Polak Mały. Miesięcznik. nr 2 (68) luty A niechaj narodowie wżdy postronni znają, że Polacy nie gęsi iż swój język mają Mikołaj Rey

Transkrypt

1 Polak Mały Miesięcznik nr 2 (68) luty 2018 A niechaj narodowie wżdy postronni znają, że Polacy nie gęsi iż swój język mają Mikołaj Rey

2 2 nr 2 (68) luty 2018 * Polak Mały Szkoda, że Boże Narodzenie jest tylko raz do roku Witajcie! Kolędowanie się skończyło. Taka jest nasza tradycja, głosi Kościół kolędujemy do 2 lutego. Czyli do święta Matki Boskiej Gromnicznej. Ale wciąż wspominamy piękny czas Świąt Bożego Narodzenia. Na pewno sami braliście udział w przygotowywanych pod okiem opiekunów, katechetów, nauczycieli jasełkach i chętnie oglądaliście występy innych grup kolędowych. Tak piękne tradycje wciąż są żywe, wciąż pozwalają cieszyć się i radować. Trwa karnawał. I nieważne, czy to jest prawdziwy bal przebierańców, czy dyskoteka tańczymy i cieszymy się wspólnie spędzonym czasem. A na kolędę musimy czekać aż do grudnia. Szkoda. Babcia Kazia Kiedy choinka, leśna dama, Włoży już swoje stroje, A w kuchni ciasto piecze mama, Aż pachnie na pokoje, Wszystkich ogarnia podniecenie, Nas i sąsiadów z bloku Szkoda, że Boże Narodzenie Jest tylko raz do roku. Dziecięca grupa teatralna Sowa działająca we Lwowie

3 nr 2 (68) luty 2018 * Polak Mały 3 Śnieg za oknami leży wszędzie, Wielki puszysty orzeł, W domu się robi jak w kolędzie, Że lepiej być nie może. Z daleka słychać dzwonów brzmienie, Płynące z głębi mroku Szkoda, że Boże Narodzenie Jest tylko raz do roku. A pod choinką dobry święty, Co ma brodzisko mleczne, Podarki składa i prezenty Dla dzieci, tych, co grzeczne. Dzieci radują się szalenie Wśród pisków i podskoków Szkoda, że Boże Narodzenie Jest tylko raz do roku. A kiedy w końcu mama prosi Do stołu, bo nakryte, To jakby anioł się unosił Nad nami pod sufitem. Za gardło chwyta nas wzruszenie I łezkę mamy w oku Szkoda, że Boże Narodzenie Jest tylko raz do roku. Ludwik Jerzy Kern

4 4 nr 2 (68) luty 2018 * Polak Mały Kochany język polski Już mamy kolejne dni ważne dla nas. Pamiętamy, że był czas, kiedy Polska zniknęła nawet z mapy Europy. Ale nigdy nie zniknęła z serc Polaków. Udało się narodowi polskiemu zachować i przekazać następnym pokoleniom historię Polski, tradycje polskiej kultury, miłość do Ojczyzny (chociaż zaborcy bardzo się starali zniszczyć, stłamsić te uczucia) oraz dumę z przynależności do takiej kultury. A wszystko to dzięki zachowanemu językowi ojczystemu. Tak! Mimo 123 lat niewoli, mimo rozdarcia ziem Rzeczpospolitej pomiędzy trzech zaborców (Austrię, Prusy i Rosję), Polacy zachowali język ojczysty. Polska literatura powstawała pod wszystkimi zaborami: rosyjskim, austriackim i pruskim. Polskie dzieci, często przyszli pisarze i poeci, poznawały język i historię Polski w domach albo na tajnych naukach. Tylko tam mogły nauczyć się mowy swoich przodków. To wtedy, w latach zaborów, Polacy mocno czuli, że powinni zadbać o swoją tożsamość kulturową. Przechowywali tradycje, język, zwyczaje. To wtedy powstają dzieła takich autorów i poetów jak Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Seweryn Goszczyński, Henryk Sienkiewicz, Bolesław Prus, Maria Konopnicka, Aleksander Fredro, Władysław Bełza. Walczono wówczas o czystość języka, bo jego znajomość i szacunek do niego były podstawą prawdziwej postawy patriotycznej. Najlepszym dowodem oświecenia narodu jest wydoskonalenie, czystość i dokładność jego mowy, bo w niej jest skład wszystkich jego myśli i całej jego nauki Jędrzej Śniadecki. Babcia Kazia

5 nr 2 (68) luty 2018 * Polak Mały 5 Językiem ojczystym jest kochany polski, Ciężki miał żywot przez kraje, przez troski. Niemcy i Rosja nam go zabraniali, Więc młodzi Polacy za niego umierali. Nasi przodkowie się nie poddali, Abyśmy teraz legalnie się nim posługiwali. Damian Szamlewski

6 6 nr 2 (68) luty 2018 * Polak Mały Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego W tym miesiącu, 21 lutego, odbędzie się wielkie święto obchodzone na całym świecie. Jest to Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego (inaczej nazywany Międzynarodowym Dniem Dziedzictwa Językowego). Ten dzień ustanowiło UNESCO 17 listopada 1999 roku. Jego data przypomina o wydarzeniach w Bangladeszu (w Azji), gdzie w 1952 roku pięciu studentów zginęło podczas demonstracji. Chcieli, by językowi bengalskiemu nadano status języka urzędowego. Co jednak jest niepokojące, według UNESCO niemal połowa z języków świata jest zagrożona zanikiem w ciągu 2 3 pokoleń. W ciągu ostatnich 60 lat zanikło aż 250 języków. Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego ma pomóc w ochronie różnych języków, które są spadkiem kulturowym. Dlaczego studenci walczyli o swój język? Dlaczego walczyli o język polski Polacy w czasie zaborów? Dlaczego my, Polacy na Kresach, tak dbamy o nasz rodzinny język? Dlatego chyba, że to właśnie język jest naszym spadkiem po przodkach i razem z nim otrzymujemy część naszej tożsamości. Warto wiedzieć, że długi czas w Polsce oficjalnie używano nie polskiego, ale łacińskiego języka. Był to język najczęściej spotykany, rozmawiali w nim dyplomaci, w nim notowano wydarzenia historyczne, używali go lekarze (do dziś możecie spotkać na receptach łacińskie nazwy leków). Łacina była językiem tak samo ważnym i powszechnie używanym jak dzisiaj angielski. Pierwszym autorem, który zaczął pisać w języku polskim, był Mikołaj Rej. Chciał skończyć z modą na łacinę, która przypominała mu gęganie gęsi. On właśnie zapisał słynne słowa, które spotkacie na pewno w podręcznikach języka polskiego: A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają. Chodzi mi o to, aby język giętki Powiedział wszystko, co pomyśli głowa; A czasem był jak piorun jasny, prędki, A czasem smutny jak pieśń stepowa, A czasem jako skarga Nimfy miętki, A czasem piękny jak Aniołów mowa... Juliusz Słowacki, Beniowski, (fragment)

7 nr 2 (68) luty 2018 * Polak Mały 7 Czym jednak jest język ojczysty? Jest to ten pierwszy język, język wyjściowy, który każdy z nas poznaje na starcie, którym porozumiewamy się z otoczeniem. Jak już wspomniałam, pomaga on kształtować osobowość, co sprawia, że w dorosłym życiu człowiek zazwyczaj w nim myśli, śni, liczy czy modli się. Sprawdźcie to! W jakim języku myślicie? Ciekawostką jest coś, o czym mówią językoznawcy. Nazywają to językowym obrazem świata. Mają na myśli to, że każdy język jako zbiór znaków, obrazów, dźwięków tworzy niepowtarzalny sposób postrzegania świata, sposób rozumienia otoczenia i siebie samego. Dlatego bogatsi są ci, którzy rodzą się w wielokulturowych rodzinach i poznają kilka języków, kilka sposobów opisywania świata. Każde słyszące dziecko jest zdolne do nauczenia się języka otoczenia, w którym przebywa od chwili narodzin. Wiecie pewnie, że niektóre dzieci nie są wychowywane przez swoich biologicznych rodziców z różnych przyczyn. Język ojczysty to język środowiska, a więc nie mamy go zapisanego w nas, ale uczymy się go w trakcie dorastania. Co jednak z tymi, którzy nie mogą nauczyć się języka, bo nie słyszą, mają z jakiegoś powodu uszkodzony słuch? Takie osoby również używają języka ale języka migowego. Babcia Kazia

8 8 nr 2 (68) luty 2018 * Polak Mały Polski język migowy Język polski posiada swój własny język osób niesłyszących: polski język migowy, w skrócie: PJM. Języki migowe są traktowane jako osobne języki. Języki migowe różnych języków będą różnić się między sobą gramatyką i składnią. To znaczy, że znając angielski język migowy można tylko częściowo porozumieć się z osobą używającą polskiego języka migowego. Polski język migowy powiązany jest z francuskim językiem migowym wykorzystuje alfabet manualny starofrancuskiego języka migowego. Ważną rolę w komunikatach PJM odgrywają elementy niemanualne, w szczególności: położenie tułowia i głowy (odchylenia, zwroty) oraz mimika. Występowanie tych elementów należy do języka, choć może wydawać się improwizowaną pantomimą. Polski język migowy jest w Polsce pierwszym językiem dzieci, których obydwoje rodzice są głusi. W Polsce językiem migowym posługuje się od 40 tysięcy do 50 tysięcy osób, dla których jest to język podstawowy, ojczysty. Pierwsze wzmianki dotyczące polskiego języka migowego pojawiły się w XIX wieku. Wtedy też powstały pierwsze słowniki. W roku 1817 ks. Jakub Falkowski założył w Warszawie Instytut Głuchoniemych i Ociemniałych. Stworzyło to możliwość edukacji osób niesłyszących w ich naturalnym języku. W ostatnią niedzielę września, od 1958 roku, obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Głuchych (albo Międzynarodowy Dzień Niesłyszących). Święto to zostało ustanowione przez Światową Federację Głuchych (ang. World Federation of the Deaf, WFD). Później zadecydowano przedłużyć obchody do Międzynarodowego Tygodnia Głuchych (ang. International Week of the Deaf, IWD), co miało upamiętnić powstanie organizacji we wrześniu 1951 roku. Powołując do życia Dzień Głuchych, Federacja ogłosiła jednocześnie konkurs na najlepszy plakat upamiętniający święto (Bruksela 1958). Wygrał go polski malarz Henryk Osten-Ostachiewicz ( ), osoba niesłysząca. Plakat przedstawiał twarz z przekreślonym uchem. Celem tego dnia i tygodnia jest zwrócenie uwagi polityków, władz, opinii publicznej i mediów na problemy osób

9 niesłyszących na całym świecie, na ich prawa, osiągnięcia oraz ich obawy w codziennym życiu. Podczas obchodów Tygodnia są organizowane imprezy, marsze, kampanie i spotkania, poświęcone promowaniu praw ludzi niesłyszących, na których m.in. władze lokalne lub krajowe prezentują swoje aktualne programy działania. 10 września 2011 w Sztokholmie i w pięciu innych miastach Szwecji, a także w innych krajach, odbył się po raz pierwszy Światowy Dzień Języków Migowych. Warto wspomnieć również o tym, że język ojczysty jest pielęgnowany nie tylko w Polsce czy na jej Kresach. O polskim języku pamiętają Polacy, którzy wyjechali z Kraju albo z powodu sytuacji rodzinnej, albo w celu zarobku. Są polskimi emigrantami, ale nawet na emigracji uczą swoje dzieci polskiego języka, wysyłają je do szkółek niedzielnych i parafialnych albo na kursy języka polskiego np. przy ambasadach. Zachować język przodków za granicą nie jest wcale łatwo, ale jest to możliwe. nr 2 (68) luty 2018 * Polak Mały 9 Na koniec chciałabym wrócić jeszcze do tematu, od którego zaczęliśmy. Macie już postanowienia na Wielki Post? Może w tym roku warto by było pomyśleć nie o powstrzymaniu się od jedzenia słodyczy czy słuchania muzyki, ale np. o staranności językowej? Słowa, których używamy, stwarzają nasz obraz świata, kształtują naszą świadomość i nasze postrzeganie otoczenia. Zastanówcie się nad tym w ważnym czasie postu przed Wielkanocą. Dobrych przemyśleń i radosnego czasu zimowego życzy Babcia Kazia

10

11 nr 2 (68) luty 2018 * Polak Mały 11 Czy wiesz, że... Wiele języków nie ma swojej wersji zapisu. Dotyczy to tych, którymi posługują się ludy niepiśmienne. Na świecie jest około 6 7 tysięcy języków. Trudno jest ustalić ich dokładną ilość, bo badacze, którzy starali się je zliczyć, sami mają kłopot czy np. uznać drobne odmiany polskiego języka za osobny język czy utrzymywać, że to lekko zmieniony polski. W języku polskim określenie język ojczysty pochodzi od wyrazu ojciec, natomiast w niektórych innych językach jak np. w angielskim czy niemieckim od wyrazu matka. Najpopularniejszymi językami ojczystymi są: chiński nazywany mandaryńskim (1213 mln użytkowników), angielski (1200 mln użytkowników), hiszpański (550 mln użytkowników), hindi (450 mln użytkowników) i arabski (390 mln użytkowników). Z przymrużeniem oka, czyli gramatyka na wesoło Czy trawa? Nie, to perz. Tutaj się ukrył zwierz. Choć jest szaro, tka szal córa. Znajdź tu kwiat rosnący w górach. Na tym siedzi każda głowa. Wstecz: baśniowy pan Krakowa. Plac, gdzie można grać w tenisa. Sznurek, gdy odwrotnie pisać. Pismo jest redagowane przez zespół Kuriera Galicyjskiego. Adres do korespondencji: Kurier Galicyjski Polak Mały, skrytka pocztowa (a/c) nr 80, Iwano Frankiwsk 76018, Ukraina, абонентська скринька 80, Івано Франківськ, Україна, kuriergalicyjski@wp.pl, tel.: (032) Свідоцтво про державну реєстрацію Серія КВ Р видане Державною Реєстраційною Службою України р. Świadectwo rejestracji: seria KW nr R wydane przez Państwową Rejestracyjną Służbę Ukrainy r. założyciel i wydawca: Mirosław Rowicki, засновник і видавець М. М. Ровіцкі. Projekt współfinansowany w ramach sprawowania opieki Senatu Rzeczypospolitej Polskiej nad Polonią i Polakami za granicą za pośrednictwem Fun dacji Wolność i Demokracja.

12 Miesięcznik Polak Mały można zaprenumerować na poczcie na Ukrainie!!! KOD PRENUMERATY УКРПОШТА Cena prenumeraty pocztowej 1 miesiąc 5,05 hrywien 3 miesiące 15,15 hrywien 6 miesięcy 30,30 hrywien 12 miesięcy 60,60 hrywien