyli atomy lub cząsteczki obdarzone ładunkiem elektrycznym jest również ich wartościowość. 2
3 Dysocjacja elektrolityczna elektrolity. Substancja, która w roztworze lub w stanie stopionym występuje przynajmniej częściowo w postaci naładowanych cząstek - jonów - nazywa się elektrolitem. Rozpad elektroobojętnych cząstek na naładowane jony nosi nazwę dysocjacji elektrolitycznej. W naszych rozważaniach ograniczymy się do wodnych roztworów elektrolitów. Rola rozpuszczalnika polega również na osłabieniu oddziaływań elektrostatycznych, co jest związane z efektem dielektrycznym. Elektrostatyczna siła przyciągania między jonami o liczbie ładunków elementarnych z + i z - określona jest przez prawo Coulomb a: e z z F(r) = (6) 2 ε r e - elementarny ładunek elektryczny, ε - stała dielektryczna środowiska, r - odległość między jonami. Duża stała dielektryczna wody decyduje o wyjątkowych jej właściwościach jako środowiska elektrolitów. Staje się to szczególnie wyraźne, gdy porówna się jej stałą dielektryczną ze stałymi dielektrycznymi wszystkich pozostałych rozpuszczalników. Jony niosące ładunek dodatni nazywa się kationami, jony z ładunkiem ujemnym - anionami. Załóżmy, że mamy do czynienia z mocnym elektrolitem typu K ν+ A ν-. Elektrolit ten rozpuszczony w wodzie rozpada się na kationy i aniony według schematu (rys.1). Rys.1. Rozpad elektrolitu na jony: przewodnictwo elektryczne. H 2O z+ z- Kν+ Aν- ν+ K +ν-a (7) ν + liczba kationów, ν - liczba anionów, z+ wartościowość kationów, z- wartościowość anionów. Elektrolity występujące w roztworze wyłącznie w postaci jonów nazywa się elektrolitami mocnymi. Elektrolity, które przy skończonym rozcieńczeniu występują częściowo jako jony, częściowo jako cząstki noszą nazwę elektrolitów słabych. Teoria dysocjacji elektrolitów słabych została po raz pierwszy podana w roku 1887 przez S. Arrhenius a. Dopiero jednak w 1923 r. P.Debey i E. Huecl wykazali, że w rozcieńczonych roztworach mocnych elektrolitów występują tylko jony, brak jest natomiast cząsteczek niezdysocjowanych. Obecnie wiadomo także, że stężone roztwory elektrolitów mocnych zawierają jedynie jony. 3
4 W związku z tym, że nie wszystkie cząsteczki elektrolitów słabych są zdysocjowane definiuje się pojęcia stopnia dysocjacji α : n (8) α(c,t) = N n - liczba cząsteczek zdysocjowanych, N - liczba cząsteczek substancji rozpuszczonej w roztworze. Stopień dysocjacji elektrolitu jest zależny od rodzaju rozpuszczalnika, elektrolitu, jego stężenia oraz temperatury i ciśnienia. 2. Zastosowania konduktometrii w pomiarach stężeń substancji w roztworach Materiał przewodnika prądu elektrycznego możemy charakteryzować podając jego rezystancję ρ lub przewodność właściwą ; związek między tymi wielkościami jest następujący: 1 = ρ (9) Dla przewodników pierwszego rodzaju, w których przewodnictwo ma charakter elektronowy (np. metali) można w prosty sposób określić relacje między jego rozmiarami i rezystancją właściwą, a rezystancją R: R =ρ l (10) s l długość przewodnika, s pole przekroju poprzecznego. W przypadku roztworów elektrolitów przewodnictwo właściwe (jonowe, przewodniki drugiego rodzaju) zależy także od stężenia i nie jest stałą charakterystyczną dla materiału. W związku z tym wprowadzono iloraz: Λ = c (11) Λ przewodnictwo molowe, c stężenie molowe elektrolitu w roztworze. Według Kohlrausch a przewodność molowa mocnych elektrolitów w roztworach rozcieńczonych jest następującą funkcją stężenia: Λ =Λ - a c (12) Λ przewodność molowa przy rozcieńczeniu nieskończenie wielkim, a stała doświadczalna. Z (11) i (12) otrzymamy następujący związek między przewodnością właściwą roztworu elektrolitu, a stężeniem składnika: ( ) = Λ - a c c (13) W rzeczywistości zależność (13) ma charakter bardziej złożony, dla większych stężeń trudny do teoretycznego wyprowadzenia. Na rys. 2 i 3 przedstawiono doświadczalnie uzyskane zależności między stężeniem a przewodnością właściwą: na rys. 2 dla rozcieńczonych roztworów elektrolitów, na rys. 3 dla roztworów o dużych stężeniach. 4
5 Rys.2. Przewodność właściwa rozcieńczonych roztworów elektrolitów: 1 H 2 CO 3, 2 Na 2 SO 4, 3 NaCl, 4 MgCl 2, 5 KOH, 6 NaOH, 7 NH 4 OH. Rys.3. Przewodność właściwa wodnych roztworów elektrolitów: 1 KCl, 2 NaOH, 3 H 2 SO 4, 4 HCl. Z przedstawionych rysunków można wysnuć następujące wnioski: dla bardzo rozcieńczonych elektrolitów w szczególności dla mocnych roztworów elektrolitów jednowartościowych przewodność właściwa jest liniową funkcją stężenia (rys. 2), ze wzrostem stężenia zależność ta staje się nieliniowa, a w większości przypadków nawet niemonotoniczna; roztwory stężone mają małą właściwą przewodność elektryczną (rys. 3), szczególnie dużą wartość przewodności mają elektrolity zawierające jony H + lub OH, a więc kwasy i zasady. W praktyce dla jednowartościowych mocnych elektrolitów można posługiwać się następującymi przybliżeniami: = Λ c dla c 10 mmol / l =0 +Λ0 c dla 10< c 100 mmol / l (13a) ( ) = Λ - a c c dla 100 < c 1000 mmol / l Λ, 0, Λ 0, a stałe współczynniki równań Korzystając z funkcji odwrotnych do (13a), na podstawie pomiaru przewodności właściwej, można wyznaczać wartość stężenia substancji w roztworze jednoskładnikowym. Zasada konduktometryczna jest jednak nieselektywna i nie można przy jej pomocy wyznaczać stężeń poszczególnych substancji w roztworach wieloskładnikowych, jednak ze względu na prostotę, szeroki zakres stosowalności od stężeń śladowych do bardzo dużych jest w wielu sytuacjach użyteczna i rozpowszechniona. Najczęściej zasada ta jest stosowana w następujących pomiarach: przewodności wody, w tym destylowanej i dejonizowanej (parametr jakościowy), stężenia substancji w roztworach jednoskładnikowych, jako technologiczny wskaźnik jakościowy w roztworach wieloskładnikowych, w pomiarach koncentracji cząstek w zawiesinach Zasada działania i budowa czujników konduktometrycznych W pomiarach przewodności roztworów elektrolitów z powodu zachodzących zjawisk nieodwracalnych, głównie elektrolizy, nie stosuje się prądów i napięć stałych. Powyższa uwaga nie dotyczy jedynie zastosowań konduktometrii w pomiarach koncentracji cząstek w zawiesinach. 5
6 Rozwinęły się trzy techniki pomiaru przewodności właściwej metodami przemiennoprądowymi dla celów analitycznych: pomiar w celkach o dwóch elektrodach, najbardziej wskazany dla śladowych i małych stężeń (rys. 4b), pomiar czteroelektrodowy o dwóch elektrodach zasilanych z zewnętrznego źródła, a dwóch do pomiaru potencjału między elektrodami zasilanymi (rys. 4c), pomiar bezelektrodowy (rys. 4d). Wykres zmian potencjału między elektrodami z napięciem zewnętrznym Uz, zanurzonymi w roztworze elektrolitu przedstawia rys. 4a. Polaryzacja oraz powstawanie ładunków przyelektrodowych powodują zakrzywienie linii potencjału w pobliżu elektrod, a tylko w części środkowej gradient potencjału du/dl jest stały (liniowy spadek napięcia). Przyelektrodowe zakłócenia gradientu mają niewielkie znaczenie przy małej przewodności roztworów elektrolitów, ale znaczne przy większych przewodnościach, stąd też dwuelektrodowe przetworniki pomiarowe są z powodzeniem stosowane w zakresie 0,1 do około 1000 µs/cm. W przedstawionym na rys. 4b systemie dwuelektrodowym równanie przetwarzania ma postać: U I = z (14) K c Rys. 4. Zasady pomiaru przewodności elektrolitów: a) przebieg potencjału między elektrodami; b) celka dwuelektrodowa; c) celka czteroelektrodowa; d) celka bezelektrodowa. Pomiar czteroelektrodowy (rys. 4c) eliminuje zakłócenia polaryzacyjne. Istotne znaczenie takiego rozwiązania polega także na niezależności wyników pomiaru od zanieczyszczeń elektrolitu. Także zanieczyszczenia organiczne (np. oleje i inne substancje nierozpuszczalne w wodzie) zmieniające rezystancję obwodu prądowego nawet w stosunku 1:10, nie powodują błędów pomiaru w przeciwieństwie do układów dwuelektrodowych i bezelektrodowych. Warunkiem poprawności pomiaru jest bezprądowy pomiar napięcia U 34, tj. układem o bardzo wysokiej impedancji. Przy wymuszeniu między elektrodami 1 i 2 przepływu prądu I z o takiej wartości, aby różnica potencjałów między elektrodami 3 i 4 była niezmienna (U 34 = const.), wymuszony prąd zasilający I z jest bezpośrednią miarą przewodności elektrolitu: U I 34 z = (15) K c 6
7 Przy odpowiednim rozwiązaniu przetwornika czteroelektrodowego, zakresy mierzalnych przewodności leżą w granicach od 0,1 µs/cm 1 S/cm. Na rys. 5 przedstawiono budowę laboratoryjnego, czteroelektrodowego czujnika pomiarowego. W systemie bezelektrodowym (rys. 4d) są całkowicie wyeliminowane zakłócenia spowodowane polaryzacją. Jednak z powodu małej czułości i wysokiego poziomu szumów, taki typ pomiaru nadaje się tylko do roztworów elektrolitów o dużych wartościach przewodności, tj. o dużych stężeniach. Równanie przetwarzania w tym systemie można zapisać następująco: 1 n U 2 2 = U1 (16) Kc n1 U1 napięcie zasilania uzwojenia pierwotnego, Kc stała celki, U2 napięcie indukowane w uzwojeniu wtórnym, n1, n2 liczba zwojów nawiniętych na rdzeniach. Wielkością, którą się bezpośrednio mierzy przy wszystkich trzech opisanych zasadach, jest rezystancja celki pomiarowej, którą określa wzór: 1 R = Kc (17) gdzie K c oznacza stałą celki, którą można przedstawić jako całkę wzdłuż linii pola elektrycznego: l 1 K c = dl (18) S(l) 0 l długość linii między elektrodami, S przypadający na nie przekrój. Rys. 5. Czteroelektrodowy czujnik konduktometryczny. 7
8 Tylko dla prostych geometrycznie figur można obliczyć wartość Kc. Zwykle celki mają tak skomplikowany kształt, że muszą być wzorcowane przy pomocy elektrolitu o dokładnie znanej przewodności wz w myśl wzoru: K c =wz R (19) Elektrolitem stosowanym najczęściej do wzorcowania jest wodny roztwór KC1, którego przewodność elektryczna oraz jej zależność od temperatury są dokładnie znane i powtarzalne. Istotną przyczyną błędów pomiaru przewodności właściwej metodami elektrodowymi jest polaryzacja elektrod. W celu jej eliminacji należy odpowiednio dobierać stałą celki K c oraz częstotliwość prądu (napięcia) zasilającego. Techniczne zalecenia dotyczące tego zagadnienia przedstawiono w tabeli 1. Tabela 1 Przewodność właściwa roztworu elektrolitu (S/cm) Stała celki (1/cm) Częstotliwość napięcia zasilającego (Hz) < ,5 do 0, do > do Czynnikiem wpływającym na wynik pomiaru przewodności właściwej jest temperatura. Wpływ temperatury przejawia się w oddziaływaniu na ruchliwość jonów oraz stopień dysocjacji. Obydwa czynniki działają zgodnie w kierunku wzrostu przewodności ze wzrostem temperatury. Wpływ temperatury można wyrazić wzorem: =0 1+α( t - t 0 ) (20) Wartości współczynników temperaturowych α dla t 0 = 20 C są najwyższe dla zasad, najniższe dla soli, średnie dla kwasów; leżą one w granicach od około 1,5 % do 4,0 % / C. Wartości te są w wysokim stopniu zależne od stężenia. Wyeliminowanie błędów od wpływu temperatury jest jednym z poważnych problemów mierniczych przy stosowaniu metod konduktometrycznych. Współczesne konduktometry są wyposażane w czujniki temperatury, zarówno zewnętrzne (konduktometry laboratoryjne, jak i wbudowane (konduktometry przemysłowe); można w nich także ustawić znaną dla danego roztworu elektrolitów wartość współczynnika α, uzyskując w ten sposób możliwość automatycznej kompensacji zmian temperatury. 8
9 B. Realizacja ćwiczenia 1. Cel ćwiczenia laboratoryjnego Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z zastosowaniami metod konduktometrycznych w pomiarach stężeń elektrolitów w roztworach wodnych oraz czystości wody. 2. Aparatura, narzędzia pomocnicze i odczynniki stosowane w ćwiczeniu W ćwiczeniu są stosowane następujące urządzenia pomiarowe, pomocnicze oraz wzorce: konduktometr (typ CDM210) z czujnikiem czteroelektrodowym, mieszadło magnetyczne z układem regulacji temperatury (typ MS 11 HS), roztwory wzorcowe: 10; 40; 100 mmol KCl / l. 3. Przebieg realizacji eksperymentu Zapoznać się z obsługą i budową urządzeń stosowanych w ćwiczeniu Oszacowanie błędu przeniesienia (tabela 1). Czynności pomiarowe: napełnić naczyńko pomiarowe 100 milmolowym roztworem KCl. używając konduktometru CC 317 z czujnikiem temperatury zmierzyć przewodność właściwą 100 roztworu, opróżnić naczyńko (nie płukać naczyńka i czujnika pomiarowego), napełnić naczyńko wodą destylowaną i zmierzyć jej przewodność 1, wypłukać naczyńko pomiarowe wodą destylowaną (dwukrotnie). napełnić naczyńko wodą destylowaną i zmierzyć jej przewodność Pomiary przewodności wody (tabela 2). Czynności pomiarowe: używając konduktometru CDM210 zmierzyć przewodność właściwą oraz temperaturę: wody dejonizowanej, wody destylowanej, zanieczyszczonej wody dejonizowanej, zimnej i ciepłej wody wodociągowej, pomiary wykonujemy przy wyłączonej opcji korekty temperaturowej Badania zależności przewodności właściwej od stężenia (tabela 3). Czynności pomiarowe: używając konduktometru CDM210 zmierzyć przewodność właściwą: 100 milimolowego roztworu KCl, 40 milimolowego roztworu KCl, 10 milimolowego roztworu KCl. Uwaga: Przed kolejnymi pomiarami należy jednokrotnie przepłukać naczynie i elektrodę badanym roztworem Badania powtarzalności pomiarów (tabela 4). Czynności pomiarowe: używając konduktometru CDM210 zmierzyć 10-krotnie przewodność właściwą oraz temperaturę zimnej wody wodociągowej, pomiary wykonujemy przy wyłączonej opcji korekty temperaturowej, woda nie może zawierać pęcherzyków powietrza Wyznaczenie i sprawdzenie temperaturowego współczynnika zmiany przewodności 10. milimolowego roztworu KCl (tabela 5). Czynności pomiarowe: korzystając z mieszadła magnetycznego z układem regulacji temperatury (MS 11 HS) zmierzyć przewodność właściwą 10 milimolowego roztworu KCl przy pomocy konduktometru CDM210, dla temperatur t 0 ; t 0 +2,0 o C, 9
10 pomiary wykonujemy przy wyłączonej opcji korekty temperaturowej, obliczyć temperaturowy współczynnik zmian przewodności z zależności: t % α = ; [α] = t - t o 0 C wpisać obliczony współczynnik temperaturowy do pamięci konduktometru CDM210 (temperatura odniesienia t REF = 25 o C), wymienić 10 milimolowy roztwór KCl, ponownie zmierzyć przewodność właściwą 10 milimolowego roztworu KCl przy pomocy konduktometru CDM210, dla temperatur t 0 ; t 0 +2,0 o C Wyznaczenie i sprawdzenie temperaturowego współczynnika zmiany przewodności wody destylowanej (tabela 6). Czynności pomiarowe: analogicznie jak w pkt
11 C. Opracowanie wyników pomiarów 1. Wyniki pomiarów Tabela (ms/cm) 1 2 Tabela 2 Woda dejonizowana t ( o C) Woda destylowana t ( o C) Woda dejonizowana zanieczyszczona t ( o C) Woda wodociągowa zimna t ( o C) Woda wodociągowa ciepła t ( o C) Tabela 3 c =10 mmol/l c = 40 mmol / l c = 100 mmol/l (ms/cm) W (ms/cm) t ( o C) δ w (%) W wartości z załącznika 1; W43 wartość obliczona Tabela µs/cm Tabela 5a Tabela 5b 10 mmol/l KCl Wyznaczanie α t 0 t Sprawdzanie α 100 mmol/l KCl Wyznaczanie α Sprawdzanie α t 0 t t 0 t t ( o C) t ( o C) (ms/cm) (ms/cm) α (% / o C) α (% / o C) Tabela 6 Woda destylowana Wyznaczanie α t 0 t t ( o C) (ms/cm) α (% / o C) 11
12 2. Procedura opracowania wyników pomiarów Ad. 3.1: obliczyć błąd względny δ P zwany błędem przeniesienia lub błędem kontaminacji: 1 - δ 2 P = wyjaśnić przyczynę powstawania tego błędu. Ad. 3.2: Jaka jest przewodność wody chemicznie czystej? Dlaczego woda dejonizowana ma przewodność wielokrotnie większą niż woda chemicznie czysta? Dlaczego przewodność wody destylowanej jest większa niż wody dejonizowanej? Podać główną przyczynę wzrostu przewodności wody dejonizowanej zanieczyszczonej. Czy zimna woda wodociągowa spełnia normę przewodności? Dlaczego przewodność wody ciepłej jest większa niż zimnej? Ad. 3.3: z tabeli 3 nanieść punkty c i na wykres = f(c), metodą najmniejszych kwadratów obliczyć parametry 0 i Λ 0 prostej regresji = 0 + Λ0 c, nanieść prostą regresji na wykres = f(c), z załącznika 1 nanieść punkty c = 10 mmol/l i c = 100 mmol/l oraz odpowiadające im wartości W na wykres = f(c), zakładając liniową zależność między stężeniem KCl, a jego przewodnością właściwą podaną w załączniku 1, obliczyć teoretyczną wartość przewodności właściwej W43 dla roztworu o stężeniu c = 40 mmol/l; nanieść punkt 40; W40 na wykres = f(c), traktując wartości W jako poprawne, obliczyć błędy względne: - δ W w = 100 W dla stężeń c = 10, 40 oraz 100 mmol/l; podać główne przyczyny wystąpienia błędów. Ad. 3.4: obliczyć wartość średnią (m), odchylenie standardowe (sd) oraz współczynnik zmienności (cv), przyjmując podaną przez producenta niedokładność pomiaru ±0,2 % wartości odczytu ± 3 ostatnie cyfry obliczyć względną niepewność standardową δ u pomiaru przewodności, porównać cv i δ u ; skomentować różnicę. Ad. 3.5: na podstawie danych zawartych w załączniku 1 obliczyć wartość temperaturowego współczynnika zmiany przewodności 10 milimolowego roztworu KCl (t REF = 25 o C), porównać obliczoną wyżej wartość z wartością tegoż współczynnika z tabeli 5. Ad. 3.6: porównać otrzymaną wartość z wartością tegoż współczynnika dla 10. milimolowego roztworu KCl (tabela 5). 2
13 Załącznik 1. Przewodność właściwa wodnych roztworów chlorku potasowego (KCl) Stężenie 1 mol / l 0,1 mol / l 0,02 mol / l 0,01 mol / l Temperatura ( o C) Przewodność właściwa (ms / cm) 15 92,52 10,48 2,243 1, ,41 10,72 2,294 1, ,31 10,95 2,345 1, ,22 11,19 2,397 1, ,14 11,43 2,449 1, ,07 11,67 2,501 1, ,00 11,97 2,553 1, ,94 12,15 2,606 1, ,89 12,39 2,659 1, ,84 12,64 2,712 1, ,80 12,88 2,765 1, ,77 13,13 2,819 1, ,74 13,37 2,873 1, ,62 2,927 1, ,87 2,981 1, ,12 3,036 1,552 3
Obliczenia chemiczne. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny
Obliczenia chemiczne Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny 1 STĘŻENIA ROZTWORÓW Stężenia procentowe Procent masowo-masowy (wagowo-wagowy) (% m/m) (% w/w) liczba gramów substancji rozpuszczonej
Bardziej szczegółowodla której jest spełniony warunek równowagi: [H + ] [X ] / [HX] = K
RÓWNOWAGI W ROZTWORACH Szwedzki chemik Svante Arrhenius w 1887 roku jako pierwszy wykazał, że procesowi rozpuszczania wielu substancji towarzyszy dysocjacja, czyli rozpad cząsteczek na jony naładowane
Bardziej szczegółowoOCENA CZYSTOŚCI WODY NA PODSTAWIE POMIARÓW PRZEWODNICTWA. OZNACZANIE STĘŻENIA WODOROTLENKU SODU METODĄ MIARECZKOWANIA KONDUKTOMETRYCZNEGO
OCENA CZYSTOŚCI WODY NA PODSTAWIE POMIAÓW PZEWODNICTWA. OZNACZANIE STĘŻENIA WODOOTLENKU SODU METODĄ MIAECZKOWANIA KONDUKTOMETYCZNEGO Instrukcja do ćwiczeń opracowana w Katedrze Chemii Środowiska Uniwersytetu
Bardziej szczegółowoTemat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph
Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph Dysocjacja elektrolitów W drugiej połowie XIX wieku szwedzki chemik S.A. Arrhenius doświadczalnie udowodnił, że substancje
Bardziej szczegółowoPRZEWODNOŚĆ ROZTWORÓW ELEKTROLITÓW
PRZEWODNOŚĆ ROZTWORÓW ELEKTROLITÓW Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest wyznaczenie przewodności elektrolitycznej κ i molowej elektrolitu mocnego (HCl) i słabego (CH3COOH), graficzne wyznaczenie wartości
Bardziej szczegółowoPODSTAWY CHEMII INŻYNIERIA BIOMEDYCZNA. Wykład 2
PODSTAWY CEMII INŻYNIERIA BIOMEDYCZNA Wykład Plan wykładu II,III Woda jako rozpuszczalnik Zjawisko dysocjacji Równowaga w roztworach elektrolitów i co z tego wynika Bufory ydroliza soli Roztwory (wodne)-
Bardziej szczegółowoOpracowała: mgr inż. Ewelina Nowak
Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr
Bardziej szczegółowoKONDUKTOMETRIA. Konduktometria. Przewodnictwo elektrolityczne. Przewodnictwo elektrolityczne zaleŝy od:
KONDUKTOMETRIA Konduktometria Metoda elektroanalityczna oparta na pomiarze przewodnictwa elektrolitycznego, którego wartość ulega zmianie wraz ze zmianą stęŝenia jonów zawartych w roztworze. Przewodnictwo
Bardziej szczegółowoCelem dwiczenia są ilościowe oznaczenia metodą miareczkowania konduktometrycznego.
Konduktywność elektrolityczna [S/cm] 16. Objętościowe analizy ilościowe z konduktometryczną detekcją punktu koocowego Konduktometria jest metodą elektroanalityczną polegającą na pomiarze przewodnictwa
Bardziej szczegółoworelacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach
1 STECHIOMETRIA INTERPRETACJA ILOŚCIOWA ZJAWISK CHEMICZNYCH relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 2 KONDUKTOMETRIA
ĆWICZENIE 2 KONDUKTOMETRIA 1. Oznaczanie słabych kwasów w sokach i syropach owocowych metodą miareczkowania konduktometrycznego Celem ćwiczenia jest ilościowe oznaczenie zawartości słabych kwasów w sokach
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM FIZYKI PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ W NYSIE. Ćwiczenie nr 2 Temat: Wyznaczenie współczynnika elektrochemicznego i stałej Faradaya.
LABOATOIUM FIZYKI PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ W NYSIE Ćwiczenie nr Temat: Wyznaczenie współczynnika elektrochemicznego i stałej Faradaya.. Wprowadzenie Proces rozpadu drobin związków chemicznych
Bardziej szczegółowoRepetytorium z wybranych zagadnień z chemii
Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii Mol jest to liczebność materii występująca, gdy liczba cząstek (elementów) układu jest równa liczbie atomów zawartych w masie 12 g węgla 12 C (równa liczbie
Bardziej szczegółowoA4.05 Instrukcja wykonania ćwiczenia
Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego A4.05 nstrukcja wykonania ćwiczenia Wyznaczanie współczynników aktywności soli trudno rozpuszczalnej metodą pomiaru rozpuszczalności Zakres zagadnień obowiązujących
Bardziej szczegółowoWyznaczanie stałej dysocjacji pk a słabego kwasu metodą konduktometryczną CZĘŚĆ DOŚWIADCZALNA. Tabela wyników pomiaru
Wyznaczanie stałej dysocjacji pk a słabego kwasu metodą konduktometryczną Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest wyznaczenie stałej dysocjacji pk a słabego kwasu metodą konduktometryczną. Zakres wymaganych
Bardziej szczegółowoPRACOWNIA FIZYKI MORZA
PRACOWNIA FIZYKI MORZA INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA NR 8 TEMAT: BADANIE PRZEWODNICTWA ELEKTRYCZNEGO WODY MORSKIEJ O RÓŻNYCH ZASOLENIACH Teoria Przewodnictwo elektryczne wody morskiej jest miarą stężenia i rodzaju
Bardziej szczegółowoMetody Badań Składu Chemicznego
Metody Badań Składu Chemicznego Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Kierunek: Inżynieria Materiałowa (NIESTACJONARNE) Ćwiczenie 5: Pomiary SEM ogniwa - miareczkowanie potencjometryczne. Pomiary
Bardziej szczegółowoChemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II
Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II Łączenie się atomów. Równania reakcji Ocena dopuszczająca [1] Ocena dostateczna [1 + 2] Ocena dobra [1 + 2 + 3] Ocena bardzo dobra
Bardziej szczegółowo- w nawiasach kwadratowych stężenia molowe.
Cz. VII Dysocjacja jonowa, moc elektrolitów, prawo rozcieńczeń Ostwalda i ph roztworów. 1. Pojęcia i definicja. Dysocjacja elektroniczna (jonowa) to samorzutny rozpad substancji na jony w wodzie lub innych
Bardziej szczegółowoSporządzanie roztworów buforowych i badanie ich właściwości
Sporządzanie roztworów buforowych i badanie ich właściwości (opracowanie: Barbara Krajewska) Celem ćwiczenia jest zbadanie właściwości roztworów buforowych. Przygotujemy dwa roztwory buforowe: octanowy
Bardziej szczegółowo1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru
1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru Wzór związku chemicznego podaje jakościowy jego skład z jakich pierwiastków jest zbudowany oraz liczbę atomów poszczególnych pierwiastków
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne na poszczególne roczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 2019/2020
Wymagania edukacyjne na poszczególne roczne oceny klasyfikacyjne z przedmiotu chemia dla klasy 7 w r. szk. 2019/2020 Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie opanował wymagań na ocenę dopuszczającą.
Bardziej szczegółowoChemia - B udownictwo WS TiP
Chemia - B udownictwo WS TiP dysocjacja elektrolityczna, reakcje w roztworach wodnych, ph wykład nr 2b Teoria dys ocjacji jonowej Elektrolity i nieelektrolity Wpływ polarnej budowy cząsteczki wody na proces
Bardziej szczegółowoTRANSPORT NIEELEKTROLITÓW PRZEZ BŁONY WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA PRZEPUSZCZALNOŚCI
Ćwiczenie nr 7 TRANSPORT NIEELEKTROLITÓW PRZEZ BŁONY WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA PRZEPUSZCZALNOŚCI Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z podstawami teorii procesów transportu nieelektrolitów przez błony.
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania z chemii kl VII
Kryteria oceniania z chemii kl VII Ocena dopuszczająca -stosuje zasady BHP w pracowni -nazywa sprzęt laboratoryjny i szkło oraz określa ich przeznaczenie -opisuje właściwości substancji używanych na co
Bardziej szczegółowoWymagania programowe: Gimnazjum chemia kl. II
Wymagania programowe: Gimnazjum chemia kl. II Dział: Wewnętrzna budowa materii Ocena dopuszczająca [1] posługuje się symbolami odróżnia wzór sumaryczny od wzoru strukturalnego zapisuje wzory sumaryczne
Bardziej szczegółowoZALEŻNOŚĆ PRZEWODNICTWA ELEKTRYCZNEGO ELEKTROLITÓW OD TEMPERATURY; SPRAWDZANIE REGUŁY WALDENA
Ćwiczenie 47 E. Dudziak, M. Komorowska ZALEŻNOŚĆ PRZEWODNICTWA ELEKTRYCZNEGO ELEKTROLITÓW OD TEMPERATURY; SPRAWDZANIE REGUŁY WALDENA Cel ćwiczenia: pomiar przewodności elektrycznej właściwej (konduktywności)
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE
GIMNAZJUM NR 2 W RYCZOWIE WYMAGANIA EDUKACYJNE niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z CHEMII w klasie II gimnazjum str. 1 Wymagania edukacyjne niezbędne do
Bardziej szczegółowoRównowagi w roztworach elektrolitów
Do doświadczeń stosować suche szkło i sprzęt laboratoryjny. Po użyciu szkło i sprzęt laboratoryjny należy wstępnie opłukać, a po zakończonych eksperymentach dokładnie umyć (przy użyciu detergentów) i pozostawić
Bardziej szczegółowo6. ph i ELEKTROLITY. 6. ph i elektrolity
6. ph i ELEKTROLITY 31 6. ph i elektrolity 6.1. Oblicz ph roztworu zawierającego 0,365 g HCl w 1,0 dm 3 roztworu. Odp 2,00 6.2. Oblicz ph 0,0050 molowego roztworu wodorotlenku baru (α = 1,00). Odp. 12,00
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA POZNAŃSKA ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ ĆWICZENIA PRACOWNI CHEMII FIZYCZNEJ
ZALEŻNOŚĆ STAŁEJ SZYBKOŚCI REAKCJI OD TEMPERATURY WSTĘP Szybkość reakcji drugiego rzędu: A + B C (1) zależy od stężenia substratów A oraz B v = k [A][B] (2) Gdy jednym z reagentów jest rozpuszczalnik (np.
Bardziej szczegółowoRoztwory elekreolitów
Imię i nazwisko:... Roztwory elekreolitów Zadanie 1. (2pkt) W teorii Brönsteda sprzężoną parą kwas-zasada nazywa się układ złożony z kwasu oraz zasady, która powstaje z tego kwasu przez odłączenie protonu.
Bardziej szczegółowoKwas HA i odpowiadająca mu zasada A stanowią sprzężoną parę (podobnie zasada B i kwas BH + ):
Spis treści 1 Kwasy i zasady 2 Rola rozpuszczalnika 3 Dysocjacja wody 4 Słabe kwasy i zasady 5 Skala ph 6 Oblicznie ph słabego kwasu 7 Obliczanie ph słabej zasady 8 Przykłady obliczeń 81 Zadanie 1 811
Bardziej szczegółowoWYZNACZANIE STAŁEJ DYSOCJACJI SŁABEGO KWASU ORGANICZNEGO
10 WYZNACZANIE STAŁEJ DYSOCJACJI SŁABEGO KWASU ORGANICZNEGO CEL ĆWICZENIA Poznanie podstawowych zagadnień teorii dysocjacji elektrolitycznej i problemów związanych z właściwościami kwasów i zasad oraz
Bardziej szczegółowoKatedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Wyznaczanie przewodnictwa granicznego mocnego elektrolitu
Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego Wyznaczanie przewodnictwa granicznego mocnego elektrolitu Wyznaczanie stałej dysocjacji kwasu octowego poprzez pomiar przewodnictwa ćwiczenie nr 14 Opiekun
Bardziej szczegółowoĆwiczenie nr 43: HALOTRON
Wydział PRACOWNIA FIZYCZNA WFiIS AGH Imię i nazwisko 1. 2. Temat: Data wykonania Data oddania Zwrot do popr. Rok Grupa Zespół Nr ćwiczenia Data oddania Data zaliczenia OCENA Ćwiczenie nr 43: HALOTRON Cel
Bardziej szczegółowoSZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab
SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab CZĄSTECZKA I RÓWNANIE REKCJI CHEMICZNEJ potrafi powiedzieć co to jest: wiązanie chemiczne, wiązanie jonowe, wiązanie
Bardziej szczegółowoPodstawowe pojęcia i prawa chemiczne, Obliczenia na podstawie wzorów chemicznych
Podstawowe pojęcia i prawa chemiczne, Obliczenia na podstawie wzorów chemicznych 1. Wielkości i jednostki stosowane do wyrażania ilości materii 1.1 Masa atomowa, cząsteczkowa, mol Masa atomowa Atomy mają
Bardziej szczegółowoLaboratorium z chemii fizycznej
Laboratorium z chemii fizycznej emat ćwiczenia: Wyznaczanie entalpii dysocjacji słabego kwasu i słabej zasady metodą konduktometryczną. Opracowanie: Jan Zielkiewicz W roztworze wodnym słabego kwasu lub
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA
POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA KATEDRA ZARZĄDZANIA PRODUKCJĄ Instrukcja do zajęć laboratoryjnych z przedmiotu: Towaroznawstwo Kod przedmiotu: LS03282; LN03282 Ćwiczenie 4 POMIARY REFRAKTOMETRYCZNE Autorzy: dr
Bardziej szczegółowoPrzewodnictwo jonów. Elektrolit-elektroda. Elektrochemia Wydział SiMR, kierunek IPEiH II rok I stopnia studiów, semestr IV. Pole elektryczne.
Elektrochemia Wydział SiMR, kierunek IPEiH II rok I stopnia studiów, semestr IV dr inż. Leszek Niedzicki Przewodnictwo jonów Elektrolit-elektroda Fazy, na brzegu których elektrolit wymienia elektrony (utleniając
Bardziej szczegółowoWodorotlenki. n to liczba grup wodorotlenowych w cząsteczce wodorotlenku (równa wartościowości M)
Wodorotlenki Definicja - Wodorotlenkami nazywamy związki chemiczne, zbudowane z kationu metalu (zazwyczaj) (M) i anionu wodorotlenowego (OH - ) Ogólny wzór wodorotlenków: M(OH) n M oznacza symbol metalu.
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM Z PODSTAW BIOFIZYKI ĆWICZENIE NR 4 1. CEL ĆWICZENIA
1. CEL ĆWICZENIA Pomiar potencjału dyfuzyjnego roztworów o różnych stężeniach jonów oddzielonych membranami: półprzepuszczalną i jonoselektywną w funkcji ich stężenia. Wykorzystanie równania Nernsta do
Bardziej szczegółowoInżynieria Środowiska
ROZTWORY BUFOROWE Roztworami buforowymi nazywamy takie roztwory, w których stężenie jonów wodorowych nie ulega większym zmianom ani pod wpływem rozcieńczania wodą, ani pod wpływem dodatku nieznacznych
Bardziej szczegółowoPrzewodnictwo elektryczne roztworów wodnych. - elektrolity i nieelektrolity.
1 Przewodnictwo elektryczne roztworów wodnych - elektrolity i nieelektrolity. Czas trwania zajęć: 45 minut Pojęcia kluczowe: - elektrolit, - nieelektrolit, - dysocjacja elektrolityczna, - prąd, - jony.
Bardziej szczegółowoK1. KONDUKTOMETRYCZNE MIARECZKOWANIE STRĄCENIOWE I KOMPLEKSOMETRYCZNE
K1. KONDUKTOMETRYCZNE MIARECZKOWANIE STRĄCENIOWE I KOMPLEKSOMETRYCZNE Postępowanie analityczne, znane pod nazwą miareczkowania konduktometrycznego, polega na wyznaczeniu punktu końcowego miareczkowania
Bardziej szczegółowoNazwisko i imię: Zespół: Data: Ćwiczenie nr 35: Elektroliza
Nazwisko i imię: Zespół: Data: Ćwiczenie nr 35: Elektroliza Cel ćwiczenia: Wyznaczenie stałej Faradaya oraz równoważnika elektrochemicznego miedzi metodą elektrolizy. Literatura [1] Kąkol Z., Fizyka dla
Bardziej szczegółowoRÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW
RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELETROLITÓW Opracowanie: dr Jadwiga Zawada, dr inż. rystyna Moskwa, mgr Magdalena Bisztyga 1. Dysocjacja elektrolityczna Substancje, które podczas rozpuszczania w wodzie (lub innych
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 3 REZONANS AKUSTYCZNY
ĆWICZENIE 3 REZONANS AKUSTYCZNY W trakcie doświadczenia przeprowadzono sześć pomiarów rezonansu akustycznego: dla dwóch różnych gazów (powietrza i CO), pięć pomiarów dla powietrza oraz jeden pomiar dla
Bardziej szczegółowoNatężenie prądu elektrycznego
Natężenie prądu elektrycznego Wymuszenie w przewodniku różnicy potencjałów powoduje przepływ ładunków elektrycznych. Powszechnie przyjmuje się, że przepływający prąd ma taki sam kierunek jak przepływ ładunków
Bardziej szczegółowoSpektroskopia molekularna. Ćwiczenie nr 1. Widma absorpcyjne błękitu tymolowego
Spektroskopia molekularna Ćwiczenie nr 1 Widma absorpcyjne błękitu tymolowego Doświadczenie to ma na celu zaznajomienie uczestników ćwiczeń ze sposobem wykonywania pomiarów metodą spektrofotometryczną
Bardziej szczegółowoReakcje chemiczne. Typ reakcji Schemat Przykłady Reakcja syntezy
Reakcje chemiczne Literatura: L. Jones, P. Atkins Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje. Lesław Huppenthal, Alicja Kościelecka, Zbigniew Wojtczak Chemia ogólna i analityczna dla studentów biologii.
Bardziej szczegółowoSzczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019
Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019 I. Eliminacje szkolne (60 minut, liczba punktów: 30). Wymagania szczegółowe. Cele kształcenia
Bardziej szczegółowoK02 Instrukcja wykonania ćwiczenia
Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego K2 Instrukcja wykonania ćwiczenia Wyznaczanie krytycznego stężenia micelizacji (CMC) z pomiarów napięcia powierzchniowego Zakres zagadnień obowiązujących
Bardziej szczegółowoLabindex mgr inż. Marcin Grzelka
Labindex mgr inż. Marcin Grzelka Aparatura laboratoryjna, szkło, meble pomoc w doborze» sprzedaż» serwis» przeglądy okresowe» IQ/OQ/PQ Aleja Stanów Zjednoczonych 34 lok. 150, 04-036 Warszawa tel 22 408
Bardziej szczegółowo1. PRZYGOTOWANIE ROZTWORÓW KOMPLEKSUJĄCYCH
1. PRZYGOTOWANIE ROZTWORÓW KOMPLEKSUJĄCYCH 1.1. przygotowanie 20 g 20% roztworu KSCN w wodzie destylowanej 1.1.1. odważenie 4 g stałego KSCN w stożkowej kolbie ze szlifem 1.1.2. odważenie 16 g wody destylowanej
Bardziej szczegółowoPotencjometryczna metoda oznaczania chlorków w wodach i ściekach z zastosowaniem elektrody jonoselektywnej
Potencjometryczna metoda oznaczania chlorków w wodach i ściekach z zastosowaniem elektrody jonoselektywnej opracowanie: dr Jadwiga Zawada Cel ćwiczenia: poznanie podstaw teoretycznych i praktycznych metody
Bardziej szczegółowoLaboratorium Podstaw Biofizyki Pomiar potencjału dyfuzyjnego i błonowego 4
CEL ĆWICZENIA Pomiar potencjału dyfuzyjnego roztworów o różnych stężeniach jonów oddzielonych membranami: półprzepuszczalną i jonoselektywną w funkcji ich stężenia. Wykorzystanie równania Nernsta do wyznaczenia
Bardziej szczegółowoRównowagi jonowe - ph roztworu
Równowagi jonowe - ph roztworu Kwasy, zasady i sole nazywa się elektrolitami, ponieważ przewodzą prąd elektryczny, zarówno w wodnych roztworach, jak i w stanie stopionym (sole). Nie wszystkie wodne roztwory
Bardziej szczegółowoChemia - laboratorium
Chemia - laboratorium Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Studia stacjonarne, Rok I, Semestr zimowy 2013/14 Dr hab. inż. Tomasz Brylewski e-mail: brylew@agh.edu.pl tel. 12-617-5229 Katedra
Bardziej szczegółowoK05 Instrukcja wykonania ćwiczenia
Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego K05 Instrukcja wykonania ćwiczenia Wyznaczanie punktu izoelektrycznego żelatyny metodą wiskozymetryczną Zakres zagadnień obowiązujących do ćwiczenia 1. Układy
Bardziej szczegółowoChemia Nowej Ery Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy II
Chemia Nowej Ery Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy II Szczegółowe kryteria oceniania po pierwszym półroczu klasy II: III. Woda i roztwory wodne charakteryzuje rodzaje wód występujących
Bardziej szczegółowoMol, masa molowa, objętość molowa gazu
Mol, masa molowa, objętość molowa gazu Materiały pomocnicze do zajęć wspomagających z chemii opracował: Błażej Gierczyk Wydział Chemii UAM Mol Mol jest miarą liczności materii. 1 mol dowolnych indywiduów
Bardziej szczegółowoHYDROLIZA SOLI. ROZTWORY BUFOROWE
Ćwiczenie 9 semestr 2 HYDROLIZA SOLI. ROZTWORY BUFOROWE Obowiązujące zagadnienia: Hydroliza soli-anionowa, kationowa, teoria jonowa Arrheniusa, moc kwasów i zasad, równania hydrolizy soli, hydroliza wieloetapowa,
Bardziej szczegółowoChemia I Semestr I (1 )
1/ 6 Inżyniera Materiałowa Chemia I Semestr I (1 ) Osoba odpowiedzialna za przedmiot: dr inż. Maciej Walewski. 2/ 6 Wykład Program 1. Atomy i cząsteczki: Materia, masa, energia. Cząstki elementarne. Atom,
Bardziej szczegółowoKATALITYCZNE OZNACZANIE ŚLADÓW MIEDZI
6 KATALITYCZNE OZNACZANIE ŚLADÓW MIEDZI CEL ĆWICZENIA Zapoznanie studenta z zagadnieniami katalizy homogenicznej i wykorzystanie reakcji tego typu do oznaczania śladowych ilości jonów Cu 2+. Zakres obowiązującego
Bardziej szczegółowopodstawami stechiometrii, czyli działu chemii zajmującymi są obliczeniami jest prawo zachowania masy oraz prawo stałości składu
Podstawy obliczeń chemicznych podstawami stechiometrii, czyli działu chemii zajmującymi są obliczeniami jest prawo zachowania masy oraz prawo stałości składu prawo zachowania masy mówi, że w reakcji chemicznej
Bardziej szczegółowoBadanie transformatora
Ćwiczenie 14 Badanie transformatora 14.1. Zasada ćwiczenia Transformator składa się z dwóch uzwojeń, umieszczonych na wspólnym metalowym rdzeniu. Do jednego uzwojenia (pierwotnego) przykłada się zmienne
Bardziej szczegółowoOpracował: dr inż. Tadeusz Lemek
Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria i Gospodarka Wodna w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracował:
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA WARSZAWSKA WYDZIAŁ ELEKTRYCZNY. PRACOWNIA MATERIAŁOZNAWSTWA ELEKTROTECHNICZNEGO KWNiAE
POLITECHNIK WRSZWSK WYDZIŁ ELEKTRYCZNY PRCOWNI MTERIŁOZNWSTW ELEKTROTECHNICZNEGO KWNiE ĆWICZENIE 11 WYZNCZNIE ELEKTROCHEMICZNEGO RÓWNOWśNIK MIEDZI ORZ STŁEJ FRDY 1. Elektrolity i przewodnictwo jonowe Ogólnie
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA POZNAŃSKA ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ ĆWICZENIA PRACOWNI CHEMII FIZYCZNEJ
WARTOŚĆ ph ROZTWORÓW WODNYCH WSTĘP 1. Wartość ph wody i roztworów Woda dysocjuje na jon wodorowy i wodorotlenowy: H 2 O H + + OH (1) Stała równowagi tej reakcji, K D : wyraża się wzorem: K D = + [ Η ][
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp. Roztwory elektrolitów
Spis treści 1 Wstęp 1.1 Roztwory elektrolitów 1.2 Aktywność elektrolitów 1.3 Teorie kwasów i zasad 1.3.1 Teoria Arrheniusa 1.3.2 Teoria Lowry ego-brönsteda 1.3.3 Teoria Lewisa 1.4 Roztwory buforowe 1.5
Bardziej szczegółowoWPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW
WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW Wstęp W przypadku trudno rozpuszczalnej soli, mimo osiągnięcia stanu nasycenia, jej stężenie w roztworze jest bardzo małe i przyjmuje się, że ta
Bardziej szczegółowoĆ W I C Z E N I E N R E-16
INSTYTUT FIZYKI WYDZIAŁ INŻYNIERII PRODUKCJI I TECHNOLOGII MATERIAŁÓW POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA PRACOWNIA ELEKTRYCZNOŚCI I MAGNETYZMU Ć W I C Z E N I E N R E-16 WYZNACZANIE WYMIARU FRAKTALNEGO W PROCESIE
Bardziej szczegółowoWalidacja metod analitycznych Raport z walidacji
Walidacja metod analitycznych Raport z walidacji Małgorzata Jakubowska Katedra Chemii Analitycznej WIMiC AGH Walidacja metod analitycznych (według ISO) to proces ustalania parametrów charakteryzujących
Bardziej szczegółowoELEKTROLITY, KWASY, ZASADY I SOLE. HCl H + + Cl - (1).
Autorzy: Andrzej Jabłoński, Tomasz Palewski Korekta: Alicja Bakalarz WPROWADZENIE ELEKTROLITY, KWASY, ZASADY I SOLE Elektrolitami nazywamy substancje, które w roztworze wodnym ulegają dysocjacji elektrolitycznej,
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS
OZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS Zagadnienia teoretyczne. Spektrofotometria jest techniką instrumentalną, w której do celów analitycznych wykorzystuje się przejścia energetyczne zachodzące
Bardziej szczegółowoCHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne
CHEMIA Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe Uczeń: zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 36 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając rozmieszczenie elektronów na podpowłokach [
Bardziej szczegółowoBadanie transformatora
Ćwiczenie 14 Badanie transformatora 14.1. Zasada ćwiczenia Transformator składa się z dwóch uzwojeń, umieszczonych na wspólnym metalowym rdzeniu. Do jednego uzwojenia (pierwotnego) przykłada się zmienne
Bardziej szczegółowowykład 6 elektorochemia
elektorochemia Ogniwa elektrochemiczne Ogniwo elektrochemiczne składa się z dwóch elektrod będących w kontakcie z elektrolitem, który może być roztworem, cieczą lub ciałem stałym. Elektrolit wraz z zanurzona
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY WYZNACZANIE STAŁEJ DYSOCJACJI SŁABEGO KWASU METODĄ KONDUKTOMETRYCZNĄ I POTENCJOMETRYCZNĄ
POLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA FIZYKOCHEMII I TECHNOLOGII POLIMERÓW WYZNACZANIE STAŁEJ DYSOCJACJI SŁABEGO KWASU METODĄ KONDUKTOMETRYCZNĄ I POTENCJOMETRYCZNĄ Opiekun ćwiczenia: Tomasz Jarosz
Bardziej szczegółowoUmiejętności ponadpodstawowe Ocena bardzo dobra. Substancje chemiczne i ich przemiany
Wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z chemii dla klasy VII, opracowane na podstawie programu nauczania chemii w szkole podstawowej
Bardziej szczegółowoMAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY
Kod ucznia MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY dla uczniów szkół podstawowych 24 października 2018 r. Etap I (szkolny) Wypełnia Komisja Etapu Szkolnego Zadanie 1 2 3 4 5 6 7 Maksymalna liczba 1 2 1 6 4 9 2 Liczba
Bardziej szczegółowoSTAłA I STOPIEŃ DYSOCJACJI; ph MIX ZADAŃ Czytaj uważnie polecenia. Powodzenia!
STAłA I STOPIEŃ DYSOCJACJI; ph MIX ZADAŃ Czytaj uważnie polecenia. Powodzenia! 001 Obliczyć stężenie molowe jonów Ca 2+ w roztworze zawierającym 2,22g CaCl2 w 100 ml roztworu, przyjmując a = 100%. 002
Bardziej szczegółowo11) Stan energetyczny elektronu w atomie kwantowanym jest zespołem : a dwóch liczb kwantowych b + czterech liczb kwantowych c nie jest kwantowany
PYTANIA EGZAMINACYJNE Z CHEMII OGÓLNEJ I Podstawowe pojęcia chemiczne 1) Pierwiastkiem nazywamy : a zbiór atomów o tej samej liczbie masowej b + zbiór atomów o tej samej liczbie atomowej c zbiór atomów
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 3 CIEPŁO ROZPUSZCZANIA I NEUTRALIZACJI
ĆWICZENIE 3 CIEPŁO ROZPUSZCZANIA I NEUTRALIZACJI Przybory i odczynniki Kalorymetr NaOH w granulkach Mieszadło KOH w granulkach Cylinder miarowy 50 ml 4n HCl 4 Szkiełka zegarowe 4N HNO 3 Termometr (dokładność
Bardziej szczegółowoWymagania programowe na poszczególne oceny. III. Woda i roztwory wodne. Ocena dopuszczająca [1] Uczeń: Ocena dostateczna [1 + 2]
Wymagania programowe na poszczególne oceny III. Woda i roztwory wodne charakteryzuje rodzaje wód występujących podaje, na czym polega obieg wody wymienia stany skupienia wody nazywa przemiany stanów skupienia
Bardziej szczegółowoRoztwory mocnych elektrolitów ćwiczenia 1
Roztwory mocnych elektrolitów ćwiczenia 1 1 Stała dysocjacji Słabe kwasy i zasady nie ulegają całkowicie reakcji dysocjacji elektrolitycznej. Oznacza to, że są słabymi elektrolitami. Najczęściej używanym
Bardziej szczegółowoWYKAZ NAJWAŻNIEJSZYCH SYMBOLI
SPIS TREŚCI WYKAZ NAJWAŻNIEJSZYCH SYMBOLI...7 PRZEDMOWA...8 1. WSTĘP...9 2. MATEMATYCZNE OPRACOWANIE WYNIKÓW POMIARÓW...10 3. LEPKOŚĆ CIECZY...15 3.1. Pomiar lepkości...16 3.2. Lepkość względna...18 3.3.
Bardziej szczegółowoWPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW
WPŁYW SUBSTANCJI TOWARZYSZĄCYCH NA ROZPUSZCZALNOŚĆ OSADÓW Wstęp Mianem rozpuszczalności określamy maksymalną ilość danej substancji (w gramach lub molach), jaką w danej temperaturze można rozpuścić w określonej
Bardziej szczegółowoWYZNACZANIE ROZMIARÓW
POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTRUKCJA Z LABORATORIUM W ZAKŁADZIE BIOFIZYKI Ćwiczenie 6 WYZNACZANIE ROZMIARÓW MAKROCZĄSTECZEK I. WSTĘP TEORETYCZNY Procesy zachodzące między atomami lub cząsteczkami w skali molekularnej
Bardziej szczegółowoOpracowała: mgr inż. Ewelina Nowak
Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z CHEMII 2013/2014
Uczeń klasy I: WYMAGANIA EDUKACYJNE Z CHEMII 2013/2014 -rozróżnia i nazywa podstawowy sprzęt laboratoryjny -wie co to jest pierwiastek, a co to jest związek chemiczny -wyszukuje w układzie okresowym nazwy
Bardziej szczegółowoRÓWNOWAŻNIKI W REAKCJACH UTLENIAJĄCO- REDUKCYJNYCH
8 RÓWNOWAŻNIKI W REAKCJACH UTLENIAJĄCO- REDUKCYJNYCH CEL ĆWICZENIA Wyznaczenie gramorównoważników chemicznych w procesach redoks na przykładzie KMnO 4 w środowisku kwaśnym, obojętnym i zasadowym z zastosowaniem
Bardziej szczegółowoSzczegółowe wymagania edukacyjne z przedmiotu chemia dla klasy II gimnazjum, rok szkolny 2015/2016
Szczegółowe wymagania edukacyjne z przedmiotu chemia dla klasy II gimnazjum, rok szkolny 2015/2016 II. Wewnętrzna budowa materii posługuje się symbolami pierwiastków odróżnia wzór sumaryczny od wzoru strukturalnego
Bardziej szczegółowoTematy i zakres treści z chemii - zakres rozszerzony, dla klas 2 LO2 i 3 TZA/archt. kraj.
Tematy i zakres treści z chemii - zakres rozszerzony, dla klas 2 LO2 i 3 TZA/archt. kraj. Tytuł i numer rozdziału w podręczniku Nr lekcji Temat lekcji Szkło i sprzęt laboratoryjny 1. Pracownia chemiczna.
Bardziej szczegółowoWyznaczanie sił działających na przewodnik z prądem w polu magnetycznym
Ćwiczenie 11A Wyznaczanie sił działających na przewodnik z prądem w polu magnetycznym 11A.1. Zasada ćwiczenia W ćwiczeniu mierzy się przy pomocy wagi siłę elektrodynamiczną, działającą na odcinek przewodnika
Bardziej szczegółowodobra (2+3+4) Substancje chemiczne i ich przemiany chemicznej. - sporządza mieszaniny -dobiera metodę rozdzielania mieszanin
Wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z chemii dla klasy VII. Opracowano na podstawie programu nauczania chemii w szkole podstawowej
Bardziej szczegółowoROBOCZA I CAŁKOWITA ZDOLNOŚD WYMIENNA JONITU
Fizykochemiczne metody w ochronie środowiska - laboratorium Katedra Technologii Chemicznej, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu ROBOCZA I CAŁKOWITA ZDOLNOŚD WYMIENNA JONITU Definicje Całkowita zdolnośd
Bardziej szczegółowoChemia. Wymagania programowe na poszczególne oceny dla uczniów klas II gimnazjum
Chemia Wymagania programowe na poszczególne oceny dla uczniów klas II gimnazjum 1 określa, co wpływa na aktywność chemiczną pierwiastka o dużym stopniu trudności wykonuje obliczenia stechiometryczne [1+2]
Bardziej szczegółowo