Co decydenci polityczni powinni wiedzieć o. mikrobiogazowniach
|
|
- Alina Michalak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Wyłączną odpowiedzialność za treść niniejszej publikacji ponoszą autorzy. Nie musi ona odzwierciedlać opinii Unii Europejskiej. Ani EACI ani Komisja Europejska nie są odpowiedzialne za jakiekolwiek wykorzystanie Co decydenci polityczni powinni wiedzieć o mikrobiogazowniach Projekt: BioEnergy Farm 2 Numer umowy: IEE/13/683/SI Partnerzy w projekcie: Cornelissen Consulting Services B.V., DCA Multimedia B.V., University of Turin, Coldiretti Piemonte, National Energy Conservation Agency(NAPE), Foundation Science and Education for Agro-Food Sector (FNEA), IBBK Fachgruppe Biogas GmbH, Association for Technology and Structures in Agriculture (KTBL), Boerenbondverenigingvoor Projectenvzw, Agrotech A/S, Okologisk Landsforening, Chambreregionaled'agriculture de Bretagne, TRAME Deliverable: 3.1 Data: 30/11/2014 Autorzy: Liliana Mirosz, Marek Amrozy, Adrian Trząski, Anna Wiszniewska Organizacja: Narodowa Agencja Poszanowania Energii S.A. (NAPE), Polska
2 Spis treści 1 W skrócie Co to jest mikrobiogazownia? Na jakim etapie rozwoju są biogazownie w Twoim kraju? W jaki sposób mikrobiogazownie wkomponowują się w europejską strategię energetyczną? Jak duży potencjał rozwoju mają mikrobiogazownie? Bariery w rozwoju rynku mikrobiogazwni Co możesz zrobić dla rozwoju mikrobiogazowni? Jak skonstruowane są mechanizmy wsparcia mikrobiogazowni w Twoim kraju? Od czego możesz zacząć? Mikrobiogazownie w praktyce Jak działa mikrobiogazownia? Jak wygląda biogazownia? Mikrobiogazownie jako ważna część strategii energetycznej UE Energia z biogazu jest bezpieczna Energia z biogazu jest konkurencyjna Pozyskiwanie energii z biogazu jest zgodne z zasadami trwałego rozwoju Korzyści społeczno-ekonomiczne z funkcjonowania mikrobiogazowni Wzrost zatrudnienia Tworzenie zasobów kapitału w regionie Wzrost społecznej odpowiedzialności Mniej awarii w sieci elektroenergetycznej Korzyści dla rolników Środowiskowe korzyści z funkcjonowania mikrobiogazowni Mikrobiogazownie w Strategii Energetycznej Emisje gazów cieplarnianych w rolnictwie Potencjał redukcji emisji Resztki pofermentacyjne (poferment) jako nawóz Mechanizmy wsparcia dla mikrobiogazowni Dostępne opcje wsparcia Możliwości wsparcia na etapie inwestycji Możliwości wsparcia na etapie eksploatacji mikrobiogazowni Mechanizmy wsparcia w wybranych krajach UE Podsumowanie Aneks I. Warunki prawne funkcjonowania mikrobiogazowni w UE I.1 Belgia I.2 Dania I.3 Francja I.4 Niemcy Page 3 of 69
3 I.5 Włochy I.6 Holandia I.7 Polska Aneks II. Szacunki emisji gazów cieplarnianych Aneks III. Bioenergy Farm 2 kilka słów o projekcie W skrócie W poniższym rozdziale przedstawiono ogólne informacje o mikrobiogazowniach rolniczych. Zawiera on krótkie streszczenie wszystkich poruszonych w dokumencie zagadnień oraz odniesienia do kolejnych rozdziałów, gdzie poszczególne kwestie omówione zostały szczegółowo Kim jesteśmy i czym się zajmujemy? Dokument ten został opracowany jako element projektu BioEnergy Farm 2 realizowanego w ramach programu Komisji Europejskiej Inteligentna Energia dla Europy. Celem projektu jest dostarczanie uporządkowanej i obiektywnej informacji o możliwościach wytwarzania biogazu z wykorzystaniem obornika, w mikroskali, w gospodarstwach rolnych. W ramach projektu opracowany został między innymi kalkulator do oceny opłacalności inwestycji w mikrobiogazownie rolnicze. Ponadto, przeszkolonych zostanie 60 doradców, których zadaniem będzie wspieranie rolników w przygotowaniu biznesplanów mikrobiogazowni. W dokumencie zaprezentowano przykłady najlepszych praktyk dotyczących prawodawstwa, w ramach którego realizowane są mikrobiogazownie rolnicze. Odpowiednio skonstruowane prawo może efektywnie wspierać rozwój mikrobiogazowni. Prezentowany przewodnik przygotowany został na bazie rezultatów projektu BioEnergy Farm 2, studiów literaturowych, raportów Komisji Europejskiej oraz wniosków wynikających z wdrożeń i opracowanych studiów wykonalności w ramach takich europejskich projektów odnoszących się do bioenergii, jak: BioEnergy Farm 1, Sustaingas, Biogas 3, BiogasHeat i AGROBIOGAS. Page 4 of 69
4 patrz Aneks III 1.2 Co to jest mikrobiogazownia? W mikrobiogazowniach rolniczych wytwarzany jest biogaz z biomasy pochodzącej jedynie z własnego gospodarstwa rolnego. Główny składnik substratu (wsadu) stosowanego w mikrobiogazowniach stanowią obornik i gnojowica, pochodzące z produkcji zwierzęcej. Biogaz powstaje w wyniku procesu fermentacji - materiał organiczny z dostarczanego substratu jest rozkładany i przekształcany w biogaz przez mikroorganizmy. Biogaz wykorzystywany jest głównie do produkcji ciepła (wytwarzanego w kotłach) lub ciepła i energii elektrycznej (wytwarzanych w instalacjach kogeneracyjnych, skrót CHP, z ang. Combined Heat and Power). Oprócz tego istnieje kilka innych sposobów wykorzystania biogazu. Jednym z nich jest uszlachetnienie do standardów biometanu, który może być stosowany jako paliwo w środkach transportu lub wtłaczany do sieci gazowej. Przefermentowane resztki organiczne (tzw. poferment) mogą być używane jako nawóz organiczny na polach uprawnych. W stosunku do nieprzetworzonych nawozów organicznych, poferment posiada wiele zalet m.in. pozbawiony jest nieprzyjemnego zapachu. Mikrobiogazownie stanowią odnawialne źródła energii, przez co przyczyniają się do redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz zmniejszają zużycie paliw kopalnych. 1.3 Na jakim etapie rozwoju są biogazownie niet w gevonden. Twoim kraju? patrz Rozdział Fout! Verwijzingsbron Poniżej przedstawiono liczbę mikrobiogazowni rolniczych w wybranych krajach. Page 5 of 69
5 Maksymalna moc elektryczna instalacji określona dla biogazowni działających w mikroskali Francja Belgia Holandia Dania Niemcy Polska Włochy 100 kwe 30 kwe 50 kwe 100 kwe 75 kwe 40 kwe 100 kwe Rysunek 1. Szacowana liczba działających mikrobiogazowni rolniczych w wybranych krajach na podstawie ankiet przeprowadzonych przez partnerów projektu BioEnergy Farm 2. Obecny poziom rozwoju mikrobiogazowni w Europie różni się w zależności od regionu. Zależy on od wielu czynników, takich jak: wielkość gospodarstw rolnych, dostępność urządzeń na rynku regionalnym, sytuacja prawna, systemy wsparcia, dotacje. Czynniki te zostały szczegółowo omówione w kolejnych sekcjach niniejszego przewodnika. Kraje, które mają największe dokonania w zakresie rozwoju mikrobiogazowni rolniczych to Niemcy, Belgia i Włochy. Wciąż jest jednak jeszcze wiele do zrobienia Pozostałe kraje mają zdecydowanie uboższe doświadczenia z wytwarzaniem biogazu w mikroskali. Page 6 of 69
6 1.4 W jaki sposób mikrobiogazownie wkomponowują się w europejską strategię energetyczną? Wytwarzanie energii w mikrobiogazowniach w pełni wpisuje się w europejską strategię energetyczną opartą na konkurencyjności, trwałości i bezpieczeństwie. KONKURENCYJNA ENERGIA ENERGIA ZGODNA Z ZASADAMI ZRÓWNOWAŻNEGO ROZWOJU BEZPIECZNA ENERGIA zwiększa konkurencyjność wytwarzania energii przyczynia się do zwiększenia bezpieczeństwa dostaw energii jest produkowana przez rolników na własne potrzeby, z paliw dostępnych za darmo - z obornika i gnojowicy powoduje zmniejszenie emisji poprzez unikanie stosowania paliw kopalnych przyczynia się do zmniejszenia emisji metanu i podtlenku azotu występującej podczas przechowywania nawozów naturalnych tworzy nowe miejsca pracy dla dostawców technologii, wykonawców i obsługi technicznej ogranicza odpływ kapitału poza region - substraty są dostępne za darmo decentralizacja wytwarzania energii pozwala na uniknięcie niepewności dostaw i zmniejszenie wpływu różnic kursowych Rysunek 2. Charakterystyka energii produkowanej z biogazu w mikroskali. patrz Rozdział Jak duży potencjał rozwoju mają mikrobiogazownie? Korzyści wynikające z tworzenia mikrobiogazowni i wytwarzania energii z biogazu można określić następująco: poprawa bezpieczeństwa dostaw energii: zmniejszenie uzależnienia od importu energii, Page 7 of 69
7 zmniejszenie obciążenia sieci energetycznej, która staje się mniej podatna na awarie (jest to szczególnie ważne w przypadku gospodarstw rolnych, które wymagają ciągłego zasilania), uniezależnienie od przebiegu pogody (w przeciwieństwie do energii wiatrowej i słonecznej stabilność i przewidywalność produkcji), patrz Rozdział 3 i Fout! Verwijzingsbron uwzględnienie aspektów społeczno-ekonomicznych: niet gevonden. tworzenie nowych miejsc pracy dla dostawców technologii, wykonawców i obsługi technicznej, pomoc w akumulacji kapitału w regionie (wykorzystywane są zasoby lokalne, a lokalne przedsiębiorstwa wykonują konserwację instalacji), szansa na poprawę sytuacji gospodarstw rodzinnych (kontynuowanie działalności) poprzez tworzenie dodatkowego źródła przychodów, unikanie kosztów transportu i utylizacji nieprzetworzonego obornika, patrz Rozdział Fout! ograniczenie emisji i zwiększenie udziału odnawialnych Verwijzingsbron źródeł energii: pomoc w osiągnięciu 20% udziału energii ze źródeł niet odnawialnych gevonden. w końcowym zużyciu energii, pomoc w osiągnięciu 20% redukcji emisji gazów cieplarnianych poprzez: zastąpienie paliw kopalnych obornikiem i gnojowicą, redukcję emisji metanu związaną głównie z bydłem i przechowywaniem ich odchodów (odchody zwierząt odpowiadają za 1,63% udziału w całkowitej emisji gazów cieplarnianych), Page 8 of 69
8 1 kg (z redukcji paliw kopalnych) ekwiwalent około 2 kg CO 2 około 1 kg (z redukcji metanu) Rysunek 3. Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych uzyskane poprzez przetwarzanie nawozów organicznych w mikrobiogazowniach (na każdy kg ekwiwalentu CO 2 redukowanego poprzez zastąpienie paliw kopalnych biogazem przypada dodatkowa redukcja wynikająca z ograniczenia emisji metanu). Poziom redukcji emisji metanu jest wartością średnią dla wybranych krajów UE. patrz Rozdział Fout! Verwijzingsbron niet gevonden. i Aneks II inne korzyści: uzyskiwanie nawozów organicznych (poferment) o parametrach lepszych niż nieprzetworzony obornik - mniej kwaśne, o lepszej przyswajalności składników odżywczych przez rośliny, pozbawione nasion chwastów, z mniejszym zagęszczeniem owadów latających w miejscu przechowywania, a dodatkowo: niewielkie koszty, ponieważ poferment produkowany jest w gospodarstwie z pozostałości z produkcji zwierzęcej, ograniczenie zapotrzebowania na nawozy sztuczne, redukcja nieprzyjemnych zapachów związanych z przechowywaniem nawozów organicznych, poprawa warunków higieny obornik nie jest przechowywany w pobliżu budynków gospodarczych, co może przyczyniać się do poprawy zdrowotności zwierząt. Page 9 of 69 patrz Rozdział Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.
9 1.6 Bariery w rozwoju rynku mikrobiogazwni Do głównych przeszkód w rozwoju rynku mikrobiogazowni można zaliczyć: procedury prawne, które są zbyt skomplikowane i zbyt kosztowne dla tego rodzaju prostych instalacji, trudności z finansowaniem inwestycji, ze względu na: niestabilne przepisy prawne (zmiany taryf i systemów wsparcia), wysokie koszty inwestycyjne pomimo, że w dłuższej perspektywie czasu inwestycje w mikrobiogazownie są opłacalne, to wymagają dużych nakładów początkowych, które okazują się zbyt wysokie, szczególnie w sytuacji, gdy z powodu zmieniających się taryf i niestabilnego systemu wsparcia określenie czasu zwrotu z inwestycji jest praktycznie niemożliwe, większość decydentów politycznych nie jest jeszcze świadoma ogromnego potencjału biogazu w zaopatrzeniu w energię. patrz Aneks I Page 10 of 69
10 1.7 Co możesz zrobić dla rozwoju mikrobiogazowni? Przezwyciężenie wyżej wymienionych barier jest konieczne dla rozwoju rynku mikrobiogazowni. Wymaga to zwiększenia wiedzy wszystkich zainteresowanych osób w zakresie istniejących możliwości prowadzenia działalności, wytwarzania energii i wpływu na klimat. Przede wszystkim niezbędne jest zwiększenie stabilności rozwiązań prawnych, co podniosłoby bezpieczeństwo inwestycji. Jest to warunek konieczny dla rozwoju i popularyzacji wytwarzania energii w mikrobiogazowniach 1. Inwestycje w instalacje do produkcji biogazu są kosztowne i zwracają się po długim czasie, dlatego aby mikrobiogazownie mogły się rozwijać, potrzebują stabilnych warunków wsparcia i długoterminowej polityki. Do najważniejszych środków wsparcia można zaliczyć: na etapie inwestycji: uproszczone procedury prawne dla budowy mikrobiogazowni, systemy wsparcia inwestycji (dotacja inwestycyjna), uwzględnienie kosztów przyłączenia do sieci energetycznej przez operatorów sieci, uproszczone procedury prawne przy przyłączeniu do sieci, na etapie eksploatacji: stabilne mechanizmy wsparcia, na przykład: gwarantowane stawki taryfowe, gwarantowane dopłaty, certyfikaty (świadectwa) pochodzenia energii ze źródeł odnawialnych, wsparcie w ramach systemu podatkowego, opracowanie odpowiednich standardów jakości zapewniających bezpieczne i efektywne funkcjonowanie biogazowni. patrz Rozdział Fout! Verwijzingsbron niet gevonden. 1 Directorate General For Internal Policies, Policy Department A: Economic And Scientific Policy,"Decentralized Energy Systems", M. Altmann, A. Brenninkmeijer, J.-Ch. Lanoix, D. Ellison, A. Crisan, A. Hugyecz, G. Koreneff, S. Hänninen, P. Linares, Page 11 of 69
11 1.8 Jak skonstruowane są mechanizmy wsparcia mikrobiogazowni w Twoim kraju? Informacje o dotacjach inwestycyjnych i wsparciu na etapie operacyjnym dla wybranych krajów UE przedstawione zostały w poniższej tabeli. Poszczególne kraje wdrożyły różne systemy wsparcia dla odnawialnych źródeł energii, w odmiennym stopniu ułatwiające budowę i eksploatację biogazowni. Tabela 1. Systemy wsparcia odnawialnych źródeł energii w wybranych krajach. Mechanizm wsparcia BE DK FR DE IT NL PL Subsydia inwestycyjne X* X X X Gwarantowane dopłaty dodawane do przychodów z produkcji i sprzedaży energii elektrycznej Gwarantowane dopłaty dodawane do przychodów ze sprzedaży ciepła Gwarantowane dopłaty dodawane do przychodów ze sprzedaży biometanu Dotacje w formie certyfikatów pochodzenia energii dla energii elektrycznej produkowanej lub sprzedawanej Gwarantowane stawki taryfowe dla sprzedawanej energii elektrycznej X X X X X Gwarantowane stawki taryfowe dla sprzedawanego ciepła Gwarantowane stawki taryfowe dla sprzedawanego biometanu X X X Pomoc w ramach system podatkowego X X X X X X * propozycja mechanizmu nie ma jeszcze charakteru ostatecznego X X X X X patrz Rozdział i Aneks I1 1.9 Od czego możesz zacząć? Na kolejnych stronach omówione zostaną podstawowe kwestie związane z rynkiem mikrobiogazowni. W dalszej części opracowania przedstawione zostaną szczegółowe informacje, które mogą służyć jako narzędzie do określenia przydatności poszczególnych mechanizmów wsparcia dla rozwoju rynku mikrobiogazowni w Twoim kraju. Page 12 of 69
12 2 Mikrobiogazownie w praktyce 2.1 Jak działa mikrobiogazownia? Łańcuch przekształceń odchodów zwierzęcych rozpoczyna się w oborze. Gnojowica jest tymczasowo przechowywana w zbiorniku odbiorczym, a następnie transportowana do komory fermentacyjnej. Podczas procesu fermentacji w komorze fermentacyjnej wytwarzany jest biogaz. Po przefermentowaniu resztki pofermentacyjne transportowane są do zbiornika pofermentacyjnego a następnie w formie nawozu organicznego aplikowane na pole. Rysunek 4. Schemat przetwarzania odchodów zwierzęcych. Źródło: NAPE. Biogaz może być wykorzystywany na wiele różnych sposobów, ale na ogół jest stosowany do jednoczesnej produkcji energii elektrycznej i ciepła w układach Page 13 of 69
13 kogeneracyjnych lub jedynie do wytwarzania ciepła. Produkowana energia elektryczna i ciepło wykorzystywane są przez rolników zarówno do użytku w gospodarstwie domowym, jak i w gospodarstwie rolnym. Ze względu na niewielką skalę produkcji możliwe jest zazwyczaj zaspokojenie potrzeb w zakresie zapotrzebowania na ciepło jedynie dla własnego gospodarstwa i najbliższych sąsiadów. Ewentualny nadmiar energii elektrycznej może być odprowadzany do sieci. Jeśli w najbliższej okolicy nie ma zapotrzebowania na ciepło wyprodukowane w instalacji kogeneracyjnej, zamiast przetwarzać biogaz na ciepło i energię elektryczną, można go wykorzystywać jako paliwo do środków transportu lub odprowadzać do sieci gazowej. Wymaga to jednak dodatkowego wsparcia i przygotowania rozwiązań prawnych (np. określenia kryteriów wtłaczania biogazu do sieci). Podsumowując, można stwierdzić, że najbardziej praktyczne sposoby wykorzystania biogazu zależą od specyficznych uwarunkowań lokalnych, chociaż najczęściej biogaz jest wykorzystywany do produkcji ciepła lub łącznie ciepła i energii elektrycznej, co omówiono szczegółowo w kolejnym rozdziale. zajrzyj na dla uzyskania szczegółów technicznych Page 14 of 69
14 2.2 Jak wygląda biogazownia? Przykłady działających mikrobiogazowni zamieszczone zostały poniżej. Obok zdjęć zamieszczono dane o: rodzaju i ilości stosowanego substratu, produkowanych ilościach biogazu, sposobach wykorzystania biogazu i ciepła oraz dane techniczne instalacji. Wsad: t/rok gnojowicy bydlęcej Produkcja biogazu: m 3 /rok Wykorzystanie biogazu: ciepło + energia el. w kogeneracji Moc elektryczna: 19,4 kw Energia el.: kwh Ciepło: kwh Zagospodarowanie ciepła: ciepło procesowe i ogrzewanie budynków gospodarstwa Rysunek 5. Mikrobiogazownia na gnojowicę z jedną komorą fermentacyjną. Lokalizacja: Oelegem, Belgia. Źródło: Bioelectric. Page 15 of 69
15 Wsad: t/rok gnojowicy świńskiej i bydlęcej Produkcja biogazu: m 3 /rok Wykorzystanie biogazu: ciepło + energia el. w kogeneracji Moc elektryczna: 65 kw Moc cieplna: 95 kw Energia el.: kwh Zagospodarowanie ciepła: ciepło procesowe i przetwarzanie mleka Rysunek 6. Mikrobiogazownia wieżowa. Lokalizacja: Well, Holandia. Źródło: HoSt. Wsad: t/rok gnojowicy świńskiej Produkcja biogazu: m 3 /rok Wykorzystanie biogazu: ciepło + energia el. w kogeneracji Moc elektryczna: 30 kw Energia el.: kwh Ciepło: kwh kwh (kocioł) Zagospodarowanie ciepła: ogrzewanie chlewni i innych budynków Rysunek 7. Mikrobiogazownia z prostą separacją. Lokalizacja: Aarhus, Dania. Źródło: Gosmer Page 16 of 69
16 Wsad: t/rok gnojowicy bydlęcej Produkcja biogazu: m 3 /rok Wykorzystanie biogazu: ciepło + energia el. w kogeneracji Moc elektryczna: 7-12 kw Energia el.: kwh Ciepło: kwh Zagospodarowanie ciepła: ciepło procesowe i ogrzewanie domu mieszkalnego Rysunek 8. Mikrobiogazownia kontenerowa. Lokalizacja: Birkenhof, Niemcy. Źródło: DynaHeat-HPE. Wsad: t/rok gnojowicy świńskiej Produkcja biogazu: m 3 /rok Wykorzystanie biogazu: do produkcji ciepła Moc cieplna: 170 kw Ciepło: kwh Zagospodarowanie ciepła: ciepło procesowe i ogrzewanie budynków gospodarstwa Rysunek 9. Mikrobiogazownia przetwarzająca gnojowicę i gnojówkę z mieszaczem w zbiorniku wstępnym. Lokalizacja: Undués de Lerda (Zaragoza), Hiszpania. Źródło: Biovec. Page 17 of 69
17 Wsad: t/rok gnojowicy bydlęcej t/rok odchodów stałych Produkcja biogazu: m 3 /rok Wykorzystanie biogazu: ciepło + energia el. w kogeneracji Moc elektryczna: 75 kw Energia el.: kwh Ciepło: kwh Zagospodarowanie ciepła: ciepło procesowe, ogrzewanie domu i dojarni Rysunek 10. Biogazownia mokrej fermentacji. Lokalizacja: Balve, Germany. Źródło: NQ Anlagentechnik. Wsad: t/rok gnojowicy świńskiej + 50 t/rok resztek żywności t/rok kiszonki z kukurydzy Produkcja biogazu: m 3 /rok Wykorzystanie biogazu: produkcja ciepła Moc cieplna: 110 kw Zagospodarowanie ciepła: ciepło procesowe i ogrzewanie budynków inwentarskich Rysunek 11. Mikrobiogazownia na gnojowicę. Lokalizacja: Saint Lambert la Potherie, Francja. Źródło: Evalor. Page 18 of 69
18 Wsad: t/rok gnojowicy t/rok gliceryny Produkcja biogazu: m 3 /rok Wykorzystanie biogazu: ciepło + energia el. w kogeneracji Moc elektryczna: 35 kw Moc cieplna: 45 kw Energia el.: kwh Zagospodarowanie ciepła: ciepło procesowe, a w przyszłości także przetwarzanie gnojowicy Rysunek 12. Fermentator wieżowy z hydrolizą. Lokalizacja: Hengelo, the Netherlands. Źródło: Fermtechsystems. Page 19 of 69
19 3 Mikrobiogazownie jako ważna część strategii energetycznej UE Europejska strategia energetyczna opiera się na bezpiecznej, konkurencyjnej i trwałej energii. Mikrobiogazownie doskonale wpisują się w tę politykę ze względu na wiele korzyści, które są ważne zarówno dla konsumentów, producentów energii, jak i dla środowiska przyrodniczego. 3.1 Energia z biogazu jest bezpieczna Wykorzystanie mikrobiogazowni prowadzi do poprawy bezpieczeństwa energetycznego zarówno w perspektywie ogólnokrajowej jak i lokalnej. Z punktu widzenia bezpieczeństwa narodowego, wykorzystanie paliwa dostępnego w gospodarstwach rolnych zmniejsza uzależnienie od paliw importowanych, co pozytywnie wpływa na stabilność warunków gospodarowania poprzez ograniczenie niepewności dostaw i redukcję znaczenia wahań kursu wymiany walut. Patrząc z perspektywy lokalnej, zdecentralizowana produkcja energii poprawia bezpieczeństwo jej dostaw dla gospodarstw domowych. Zmniejsza obciążenie sieci energetycznej, przez co jest ona mniej podatna na awarie. 3.2 Energia z biogazu jest konkurencyjna Szeroka dostępność alternatywnej energii produkowanej z obornika i gnojowicy może poprawić konkurencyjność rynku energetycznego w Europie, przyczyniając się do zmniejszenia kosztów produkcji. Inną ważną zaletą pozyskiwania energii z lokalnych źródeł jest zwiększenie bezpieczeństwa dostaw. Na obszarach wiejskich niektórych krajów sieć energetyczna jest często w złym stanie, przez co staje się podatna na awarie. Wiele działalności rolniczych wymaga ciągłego zasilania, co oznacza, że posiadanie własnego, stabilnego źródła energii powinno być postrzegane jako istotna przewaga konkurencyjna. Page 20 of 69
20 3.3 Pozyskiwanie energii z biogazu jest zgodne z zasadami trwałego rozwoju Wytwarzanie energii zgodnie z zasadami trwałego (zrównoważonego) rozwoju pozwala zaspokajać potrzeby obecnego pokolenia, a jednocześnie nie zmniejsza zdolności do zaspokajania potrzeb przyszłych pokoleń. Wytwarzanie energii w mikrobiogazowniach bierze udział w pokrywaniu potrzeb energetycznych, a jednocześnie zastępuje paliwa kopalne i znacznie zmniejsza emisję gazów cieplarnianych. Na 1 kg ekwiwalentu CO2 redukowanego w wyniku zastąpienia paliw kopalnych biogazem otrzymuje się dodatkowo około 1 kg ekwiwalentu CO2 (głównie z metanu) redukowanego przez zastąpienie tradycyjnego sposobu gospodarowania odchodami zwierzęcymi ich fermentacją w biogazowni To podwaja redukcję emisji!!! (przeciętnie dla wybranych krajów UE) Korzyści środowiskowe zostały szczegółowo omówione i oszacowane w rozdziale 5. Page 21 of 69
21 4 Korzyści społeczno-ekonomiczne z funkcjonowania mikrobiogazowni 4.1 Wzrost zatrudnienia Mikrobiogazownie nie wymagają dużego zaangażowania pracy ludzkiej. Rolnicy mogą obsługiwać je samodzielnie. Oznacza to dla nich co prawda zwiększone nakłady pracy, ale jak pokazują doświadczenia innych krajów nie przekracza to możliwości gospodarstw podejmujących się tej działalności. Nowe miejsca pracy mogą być tworzone natomiast w innych obszarach gospodarki, obejmujących współpracę z rolnikami prowadzącymi lub podejmującymi produkcję biogazu (np. dostawcy technologii, konstruktorzy i wykonawcy, wsparcie techniczne). 4.2 Tworzenie zasobów kapitału w regionie W przypadku mikrobiogazowni wykorzystywane są lokalne zasoby, a konstrukcją i obsługą zajmują się lokalnie działające firmy. To sprawia, że kapitał nie jest transferowany poza region. Przyczynia się to do poprawy jakości życia mieszkańców. 4.3 Wzrost społecznej odpowiedzialności Mikrobiogazownie są zwykle budowane w gospodarstwach rolnych, w pobliżu domów mieszkalnych. Odległość do innych obiektów jest znacznie mniejsza niż w przypadku instalacji o dużej skali. Planując inwestycję w mikrobiogazownie, warto skonsultować to z sąsiadami. Odległość do innych budynków powinna być na tyle duża, aby poziom hałasu był akceptowalny. Dobrze przygotowane inwestycje nie powinny mieć negatywnego wpływu na warunki życia okolicznych mieszkańców. Rolnicy, którzy mają sąsiadów prowadzących chów zwierząt, mogą podjąć działania w celu wspólnego przygotowania przedsięwzięcia lub nawiązać współpracę w zakresie wykorzystywania obornika i gnojowicy z tych gospodarstw. Ten rodzaj współpracy może znacząco przyczynić się do zwiększenia kapitału społecznego. 4.4 Mniej awarii w sieci elektroenergetycznej Zdecentralizowana produkcja energii w mikrobiogazowniach poprawia bezpieczeństwo dostaw energii dla gospodarstw domowych poprzez zmniejszenie Page 22 of 69
22 obciążeń sieci energetycznej. W sytuacji, gdy gospodarstwa rolne są bardziej energetycznie niezależne, obciążenie sieci jest zmniejszone, a cała sieć energetyczna jest mniej podatna na uszkodzenia. Co więcej, znaczne koszty związane ze stratami energii w trakcie przesyłu przez sieć energetyczną mogą dzięki temu zostać wyeliminowane. Ponadto, należy wspomnieć, że mikrobiogazownie, w przeciwieństwie do wielu innych źródeł energii odnawialnej, nie są zależne od warunków atmosferycznych, a efekt produkcyjny ma charakter stabilny i jest z góry przewidywalny. Z tego powodu mikrobiogazownie są pożądane jako podstawowe źródło energii. Mogą częściowo przejąć ciężar od zakładów energetycznych dostarczających energię do sieci elektrycznej. 4.5 Korzyści dla rolników Bardziej stabilna i tańsza energia Różnorodne działania związane z funkcjonowaniem gospodarstw rolniczych wymagają wykorzystania różnych form energii. Biogaz może być przekształcony do postaci energii elektrycznej, ciepła lub nawet paliwa napędowego. Poza wieloma innymi zaletami, posiadanie własnego i bezpiecznego źródła energii w gospodarstwie jest równie ważne jak posiadanie polisy ubezpieczeniowej. Ponadto, wytwarzanie energii w gospodarstwie rolnym może być opłacalne głównie ze względu na eliminację kosztów zakupu energii. Przychody ze sprzedaży nadwyżek energii mogą być natomiast dodatkowym atutem i skrócić czas zwrotu inwestycji. Ten aspekt jednak silnie zależy od polityki prowadzonej zarówno na szczeblu krajowym, jak i lokalnym oraz od relacji między operatorem sieci a producentem energii odnawialnej. W większości krajów UE, można obserwować, że operatorzy sieci energetycznych faworyzują dużych producentów energii. Jest więc jeszcze sporo do zrobienia w prawodawstwie, aby zapewnić właściwe relacje między różnymi uczestnikami systemu energetycznego Ograniczenie problemu z zagospodarowaniem obornika i gnojowicy Obornik i gnojowica wykorzystywane są w gospodarstwie, więc rolnik nie ponosi kosztów jego zagospodarowania i wywozu. Jednak w regionach o intensywnej produkcji zwierzęcej takich jak Dania, Bretania we Francji lub północno-zachodnie Niemcy, gdzie występuje problem nadmiaru składników nawozowych dostarczanych do gleby, może zachodzić potrzeba przetransportowania resztek pofermentacyjnych (pofermentu) do innych regionów. Page 23 of 69
23 4.5.3 Mniejsze zapotrzebowanie na nawozy sztuczne Poferment jest lepszym nawozem niż nieprzetworzona gnojowica i obornik (patrz rozdział Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.). Dzięki lepszemu wykorzystaniu obornika i gnojowicy w wyniku ich przefermentowania potrzeby nawozowe gospodarstwa względem nawozów sztucznych są mniejsze, przy zachowaniu takiego samego poziomu plonowania. Należy też pamiętać, że produkcja nawozów sztucznych wymaga dużego zużycia energii pochodzącej z paliw kopalnych Produkty ekologiczne Unikanie nawozów sztucznych i bezpieczna utylizacja obornika czy gnojowicy (proces fermentacji prowadzi do ograniczenia poziomu patogenów chorobotwórczych w pofermencie wykorzystywanym jako nawóz: patrz rozdział Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.) może pomóc w uzyskaniu certyfikatu gospodarstwa ekologicznego, co podnosi jego wartość na rynku. Page 24 of 69
24 5 Środowiskowe korzyści z funkcjonowania mikrobiogazowni 5.1 Mikrobiogazownie w Strategii Energetycznej 2020 Jedną z polityk europejskich, w której kwestia mikrobiogazowni zajmuje ważne miejsce jest Strategia Energetyczna Wiąże się to z faktem, że mikrobiogazownie przyczyniają się do zrównoważonego rozwoju poprzez: zwiększenie produkcji energii ze źródeł odnawialnych, zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych poprzez produkcję energii z obornika i gnojowicy zamiast z paliw kopalnych, zmniejszenie emisji metanu z przechowywanych nawozów naturalnych. Procesy te mogą przyczynić się do spełnienia zobowiązań w zakresie zrównoważonego rozwoju, takich jak pakiet klimatyczno-energetyczny przyjęty przez Unię Europejską jako zestaw wiążących przepisów, mających na celu zapewnić wywiązanie się z reguły " " do 2020 roku. Zobowiązania te obejmują: redukcję emisji gazów cieplarnianych w UE o 20% w stosunku do 1990, zwiększenie w UE udziału zużycia energii ze źródeł odnawialnych do 20%, poprawę efektywności energetycznej o 20%. Zgodnie z tzw. decyzją Effort Sharing (406/2009/WE), państwa członkowskie przyjęły cele roczne dla zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w sektorach nieobjętych Europejskim Systemem Handlu Emisjami (non-ets) takich jak rolnictwo, mieszkalnictwo, gospodarka odpadami i transport. Krajowe cele na rok 2020 i emisje w 2012 przedstawione zostały na rysunku 13. Rysunek 14 przedstawia udział odnawialnych źródeł energii w zużyciu energii brutto w porównaniu do celów przyjętych na rok Zamieszczone dane wskazują, że państwa członkowskie UE muszą dalej ograniczać emisję gazów cieplarnianych w sektorach nieobjętych ETS, takich jak rolnictwo, i nadal zwiększać udział energii odnawialnej w ogólnym zużyciu energii, w celu osiągnięcia wyznaczonego pułapu. Produkcja biogazu w gospodarstwach rolnych może przyczynić się do osiągnięcia określonych poziomów zarówno w odniesieniu do redukcji emisji gazów cieplarnianych jak i zwiększenia udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym jej zużyciu. Potencjał mikrobiogazowni w odniesieniu do tych celów Strategii Energetycznej 2020 został opisany w rozdziale 5.3. Page 25 of 69
25 Rysunek 13. Emisje gazów cieplarnianych w sektorach nieobjętych Europejskim Systemem Handlu Emisjami (ETS) według Strategii Energetycznej Źródło: Eurostat Rysunek 14. Udział energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto na tle celów Strategii Energetycznej Źródło: European Environment Agency. 2 Przyjęty wskaźnik kalkulowany jest na podstawie emisji obejmujących Effort Sharing Decision. Emisje nieobejmujące ETS (non-ets) są obliczane jako całkowite krajowe emisje z potrąceniem zweryfikowanych emisji ETS i emisji gazów cieplarnianych z lotnictwa krajowego. Całkowite emisje stanowią sumę krajowych raportowanych w ramach Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu (UNFCCC) (z wyłączeniem sektora użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa LULUCF, międzynarodowego lotnictwa oraz międzynarodowego transportu morskiego). Page 26 of 69
26 5.2 Emisje gazów cieplarnianych w rolnictwie Międzyrządowy Panel do Spraw Zmian Klimatu (IPCC) podkreśla znaczenie trzech gazów cieplarnianych (GHG, z ang. greenhouse gases) w tworzeniu globalnego efektu cieplarnianego. Są to: dwutlenek węgla (CO2), podtlenek azotu (N2O) oraz metan (CH4).Wspólną jednostką służącą do wyrażania wpływu lub siły oddziaływania różnych gazów cieplarnianych jest ekwiwalent CO2. Każdy z gazów cieplarnianych ma swój odpowiednik w ilości CO2, która ma taki sam wpływ na środowisko. Według UNFCCC (Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu) oddziaływanie CH4 jest 23 razy silniejsze, niż CO2, a odziaływanie N2O aż 310 razy silniejsze niż wpływ CO2 na tworzenie efektu cieplarnianego. Emisja metanu jest drugą, główną przyczyną zmian klimatu. Jak widać na rysunku 15, rolnictwo stanowi najważniejsze, pojedyncze źródło emisji CH4 i N2O. Ponadto, emisje tych dwóch gazów w rolnictwie są znacznie wyższe niż emisje CO2. W związku z powyższym dążenie do redukcji emisji gazów cieplarnianych w sektorze rolnym powinno się koncentrować przede wszystkim na CH4 i N2O, a nie tylko na CO ton CO 2 (ekwiwalent) Dwutlenek węgla (CO2) Metan (CH4) Tlenki azotu (N2O) Rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo Górnictwo i kopalnictwo Przemysł Energia elektryczna, gaz, para wodna i powietrze do układów klimatyzacyjnych Transport i magazynowanie Inne usługi, dostawa wody, budownictwo, gospodarstwa domowe Rysunek15. Emisja gazów cieplarnianych według działalności gospodarczych i źródła zanieczyszczeń, UE-28, 2012, Źródło: Eurostat. CH4 pochodzi głównie z chowu bydła i wytwarzanych przez nie odchodów. Wobec powyższego mikrobiogazownie, w których głównym źródłem wsadu jest gnojowica i obornik, mogą znacząco ograniczyć emisję metanu, poprzez jego przekształcenie w bioenergię. W łącznej emisji gazów cieplarnianych, co pokazano na rysunku 16, w której rolnictwo ma 10% udziału, 1,63% (16,7% udziału rolnictwa) przypada Page 27 of 69
27 na gospodarkę odchodami zwierząt 3. Produkcja bioenergii w mikrobiogazowniach nie tylko ogranicza emisję metanu, ale także, poprzez redukcję zapotrzebowania na energię elektryczną i ciepło pozyskiwane z paliw kopalnych, przyczynia się do ograniczenia emisji pozostałych gazów cieplarnianych. Rolnictwo 3.14% 90.22% 9.79% 4.94% 1.63% 0.06% 0.02% Działalność pozarolnicza Grunty rolne Uprawa ryżu Zagospodarownie odchodów zwierzęcych Fermentacja jelitowa Wypalanie traw i pozostałości roślinnych Rysunek 16. Udział rolnictwa w emisji gazów cieplarnianych. Źródło: Eurostat Potencjał redukcji emisji Na podstawie wyników projektu BioEnergy Farm 1 oraz kalkulacji dotyczących opłacalności procesu fermentacji beztlenowej przygotowanych w ramach tego projektu, sporządzono oszacowanie potencjału rocznej redukcji emisji gazów cieplarnianych (GHG, z ang. greenhouse gases) dla typowej mikrobiogazowni. Redukcja emisji gazów cieplarnianych w tym przypadku wynika z: zastąpienia tradycyjnego gospodarowania gnojowicą/obornikiem uniknięcie emisji, jeśli odchody poddawane są fermentacji, zastąpienia produkcji energii elektrycznej i ciepła z paliw kopalnych uniknięcie emisji, jeśli paliwa kopalne zastępowane są biogazem. Tak ustaloną redukcję gazów cieplarnianych należy pomniejszyć o: emisję metanu nieprzekształconego w energię (niespalonego z powodu niepełnego spalania biogazu w silniku i wycieków z instalacji), 3 Pozostałe źródła emisji nie stanowią przedmiotu optymalizacji w ramach omawianego projektu z powodu braku udowodnionego wpływu wynikającego z fermentacji odchodów zwierzęcych. Page 28 of 69
28 Wartości prezentowane w szacunkach powinny być traktowane jedynie jako przykładowe. Nie wynikają one z pogłębionych analiz, ale stanowią efekt połączenia badań przeprowadzonych w ramach projektu Bioenergy Farm 2 z istniejącą metodyką szacowania emisji gazów cieplarnianych. Najważniejszy wniosek, który można wyciągnąć z prezentowanych poniżej zestawień wskazuje na bardzo duży potencjał redukcji emisji gazów cieplarnianych z tytułu produkcji i wykorzystania energii wytwarzanej w mikrobiogazowniach. W połączeniu z dodatkowym wpływem zastąpienia tradycyjnej metody gospodarowania gnojowicą i obornikiem, efekty środowiskowe dla tej technologii są dużo większe, niż zazwyczaj zakładane dla odnawialnych źródeł energii. Tabela 2 przedstawia końcowe szacunki dla emisji związanych z mikrobiogazowniami w poszczególnych krajach. Redukcja emisji gazów cieplarnianych jest głównie uzależniona od wykorzystania wytworzonej energii elektrycznej lub energii elektrycznej i ciepła łącznie. Równie ważna jest też redukcja emisji wynikająca z zagospodarowania gnojowicy/obornika. Założenia dla przedstawionych kalkulacji zamieszczone zostały w Aneksie 1. Tabela 2. Redukcja emisji wynikająca z eksploatacji pojedynczej biogazowni. Belgia max 30 kwe Dania max 100 kwe Francja max 100 kwe Niemcy max 75 kwe Włochy max 100 kwe Holandia max 50 kwe Polska max 40 kwe Łączna redukcja emisji w wyniku zagospodarowania gnojowicy/obornika Redukcja emisji z tytułu wykorzystania energii elektrycznej z biogazowni (zamiast energii z paliw kopalnych) Redukcja emisji z tytułu wykorzystania ciepła z biogazowni (zamiast energii z paliw kopalnych) Emisja wynikająca z niedopalonego i wyciekłego biogazu niepowiązana bezpośrednio z emisją CO2 (tylko CH4 wyrażone w ekwiwalencie CO2) ekwiwalent ton CO2 /rok Łączna redukcja emisji Page 29 of 69
29 kg CO 2 (ekwiwalent) / kwh el. Należy zauważyć, że różnica między całkowitą redukcją emisji w związku z zagospodarowaniem gnojowicy/obornika dla instalacji o tej samej mocy maksymalnej, np. dla Francji i Włoch, wynika z różnych wartości średniorocznej temperatury w poszczególnych krajach. Podobnie, różnica pomiędzy całkowitą unikniętą emisją z paliw kopalnych dla instalacji o tych samych mocach maksymalnych jest rezultatem udziału różnych źródeł energii wykorzystywanych w poszczególnych krajach. Na podstawie powyższych danych określono zakres redukcji emisji dla każdego kraju partnerskiego wynikający z produkcji energii w biogazowni (i jej wykorzystania w gospodarstwie rolnym), wyrażając go w ekwiwalencie CO2. Obliczone współczynniki zostały porównane ze współczynnikami emisji dla energii pobieranej z sieci energetycznej (dla poszczególnych krajów), stosowanymi w ocenach dotyczących ograniczenia zużycia energii elektrycznej. Wykorzystanie energii elektrycznej z sieci energetycznej wywiera negatywny wpływ na środowisko przejawiający się w emisji gazów cieplarnianych. Zastosowanie energii z biogazu oddziałuje natomiast na środowisko naturalne w sposób pozytywny. Poniższy rysunek przedstawia oszacowaną wartość redukcji emisji wynikającą z wytwarzania energii z biogazu wyprodukowanego w mikrobiogazowniach dla poszczególnych krajów 4. Bardziej szczegółowe informacje znajdują się w aneksie II. 1,00 Belgia max 30 kwe Dania max 100 kwe Francja max 100 kwe Niemcy max 75 kwe Włochy max 100 kwe Holandia max 50 kwe Polska max 40 kwe 0,50 0,00-0,50-1,00-1,50 redukcja emisji gazów cieplarnianych uzyskana poprzez zastąpienie 1 kwh energii elektrycznej z sieci energią elektryczną z biogazu (wynikająca z ograniczenia stosowania paliw kopalnych) wskaźnik redukcji emisji dla energii elektrycznej z biogazu wskaźnik redukcji emisji dla energii elektrycznej i ciepła z biogazu 4 Metodologia szacowania została przygotowana w ramach projektu BioEnergy Farm 2, w oparciu o wyniki projektu BioEnergy Farm 1, a w szczególności narzędzia Kalkulator Opłacalności Procesu Fermentacji Beztlenowej. Page 30 of 69
30 Rysunek 17. Potencjał oszczędności emisji gazów cieplarnianych przypadającej na 1 kwh energii elektrycznej powstającej w mikrobiogazowni w porównaniu do emisji gazów cieplarnianych przypadającej na 1 kwh energii elektrycznej zużywanej z sieci energetycznej. Jak wskazano na Rysunek 17, energia wytwarzana w mikrobiogazowniach ma bardzo pozytywny wpływ na środowisko naturalne. W przypadku wytwarzania energii elektrycznej z biogazu dodatkowe korzyści środowiskowe z zagospodarowania obornika/gnojowicy powodują, że wskaźnik redukcji emisji jest wyższy niż wskaźnik emisji dla energii pobieranej z sieci (tzn. wielkość zredukowanej emisji gazów cieplarnianych w wyniku produkcji energii elektrycznej w mikrobiogazowniach rolniczych jest większa niż emisja dla energii pobieranej z sieci). Korzyści środowiskowe z przefermentowania obornika/gnojowicy są szczególnie duże w krajach charakteryzujących się niską emisją dwutlenku węgla z produkcji energii elektrycznej (tzn. wielkość zredukowanej emisji gazów cieplarnianych jest wielokrotnie większa niż emisja dla energii pobieranej z sieci). Jednocześnie należy podkreślić, że dla krajów z wyższą emisją dwutlenku węgla wynikającą z wytwarzania energii elektrycznej inwestycja w biogazownie jest ciągle bardzo efektywnym sposobem na skuteczną redukcję gazów cieplarnianych i wniesienie wkładu w strategię zrównoważonego rozwoju. Korzystne efekty środowiskowe z zagospodarowania obornika/gnojowicy przeważają nad wskaźnikiem emisji dla energii elektrycznej z sieci, ponieważ ograniczeniu ulega emisja metanu wynikająca z zastąpienia tradycyjnego sposobu zagospodarowania odchodów zwierzęcych poprzez ich fermentacje, co zilustrowano na Rysunku 18. Oszczędności w emisji gazów cieplarnianych uzyskane poprzez eliminację emisji z tradycyjnego sposobu gospodarowania obornikiem/gnojowicą znacząco podnoszą ogólne korzyści z wytwarzania energii w mikrobiogazownich. Na 1 kg ekwiwalentu CO2 redukowanego w wyniku zastąpienia paliw kopalnych biogazem otrzymuje się dodatkowo około 1 kg ekwiwalentu CO2 (głównie metan) redukowanego przez zastąpienie tradycyjnego sposobu gospodarowania odchodami zwierzęcymi ich fermentacją w biogazowni To podwaja redukcję emisji!!! (przeciętnie dla wybranych krajów UE) Oprócz istotności rezygnacji z tradycyjnego sposobu gospodarowania odchodami zwierząt, wykres wskazuje na potencjał mikrobiogazowni w przyczynianiu się do osiągnięcia założonego pułapu redukcji gazów Page 31 of 69
31 kg CO 2 (ekwiwalent)/ kwh el. cieplarnianych (wyrażonych w ekwiwalencie CO2) w zależności od udziału różnych źródeł energii w wytwarzaniu energii elektrycznej w poszczególnych krajach. 1,40 1,20 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00 Belgia max 30 kwe Dania max 100 kwe Francja max 100 kwe Niemcy max 75 kwe Włochy max 100 kwe Holandia max 50 kwe Polska max 40 kwe redukcja emisji gazów cieplarnianych uzyskana przez zastąpienie tradycyjnego zagospodarowania gnojowicy/obornika zgazowaniem (dla ilości odchodów zwierzęcych niezbędnych do wytworzenia 1 kwh energii elektrycznej z biogazu) redukcja emisji gazów cieplarnianych uzyskana poprzez zastąpienie 1 kwh energii elektrycznej z sieci energią elektryczną z biogazu (wynikająca z ograniczenia stosowania paliw kopalnych) Rysunek 18. Oszczędności emisji gazów cieplarnianych uzyskiwane w wyniku uniknięcia tradycyjnego sposobu zagospodarowania odchodów zwierzęcych i zastąpienia paliw kopalnych biogazem. Mając na uwadze cel redukcji gazów cieplarnianych należy podkreślić, że inwestycje w biogazownie mogą być kilkakrotnie bardziej efektywne w realizacji tego zadania, niż proste ograniczanie zużycia energii (skala tego zależy od udziału różnych źródeł energii w produkcji energii elektrycznej w poszczególnych krajach). Co więcej, należy zwrócić uwagę, że prezentowane powyżej wartości nie obejmują wykorzystania wytwarzanego ciepła, a jedynie energii elektrycznej. W przypadku projektów obejmujących zagospodarowanie ciepła prezentowane liczby byłby jeszcze bardziej optymistyczne. Rysunek 19 został przygotowany aby pokazać znaczenie przedstawionych wcześniej szacunków redukcji emisji gazów cieplarnianych w wyniku produkcji energii z odchodów zwierzęcych w mikrobiogazowniach. Emisja gazów cieplarnianych spowodowana zużyciem energii elektrycznej przez jedną osobę w ciągu roku przedstawiona została jako równoważnik liczby kilometrów przejechanych przez samochód osobowy (powodujący identyczny poziom emisji). Page 32 of 69
32 Szacunki te bazują na założeniu średniej emisji dwutlenku węgla na kilometr wynoszącej w przypadku nowego samochodu osobowego 132,2 g CO2/km, oraz średnim zużyciu energii elektrycznej na mieszkańca w poszczególnych krajach 5. Obliczenia przeprowadzono dla dwóch scenariuszy: pierwszy z założeniem 5% udziału energii elektrycznej z biogazu, drugi z wyłączeniem tego źródła. W zależności od udziału różnych źródeł energii w produkcji energii elektrycznej w poszczególnych krajach partnerskich oraz poziomu zużycia energii elektrycznej na jednego mieszkańca, ograniczenia emisji odpowiadają oszczędnościom sięgającym od 600 km do 1100 km drogi pokonanej przez samochód osobowy rocznie. Podobnie jak poprzednio należy podkreślić, że przedstawione efekty nie obejmują zagospodarowania ciepła, a jedynie energii elektrycznej. Wyniki z uwzględnieniem wykorzystania ciepła byłyby jeszcze bardziej optymistyczne. Energia elektryczna zużywana przez 1 osobę w ciągu roku przeliczona na ekwiwalent w liczbie km przejechanych samochodem osobowym, powodujący ten sam poziom emisji gazów cieplarnianych Polska scenariusz: energia elektryczna zużywana z Holandia sieci z 0% udziałem Włochy energii elektrycznej z biogazu Niemcy scenariusz: energia Francja elektryczna zużywana z sieci z 5% udziałem Dania energii elektrycznej z Belgia biogazu km (ekwiwalent) / samochód osobowy w ciągu roku Rysunek 19. Energia elektryczna równoważna liczbie kilometrów przejechanych przez samochód osobowy dla dwóch scenariuszy udziału źródeł energii w produkcji energii elektrycznej (z i bez udziału energii wytwarzanej w biogazowni). 5 Średnia emisja dwutlenku węgla na 1 przejechany kilometr dla samochodu osobowego dla krajów UE-27, w 2012 roku. Średnie zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych na mieszkańca w poszczególnych krajach, w 2012 roku. Źródło: Eurostat Page 33 of 69
33 5.4 Resztki pofermentacyjne (poferment) jako nawóz Przefermentowane odpady z produkcji biogazu w mikrobiogazowni charakteryzują się lepszymi parametrami, niż nieprzetworzona gnojowica lub obornik ponieważ, m. in.: wyższy jest stopień wykorzystania azotu mineralnego (lepsza asymilacja składników pokarmowych wykorzystywanych w glebie), uwalnianych jest mniej nieprzyjemnych zapachów, do gleby trafia mniej zarazków chorobotwórczych 6, poferment charakteryzuje się niższą kwasowością, do gleby trafia mniejsza ilość nasion chwastów zdolnych do kiełkowania, w pobliżu składowiska nawozu gromadzi się mniej much i innych owadów latających, co jest istotne z punktu widzenia higieny zwierząt. Pierwsza z wymienionych powyżej korzyści oznacza wyższy poziom łatwo dostępnego azotu mineralnego (N) uwalnianego w trakcie fermentacji, co przyspiesza odżywianie roślin. Udział dostępnego azotu w ogólnym azocie jest wyższy zarówno w przypadku przefermentowanej gnojowicy (obornika) bydlęcej, jak i świńskiej 7. W nieprzefermentowanym nawozie stanowi on 50% w gnojowicy bydlęcej i około 70% w gnojowicy świńskiej w ogólnej zawartości azotu, podczas gdy po przefermentowaniu jego udział wzrasta do około 80% (dla mieszanki obejmującej 50% gnojowicy świńskiej, 25% bydlęcej i 25% innych odpadów organicznych) 8. Druga z wymienianych korzyści, tj. zmniejszenie nieprzyjemnych zapachów wynika z niższego stężenia lotnych kwasów tłuszczowych zawartych w przefermentowanej gnojowicy. Różne badania potwierdzają, że stężenie zapachów w powietrzu jest znacznie niższe w przypadku stosowania na polach resztek pofermentacyjnych niż nieprzefermentowanej gnojowicy/obornika. Problem zapachów z gnojowicy/obornika był jednym z głównych czynników, na które wskazywali rolnicy podczas badań przeprowadzonych w ramach projektu BioEnergy Farm 1. 6 Manyi-Loh, C.E., Mamphweli, S.N., Meyer, E.L., Okoh, A.I., Makaka G., Simon, M., Inactivation of Selected Bacterial Pathogens in Dairy Cattle Manure by Mesophilic Anaerobic Digestion (Balloon Type Digester), Int. J. Environ. Res. Public Health 2014, 11(7), Sorensen, P., Giovanni, S., The fate of nitrogen from animalmanures in soil-cropsystems: experiences with dairy and pigslurries. Milano: Birkmose, T., Pedersen, T.R., Contribution of biogasplants to nutrient management planning. Milano: Page 34 of 69
34 6 Mechanizmy wsparcia dla mikrobiogazowni 6.1 Dostępne opcje wsparcia Relizacja projektów mikrobiogazowni wymaga stabilnych warunków wsparcia i długofalowej wizji rozwoju. Na potrzebę długoterminowych programów wsparcia dla rozwoju rynku mikrobiogazowni rolniczych wskazują m. in. publikacje Parlamentu Europejskiego 9. Ogólnie wsparcie może dotyczyć dwóch głównych aspektów: inwestycyjnego oraz operacyjnego. Najważniejsze środki wsparcia to: na etapie inwestycji: subsydia inwestycyjne, uproszczone procedury prawne dla budowy obiektu, uproszczone procedury regulujące przyłączenie do sieci energetycznej, przenoszenie kosztów przyłączenia do sieci na operatorów energetycznych, na etapie eksploatacji: stabilne wsparcie finansowe na etapie działalności (gwarantowane dopłaty, certyfikaty poświadczające pochodzenie energii, wsparcie w ramach systemu podatkowego, gwarantowane stawki taryfowe), opracowanie odpowiednich standardów jakości zapewniających bezpieczne i efektywne funkcjonowanie biogazowni. Wsparcie odnawialnych źródeł energii niekoniecznie musi prowadzić do zwiększenia wydatków budżetowych. Równie istotna jest też poprawa świadomości społecznej na temat rzeczywistych korzyści z uruchamiania produkcji biogazu na bazie nawozów organicznych. 6.2 Możliwości wsparcia na etapie inwestycji Inwestycje w mikrobiogazownie ściśle łączą się z kwestią regulacji prawnych i subsydiów inwestycyjnych. 9 Directorate General For InternalPolicies, Policy Department A: Economic And Scientific Policy,"Decentralized Energy Systems", M. Altmann, A. Brenninkmeijer, J.-Ch. Lanoix, D. Ellison, A. Crisan, A. Hugyecz, G. Koreneff, S. Hänninen, P. Linares, Page 35 of 69
35 Nawet najbardziej efektywna technologia może być trudna do wdrożenia w praktyce, jeśli procedury prawne są zbyt skomplikowane. W związku z tym, rządy wielu krajów wprowadzają uproszczone i przyjazne dla inwestorów ramy prawne w odniesieniu do budowy biogazowni i ich podłączania do sieci energetycznej i / lub gazowniczej. Ramy prawne powinny zapewnić korzystne warunki dla realizacji efektywnych rozwiązań. Mając na uwadze, że mikrobiogazownie stanowią kosztowne inwestycje, fundamentalną kwestią jest zapewnienie przepisów, które zagwarantują przewidywalne wyniki ekonomiczne. W przeciwnym wypadku, ryzyko dla potencjalnych inwestorów może okazać się zbyt wysokie, aby chcieli oni angażować się w taką działalność. Jednym z głównych problemów są procedury prawne wymagane przy budowie biogazowni, które są na tyle skomplikowane (i często kosztowne), aby skutecznie zniechęcić potencjalnych inwestorów (lub nawet zakazać im realizacji inwestycji). Oprócz uproszczenia procedur prawnych, równie ważne są przepisy dotyczące kosztów przyłączenia do sieci. W przypadku gdy operatorzy sieci są zobligowani do pokrycia kosztów przyłączenia do sieci, sprzyja to rozłożeniu kosztów na społeczeństwo dążące do gospodarki niskoemisyjnej. W przeciwnym przypadku, gdy drobni producenci energii muszą sami płacić za przyłączenie do sieci, koszty te nie są dzielone i mogą okazać się zbyt wysokie dla indywidualnych inwestorów. W konsekwencji wdrażanie technologii produkcji energii w mikrobiogazowniach rolniczych staje się utrudnione. Wdrażanie nowych technologii wiążą się często z ryzykiem ekonomicznym realizacji inwestycji. Aby zachęcić inwestorów do podejmowania ryzyka, w wielu krajach wprowadzono specjalne systemy dotacji. Wartość dotacji jest zwykle określona na podstawie kosztów kwalifikowanych. Wymienione mechanizmy, wraz z ich ograniczeniami, są dla wybranych krajów UE opisane szczegółowo w Aneksie I. Oprócz rozwiązań stosowanych w Twoim kraju, warto rozważyć także mechanizmy stosowane w innych krajach! W aneksie zostały przedstawione również najlepsze praktyki dla omawianych rozwiązań. Na przykład, w Holandii od połowy 2015 roku nie ma konieczności uzyskiwania pozwolenia środowiskowego (związanego z długą i kosztowną procedurą) dzięki wprowadzeniu norm jakości. Page 36 of 69
36 cena [ /MWh] 6.3 Możliwości wsparcia na etapie eksploatacji mikrobiogazowni Przyczyny dla których wsparcie to jest niezbędne Eksploatacja mikrobiogazowni warunkowana jest sytuacją na rynku. Ważne jest więc, aby zapewnić stabilną sytuację rynkową, gdyż wahania cen energii mogą prowadzić do negatywnych wyników finansowych. Zwrot z inwestycji w przypadku mikrobiogazowni można osiągnąć poprzez oszczędności wynikające z unikania kosztów zakupu energii i przychodów uzyskiwanych ze sprzedaży jej nadwyżek. Z tego powodu, oprócz kosztów inwestycji, decydujące znaczenie dla wyników ekonomicznych biogazowni, mają ceny zakupu i sprzedaży energii. Ogólnie rzecz biorąc, ze względu na koszty dystrybucji i system podatkowy, ceny energii dla odbiorców końcowych są znacznie wyższe niż ceny hurtowe energii, co przedstawia rysunek cena hurtowa energii elektrycznej cena energii elektrycznej dla gospodarstw domowych Belgia Dania Francja Niemcy Włochy Holandia Polska Rysunek 20. Porównanie cen energii elektrycznej dla gospodarstw domowych z cenami hurtowymi w poszczególnych krajach. Większość różnic pomiędzy ceną zakupu i sprzedaży energii elektrycznej jest wynikiem obciążeń podatkowych, co przedstawiono na rysunku 21. W związku z tym, wydatki budżetu wymagane do współfinansowania produkcji energii odnawialnej wprowadzanej następnie do sieci energetycznej zostaną zrekompensowane przez dochody z odsprzedaży tej energii przez przedsiębiorstwa energetyczne odbiorcom końcowym. Page 37 of 69
37 Rysunek 21. Ceny energii elektrycznej dla gospodarstw domowych, w pierwszej połowie 2013 (EUR za kwh). Roczne zużycie: kwh kwh. Źródło: Eurostat. Biorąc pod uwagę wyżej wymienione kwestie, lepsza efektywność ekonomiczna może być osiągnięta w przypadku przeznaczenia całej produkcji energii na własne potrzeby inwestora. Ograniczałoby to jednak zakres wdrażania rozwiązań bazujących na produkcji energii i ciepła z biogazu rolniczego, a także przyczyniałoby się do wybierania przez inwestorów instalacji o mniejszej skali produkcji. Mając jednak na uwadze, że zazwyczaj nie jest możliwe wykorzystanie całej wyprodukowanej energii na własne potrzeby, jej nadmiar powinien być sprzedawany do sieci energetycznej, ciepłowniczej lub gazowniczej. Jednak cena rynkowa sprzedawanej w ten sposób energii jest zazwyczaj niższa niż jej koszt zakupu na własne potrzeby. Niektóre z mechanizmów wsparcia zwiększają korzyści z produkcji biogazu ponad to, co wynika z ograniczenia zakupów energii lub pozyskiwania dochodów pochodzących ze sprzedaży nadwyżek wyprodukowanej energii. W większości przypadków zmniejszenie zakupów energii jest bardziej opłacalne, szczególnie jeśli system wsparcia zakłada dotację do energii wyprodukowanej, a nie tylko sprzedawanej (jak to ma miejsce w Polsce i Belgii). Ze względu na zmienne zapotrzebowanie na energię elektryczną trudno dokładnie przewidzieć ile energii będzie potrzebne w danym momencie na poziomie własnego gospodarstwa, stąd podłączenie do sieci jest rozwiązaniem niezbędnym. Sprzedaż wytwarzanej energii elektrycznej jest opłacalna tylko wtedy, gdy istnieje pewien poziom gwarantowanych taryf cenowych. W przypadku biogazowni poziom ten powinien zapewniać założony okres zwrotu nakładów inwestycyjnych. Pomimo wprowadzenia różnego rodzaju mechanizmów wsparcia w większości krajów ceny sprzedawanej energii elektrycznej są niższe, niż ceny energii kupowanej przez gospodarstwa domowe. Sprawia to, że sprzedaż energii elektrycznej jest nieopłacalna w porównaniu z sytuacją, w której cała produkcja energii jest zużywana przez inwestora. W efekcie może to ograniczyć realną Page 38 of 69
38 Belgia Dania Francja Niemcy Włochy Holandia Polska cena [ /MWh] wielkość biogazowni i prowadzić do wyeliminowania innych korzyści z produkcji biogazu (np. środowiskowych). Rysunek 22 przedstawia ceny energii elektrycznej kupowanej w gospodarstwie domowym, i ceny sprzedaży energii elektrycznej pozyskiwanej z biogazu (rodzaje tych zysków zostały omówione w następnym rozdziale). W niektórych krajach (np. we Francji) przychody z tytułu sprzedanej energii elektrycznej przekraczają koszty zakupu energii. Sytuacja taka pozwala na lepsze wykorzystanie potencjału biogazu rolniczego. Wymaga to jednak odpowiednich regulacji w celu uniknięcia nadużyć w udzielaniu dotacji i zbędnego obciążenia budżetu. 350 certyfikaty gwarantowane dopłaty taryfy gwarantowane (feed-in) cena hurtowa energii elektrycznej 0 cena energii elektrycznej dla gospodarstw domowych Rysunek 22. Porównanie możliwych cen sprzedaży nadwyżek energii elektrycznej do sieci z cenami zakupu energii przez gospodarstwa domowe Rodzaje mechanizmów wsparcia na etapie eksploatacji Mechanizmy wsparcia w trakcie działania mikrobiogazowni mogą obejmować różne formy dotacji finansowych, w celu zrekompensowania różnic między ceną energii sprzedawanej przez inwestora a ceną energii kupowanej przez niego, na co wskazywano już wcześniej. Aby zapewnić więc większą rentowność sprzedaży energii cena sprzedaży energii elektrycznej/ciepła/biogazu często jest zagwarantowana poprzez specjalne przepisy (tzw. taryfy feed-in). Możliwe są też inne mechanizmy wsparcia dla handlu energią takie jak opomiarowanie netto (zgodnie z którym energia elektryczna wytwarzana we własnej mikroinstalacji i dostarczana Page 39 of 69
39 do lokalnej sieci jest rozliczana poprzez odejmowanie jej od ilości energii zużytej z sieci elektroenergetycznej) 10 i rozwój inteligentnych sieci 11. Różnice pomiędzy cenami energii sprzedawanej i kupowanej mogą być także kompensowane przez mechanizm wprowadzający dodatkowe dopłaty do sprzedawanej energii. Podobnie jak gwarantowane stawki taryfowe (taryfy feed-in), przychody te mają zwiększyć rentowność instalacji. Poprawa opłacalności produkcji czystej energii może nastąpić także poprzez wprowadzenie systemu certyfikatów pochodzenia energii. W tym systemie producenci energii ze źródeł odnawialnych uzyskują certyfikaty, z których czerpią zysk sprzedając je do firm energetycznych. Poszczególne kraje UE stosują jedynie niektórych z wyżej wymienionych mechanizmów. Szczegółowe ich zestawienie i opis zamieszczono w aneksie I. 6.4 Mechanizmy wsparcia w wybranych krajach UE Poszczególne kraje wdrożyły różne systemy wsparcia odnawialnych źródeł energii, które w różnorodnym stopniu ułatwiają inwestycje i funkcjonowanie biogazowni. Mechanizmy stosowane obecnie w krajach uczestniczących w projekcie zaprezentowane zostały poniżej. Bardziej szczegółowo opisane one zostały w Aneksie I. Tabela 3. Systemy wsparcia odnawialnych źródeł energii w wybranych krajach. Mechanizm wsparcia BE DK FR DE IT NL PL Subsydia inwestycyjne X* X X X Gwarantowane dopłaty dodawane do przychodów z produkcji i sprzedaży energii elektrycznej Gwarantowane dopłaty dodawane do przychodów ze sprzedaży ciepła Gwarantowane dopłaty dodawane do przychodów ze sprzedaży biometanu X X X 10 Dyrektywa 2009/72/EC Aneks 1 (Trzeci Pakiet Energetyczny) zachęca do wprowadzania inteligentnego opomiarowania w sposób wzmacniający decentralizację wytwarzania energii i efektywność energetyczną 11 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego 2006/32/EC dotycząca efektywności energetycznej podnosi kwestię inteligentnych liczników w celu poprawy efektywności energetycznej i lepszego informowania konsumentów o ich zużyciu energii Page 40 of 69
40 Mechanizm wsparcia BE DK FR DE IT NL PL Dotacje w formie certyfikatów pochodzenia energii dla energii elektrycznej produkowanej lub sprzedawanej Gwarantowane stawki taryfowe dla sprzedawanej energii elektrycznej X X X X X Gwarantowane stawki taryfowe dla sprzedawanego ciepła Gwarantowane stawki taryfowe dla sprzedawanego biometanu X X X Pomoc w ramach system podatkowego X X X X X X * propozycja mechanizmu nie ma jeszcze charakteru ostatecznego X X Page 41 of 69
41 7 Podsumowanie Istnieje wiele powodów, dla których warto promować rozwiązania polegające na wytwarzaniu energii w mikrobiogazowniach rolniczych. Mikrobiogazownie są lokalnym źródłem energii, tym samym zwiększając bezpieczeństwo energetyczne i zmniejszając obciążenie sieci energetycznej. W mikrobiogazowniach wytwarza się energię i nawozy, wykorzystując gnojowicę/obornik. Mikrobiogazownie pomagają rolnikom stać się bardziej samowystarczalnymi i produktywnymi. Mikrobiogazownie przyczyniają się do tworzenia nowych miejsc pracy i zatrzymania kapitału na poziome regionu. Ponadto, przetworzenie gnojowicy/obornika ogranicza nieprzyjemne zapachy i emisję gazów cieplarnianych. Z tego powodu potencjał redukcji emisji gazów cieplarnianych dzięki mikrobiogazowniom jest bardzo duży. Metan, którego oddziaływanie w zakresie tworzenia efektu cieplarnianego jest 23 razy większe niż wpływ CO2, zamiast być uwolnionym do atmosfery, wykorzystywany jest jako paliwo do wytwarzania energii. Mając na uwadze jako cel redukcję gazów cieplarnianych można stwierdzić, że inwestowanie w mikrobiogazownie może być w niektórych krajach nawet kilka razy bardziej efektywne niż inwestowanie w prostą redukcję zużycia energii. Biorąc pod uwagę wyżej wymienione korzyści, wydaje się oczywistym, że promowanie rozwoju biogazowni powinno mieć charakter wielowymiarowy, tzn. uwzględniać aspekty środowiskowe, społeczne i ekonomiczne. Kluczową kwestią wydaje się omówienie roli odnawialnych źródeł energii na rynku energii w UE w oparciu o obiektywne i kompleksowe analizy. W dyskusji publicznej pojawia się dużo stwierdzeń, które nie odzwierciedlają rzeczywistego stanu rzeczy i obiektywnych statystyk. Powszechnie używany slogan, że promowanie odnawialnych źródeł energii poprzez wprowadzanie korzystnych rozwiązań prawnych zawsze prowadzi do wyższych kosztów energii dla gospodarstw domowych wydaje się wątpliwy. Systemy wsparcia finansowego wymagają często, aby inwestycja przyniosła określony efekty (zwrot z inwestycji). Koszt takiego systemu może jednak być także kompensowany przez wymienione wyżej korzyści społeczno-ekonomiczne i środowiskowe związane z przetwarzaniem obornika/gnojowicy. Page 42 of 69
42 Aneks I. Warunki prawne funkcjonowania I.1 Belgia mikrobiogazowni w UE I.1.1 Subsydia inwestycyjne Nowa dotacja inwestycyjna powinna zostać wprowadzona w 2015 r. VLIF (ang. Flemish Agricultural Investment Funds) będzie dostarczał 30% całkowitego finansowania całej wartości inwestycji. Propozycja ta w momencie przygotowywania tego opracowania nie jest jeszcze ostateczna. I.1.2 Cerfyfikaty pochodzenia energii produkowanej lub sprzedawanej W Belgii wytwarzanie energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii jest wspierane przez system zielonych certyfikatów (świadectw pochodzenia energii). Certyfikaty są zbywalne, stanowią wartość niematerialną mającą charakter dokumentu elektronicznego podlegającego transferowi, który potwierdza wytworzenie przez producenta określonej ilości energii ze źródeł odnawialnych. Nie istnieją żadne szczególne wymagania dotyczące zainstalowanej mocy lub minimalnej sprawności instalacji. Wartość wsparcia wynosi 93 EUR na 1000 kwh wyprodukowanej energii elektrycznej. Dotacja jest przekazywana producentowi przez okres 10 lat. I.1.3 Wsparcie w systemie podatkowym Nakłady inwestycyjne mogą być odliczone od zysków podlegających opodatkowaniu w okresie podatkowym, w którym inwestycja została zrealizowana (i zaczęła podlegać amortyzacji). Gdy odliczenie od zysków nie może być w pełni dokonane w okresie podatkowym, część niewykorzystanego odliczenia może być przeniesiona i odpisana od zysków w kolejnych okresach podatkowych. I.1.4 Warunki prawne realizacji inwestycji w biogazownie Budowa biogazowni w Belgii wymaga pozwolenia środowiskowego klasy III. Jest to zezwolenie najniższego poziomu. Jest bardzo łatwe do uzyskania jedyny wymóg polega na zgłoszeniu inwestycji i informowaniu o zmianach w procesie produkcyjnym. Page 43 of 69
43 I.2 Dania I.2.1 Gwarantowane ceny sprzedaży energii elektrycznej (taryfy feed-in) System taryfowy opiera się na gwarantowanych stawkach płatności za energię elektryczną wytwarzaną i wprowadzaną do obrotu rynkowego. Nie istnieją żadne szczególne wymagania dotyczące zainstalowanej lub minimalnej mocy i sprawności instalacji. Okres otrzymywania wsparcia nie jest w tej chwili ustanowiony, jednak wiadomo, że poziom stawek taryfowych zmniejszy się z 0,153 EUR/kWh do 0,140 EUR/kWh w 2020 r. I.2.2 Gwarantowane ceny sprzedaży biometanu (taryfy feed-in) System taryfowy opiera się na gwarantowanych stawkach płatności za biometan wytwarzany i wprowadzany do obrotu rynkowego. Nie istnieją żadne szczególne wymagania dotyczące zainstalowanej lub minimalnej mocy i sprawności instalacji, jednak gwarantowane stawki wahają się od 0,100 do 0,153 EUR/kWh w zależności od wykorzystania metanu. Okres obowiązywania systemu wsparcia nie jest ustanowiony, jednak poziom stawek ma stopniowo zmniejszać się do 0,090-0,140 EUR/kWh w 2020 r. I.2.3 Wsparcie w systemie podatkowym Podatkiem nie jest obciążone ciepło wytwarzane z biogazu w instalacjach kogeneracyjnych (czyli jednocześnie produkujących energię elektryczną i ciepło), jak też generalnie ciepło produkowane z biomasy, niezależnie od ustaleń wynikających z Dyrektywy UE dotyczącej opodatkowania energii (EU Energy Tax Directive). Ogólnie obciążenie takie wynosiłoby 0,06 EUR/kWh. I.2.4 Warunki prawne i bariery w odniesieniu do uruchamiania biogazowni Ogólnie rzecz ujmując, rozwiązania prawne obowiązujące w Danii wspierają tworzenie biogazowni, jakkolwiek uzyskanie zezwolenia jest często dość czasochłonne. Jeśli w instalacji mają być przetwarzane odpady organiczne pochodzące z przemysłu, wymagania prawne są bardziej złożone, co wynika z przepisów UE. Jeśli w biogazowni nie będą utylizowane odpady z przemysłu, podstawą procesu konstrukcyjnego jest prawo krajowe, które jest mniej uciążliwe. Jedną z poważniejszych barier jest niechęć instytucji finansowych do udzielania pożyczek na realizację projektów biogazowych. Istnieje więc duża potrzeba popularyzacji przykładów udanych inwestycji przynoszących zyski. Istotną Page 44 of 69
44 barierą są też obostrzenia prawne w odniesieniu do rodzaju substratów jakie mogą być stosowane w mikrobiogazowniach, jak zakaz wykorzystywania roślin energetycznych. Kilka przypadków uciążliwych inwestycji wywołało też efekt niechęci społeczeństwa do biogazowni, chociaż w mniejszym stopniu dotyczy on małych biogazowni, zlokalizowanych na terenie gospodarstw rolnych. I.3 Francja I.3.1 Dotacja inwestycyjna Wsparcie na realizację projektów biogazowych udzielane jest przez różne instytucje: ADEME (Agence de l Environnement et de la Maîtrise de l Énergie), lokalne władze, ministerstwo rolnictwa. Wsparcie udzielane jest w celu optymalizacji projektów z zakresu ochrony środowiska i energetyki. Nie ma żadnych wymagań w odniesieniu do mocy i kosztów inwestycji uprawniających do otrzymania dofinansowania. Aktualnie poziom dotacji wynosi od 25 do 50% kosztów inwestycji. Dotacja obejmuje wszystkie elementy inwestycji, ze szczególnym wsparciem dla sieci ciepłowniczych. Ze względu na fakt, ze mniejsze dotacje udzielane są najczęściej, aktualnie średni poziom wsparcia wynosi około 30% wartości inwestycji. I.3.2 Gwarantowane ceny sprzedaży energii elektrycznej (taryfy feed-in) Mechanizm wsparcia dla produkcji energii elektrycznej z biogazu we Francji ustanowiony został przez rząd 19 maja 2011 roku. Zapewnia on stawki gwarantowane dla producentów biogazu w okresie 15-letniego kontraktu. Przepisy te tworzą system wsparcia w wysokości do 300 mln EUR/rok co przekłada się na wzrost o około 1% rachunków za energię elektryczną dla konsumenta końcowego do końca 2020 roku. Poziom gwarantowanych stawek taryfowych zależy od rodzaju wsadu używanego w biogazowni, rodzaju instalacji, sprawności energetycznej oraz wielkości obiektu i waha się: od 111,9 EUR/MWh: dla obiektów o mocy powyżej 2 MW, z udziałem gnojowicy na poziomie do 20% i sprawnością nieprzekraczającą 35% do 199,7 EUR/MWh: dla obiektów o mocy poniżej 150 kw, z ponad 60% udziałem gnojowicy i sprawnością powyżej 70%. System taryf gwarantowanych dostępny jest tylko dla nowych instalacji. Page 45 of 69
45 I.3.3 Gwarantowane ceny sprzedaży biometanu (taryfy feed-in) Mechanizm wsparcia dla wprowadzania biometanu do sieci gazowniczej we Francji ustanowiony został przez rząd 23 listopada 2011 roku. Zapewnia on stawki gwarantowane dla biogazu wtłaczanego do sieci gazowniczej. W zależności od charakterystyki instalacji stawki taryfowe wahają się: od 45 EUR/MWh dla jednostek przemysłowych z przepływem powyżej 350 m³/h, do 125 EUR/MWh dla jednostek z przepływem poniżej 50 m³/h stosujących substraty pochodzące z rolnictwa, leśnictwa i przemysłu rolnego. I.3.4 Wsparcie w systemie podatkowym Produkcja biogazu uważana jest za działalność rolniczą, pod warunkiem, że biogazownia jest własnością rolników a substraty pochodzą przede wszystkim z rolnictwa. Większość małych biogazowni mieści się w tej kategorii. Działalności rolnicze korzystają ze zmniejszonych stawek podatków lokalnych. I.3.5 Warunki prawne i bariery w odniesieniu do uruchamiania biogazowni Budowa biogazowni wymaga uzyskania skomplikowanych pozwoleń środowiskowych. Banki uważają te projekty za dość ryzykowne. Jednym z głównych problemów z punktu widzenia banków jest obawa o zapewnienie stałego dostarczania substratu, co jest warunkiem nieprzerwanego funkcjonowania biogazowni. Dodatkowym problemem jest to, że wartość inwestycji w mikroinstalacje jest zbyt wysoka w stosunku do ilości biogazu, który można wyprodukować przy użyciu tylko gnojowicy/obornika. Niewielka wiedza społeczeństwa na temat mikrobiogazowni połączona z przekonaniem o dużej uciążliwości zapachowej wszelkich procesów przetwarzania odpadów (oczyszczalnie ścieków) sprawia, że ludzie reagują z dużą niechęcią na informacje o projektach budowy biogazowni. Prowadzona jest kampania informacyjna mająca uświadomić różnice między oczyszczalniami ścieków a mikrobiogazowniami rolniczymi. Jednym z problemów w rozwoju biogazowni jest też silny sprzeciw wobec roślin energetycznych, chociaż w przypadku mikrobiogazowni zasilanych gnojowicą/obornikiem pewien udział roślin energetycznych byłby korzystny. Page 46 of 69
46 I.4 Niemcy I.4.1 Dotacja inwestycyjna Na szczeblu krajowym inwestorzy mogą ubiegać się o pożyczki o niskim oprocentowaniu. W sierpniu 2014 roku istniały następujące programy wsparcia: KfW- Program Odnawialnych Źródeł Energii Standard Wsparcie udzielane na inwestycje w biogazownie do wysokości 100% kosztów inwestycji, dostępne poprzez bank, z którego korzysta inwestor. Okres funkcjonowania wsparcia nie był sprecyzowany. KfW- Program Odnawialnych Źródeł Energii Premium Ukierunkowany na projekty biogazownicze o peryferyjnym charakterze np. instalacja lub rozszerzenie sieci ciepłowniczej, budowa mikrosieci gazowej lub budowa dużych zbiorników ciepła. Wsparcie udzielane do wysokości 100% kosztów inwestycji, dostępne poprzez bank, z którego korzysta inwestor. Okres funkcjonowania wsparcia nie był sprecyzowany. Program pożyczkowy Energie vom Land Możliwe finansowanie do 100% wartości inwestycji netto. Wsparcie dostępne poprzez bank, z którego korzysta inwestor. Dotyczy inwestycji w biogazownie uruchomione od 31 grudnia 2014 roku. BAFA Program wsparcia dla sieci ogrzewania i chłodzenia, a także do magazynowania. Poziom wsparcia zależny od parametrów sieci ciepłowniczej/chłodniczej. Jeśli przeciętna średnica rury wnosi mniej niż DN 100: wsparcie wynosi 100 EUR na 1 metr jej długości, maksymalnie jednak do 40% kosztów inwestycji i nie więcej niż 10 mln EUR za projekt; jeśli przeciętna średnica rury wynosi więcej niż DN 100: maksymalne wsparcie wynosi 30% kosztów inwestycji, ale nie więcej niż 10 mln EUR na projekt. Program nie posiada wyznaczonej daty zakończenia. I.4.2 Gwarantowane ceny sprzedaży energii elektrycznej (taryfy feed-in) W Niemczech istnieje specjalny system gwarantowanych stawek taryfowych za energię sprzedawaną ze źródeł odnawialnych. W przypadku biogazu system stosuje się do instalacji, które spełniają określone wymagania: biogazownia stosuje minimum 80% gnojowicy/obornika (z wyjątkiem obornika kurzego lub drobiowego), Page 47 of 69
47 wsad stanowi biomasę zgodnie z rozporządzeniem w sprawie biomasy, a moc biogazowni mieści się w przedziale kwe wówczas producent otrzymuje stawki gwarantowane tylko na 50% wyprodukowanej energii, wsad zawiera 90 % bioodpadów, a moc biogazowni mieści się w przedziale kwe - producent otrzymuje stawki gwarantowane na 50% wyprodukowanej energii elektrycznej. System stawek gwarantowanych ma zastosowanie do instalacji uruchomionych po 1 sierpnia 2014 roku. Nie istnieją żadne szczególne wymagania dotyczące sprawności instalacji, jednak poziom taryfy zależy od zainstalowanej mocy: 0,2373 EUR/kWh dla instalacji o mocy do 75 kwe, 0,1366 EUR/kWh dla instalacji o mocy do 150 kwe 0,1526 EUR/kWh dla instalacji o mocy do 500 kwe. System będzie funkcjonował przez 20 lat + rok uruchomienia instalacji, jednak w przypadku biogazowni, które uruchomione są po 30 grudnia 2014 roku, a przed 1 stycznia 2016 roku poziom stawek taryfowych będzie zredukowany o 2%. Dla mikrobiogazowni uruchamianych po 1 stycznia 2016 roku zostanie zastosowana degresja na poziomie 0,5% na kwartał. Nowe biogazownie o mocy większej od 100 kwe, które dostarczają energię elektryczną na żądanie (elastyczna produkcja biogazu) mogą ubiegać się o premię w wysokości 40 EUR/kW na rok (przez okres 10 lat). I.4.3 Wsparcie w systemie podatkowym Biometan stosowany jako paliwo do pojazdów jest zwolniony z podatku od energii (podobnie jak gaz sprężony CNG) do 2018 r. I.4.4 Warunki prawne i bariery w odniesieniu do uruchamiania biogazowni Każda biogazownia stanowi konstrukcję budowlaną i w związku z tym niezbędne jest co najmniej uzyskanie pozwolenia budowlanego. Organ udzielający pozwolenia weryfikuje, czy obiekt może być realizowany w proponowanej lokalizacji, czy projekt budowlany spełnia wymagania przepisów budowlanych. Pozwolenie na podstawie prawa budowlanego niezbędne jest przy inwestycji w biogazownię z produkcją surowego biogazu. Zezwolenie na podstawie prawa budowlanego wystarcza do biogazowni z produkcją biogazu surowego do 1,2 mln m³ na rok i jednoczesnym stosowaniu substratu niestanowiącego odpadów. Uzyskanie wymaganych uprawnień wymaga od inwestora wizyt w odpowiednich urzędach. Uruchomienie biogazowni z produkcją surowego biogazu w ilości od 1,2 mln m³ na rok i przy wykorzystaniu surowców odpadowych wymaga przejścia procedury zgodnej z federalną ustawą o kontroli emisji. Proces uzyskiwania zezwolenia Page 48 of 69
48 według tej procedury jest bardziej złożony i wymaga większych nakładów czasu, wysiłku finansowego i organizacyjnego niż w przypadku zezwolenia uzyskiwanego na podstawie prawa budowlanego (mogą być potrzebne konsultacje społeczne). W trakcie eksploatacji biogazowni przeprowadzane są regularne kontrole, które obejmują bezpieczeństwo przeciwwybuchowe, wykrywanie nieszczelności w przewodach oraz ochronę wód. Kontrole przeprowadzane są przez specjalistyczne firmy zewnętrzne. Nowa ustawa o odnawialnych źródłach energii z 2014 roku wymaga bezpośredniej sprzedaży na rynku energii elektrycznej wytwarzanej w instalacjach z kogeneracji (czyli jednocześnie produkujących energię elektryczną i ciepło) o mocy co najmniej 100 kw. Nadal jednak można ubiegać się o stawki gwarantowane (taryfy feed-in) do 50% produkowanej energii elektrycznej. Stawki gwarantowane ograniczone będą do kwoty podstawowej i nie przewiduje się dalszych premii za stosowanie roślin energetycznych i/lub dużego udziału obornika/gnojowicy w substracie. Bez tych bonusów jednak przychody z wytwarzania energii sprzedawanej do sieci energetycznej są zbyt niskie, aby być ekonomiczne atrakcyjnymi. Wyjątek stanowią małe biogazownie o maksymalnej mocy elektrycznej do 75 kw. Budowa mikrobiogazowni, ze względu na wysokie standardy techniczne wiąże się z dużymi wydatkami inwestycyjnymi. W obecnej chwili nie ma żadnych specjalnych programów służących promowaniu budowy i działalności biogazowni. Zdecydowana większość niemieckiego społeczeństwa popiera rozwój odnawialnych źródeł energii. Pomimo tego jednak technologie biogazowe mają złą prasę i w praktyce każdy inwestor musi zmagać się z oporem społecznym w lokalnych społecznościach. Bariery społeczne są często związane z uprawą kukurydzy jako rośliny energetycznej. Przeciwnicy wykorzystywania kukurydzy na cele energetyczne wskazują na jej negatywny wpływ na piękno krajobrazu, zmniejszenie bioróżnorodności oraz przenawożenie nawozami i środkami ochrony roślin. Jako argument w tej dyskusji podnoszona jest także kwestia wzmożonego ruchu pojazdów związanego ze zbiorem kukurydzy i jej transportem, co zwiększa hałas i emisję spalin. Oprócz tego wysuwa się argument, że biogaz jest coraz droższy. I.5 Włochy I.5.1 Gwarantowane ceny sprzedaży energii elektrycznej (taryfy feed-in) System gwarantowanych stawek taryfowych bazuje na gwarancji cen za energię z odnawialnych źródeł sprzedawaną na rynku. Wsparcie dostępne jest jedynie dla nowych instalacji, a okres obowiązywania systemu planowany jest na 20 lat. Page 49 of 69
49 W przypadku energii elektrycznej wysokość płatności uzależniona jest od zainstalowanej mocy i rodzaju stosowanych substratów. Wymagania jakościowe co do wsadu zakładają, że powinien on zawierać powyżej 30% biomasy (np. kiszonka) lub ponad 70% bioproduktów (np. gnojowica/obornik zwierzęcy). Obowiązujące przepisy nie zawierają żadnych specjalnych wymagań dotyczących instalowanej mocy lub minimalnej sprawności instalacji, jakkolwiek wysokość gwarantowanych stawek taryfowych na sprzedaż energii na rynku zależy od mocy oraz rodzaju substratu i waha się od 140 EUR/MWh (dla instalacji o mocy elektrycznej od 600 do 1000 kw) do 236 EUR/MWh (dla instalacji o mocy elektrycznej od 1 do 300 kw). I.5.2 Gwarantowane ceny sprzedaży biogazu (taryfy feed-in) System gwarantowanych stawek taryfowych bazuje na gwarancji cen za biogaz sprzedawany na rynku. Wsparcie dostępne jest jedynie dla nowych instalacji, a okres obowiązywania systemu planowany jest na 20 lat. Wysokość gwarantowanych stawek zależy od przeznaczenia biogazu. Możliwe są w tym zakresie trzy różne sytuacje: wtłaczanie biometanu do sieci gazowniczej, wykorzystywanie biometanu jako paliwa do pojazdów, wykorzystywanie biometanu do jednoczesnego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w układach kogeneracyjnych. W przypadku, gdy biometan wtłaczany jest do sieci gazowniczej, poziom gwarantowanych stawek kalkulowany jest na podstawie średniej ceny gazu ziemnego w 2012 roku i średnich miesięcznych cen gazu ziemnego według wzoru: stawka = (Pma 2012 x 2) Pmm gdzie: Pma śrenia cena gazu ziemnego w 2012 roku Pmm- średniomiesięczna cena gazu ziemnego I.5.3 Wsparcie w systemie podatkowym Do 2013 roku przychody z produkcji energii elektrycznej w biogazowniach nie były opodatkowane, gdyż uznawane były za działalność rolniczą. Od 2015 roku obowiązywać będzie VAT w wysokości 25% przychodów ze sprzedaży energii produkowanej w biogazowniach rolniczych. W 2014 roku zwolnienie ciągle obowiązywało, ale dotyczyło ono tylko biogazowni w skali mikro. I.5.4 Warunki prawne i bariery w odniesieniu do uruchamiania biogazowni Budowa biogazowni wymaga pozwoleń w zakresie prawa budowlanego, budowy zbiorników, wymagań bezpieczeństwa, maksymalnych emisji, używania Page 50 of 69
50 fermentatora i nawozów zielonych. W ostatnim czasie procedura ubiegania się o pozwolenia została zreformowana, co miało uczynić ją prostszą, mniej obciążającą dla administracji i bardziej efektywną pod względem kosztowym. Zestaw niezbędnych zezwoleń obejmuje kwestie zrzutu ścieków, zezwolenia na emisję gazów, autoryzację poziomu hałasu, zgłoszenia przewidziane w ramach uproszczonych procedur dopuszczania do przetwarzania odpadów, zgłoszenia dotyczące planowanego wykorzystania obornika/gnojowicy oraz nabycie uprawnień do wykorzystania osadów ściekowych w rolnictwie. W celu uzyskania pozwolenia niezbędne jest skierowanie wniosku do sekretariatu urzędu. Pozwolenia są udzielane na okres 15 lat. Mając na uwadze wysokie koszty inwestycji w biogazownie należy stwierdzić, że obecny poziom wsparcia jest zbyt niski w stosunku do potrzeb. Co więcej również okres udzielania wsparcia jest niepewny. I.6 Holandia W Holandii wsparcie mikrobiogazowni obejmuje subsydia inwestycyjne oraz gwarantowane płatności stanowiące dodatek do przychodów uzyskiwanych ze sprzedaży energii elektrycznej/ciepła/biogazu. Funkcjonuje tutaj specjalny system wsparcia odnawialnych źródeł energii SDE (Subsydia dla Odnawialnej Energii). System ten dostępny jest dla nowych instalacji i co roku wspiera producentów przez 12 lat. Reguluje on zasady wsparcia nie tylko biogazowni, ale także pozostałych źródeł energii odnawialnej takich jak wiatr czy energia słoneczna. W odniesieniu do biogazowni rolniczych wspierane są instalacje w kogeneracji (czyli jednocześnie produkujące energię elektryczną i ciepło) oraz wytwarzanie ciepła i biometanu. W przypadku instalacji przetwarzających gnojowicę/obornik wsparcie można uzyskać, gdy udział gnojowicy/obornika w substracie wynosi co najmniej 95%. I.6.1 Dotacja inwestycyjna Programy wsparcia w Holandii mają charakter regionalny i wdrażane są na poziomie poszczególnych regionów. Nie ma szczególnych wymagań w zakresie mocy instalacji uprawniającej do uzyskania wsparcia, jednak maksymalna jego wartość mieści się zazwyczaj między EUR a EUR. Obecny poziom wsparcia wynosi 40 lub 50% wartości zakupionego wyposażenia. I.6.2 Gwarantowane dopłatydo przychodów z produkcji lub sprzedaży energii elektrycznej Dla produkcji energii elektrycznej na małą skalę bazującej na przetwarzaniu gnojowicy/obornika najwłaściwszym rozwiązaniem jest instalacja działająca w kogeneracji (czyli jednocześnie produkująca energię elektryczną i ciepło). Inne Page 51 of 69
51 rozwiązania obejmują ciepło z biogazu oraz uzdatnianie biogazu do standardów sieci gazowniczych. Nie istnieją żadne specyficzne wymagania w zakresie instalowanych mocy czy minimalnej sprawności instalacji. Minimalny udział obornika/gnojowicy w mieszaninie paliwowej powinien przekraczać 50%. Poziom wsparcia waha się od 0,069 (dla substratów stanowiących mieszankę) do 0,150 EUR/kWh (dla instalacji w których udział obornika/gnojowicy w substracie przekracza 95%).Dopłaty te uwzględniają rynkowe ceny energii elektrycznej. I.6.3 Gwarantowane dopłaty do przychodów z produkcji lub sprzedaży ciepła W Holandii, w przypadku produkcji ciepła z biogazu rolniczego w układach kogeneracyjnych (czyli jednocześnie produkujących ciepło i energię elektryczną), obowiązuje ten sam system wsparcia SDE (Subsydia dla Odnawialnej Energii). Nie ma żadnych szczególnych wymagań w zakresie zainstalowanej mocy lub minimalnej sprawności. Minimalny udział gnojowicy/obornika w mieszance powinien być wyższy niż 50%. Poziom wsparcia waha się od 19,444 do 31,4 EUR/GJ sprzedanego ciepła. Dotacje przysługują także w przypadku bezpośredniego spalania biogazu w kotłach. Minimalny udział obornika/gnojowicy powinien przekraczać 50%. Poziom wsparcia waha się od 19,444 do 20,6 EUR/GJ sprzedanego ciepła. Dotacje te uwzględniają rynkowy poziom cen ciepła. I.6.4 Gwarantowane dopłaty do przychodów z produkcji lub sprzedaży biogazu W Holandii, w przypadku podniesienia parametrów biogazu do standardów sieci gazowniczej, można otrzymać wsparcie z tego samego systemu, co przy wytwarzaniu energii elektrycznej i ciepła - SDE (Subsydia dla Odnawialnej Energii). Właściwą kategorią dla małych gazowni produkujących gaz w procesach fermentacji jest tzw. Zielony gaz. Gaz w sieci gazowniczej w Holandii zawiera 89% metanu. Nie istnieją żadne szczególne wymagania w zakresie instalowanej mocy czy też minimalnej sprawności. Minimalny udział obornika/gnojowicy w mieszaninie paliwowej wynosi 50%. Poziom wsparcia waha się od 0,4828 EUR/Nm 3 (dla substratów mieszanych) do 1,0345 EUR/Nm 3 sprzedanego biogazu (dla instalacji z udziałem obornika/gnojowicy we wsadzie powyżej 95%). I.6.5 Wsparcie w systemie podatkowym Zachęty podatkowe nie są bezpośrednio dostępne dla producentów energii ze źródeł odnawialnych, chociaż środki produkcji, których takie zachęty dotyczą, Page 52 of 69
52 mogą być też używane w wytwarzaniu takiej energii. Bezpośrednia sprzedaż ciepła do sąsiadów jest zwolniona z podatków energetycznych. Bezpośrednie dostawy gazu i energii elektrycznej takimi zwolnieniami nie są objęte. I.6.6 Warunki prawne i bariery w odniesieniu do uruchamiania biogazowni Budowa biogazowni wymaga wcześniejszego pozwolenia, które obejmuje kwestie zagospodarowania przestrzennego, środowiska, konstrukcji, ochrony wód, emisji amoniaku itd. Oprócz tego pozwolenia budowa instalacji wymaga akredytacji Urzędu Żywności i Bezpieczeństwa Produktów Konsumpcyjnych (NVWA). W zależności od przeznaczenia resztek pofermentacyjnych (rozwożenie na pola versus przetwarzanie lub eksportowanie) producenta dotyczyć mogą restrykcyjne regulacje w odniesieniu ze strony wspomnianego Urzędu. Oprócz tego fermentowanie obornika/gnojowicy objęte jest odrębnym prawem dotyczącym nawozów organicznych, które reguluje m.in. jakie substraty mogą być zastosowane w procesie produkcji. W przypadku biogazowni z fermentatorem do ton w 2015 roku ma być wprowadzone prawo, które zezwala na budowę małych biogazowni bez zezwolenia środowiskowego, pod warunkiem spełnienia odpowiednich standardów. Wymagane będzie tylko pozwolenie budowlane, które może znacząco skrócić całą procedurę. Pewną barierą pozostaje fakt, że nie wszystkie gminy mają wystarczającą wiedzę w zakresie biogazu. Niektóre są przychylnie nastawione do współpracy, podczas gdy inne przeciwdziałają powstawaniu biogazowni. W przypadku, gdy wartość inwestycji jest na tyle duża, że niezbędna jest pożyczka bankowa, sytuacja staje się bardziej skomplikowana, ponieważ banki raczej niechętnie podchodzą do finansowania tego typu przedsięwzięć. Niechęć społeczeństwa w przypadku Holandii nie stanowi raczej problemu, a jeśli już to dotyczy głównie dużych projektów biogazowych. I.7 Polska I.7.1 Dotacja inwestycyjna W Polsce nie funkcjonuje żaden specjalny program wsparcia biogazowni, jakkolwiek możliwe jest uzyskanie dofinansowania w ramach programów ochrony środowiska lub programów wsparcia rolnictwa: PROW (Program Rozwoju Obszarów Wiejskich). Program ten jest w fazie akceptacji przez Komisję Europejską. Proponowane rozwiązania obejmują do 63% kwalifikowanych kosztów inwestycji. GIS (System Zielonych Inwestycji) jest to system pomocy koordynowany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Możliwe dofinansowanie sięga 30% kosztów kwalifikowanych. Page 53 of 69
53 I.7.2 Gwarantowane ceny sprzedaży energii elektrycznej (taryfy feed-in) Prawo energetyczne gwarantuje sprzedaż energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii, jak też wytwarzanej w wysokosprawnych instalacjach kogeneracyjnych (czyli jednocześnie produkujących energię elektryczną i ciepło). Jako instalacje o wysokiej sprawności uważa się jednostki produkcyjne, które pozwalają na przynajmniej 10% oszczędność energii w stosunku do systemu konwencjonalnego. W obecnym stanie prawnym koncerny energetyczne są zobligowane do zakupu energii elektrycznej oferowanej im przez producentów wykorzystujących odnawialne źródła energii po średnich cenach hurtowych z ubiegłego roku kalendarzowego. W ten sposób cena dla producentów energii ze źródeł odnawialnych jest gwarantowana, w tym sensie, że z góry wiadomo, iż będzie można sprzedać energię określonej firmie energetycznej po cenach z ubiegłego roku. Obowiązujące regulacje nie dają jednak gwarancji ceny minimalnej. Uzyskiwana cena jest średnią ceną rynkową z poprzedniego okresu i nie odzwierciedla bieżącej sytuacji rynkowej. Tym samym w obecnym systemie wsparcia odnawialnych źródeł energii nie ma bezwzględnie zdefiniowanej ceny gwarantowanej. W 2013 roku średnia rynkowa cena energii wynosiła 46,6 EUR/MWh. Powyższe regulacje zostaną zniesione poprzez nową ustawę o Odnawialnych Źródłach Energii. Ustawa wprowadza taryfy gwarantowane, które w obowiązującej formie ustawy są niekorzystne dla mikroinstalacji. Obecnie przygotowywana jest nowelizacja ustawy, w której zapisy te zostaną zmienione. Zatem stawki ustalone dla energii z mikrobiogazowni mogą jeszcze ulec zmianie, choć mają już obowiązywać od 1 stycznia 2016 roku. I.7.3 System certyfikatów pochodzenia energii produkowanej i sprzedawanej System certyfikatów pochodzenia energii stanowi w Polsce podstawę system wsparcia produkcji energii ze źródeł odnawialnych. Certyfikaty mają charakter praw majątkowych i są zbywalne. Uczestnictwo w rynku certyfikatów pozwala producentom energii ze źródeł odnawialnych na sprzedaż nabywanych w formie certyfikatów praw majątkowych, a koncernom energetycznym umożliwia wywiązanie się z obowiązku osiągnięcia określonego udziału energii ze źródeł odnawialnych w energii sprzedawanej. Ceny certyfikatów nie są regulowane i zależą od bieżącej relacji popytu i podaży. W przypadku energii elektrycznej produkowanej z biogazu możliwe są trzy rodzaje certyfikatów: Page 54 of 69
54 PMOZE i PMOZE_A (znane jako zielone certyfikaty) są to certyfikaty pochodzenia dla energii elektrycznej produkowanej ze źródeł odnawialnych. W 2014 roku średnia cena zielonego certyfikatu kształtowała się na poziomie około 0,042 EUR/kWh, PMGM (znane jako "żółte" certyfikaty) prawa własnościowe w formie certyfikatów pochodzenia energii elektrycznej z wysokosprawnych jednostek kogeneracyjnych (czyli jednocześnie wytwarzających energię elektryczną i ciepło) opalanych gazem. W 2014 roku cena żółtych certyfikatów kształtowała się na poziomie około 0,023 EUR/kWh, PMMET (znane jako "fioletowe" certyfikaty) - prawa własnościowe w formie certyfikatów pochodzenia energii elektrycznej uzyskiwanej z wysokosprawnych jednostek opalanych metanem pozyskiwanym w kopalniach lub biogazem. W 2014 roku średnia cena fioletowych certyfikatów kształtowała się na poziomie około 0,014 EUR/kWh. Regulacje dotyczące certyfikatów pochodzenia energii zostaną zmienione poprzez nową ustawę o Odnawialnych Źródłach Energii. Weszła ona w życie 5 maja 2015 roku, jednak zapisy dotyczące certyfikatów mają obowiązywać od 2016 roku. Ustawa wprowadza system aukcyjny, zgodnie z którym rząd ma decydować ile energii odnawialnej potrzebuje (a więc ile certyfikatów wyda). Ponieważ obecnie przygotowywana jest nowelizacja ustawy, zapisy te nie mają charakteru ostatecznego. I.7.4 Certyfikaty z tytułu produkcji i sprzedaży biogazu na rynku W 2011 roku rynek świadectw pochodzenia rozszerzony został poprzez dodanie certyfikatów potwierdzających prawa majątkowe uzyskiwane z tytułu wtłaczania biogazu do sieci gazowniczej (PMBG znana jako brązowe certyfikaty). Podobnie jak w przypadku energii elektrycznej cena certyfikatów nie jest regulowana i wynika z relacji popytu i podaży. Proces przetwarzania biogazu do poziomu standardów gazu wtłaczanego do sieci gazowniczej jest dość drogi, w związku z czym dotychczas tego typu certyfikaty nie były jeszcze wydawane. Regulacje dotyczące wymienionych wyżej certyfikatów zostaną zmienione poprzez nową ustawę o Odnawialnych Źródłach Energii. Weszła ona w życie 5 maja 2015 roku, jednak zapisy dotyczące certyfikatów mają obowiązywać od 2016 roku. Ustawa wprowadza system aukcyjny, zgodnie z którym rząd ma decydować ile energii odnawialnej potrzebuje (a więc ile certyfikatów wyda). Ponieważ obecnie przygotowywana jest nowelizacja ustawy, zapisy te mogą nie mieć charakteru ostatecznego. Page 55 of 69
Mikrobiogazownie w państwach EU
Co decydenci polityczni powinni wiedzieć o mikrobiogazowniach? Mikrobiogazownie w państwach EU Autorzy Organizacja Zadanie Numer raportu Wersja Status Tłumaczenie Data : Liliana Mirosz, Marek Amrozy, Adrian
Bardziej szczegółowoNARZĘDZIA DO KALKULACJI OPŁACALNOŚCI INWESTYCJI W MIKROBIOGAZOWNIE W GOSPODARSTWACH ROLNICZYCH Adam Wąs, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego (SGWW)
NARZĘDZIA DO KALKULACJI OPŁACALNOŚCI INWESTYCJI W MIKROBIOGAZOWNIE W GOSPODARSTWACH ROLNICZYCH Adam Wąs, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego (SGWW) Edward Majewski, Fundacja Nauka i Edukacja dla Agrobiznesu
Bardziej szczegółowoNARZĘDZIA DO KALKULACJI OPŁACALNOŚCI INWESTYCJI W MIKROBIOGAZOWNIE W GOSPODARSTWACH ROLNICZYCH Adam Wąs, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego (SGWW)
NARZĘDZIA DO KALKULACJI OPŁACALNOŚCI INWESTYCJI W MIKROBIOGAZOWNIE W GOSPODARSTWACH ROLNICZYCH Adam Wąs, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego (SGWW) Edward Majewski, Fundacja Nauka i Edukacja dla Agrobiznesu
Bardziej szczegółowoMałe biogazownie. jako element racjonalnego gospodarowania energią
Małe biogazownie jako element racjonalnego gospodarowania energią O projekcie BioEnergy Farm 2 Title 2 O projekcie BioEnergy Farm 2 Cele: Upowszechnianie wiarygodnych i bezstronnych informacji o możliwościach
Bardziej szczegółowoBiogazownie rolnicze w Polsce doświadczenia z wdrażania i eksploatacji instalacji
Biogazownie rolnicze w Polsce doświadczenia z wdrażania i eksploatacji instalacji Lech Ciurzyński Wiceprezes Zarządu DGA Energia Sp. z o.o. Kielce, 12 marca 2010 r. Program prezentacji I. Co to jest biogazownia?
Bardziej szczegółowoBiogaz i biomasa -energetyczna przyszłość Mazowsza
Biogaz i biomasa -energetyczna przyszłość Mazowsza Katarzyna Sobótka Specjalista ds. energii odnawialnej Mazowiecka Agencja Energetyczna Sp. z o.o. k.sobotka@mae.mazovia.pl Biomasa Stałe i ciekłe substancje
Bardziej szczegółowoBELGIJSKI BIOLECTRIC i SOLAR Naturalna Energia INSTALACJA W POLSCE
BELGIJSKI BIOLECTRIC i SOLAR Naturalna Energia INSTALACJA W POLSCE Nowy paradygmat sektora biogazu Biolectric, w Polsce przy współpracy z SOLAR Naturalna Energia Instalacja biogazowa Biolectric ustanawia
Bardziej szczegółowoBELGIA - BIOLECTRIC Nowy paradygmat sektora biogazu
BELGIA - BIOLECTRIC Nowy paradygmat sektora biogazu Biolectric Instalacja biogazowa Biolectric ustanawia nowy paradygmat dla sektora biogazu: mała inwestycja, która szybko się zwraca! Ponieważ substratami
Bardziej szczegółowoBiogazownie w Polsce alternatywa czy konieczność
Janusz Wojtczak Biogazownie w Polsce alternatywa czy konieczność Biogazownie w Niemczech Rok 1999 2001 2003 2006 2007 2008 Liczba 850 1.360 1.760 3.500 3.711 4.100 instalacji Moc (MW) 49 111 190 949 1.270
Bardziej szczegółowoPrzedsiębiorstwa usług energetycznych. Biomasa Edukacja Architekci i inżynierowie Energia wiatrowa
Portinho da Costa oczyszczalnia ścieków z systemem kogeneracji do produkcji elektryczności i ogrzewania SMAS - komunalny zakład oczyszczania wody i ścieków, Portugalia Streszczenie Oczyszczalnia ścieków
Bardziej szczegółowoPOTENCJAŁ WYKORZYSTANIA ODPADÓW BIODEGRADOWALNYCH NA CELE ENERGETYCZNE W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM
DEPARTAMENT ŚRODOWISKA, ROLNICTWA I ZASOBÓW NATURALNYCH POTENCJAŁ WYKORZYSTANIA ODPADÓW BIODEGRADOWALNYCH NA CELE ENERGETYCZNE W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM Anna Grapatyn-Korzeniowska Gdańsk, 16 marca 2010
Bardziej szczegółowoPODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE WDRAŻANIA INSTALACJI BIOGAZOWYCH W POLSCE
PODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE WDRAŻANIA INSTALACJI BIOGAZOWYCH W POLSCE Czym jest biogaz? Roztwór gazowy będący produktem fermentacji beztlenowej, składający się głównie z metanu (~60%) i dwutlenku węgla
Bardziej szczegółowoBiogazownie Rolnicze w Polsce
1 Biogazownie Rolnicze w Polsce Biogazownia co to jest? Dyrektywa 2003/30/UE definiuje biogaz: paliwo gazowe produkowane z biomasy i/lub ulegającej biodegradacji części odpadów, które może być oczyszczone
Bardziej szczegółowoSZANSA ROZWOJU MAŁYCH BIOGAZOWNI ROLNICZYCH W POLSCE Z PERSPEKTYWY DOKONANIA INWESTYCJI PRZEZ ROLNIKÓW INDYWIDUALNYCH
SZANSA ROZWOJU MAŁYCH BIOGAZOWNI ROLNICZYCH W POLSCE Z PERSPEKTYWY DOKONANIA INWESTYCJI PRZEZ ROLNIKÓW INDYWIDUALNYCH Wiktor Szmulewicz Prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych Warszawa, 26 stycznia 2010 BEZPOŚREDNIE
Bardziej szczegółowoPROGRAM OPERACYJNY ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH
PROGRAM OPERACYJNY ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Priorytet 1. Ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich 1a. Zwiększenie innowacyjności i bazy wiedzy na obszarach
Bardziej szczegółowoPODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE WDRAŻANIA INSTALACJI BIOGAZOWYCH W POLSCE
PODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE WDRAŻANIA INSTALACJI BIOGAZOWYCH W POLSCE Czym jest biogaz? Roztwór gazowy będący produktem fermentacji beztlenowej, składający się głównie z metanu (~60%) i dwutlenku węgla
Bardziej szczegółowoKatarzyna Sobótka. Mazowiecka Agencja Energetyczna Sp. z o.o. Specjalista ds. energii odnawialnej. k.sobotka@mae.mazovia.pl www.mae.mazovia.
Biogaz rolniczy produkcja i wykorzystanie Katarzyna Sobótka Specjalista ds. energii odnawialnej Mazowiecka Agencja Energetyczna Sp. z o.o. k.sobotka@mae.mazovia.pl www.mae.mazovia.pl Cele Mazowieckiej
Bardziej szczegółowoBioEnergy Farm. Kalkulatory - energetyczne wykorzystanie biomasy. Platforma Europejska BioEnergy Farm Kalkulacja opł acalnoś ci biogazowni
BioEnergy Farm Kalkulatory - energetyczne wykorzystanie biomasy Platforma Europejska BioEnergy Farm Kalkulacja opł acalnoś ci biogazowni Olsztyn 14/12/2012 Marek Amrozy zakres merytoryczny oparty na materiałach
Bardziej szczegółowoCzy opłaca się budować biogazownie w Polsce?
Czy opłaca się budować biogazownie w Polsce? Marek Jóźwiak BBI ZENERIS NFI S.A. Finansowanie budowy biogazowni szansą na zrównoważony rozwój energetyki odnawialnej NFOŚiGW, 15 października 2008 r. Tak,
Bardziej szczegółowoWizja rozwoju rolnictwa wg przedstawicieli nauki - aspekty środowiskowe -
Wizja rozwoju rolnictwa wg przedstawicieli nauki - aspekty środowiskowe - IV KONGRES POLSKIEGO ROLNICTWA 1 XII 2018 Poznań dr hab. Mariusz Matyka prof. nadzw. Rolnictwo vs środowisko Problem nieracjonalnego
Bardziej szczegółowoWykorzystanie energii z odnawialnych źródeł na Dolnym Śląsku, odzysk energii z odpadów w projekcie ustawy o odnawialnych źródłach energii
Wykorzystanie energii z odnawialnych źródeł na Dolnym Śląsku, odzysk energii z odpadów w projekcie ustawy o odnawialnych źródłach energii Paweł Karpiński Pełnomocnik Marszałka ds. Odnawialnych Źródeł Energii
Bardziej szczegółowoPOLSKA IZBA GOSPODARCZA ENERGII ODNAWIALNEJ POLSKA GRUPA BIOGAZOWA. Paweł Danilczuk
KRAKÓW 09.06.2014 POLSKA IZBA GOSPODARCZA ENERGII ODNAWIALNEJ POLSKA GRUPA BIOGAZOWA Paweł Danilczuk Plan prezentacji 1. Surowce i substraty do wytwarzania biogazu rolniczego. 2. Biogazownia rolnicza elementy
Bardziej szczegółowow przemyśle rolno-spożywczym
Sustainable small-scale biogas production from agrofood waste Małe for biogazownie energy self-sufficiency w przemyśle rolno-spożywczym Łukasz Łepecki IEE/13/477/SI2.675801 Wyłączną odpowiedzialność za
Bardziej szczegółowoEVERCON sp. z o.o. ul. 3 Maja 22, 35-030 Rzeszów tel. 17/8594575, www.evercon.pl evercon@evercon.pl BIOGAZOWNIE 2011 ROK
ul. 3 Maja 22, 35-030 Rzeszów tel. 17/8594575, www.evercon.pl evercon@evercon.pl BIOGAZOWNIE 2011 ROK Uwarunkowania prawne. Rozwój odnawialnych źródeł energii stanowi strategiczny cel polskiej energetyki.
Bardziej szczegółowoEfektywny rozwój rozproszonej energetyki odnawialnej w połączeniu z konwencjonalną w regionach Biomasa jako podstawowe źródło energii odnawialnej
Biomasa jako podstawowe źródło energii odnawialnej dr inż. Magdalena Król Spotkanie Regionalne- Warsztaty w projekcie Energyregion, Wrocław 18.02.2013 1-3 Biomasa- źródła i charakterystyka 4 Biomasa jako
Bardziej szczegółowoG S O P S O P D O A D R A K R I K NI N SK S O K E O M
PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ MIASTA CHOJNICE na lata 2015 2020 2020 17.10.2015 2015-10-07 1 Spis treści 1. Wstęp 2. Założenia polityki energetycznej na szczeblu międzynarodowym i krajowym 3. Charakterystyka
Bardziej szczegółowoAGROBIOGAZOWNIA Zakładu Doświadczalnego Instytutu Zootechniki Państwowego Instytutu Badawczego Grodziec Śląski Sp. z o.o.
Plan podróży: 09:00 Wyjazd z hotelu Park Inn do Grodźca Śląskiego (ok. 2 godziny jazdy) 11:00 Wprowadzenie i prezentacja Zakładu Doświadczalnego Instytutu Zootechniki Państwowego Instytutu Badawczego Grodziec
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 6/2016 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego na lata z dnia 17 marca 2016 r.
Uchwała Nr 6/2016 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020 z dnia 17 marca 2016 r. zmieniająca uchwałę w sprawie zatwierdzenia Kryteriów wyboru projektów
Bardziej szczegółowoBiogazownia w Zabrzu
Biogazownia w Zabrzu Referują: Zdzisław Iwański, Ryszard Bęben Prezes Zarządu, Dyrektor d/s Techniczno-Administracyjnych Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Zabrzu Sp. z o.o. Plan terenów inwestycyjnych
Bardziej szczegółowoPROW 2014 2020 na rzecz celów Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi Rolnictwa i Rybactwa na lata 2012-2020
PROW 2014 2020 na rzecz celów Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi Rolnictwa i Rybactwa na lata 2012-2020 Dr inż. Dariusz Nieć Dyrektor Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich Warszawa 28 stycznia 2015
Bardziej szczegółowoWPŁYW DOGLEBOWEJ APLIKACJI DYGESTATU NA UZYSKANE WYNIKI PRODUKCJI ROŚLINNEJ W PORÓWNANIU DO NAWOŻENIA TRADYCYJNEGO
WPŁYW DOGLEBOWEJ APLIKACJI DYGESTATU NA UZYSKANE WYNIKI PRODUKCJI ROŚLINNEJ W PORÓWNANIU DO NAWOŻENIA TRADYCYJNEGO Marzena Białek-Brodocz, Julia Stekla, Barbara Matros Warszawa, 20 września 2017 roku Konsorcjum
Bardziej szczegółowoBiogazownie rolnicze odnawialne źródła energii
Biogazownie rolnicze odnawialne źródła energii Lech Ciurzyński Wiceprezes Zarządu DGA Energia Sp. z o.o. Szczecin, 3 grudnia 2009 r. Program prezentacji I. Co to jest biogazownia? II. Jak funkcjonuje instalacja?
Bardziej szczegółowoWykorzystanie biowęgla w procesie fermentacji metanowej
Wykorzystanie biowęgla w procesie fermentacji metanowej dr inż. Wojciech Czekała dr hab. inż. Jacek Dach, prof. nadzw. dr inż. Krystyna Malińska dr inż. Damian Janczak Biologiczne procesy przetwarzania
Bardziej szczegółowoBiogazownie w energetyce
Biogazownie w energetyce Temat opracował Damian Kozieł Energetyka spec. EGIR rok 3 Czym jest biogaz? Czym jest biogaz? Biogaz jest to produkt fermentacji metanowej materii organicznej przez bakterie beztlenowe
Bardziej szczegółowoKRYTERIA WYBORU PROJEKTÓW. Działanie 5.1 Energetyka oparta na odnawialnych źródłach energii
KRYTERIA WYBORU PROJEKTÓW Załącznik do uchwały Nr 1/201 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020 z dnia 22 lipca 201 r. Działanie.1 Energetyka oparta
Bardziej szczegółowoZAGADNIENIA PRAWNE W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA W ASPEKCIE ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII ENERGIA BIOMASY. 07.11.2013 r.
ZAGADNIENIA PRAWNE W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA W ASPEKCIE ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII ENERGIA BIOMASY 07.11.2013 r. Zamiast wprowadzenia podsumowanie OŹE Dlaczego? Przyczyny: filozoficzno etyczne naukowe
Bardziej szczegółowoPoprawa stanu środowiska poprzez wykorzystanie możliwości zagospodarowania odpadów na Dolnym Śląsku. Mariusz Żebrowski Agnieszka Król Beata Biega
Poprawa stanu środowiska poprzez wykorzystanie możliwości zagospodarowania odpadów na Dolnym Śląsku Mariusz Żebrowski Agnieszka Król Beata Biega KILKA SŁÓW O NAS Mariusz Żebrowski Doradca dla Esperotia
Bardziej szczegółowoVII Międzynarodowej Konferencji CIEPŁOWNICTWO 2010 Wrocław
VII Międzynarodowej Konferencji CIEPŁOWNICTWO 2010 Wrocław Produkcja energii przez Fortum: 40% źródła odnawialne, 84% wolne od CO 2 Produkcja energii Produkcja ciepła Hydro power 37% Biomass fuels 25%
Bardziej szczegółowoNovember 21 23, 2012
November 21 23, 2012 Energy and waste management in agricultural biogas plants Albert Stęchlicki BBI Zeneris NFI S.A. (Poland) Forum is part financed by Podlaskie Region Produkcja energii i zagospodarowanie
Bardziej szczegółowoKRYTERIA WYBORU PROJEKTÓW. Działanie 5.1 Energetyka oparta na odnawialnych źródłach energii
KRYTERIA WYBORU PROJEKTÓW Załącznik do uchwały Nr 6/2016 Komitetu Monitorującego Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020 z dnia 17 marca 2016 r. Działanie.1 Energetyka oparta
Bardziej szczegółowoKonkurencja wewnątrz OZE - perspektywa inwestora branżowego. Krzysztof Müller RWE Polska NEUF 2010
Konkurencja wewnątrz OZE - perspektywa inwestora branżowego Krzysztof Müller RWE Polska NEUF 2010 1 Wymiary optymalizacji w układzie trójkąta energetycznego perspektywa makro Minimalizacja kosztów dostarczanej
Bardziej szczegółowoSzansą dla rolnictwa i środowiska -konferencja promująca
Szansą dla rolnictwa i środowiska -konferencja promująca 3 październik 2013 r. Cel projektu : podnoszenie wiedzy o biogazowniach oraz przełamywanie stereotypów, jakie na temat tego rodzaju instalacji funkcjonują
Bardziej szczegółowoPlan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Miasta Józefowa. Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A.
. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Miasta Józefowa Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Plan Gospodarki Niskoemisyjnej integruje dotychczasowe zadania Jednostek Samorządu
Bardziej szczegółowoBiogazownie rolnicze w działaniach Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Elżbieta Czerwiakowska-Bojko Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Biogazownie rolnicze w działaniach Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Elżbieta Czerwiakowska-Bojko Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi 1 Gdańsk, 10.05.2010 r. Polityka Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w
Bardziej szczegółowoWykorzystanie biomasy stałej w Europie
Wykorzystanie biomasy stałej w Europie Rafał Pudełko POLSKIE Wykorzystanie biomasy stałej w Europie PLAN PREZENTACJI: Aktualne dane statystyczne Pierwsze pomysły dot. energetycznego wykorzystania biomasy
Bardziej szczegółowoDobre praktyki w ciepłownicze. Wnioski dla Polski
Warszawa 2019.01.23 Dobre praktyki w ciepłownicze. Wnioski dla Polski Andrzej Rubczyński Projekt Czyste ciepło Cel: Transformacja obszaru zaopatrzenia w ciepło poprawa jakości powietrza i ochrona klimatu
Bardziej szczegółowoAnaliza zastosowania alternatywnych/odnawialnych źródeł energii
Analiza zastosowania alternatywnych/odnawialnych źródeł energii Artykuł 6 Dyrektywy KE/91/2002 o charakterystyce energetycznej budynków wprowadza obowiązek promowania przez kraje członkowskie rozwiązań
Bardziej szczegółowoStan energetyki odnawialnej w Polsce. Polityka Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w zakresie OZE
Stan energetyki odnawialnej w Polsce. Polityka Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w zakresie OZE Paweł Sulima Wydział Energii Odnawialnych i Biopaliw Departament Rynków Rolnych XI Giełda kooperacyjna
Bardziej szczegółowoBiogazownia rolnicza w perspektywie
Biogazownia rolnicza w perspektywie Produkcja biogazu rolniczego może stać się ważnym źródłem energii odnawialnej oraz dodatkowym lub podstawowym źródłem dochodów dla niektórych gospodarstw rolnych. W
Bardziej szczegółowoEnergetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu. Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego
Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Wzrost zapotrzebowania na
Bardziej szczegółowoPodsumowanie i wnioski
AKTUALIZACJA ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA OBSZARU MIASTA POZNANIA Część 13 Podsumowanie i wnioski W 755.13 2/7 I. Podstawowe zadania Aktualizacji założeń
Bardziej szczegółowoOdnawialne źródła energii w dokumentach strategicznych regionu
Odnawialne źródła energii w dokumentach strategicznych regionu Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego Wydział Ochrony Środowiska Katowice, 31 marca 2015 r. STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO ŚLĄSKIE
Bardziej szczegółowoPrzykłady realizacji inwestycji w odnawialne źródła energii
Przykłady realizacji inwestycji w odnawialne źródła energii Tomasz Lis Sp. z o.o. Plan prezentacji Inwestycje w energię odnawialną: szanse i zagroŝenia, Proces inwestowania, Uwarunkowania prawne, Energia
Bardziej szczegółowoKogeneracja w Polsce: obecny stan i perspektywy rozwoju
Kogeneracja w Polsce: obecny stan i perspektywy rozwoju Wytwarzanie energii w elektrowni systemowej strata 0.3 tony K kocioł. T turbina. G - generator Węgiel 2 tony K rzeczywiste wykorzystanie T G 0.8
Bardziej szczegółowomgr inż. Andrzej Jurkiewicz mgr inż. Dariusz Wereszczyński Kontenerowa Mikrobiogazownia Rolnicza KMR 7
mgr inż. Andrzej Jurkiewicz mgr inż. Dariusz Wereszczyński Kontenerowa Mikrobiogazownia Rolnicza KMR 7 Założone cele, idea pomysłu instalacja przeznaczona dla szerokiego odbiorcy, dla gospodarstw których
Bardziej szczegółowoElement budowy bezpieczeństwa energetycznego Elbląga i rozwoju rozproszonej Kogeneracji na ziemi elbląskiej
Mgr inŝ. Witold Płatek Stowarzyszenie NiezaleŜnych Wytwórców Energii Skojarzonej / Centrum Elektroniki Stosowanej CES Sp. z o.o. Element budowy bezpieczeństwa energetycznego Elbląga i rozwoju rozproszonej
Bardziej szczegółowoOdnawialne źródła energii
WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA Odnawialne źródła energii Wykład BIOGAZ produkcja i wykorzystanie Na podstawie materiałów programu INERREG IIIC autorstwa Institut fur Energetechnik und Umwelt GmbH Leipzig
Bardziej szczegółowoAnaliza zastosowania alternatywnych/odnawialnych źródeł energii
Analiza zastosowania alternatywnych/odnawialnych źródeł energii Artykuł 6 Dyrektywy KE/91/2002 o charakterystyce energetycznej budynków wprowadza obowiązek promowania przez kraje członkowskie rozwiązań
Bardziej szczegółowoPrzyszłość ciepłownictwa systemowego w Polsce
Przyszłość ciepłownictwa systemowego w Polsce Bogusław Regulski Wiceprezes Zarządu Olsztyn, 22 lutego 2016r. Struktura paliw w ciepłownictwie systemowym w Polsce na tle kilku krajów UE 100% 90% 80% 70%
Bardziej szczegółowoPiotr Banaszuk, Inno-Eko-Tech Politechnika Białostocka. Podlaskie, energia, OZE 13 stycznia 2016
Piotr Banaszuk, Inno-Eko-Tech Politechnika Białostocka Podlaskie, energia, OZE 13 stycznia 2016 Bardziej zrozumiały powód Podlaskie importuje energię Węgiel, gaz, OO 970 mln Energia elektryczna 900 mln
Bardziej szczegółowoKierunki rozwoju technologii biogazu rolniczego w UE i Polsce
Kierunki rozwoju technologii biogazu rolniczego w UE i Polsce SALON CZYSTEJ ENERGII 29 października 2008 Poznań Grzegorz Wiśniewski EC BREC - IEO Anna Oniszk Popławska Instytut Energetyki Odnawialnej Paweł
Bardziej szczegółowoSkutki makroekonomiczne przyjętych scenariuszy rozwoju sektora wytwórczego
Skutki makroekonomiczne przyjętych scenariuszy rozwoju sektora wytwórczego Maciej Bukowski WiseEuropa Warszawa 12/4/17.wise-europa.eu Zakres analizy Całkowite koszty produkcji energii Koszty zewnętrzne
Bardziej szczegółowoBudowa i eksploatacja biogazowni rolniczej. 12.12.2008 Wrocław. mgr Piotr Chrobak, inż. Jacek Dziwisz, dr inż. Maciej Sygit
Budowa i eksploatacja biogazowni rolniczej 12.12.2008 Wrocław mgr Piotr Chrobak, inż. Jacek Dziwisz, dr inż. Maciej Sygit Wprowadzenie Biogazownia jest instalacją, w której uzyskuje się biogaz do celów
Bardziej szczegółowoLokalny Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej. Plan działań na rzecz zrównoważonej energii
Lokalny Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej oraz Plan działań na rzecz zrównoważonej energii jako elementy planowania energetycznego w gminie Łukasz Polakowski 1 SEAP Sustainable Energy Action
Bardziej szczegółowoInnowacyjne technologie a energetyka rozproszona.
Innowacyjne technologie a energetyka rozproszona. - omówienie wpływu nowych technologii energetycznych na środowisko i na bezpieczeństwo energetyczne gminy. Mgr inż. Artur Pawelec Seminarium w Suchej Beskidzkiej
Bardziej szczegółowoAnaliza potencjału gmin do produkcji surowców na cele OZE Projektowanie lokalizacji biogazowni rolniczych
Analiza potencjału gmin do produkcji surowców na cele OZE Projektowanie lokalizacji biogazowni rolniczych Mateusz Malinowski Anna Krakowiak-Bal Kraków, kwiecień 2014 r. Rządowe plany rozwoju biogazowni
Bardziej szczegółowoNowa CHP Zabrze. czyste ciepło dla Zabrze i Bytomia. Adam Kampa, CHP Plant Development Manager
Nowa CHP Zabrze czyste ciepło dla Zabrze i Bytomia Adam Kampa, CHP Plant Development Manager Fortum Lider w obszarze czystej energii MISJA Naszym klientom dostarczamy rozwiązania energetyczne poprawiające
Bardziej szczegółowoPLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA MIASTA MYSŁOWICE. Spotkanie informacyjne Mysłowice, dn. 16 grudnia 2014 r.
PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA MIASTA MYSŁOWICE Spotkanie informacyjne Mysłowice, dn. 16 grudnia 2014 r. Gospodarka niskoemisyjna co to takiego? Gospodarka niskoemisyjna (ang. low emission economy)
Bardziej szczegółowoOsoby fizyczne, osoby prawne, wspólnicy spółek cywilnych, spółki osobowe prawa handlowego, które:
Od 9 listopada br. rolnicy mogą składać w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wnioski o dofinansowanie inwestycji w gospodarstwach rolnych. W ramach PROW 2007-2013 Agencja wprowadza w życie
Bardziej szczegółowoLokalne strategie w zakresie zrównoważonego rozwoju
Konferencja Lokalne inicjatywy na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu Warszawa, 11 stycznia 2017 r. Lokalne strategie w zakresie zrównoważonego rozwoju Antonina Kaniszewska Kierownik Działu Gospodarki
Bardziej szczegółowoPROJEKT PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA MIASTA OLSZTYNA KONSULTACJE SPOŁECZNE
PROJEKT PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA MIASTA OLSZTYNA 06.05.2015 KONSULTACJE SPOŁECZNE 1 Plan prezentacji 1. Wprowadzenie 2. Ważne fakty 3. O Planie gospodarki niskoemisyjnej 4. Inwentaryzacja emisji
Bardziej szczegółowoProces inwestycyjny i realizacja inwestycji biogazowej
Warsztaty: Propagowanie rozwoju Planu Działań na rzecz Zrównoważonego Wykorzystania Energii w Wielkopolsce 17-18 października 2012 roku, Poznań Proces inwestycyjny i realizacja inwestycji biogazowej dr
Bardziej szczegółowoUWARUNKOWANIA PRAWNE ROZWOJU BIOGAZU
UWARUNKOWANIA PRAWNE ROZWOJU BIOGAZU Według przepisów prawa UE i Polski inż. Bartłomiej Asztemborski basztemborski@kape.gov.pl dr inż. Ryszard Wnuk Zmień odpady na zysk - Biogazownia w Twojej gminie Rozwój
Bardziej szczegółowoA8-0249/139. Julie Girling Emisje niektórych rodzajów zanieczyszczenia atmosferycznego COM(2013)0920 C7-0004/ /0443(COD)
21.10.2015 A8-0249/139 139 Jens Rohde i inni Artykuł 4 ustęp 1 1. Państwa członkowskie co najmniej ograniczają swoje roczne antropogeniczne emisje dwutlenku siarki (SO2), tlenków azotu (NOx), niemetanowych
Bardziej szczegółowoGospodarka niskoemisyjna
Pracownia Badań Strategicznych, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk Gospodarka niskoemisyjna dr hab. Joanna Kulczycka, prof. AGH, mgr Marcin Cholewa Kraków, 02.06.2015
Bardziej szczegółowoKrajowa Agencja Poszanowania Energii S.A.
Wprowadzenie do zagadnień ochrony. klimatu i gospodarki niskoemisyjnej Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla miasta Józefowa Krajowa Agencja Poszanowania Energii S.A. Zmiany klimatu W ostatnich latach termin
Bardziej szczegółowoPolityka energetyczna Polski do 2050 roku rola sektora ciepłownictwa i kogeneracji
Polityka energetyczna Polski do 2050 roku rola sektora ciepłownictwa i kogeneracji Tomasz Dąbrowski Dyrektor Departamentu Energetyki Warszawa, 22 października 2015 r. 2 Polityka energetyczna Polski elementy
Bardziej szczegółowoOZE! Czy polski rolnik poprawi bilans czystej energii w kraju?
https://www. OZE! Czy polski rolnik poprawi bilans czystej energii w kraju? Autor: Tadeusz Śmigielski Data: 28 marca 2019 Zaniedbana od kilku lat polityka promowania i inwestowania w odnawialne źródła
Bardziej szczegółowoSkierniewice, 18.02.2015 r. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej
Skierniewice, 18.02.2015 r. 1 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej 2 Agenda spotkania 1. Czym jest Plan Gospodarki Niskoemisyjnej i w jakim celu się go tworzy? 2. Uwarunkowania krajowe i międzynarodowe 3. Szczególne
Bardziej szczegółowoPolityka energetyczna w UE a problemy klimatyczne Doświadczenia Polski
Polityka energetyczna w UE a problemy klimatyczne Doświadczenia Polski Polityka energetyczna w Unii Europejskiej Zobowiązania ekologiczne UE Zobowiązania ekologiczne UE na rok 2020 redukcja emisji gazów
Bardziej szczegółowoUwarunkowania skuteczności działań w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych wytwarzanych przez sektor rolny
Uwarunkowania skuteczności działań w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych wytwarzanych przez sektor rolny J.Lech Jugowar ITP Falenty Jacek Walczak IZ PIB Kraków Wprowadzenie Projekt rozporządzenia
Bardziej szczegółowoKeep on Track! - nasze działania dla monitorowania realizacji celów wspólnotowych w różnych krajach
Keep on Track! - nasze działania dla monitorowania realizacji celów wspólnotowych w różnych krajach Anna Pobłocka-Dirakis eclareon Consulting Warszawa, 24 Wrzesień 2014 Strategy Consulting Policy Consulting
Bardziej szczegółowoProjekt Rozwój kadr dla planowania energetycznego w gminach. Program szkoleniowo-doradczy dla uczestnika projektu
Projekt Rozwój kadr dla planowania energetycznego w gminach Program szkoleniowo-doradczy dla uczestnika projektu Uzasadnienie celowości szkoleń Dynamiczny wzrost zużycia energii w gospodarstwach, wzrost
Bardziej szczegółowoPoniżej przedstawiamy podstawowe informacje na temat działan objętych konkursem i potencjalnych beneficjentów.
Newsletter Nr 4 wrzesień 2009 REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY DLA WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO NA LATA 2007-2013 Wkrótce rusza konkurs dla działań: 5.4. Rozwój energetyki opartej na źródłach odnawialnych 5.5.
Bardziej szczegółowoSystem handlu emisjami a dywersyfikacja źródeł energii jako wyzwanie dla państw członkowskich Unii Europejskiej. Polski, Czech i Niemiec
System handlu emisjami a dywersyfikacja źródeł energii jako wyzwanie dla państw członkowskich Unii Europejskiej. Porównanie strategii i doświadczeń Polski, Czech i Niemiec mgr Łukasz Nadolny Uniwersytet
Bardziej szczegółowoRozwiązania dla klientów przemysłowych Mała kogeneracja
Rozwiązania dla klientów przemysłowych Mała kogeneracja Energia elektryczna i ciepło to media przemysłowe, które odgrywają istotną rolę w procesie produkcyjnym. Gwarancja ich dostaw, przy zapewnieniu odpowiednich
Bardziej szczegółowoNOVAGO - informacje ogólne:
NOVAGO - informacje ogólne: NOVAGO Sp. z o. o. specjalizuje się w nowoczesnym gospodarowaniu odpadami komunalnymi. Zaawansowane technologicznie, innowacyjne instalacje w 6 zakładach spółki, pozwalają na
Bardziej szczegółowoUwarunkowania produkcji biogazu rolniczego w Polsce. Edward Majewski Adam Wąs Piotr Sulewski
Uwarunkowania produkcji biogazu rolniczego w Polsce Edward Majewski Adam Wąs Piotr Sulewski Uwarunkowanie rozwoju OZE Wyczerpywalność zasobów zagadnienie poruszane przez ekonomistów od dawna np. W. Jevons
Bardziej szczegółowoGWARANCJA OBNIŻENIA KOSZTÓW
GWARANCJA OBNIŻENIA KOSZTÓW ENERGIA PRZYSZŁOŚCI AUDYT ENERGETYCZNY DLA PRZEDSIĘBIORSTW CEL AUDYTU: zmniejszenie kosztów stałych zużywanej energii wdrożenie efektywnego planu zarządzania energią minimalizacja
Bardziej szczegółowoStosowanie środków oszczędności energii w przemyśle drzewnym
Stosowanie środków oszczędności energii w przemyśle drzewnym POPRAWA EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW Przewodnik przedsiębiorcy Czy inwestycja w kogenerację może być korzystna
Bardziej szczegółowoMOŻLIWOŚCI ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM. Marek Palonka Mazowiecka Agencja Energetyczna
MOŻLIWOŚCI ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM Marek Palonka Mazowiecka Agencja Energetyczna Fakty o Mazowszu 2 Fakty o Mazowszu największy region w Polsce -35579 km 2 ponad 5 milionów
Bardziej szczegółowoSzkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Przyrodnicze uwarunkowania do produkcji biomasy na cele energetyczne ze szczególnym uwzględnieniem produkcji biogazu rolniczego Dr inż. Magdalena Szymańska
Bardziej szczegółowoRaport 3 Koncepcja zmian w unijnej polityce energetycznoklimatycznej oraz proponowane kierunki jej modyfikacji wraz z uzasadnieniem i oceną skutków
Projekt: Opracowanie analiz, materiałów merytorycznych i koncepcji działań mających na celu poprawę warunków rozwoju elektroenergetyki polskiej w tym także poprzez modyfikację unijnej polityki energetyczno-klimatycznej
Bardziej szczegółowoUsytuowanie i regulacje prawne dotyczące biomasy leśnej
Usytuowanie i regulacje prawne dotyczące biomasy leśnej Wzywania stojące przed polską energetyką w świetle Polityki energetycznej Polski do 2030 roku Wysokie zapotrzebowanie na energię dla rozwijającej
Bardziej szczegółowoNowe zapisy w prawie energetycznym dotyczące biogazowni i biogazu rolniczego
Nowe zapisy w prawie energetycznym dotyczące biogazowni i biogazu rolniczego Autor: dr Bartłomiej Nowak 1 Przyjęty na szczycie w Brukseli w 2008 roku pakiet klimatyczno-energetyczny zakłada odejścia od
Bardziej szczegółowoPomorski Biogaz, Gdańsk
Pomorski Biogaz, Gdańsk 30.09.2016 Mapowanie i charakterystyka odpadów organicznych podlegających fermentacji beztlenowej w Regionie Pomorskim Beata Szatkowska i Bjarne Paulsrud, Aquateam COWI Główne cele
Bardziej szczegółowoSUBSTANCJA POFERMENTACYJNA JAKO NAWÓZ. dr Alina Kowalczyk-Juśko Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Wydział Nauk Rolniczych w Zamościu
SUBSTANCJA POFERMENTACYJNA JAKO NAWÓZ dr Alina Kowalczyk-Juśko Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Wydział Nauk Rolniczych w Zamościu Komory fermentacyjne Faza ciekła: Pozostałość pofermentacyjna - związki
Bardziej szczegółowo