KOMPETENCJE RADY PEDAGOGICZNEJ

Transkrypt

1 KOMPETENCJE RADY PEDAGOGICZNEJ Teoretycy kształcenia i wychowania są zgodni, że najważniejszym czynnikiem decydującym o jakości i efektywności pracy szkoły jest nauczyciel. Karta nauczyciela mówi, że może nim być osoba, która posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są to wystarczające kwalifikacje; przestrzega podstawowych zasad moralnych i spełnia warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu. Nauczyciel aby efektywnie mógł wykonywać swój zawód musi posiadać odpowiednie kompetencje. 1. Kompetencje merytoryczne Nauczyciel kompetentny merytorycznie to ten nauczyciel, który dobrze i dogłębnie opanował i zrozumiał materiał będący treścią nauczania w ramach danego przedmiotu, bloku przedmiotowego lub ścieżki edukacyjnej. Kompetencje merytoryczne zdobywa nauczyciel w trakcie studiów danego przedmiotu, a także poprzez ustawiczne samokształcenie w tym zakresie. Przygotowanie to decyduje o swobodzie poruszania się w zagadnieniach przedmiotu, rozwiązaniach metodycznych stosowanych na lekcji i rezultatach kształcenia. Przygotowanie merytoryczne nauczyciela do lekcji musi znacznie wykraczać poza materiał zawarty w podręczniku uczniowskim. 2. Kompetencje psychologiczno-pedagogiczne Nauczyciel musi posiąść wiedzę z zakresu psychologii rozwojowej i wychowawczej, a także umiejętności wykorzystania tej wiedzy dla poznawania uczniów, organizowania procesu kształcenia i wychowania w szkole oraz kontrolowania i oceniania uczących się. Nauczyciel powinien znać założenia i procedury uczenia się oraz podstawowe zasady kształcenia i wychowania, w których zawarta jest wiedza teoretyczno-metodyczna o prawidłowościach przebiegu nauczania, uczenia się i wychowania w szkole. 3. Kompetencje diagnostyczne, związane z poznawaniem uczniów i ich środowiska Praca dydaktyczna i wychowawcza nauczyciela powinna być poprzedzona działalnością rozpoznawczą. Poznawanie uczniów jest bowiem niezbędnym ogniwem pracy nauczyciela w szkole współczesnej. Przedmiotem poznania są więc zarówno cechy rozwojowe ucznia, jak i jego cechy indywidualne, do których należą: inteligencja, zainteresowania, styl poznawczy, poziom aspiracji, motywy uczenia się. Obok cech rozwojowych i indywidualnych uczniów konieczne jest również poznanie ich środowiska społeczno-wychowawczego, zwłaszcza rodziny i grupy rówieśniczej. 4. Kompetencje w dziedzinie planowania i projektowania Jeżeli działalność dydaktyczna i wychowawcza nauczyciela ma być działalnością celową i dobrze zorganizowaną, musi być wcześniej zaplanowana i zaprojektowana. Opracowanie programów, planów i projektów działań

2 dydaktycznych oraz wychowawczych to istotny obszar kompetencji współczesnego nauczyciela. Dla nauczyciela szczególnie ważne jest planowanie i projektowanie zajęć szkolnych, tych długotrwałych.. 5.Kompetencje dydaktyczno-metodyczne tworzy wiedza na temat istoty, zasad i metod realizacji procesu kształcenia. Proces kształcenia to zespół czynności nauczyciela i uczniów, w którym nauczyciel przede wszystkim stwarza warunki do samodzielnego zdobywania wiedzy przez uczniów oraz uruchamiania różnego rodzaju aktywności. Proces kształcenia jest realizowany za pomocą różnych metod i środków dydaktycznych, które powinny być dostosowane do celów zajęć i charakteru materiałów nauczania, a także właściwości i możliwości uczniów. 6. Kompetencje komunikacyjne Komunikowanie w procesach edukacyjnych to przede wszystkim porozumiewanie się nauczyciela z uczniami, ale także z ich rodzicami, z innymi nauczycielami i osobami w szkole. Ze względu na ogromną rolę mediów we współczesnej edukacji kompetencje nauczania związane z komunikowaniem medialnym stanowią ważny obszar jego przygotowania profesjonalnego. 7. Kompetencje medialne i techniczne Związane są z organizowaniem warsztatu pracy nauczyciela i ucznia. Niektóre z pożądanych tu kompetencji: nauczyciel ma pełne rozeznanie w zasobach medialnych związanych z realizowanym przedmiotem, blokiem przedmiotowym lub ścieżką edukacyjną; potrafi dokonać analizy i oceny merytorycznej oraz pedagogicznej istniejących zasobów medialnych, a znając właściwości poszczególnych mediów, potrafi wyznaczyć im odpowiednie zadania w procesie kształcenia i wychowywania; posiada podstawowe umiejętności obsługi urządzeń medialnych, zna podstawowe zasady ergonomii pracy z mediami w warunkach szkolnych; ma przygotowanie i motywację do ustawicznego unowocześniania swojego warsztatu pracy i warsztatu pracy uczniów. Szczególnie ważnym składnikiem warsztatu pracy nauczyciela XXI wieku są kompetencje dotyczące technologii informatycznych, a więc związanych z wykorzystaniem komputerów w edukacji. 8. Kompetencje związane z kontrolą i oceną osiągnięć uczniów oraz jakościowym pomiarem pracy szkoły Kontrolowanie i ocenianie jest niezbędnym ogniwem dobrze zorganizowanego procesu kształcenia, stąd potrzeba odpowiednich kompetencji nauczyciela, które B. Niemierko nazywa kompetencjami w zakresie diagnozy edukacyjnej. Ten obszar kompetencji uświadamia, że ocenianie jest jednym z najbardziej krytycznych momentów procesu nauczania i uczenia się. Sytuacje związane z kontrolowaniem i ocenianiem uważane są za trudne, przykre, niesprawiedliwe, stresujące i mało konstruktywne. 9. Kompetencje dotyczące projektowania i oceny programów oraz podręczników szkolnych

3 Programy i podręczniki trzeba oceniać w wielu aspektach: merytorycznym i formalnym (aby były zgodne z podstawą programową), psychologicznopedagogicznym (aby uwzględniały procesy ucznia się i różnice indywidualne uczniów), metodycznym i konstrukcyjnym (znajomość zasad budowania programów), ewaluacyjnym (umiejętność ustanawiania kryteriów i posługiwania się narzędziami oceny). Szczególnie trudne zadania stoją przed nauczycielami w zakresie oceny i wyboru podręczników, gdyż tutaj oferta jest niezwykle bogata. Dobry podręcznik powinien spełniać następujące funkcje: informacyjną, motywacyjną, ćwiczeniową, transformacyjną, kontrolno-korektywną i samokształceniową. 10. Kompetencje autoedukacyjne, związane z rozwojem zawodowym Ustawiczne kształcenie i samokształcenie stanowi wiodącą ideę współczesnej edukacji.. Reforma systemu oświaty w Polsce wprowadziła stopnie awansu zawodowego nauczycieli, aby zachęcić i zmobilizować ich do stałego rozwoju i doskonalenia kwalifikacji. Ambicją nauczycieli powinno być również ogólne kształcenie się i samodoskonalenie. Tego rodzaju kompetencje, nazywane pożądanymi, budują prestiż nauczyciela, a także pozwalają skuteczniej realizować zadania dydaktyczne i wychowawcze. Karta nauczyciela w wielu przypadkach reguluje status nauczycieli inaczej niż ma to miejsce w powszechnym prawie pracy. Dyrektor nawiązuje stosunek pracy z nauczycielem, zgodnie z posiadanymi przez niego kwalifikacjami i stopniem awansu zawodowego. W przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa za nieobecnych nauczycieli, w tym w trakcie roku szkolnego, z osobą rozpoczynającą pracę w szkole, z nauczycielem kontraktowym, mianowanym i dyplomowanym stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy na czas określony lub na zastępstwo. Tylko nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania może być przeniesiony: na własną prośbę lub z urzędu za jego zgodą. Przeniesienie nauczyciela z urzędu za jego zgodą następuje na propozycję organu prowadzącego lub dyrektora szkoły. Jeżeli nauczyciel wyrazi zgodę na przeniesienie, a przeniesienie nastąpiło do innej miejscowości, to może ono nastąpić pod warunkiem zapewnienia nauczycielowi w nowym miejscu pracy odpowiedniego dla jego stanu rodzinnego mieszkania oraz miejsca pracy dla współmałżonka, jeżeli jest on nauczycielem. Jeżeli przeniesienie bez zgody nauczyciela nastąpiło do pracy w innej miejscowości, nauczycielowi przysługuje czterodniowy tydzień pracy, dodatek za uciążliwość pracy, w wysokości 20% wynagrodzenia zasadniczego i zakwaterowanie w miejscu czasowego zatrudnienia. Karta nauczyciela w art.27, ust.1 wprowadza modyfikację zwolnienia nauczyciela zatrudnionego na podstawie umowy na czas nieokreślony. Może ono nastąpić tylko z końcem roku szkolnego i zawsze z trzymiesięcznym wypowiedzeniem, niezależnie od stażu pracy nauczyciela.

4 Urlopy nauczycielskie. Karta dzieli urlopy nauczycielskie na urlopy wypoczynkowe, urlopy płatne dla dalszego kształcenia, urlopy bezpłatne, urlopy płatne dla poratowania zdrowia. Nauczyciel w trakcie urlopu może być dodatkowo zobowiązany przez dyrektora szkoły do przeprowadzania egzaminów, prac związanych z zakończeniem lub rozpoczęciem roku szkolnego, opracowaniem szkolnego zestawu programów oraz uczestniczenia w doskonaleniu zawodowym. Art. 66 Kn. mówi, że w razie nie wykorzystania urlopu wypoczynkowego w całości lub z powodu choroby, odosobnienia, urlopu macierzyńskiego czy ćwiczeń wojskowych nauczycielowi przysługuje prawo do urlopu uzupełniającego w wymiarze do 8 tygodni. Urlopy bezpłatne. Ważna przyczyna osobista i rodzinna, zgodnie z art. 174 kp,. może być uzasadnieniem uzyskania urlopu bezpłatnego. Karta przewiduje urlop bezpłatny, gdy nauczyciel przenosi się do miejsca stałego zamieszkania współmałżonka, a nie można go tam zatrudnić w zawodzie. Okres tego urlopu nie może być dłuższy niż dwa lata. Urlopy płatne dla poratowania zdrowia wynikają z art. 73, ust. 1 Kn. Karta nauczyciela przewiduje, że urlop na poratowanie zdrowia nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy na czas nieokreślony po przepracowaniu co najmniej 7 lat w szkole udziela dyrektor. Podstawą jego udzielenia jest wniosek nauczyciela poparty zaświadczeniem lekarza ubezpieczenia zdrowotnego leczącego nauczyciela, o potrzebie udzielenia takiego urlopu. W czasie takiego urlopu nauczyciel zachowuje prawo do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za wysługę lat oraz prawo do innych świadczeń pracowniczych, w tym dodatków socjalnych, tj. wiejskiego i mieszkaniowego. Jeżeli nauczycielowi do nabycia uprawnień emerytalnych brakuje mniej niż rok, urlop taki może być udzielony na okres nie dłuższy niż do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym nauczyciel nabywa prawa emerytalne. Nauczycielowi można udzielić kolejnego urlopu dla poratowania zdrowia nie wcześniej niż po upływie roku od dnia zakończenia poprzedniego urlopu dla poratowania zdrowia. Odpowiedzialność to wynikający z prawa obowiązek ponoszenia konsekwencji zachowania własnego lub innych osób. Odpowiedzialność dyscyplinarna dotyczy nauczycieli mianowanych i dyplomowanych. Odpowiedzialność ta pociąga za sobą kary: nagana z ostrzeżeniem, zwolnienie z pracy, zwolnienie z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie w okresie trzech lat od ukarania i wydalenie z zawodu nauczycielskiego. Rada pedagogiczna jest kolegialnym organem szkoły w zakresie realizacji jej statutowych zadań dotyczących kształcenia, wychowania i opieki, ma także wpływ na całość życia szkoły. Radę pedagogiczną tworzy się w szkole zatrudniającej co najmniej trzech nauczycieli. W skład rady wchodzą wszyscy

5 nauczyciele zatrudnieni w szkole. W zebraniach rady pedagogicznej mogą też brać udział inne osoby zaproszone przez dyrektora. Przewodniczącym rady pedagogicznej jest dyrektor. Przewodniczący prowadzi i przygotowuje zebrania rady pedagogicznej oraz jest odpowiedzialny za zawiadomienie wszystkich jej członków o terminie i porządku zebrania zgodnie z regulaminem rady. Zebrania mogą być organizowane z inicjatywy dyrektora, organu prowadzącego szkołę, organu sprawującego nadzór pedagogiczny lub na wniosek co najmniej 1/3 członków rady. Rada opracowuje regulamin, a jej przewodniczący jest odpowiedzialny za zawiadomienie członków rady o terminie i porządku zebrania. Zebrania są protokołowane. Uchwały rady pedagogicznej są podejmowane zwykłą większością głosów, przy udziale co najmniej połowy członków. Rada pedagogiczna ma kompetencje stanowiące i opiniodawcze. Do kompetencji stanowiących zaliczamy: -zatwierdzanie planów pracy szkoły po zaopiniowaniu ich przez radę szkoły -zatwierdzanie wyników klasyfikacji i promocji uczniów -podejmowanie uchwał w sprawie innowacji i eksperymentów pedagogicznych po ich zaopiniowaniu przez radę szkoły -ustalanie organizacji doskonalenia zawodowego nauczycieli szkoły -podejmowanie uchwał w sprawie skreślenia ucznia z listy uczniów. Rada pedagogiczna, spośród przedstawionych przez nauczycieli programów nauczania oraz podręczników ustala w drodze uchwały, po zasięgnięciu opinii rady rodziców szkolny zestaw programów nauczania i szkolny zestaw podręczników, biorąc pod uwagę możliwości uczniów. W uzasadnionych przypadkach rada pedagogiczna na wniosek nauczyciela lub rady rodziców może dokonać zmian w szkolnym zestawie programów lub szkolnym zestawie podręczników, z tym że zmiana taka nie może nastąpić w ciągu roku szkolnego. Do kompetencji opiniodawczych rady pedagogicznej należy ocena: -organizacji pracy w szkole, w tym zwłaszcza tygodniowego rozkładu zajęć lekcyjnych i poza lekcyjnych -projektu planu finansowego szkoły -propozycji dyrektora dotyczących przyznania odznaczeń, nagród, wyróżnień -propozycji dyrektora w sprawach przydziału nauczycielom stałych prac i zajęć w ramach wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatkowo płatnych zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych. Rada pedagogiczna przygotowuje projekt statutu szkoły albo jego zmiany i przedstawia go do uchwalenia radzie szkoły. Rada pedagogiczna może wystąpić do organu prowadzącego szkołę z wnioskiem o odwołanie dyrektora szkoły lub do dyrektora o odwołanie nauczyciela, któremu powierzono funkcję kierowniczą. Nauczyciele są zobowiązani do zachowania tajemnicy obrad, szczególnie wtedy, gdy ich treść mogłaby naruszyć dobre imię uczniów, rodziców, nauczycieli lub

6 innych osób. Rada pedagogiczna działa na podstawie uchwalonego przez siebie regulaminu. Rada rodziców jest to demokratycznie wybrana grupa przedstawicieli rodziców wszystkich uczniów danej szkoły. Reprezentują oni ogół rodziców w kontaktach: -z innymi organami szkoły, np. radą pedagogiczną, dyrektorem, lub samorządem uczniowskim, -z instytucjami pozaszkolnymi, np. z samorządem lokalnym w celu pozyskania funduszy na zajęcia pozalekcyjne. Dla właściwego funkcjonowania rady rodziców konieczne jest, aby działała ona jako autentyczny organ szkoły. Oznacza to, że: -rada rodziców musi być organem autonomicznym, całkowicie niezależnym od rady pedagogicznej oraz dyrektora szkoły, co powinno przejawiać się przede wszystkim w sposobie wybierania jej członków, -struktura organizacyjna rady, sposób jej pracy i podejmowania decyzji powinny zapewnić jej niezbędną operatywność, -konieczne jest bieżące przekazywanie informacji ogółowi rodziców o prowadzonych przez radę działaniach, -rada musi posiadać własny budżet i sprawnie nim zarządzać. Rada rodziców ma prawo do: -suwerennego określania swojej wewnętrznej organizacji-oznacza to, że nikt z władz szkoły (dyrektor, rada pedagogiczna nie może wpływać na jej skład ani na strukturę) -gromadzenia środków finansowych dla wspierania działalności statutowej szkoły i wydawania ich zgodnie z własną wolą -występowania do dyrektora oraz pozostałych organów szkoły w sprawach związanych z jakością nauczania, z wychowywaniem dzieci, z finansami szkoły, z bezpieczeństwem. W szkole działa rada rodziców reprezentująca ogół rodziców uczniów. Rada rodziców uchwala regulamin swojej działalności, w którym określa w szczególności: a) wewnętrzną strukturę i tryb pracy rady, b) szczegółowy tryb przeprowadzania wyborów do rady. Rada rodziców może występować do dyrektora i innych organów szkoły, organu prowadzącego szkołę oraz organu sprawującego nadzór pedagogiczny z wnioskami i opiniami we wszystkich sprawach szkoły. Do kompetencji rady rodziców należy: a) uchwalenie w porozumieniu z radą pedagogiczną: - programu wychowawczego szkoły obejmującego wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym skierowane do uczniów, realizowanego przez nauczycieli.

7 - programu profilaktyki dostosowanego do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, obejmującego wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców. b) opiniowanie programu i harmonogramu poprawy efektywności kształcenia lub wychowania szkoły, c) opiniowanie projektu planu finansowego składanego przez dyrektora szkoły, d) opiniowanie pracy nauczycieli ubiegających się o wyższy stopień awansu zawodowego. W celu wspierania działalności statutowej szkoły rada rodziców może gromadzić fundusze z dobrowolnych składek oraz innych rodziców. Zasady wydatkowania funduszy rady rodziców określa regulamin. Rada rodziców ma prawo zakazania wstępu na teren szkoły organizacjom, które mogą mieć zgubny wpływ na rozwój dzieci. Mogą to być sekty czy też organizacje negujące wartości preferowane przez rodziców. Opracowała: Anna Prusak