Finansowanie innowacji w przyszłej perspektywie finansowej Przemysław Jura, Prezes Zarządu Instytutu Nauk Ekonomicznych i Społecznych

Transkrypt

1 Finansowanie innowacji w przyszłej perspektywie finansowej Przemysław Jura, Prezes Zarządu Instytutu Nauk Ekonomicznych i Społecznych

2 Finansowanie innowacji w przyszłej perspektywie finansowej

3 Czym jest innowacja? Co jest jej istotą? Co różni innowację od najlepszego pomysłu? Innowacje a konkurencyjnośd przedsiębiorstwa

4 Innowacje - SWOT Mocne strony Słabe punkty Zaawansowane badania w niektórych dziedzinach wysokiej technologii. Potencjał innowacyjny przedsiębiorstw, wiedza w zakresie nowych technologii, świadomośd konieczności jej komercyjnego wykorzystania. Duża liczba organizacji działających na rzecz innowacyjności (edukacja, szkolenia, doradztwo, transfer technologii). Dostosowanie polskich przepisów w zakresie ochrony praw własności intelektualnej do przepisów europejskich. Niski poziom innowacyjności przedsiębiorstw. Niedostateczny rozwój przemysłu zaawansowanych technologii. Niedostateczne nasycenie gospodarki nowoczesnymi technologiami. Niski udział nakładów na działalnośd B+R w relacji PKB. Słaba współpraca przedsiębiorstw z instytucjami sfery badawczo-rozwojowej. Niski udział środków podmiotów gospodarczych w nakładach przeznaczonych na badania i rozwój. Niska motywacja przedsiębiorców do dokonywania zmian. Malejąca liczba zgłoszonych i udzielonych patentów. Źródło: Innowacje a konkurencyjnośd przedsiębiorstw, dr A.Knap-Stefaniu,

5 Firmy, które najwięcej wydają na badania i rozwój najlepsze 1000 (świat i Polska). Lp. Firma Sektor Paostwo Nakłady na rozwój w Volkswagen Samochody i części Niemcy 6,3 mld euro 2. Nokia Sprzęt telekomunikacyjny Finlandia 4,9 mld euro 3. Daimler Samochody i części Niemcy 4,8 mld euro ComArch Komputery Polska 23,42 mln euro 523. Asseco Poland Oprogramowanie Polska 18,52 mln euro 550. BRE Bank Bank Polska 16,67 mln euro 590. Telekomunikacja Polska SA Telekomunikacja Polska 15,14 mln euro 699. Bioton Farmaceutyka Polska 11,09 mln euro 812. Bank Ochrony Środowiska Bank Polska 7,81 mln euro 855. Netia Telekomunikacja Polska 6,72 mln euro Źródło: Raport przygotowany przez Komisję Europejską (EU Industrial R&D Investment Scoreboard 2010),

6 Ranking krajów UE wg Innovation Union Scoreboard 2011r. 1. Szwecja 2. Dania 3. Niemcy 4. Finladia Liderzy Naśladowcy 1. Belgia 6. Irlandia 2. Wielka Brytania 7. Francja 3. Holandia 8. Słowenia 4. Austria 9. Cypr 5. Luksemburg 10. Estonia Umiarkowani innowatorzy 1. Włochy 6. Grecja 2. Portugalia 7. Malta 3. Czechy 8. Słowacja 4. Hiszpania 9. Polska 5. Węgry 1. Rumunia 2. Litwa 3. Bułgaria 4. Łotwa Skromni innowatorzy Źródło:

7 Innowacyjnośd i międzynarodowa konkurencyjnośd polskiej gospodarki (2010) Źródło: les/ius/ius-2010_en.pdf

8 Polskie firmy wciąż są wtórnymi innowatorami Ponad 34,5 mld zł wydały na innowacje firmy, zatrudniające powyżej dziesięciu osób, Przeciętnie firma przemysłowa wydała na innowacje 5,7 mln zł, a usługowa 5 mln. zł, w latach innowacje zrealizowała co szósta firma przemysłowa i co ósma usługowa, Inwestują przede wszystkim firmy prywatne: - zakup nowych maszyn i urządzeo, - inwestycje budowlane, - finansowanie badao naukowych związanych z innowacjami. Źródło: Dane GUS za 2010 rok,

9 Polskie firmy wciąż są wtórnymi innowatorami zakup myśli innowacyjnej: - Polska - ponad 60 proc. wydatków, - Niemcy ok. 37 proc, - Norwegia ok. 10 proc. pieniędzy jakie firmy wydają na innowacje, Branżowi liderzy w wydatkach na innowacje : - firmy telekomunikacyjne (szczególnie IT) - 4,9 mld zł, - firmy zajmujące się wytwarzaniem i przetwarzaniem koksu i produktów rafinacji ropy naftowej - 3,8 mld zł, - branża samochodowa - 2,6 mld zł. - firmy zajmujące się działalnością finansową - 2 mld zł. Źródło: Dane GUS za 2010 rok,

10 Polskie firmy wciąż są wtórnymi innowatorami innowacje są wciąż realizowane za pieniądze własne firm. Firmy przemysłowe: - ponad 23,7 mln zł nakładów - prawie 18 mld zł pieniądze własne, - 2 mld to kredyty, - 1,6 mld zł pieniądze z UE. Firmy usługowe: - ponad 10,7 mld zł nakładów, - 9,2 mld zł własne środki, - 1,1 mld zł Kredyty. Źródło: Dane GUS za 2010 rok,

11 Twoja propozycja jest innowacyjna. Niestety nie będziemy mogli jej wykorzystać, ponieważ nigdy wcześniej nie wdrażaliśmy czegoś takiego.

12 Instrumenty finansowania innowacji

13 Rynkowe instrumenty finansowania innowacji Kapitałowe: - giełdowe (NewConnect, GPW) - pozagiełdowe (Business Angels, Seed Fund, Venture Capital, Private Equity) Dłużne: - obligacje (Catalyst, GPW) - pożyczki - kredyt bankowy - leasing

14 Publiczne instrumenty finansowania innowacji Dotacyjne ( ): - Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka - Regionalne Programy Operacyjne (RPO) - Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej - Bon na innowacje Pozadotacyjne: - kapitałowe - pożyczkowe - gwarancyjne - poręczeniowe

15 Wybrane instrumenty wspierania innowacyjności oraz ich efekty

16 Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, (PO IG) Od 2007 roku do czerwca 2012 roku w ramach w ramach POIG zatwierdzono 10,9 tys. projektów na kwotę 34,1 mld zł, co stanowi 76,27% alokacji z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR). Regionalne Programy Operacyjne (RPO) W ramach wszystkich 16 RPO podpisano łącznie umów o dofinansowanie dla projektów o wartości dofinansowania z UE 12,4 mld zł, co stanowi 68,4 % alokacji na lata Źródło:

17 Bon na innowacje Od początku realizacji tego programu do kooca 2011 roku wsparciem objęto podmioty na kwotę ok. 24,4 mln zł. Program Bon na innowacje jest kontynuowany w 2012 roku. Na jego realizację zaplanowano środki w wysokości ok. 8 mln zł. Wsparcie na uzyskanie grantu W 2011 roku wsparcie otrzymało 10 przedsiębiorców na kwotę ok. 317 tys. zł. Na realizację tego programu w 2012 roku zaplanowano środki w wysokości ok. 2 mln zł. Źródło:

18 Kredyt technologiczny Od początku realizacji działania 4.3 PO IG do 7 grudnia 2011 r. złożono 990 wniosków, zakontraktowano 158 promes premii technologicznej na łączną kwotę 365 mln zł. Alokacja środków na 2012 rok wynosi 470 mln zł, a na 2013 rok 51 mln zł. Pozostało do wykorzystania 74,9% alokacji (252 mln EUR). Termin naboru - Październik 2012 r. Minimalna i maksymalna wartośd projektu: Brak Maksymalna wielkośd dotacji: 4 mln zł Źródło:

19 Narodowe Centrum Badao i Rozwoju Program INNOTECH - ścieżka programowa In-Tech i Hi-Tech Okres realizacji programu - lata , budżet mln zł (5 konkursów, 1 - w 2011 i po 2 - w 2012 r. i 2013 r mln zł/konkurs). Przeprowadzono jeden konkurs w 2011 roku, w którym do dofinansowania zakwalifikowano 72 projekty w ścieżce In-Tech i 36 projektów w ścieżce Hi-Tech. Drugi konkurs został ogłoszony 19 marca 2012 r., w ramach którego złożono 414 wniosków, z czego 331 w ścieżce In-Tech i 83 w ścieżce Hi-Tech. Do oceny merytorycznej skierowano 406 wniosków. Termin kolejnego naboru - IV kwartał 2012 roku Źródło:

20 Kapitał Wysokiego Ryzyka

21 Kapitał ryzyka, jest to średnio- i długoterminowy kapitał inwestycyjny charakteryzujący się dużym stopniem ryzyka, ale mogący w przyszłości przynieśd wysokie zyski. Jest to forma finansowania innowacyjnych (a przez to obarczonych ryzykiem) projektów inwestycyjnych. W ramach Kapitału Wysokiego Ryzyka funkcjonują Fundusze Prywatne: Private Equity/Venture Capital, Aniołowie Biznesu.

22 Private Equity i Venture Capital Pojęcia PE i VC często stosuje się zamiennie, mimo, że jest to pewne uproszczenie. Pojęcie PE jest szersze i zawiera w sobie pojęcie VC. Venture Capital - Kapitał inwestowany we wczesne fazy rozwoju spółki, Private Equity - Kapitał wysokiego ryzyka obejmujący wszystkie fazy rozwoju spółki.

23 Private Equity i Venture Capital Zalety Nie wymaga stosowania wysokich zabezpieczeo oraz posiadania zdolności kredytowej, Inwestorzy PE/VC poza samym kapitałem oferują cenne wsparcie doradcze, oraz cenne kontakty biznesowe, Akceptacja wyższego ryzyka inwestycji niż np. w przypadku finansowania przez banki, Poprawa wizerunku firmy, Poprawa struktury bilansu firmy i przez to jej zdolności kredytowej, Brak konieczności upubliczniania danych wrażliwych firmy.

24 VC/PE a Anioły Biznesu VC/PE duże inwestycje powyżej 1,5 mln zł; obiektem zainteresowania są w głównej mierze przedsięwzięcia od fazy startup, aż po bardziej rozwinięte; skłonnośd do lokowania środków w przedsięwzięcia innowacyjne; dostarczają oprócz kapitału doświadczenie managementu oraz często infrastrukturę technologiczną Anioły Biznesu inwestycje oscylują pomiędzy 50 tys. zł a 2 mln zł.; lokują środki głównie w projekty w fazie seed i startup; nastawienie do inwestycji w obszarach im znanych; wnoszą do spółki także swoje doświadczenie i kontakty biznesowe;

25 Sied Aniołów Biznesu Anielska alternatywa dla funduszy VC/PE Sied aniołów biznesu jest platformą zrzeszającą indywidualnych aniołów biznesu; Poprzez współdziałanie w ramach sieci, aniołowie biznesu ograniczają swoje ryzyko inwestycyjne, są w stanie skumulowad większe środki finansowe i mają również większe możliwości dotarcia do grupy docelowej kapitału ryzyka; Głównym celem istnienia sieci AB jest zniwelowanie luki finansowej i kompetencyjnej dotyczącej w szczególności MSP.

26 Potrzeby kapitałowe Private Equity IPO Znajomi, przyjaciele, rodzina Business Angels Venture Capital LUKA KAPITAŁOWA Seed Start-up Wczesny wzrost Ekspansja Czas

27 Aktywnośd podmiotów PE w różnych fazach rozwoju przedsiębiorstwa Źródło: Torf R. Źródła finansowania a etap rozwoju przedsiębiorstwa

28 Anioły Biznesu w Polsce Termin "Anioły Biznesu" nadal jest mało znany; Dopiero rozwijający się w Polsce rynek inwestorów prywatnych; Ograniczenia legislacyjne oraz fiskalne w odniesieniu do działalności inwestorów prywatnych.

29 Sieci Aniołów Biznesu w Polsce

30 Ponadregionalna Sied Aniołów Biznesu Innowacja Stowarzyszenie inwestorów, reprezentujące interesy sieci aniołów biznesu i innych podmiotów zaangażowanych w działania związane z likwidowaniem luki kapitałowej. Sied poszukuje innowacyjnych pomysłów biznesowych. Powstanie PSAB-I zainaugurował Instytut Nauk Ekonomicznych i Społecznych.

31 Ponadregionalna Sied Aniołów Biznesu Innowacja Jedyna ponadregionalna Sied Aniołów Biznesu 350 zarejestrowanych projektów; 100 zarejestrowanych inwestorów; 12 zrealizowanych z powodzeniem przedsięwzięd; Łączna wartośd zrealizowanych projektów: blisko 11 mln

32 Przyszłośd funduszy unijnych

33 Możliwe poziomy alokacji Źródło:

34 Możliwe poziomy alokacji Źródło:

35 Możliwe poziomy alokacji Polityka spójności blisko 336 mld euro, w tym m.in.: 162,6 mld euro na regiony słabiej rozwinięte, 38,9 mld euro na tzw. regiony przejściowe, 53,1 mld euro na regiony rozwinięte. Pozostałe środki unijne przeznaczono m.in. na: wspólną Politykę Rolną (372 mld euro, w tym na płatności bezpośrednie 282 mld euro), badania i innowacje (80 mld euro), edukację i szkolenia (15,2 mld euro), kulturę (1,6 mld euro). Źródło: %26amp%3B%238211%3B2020.html

36 Proponowane kierunki interwencji w ramach wspierania badao naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji zmiana zasad funkcjonowania i finansowania instytucji badawczych oraz zmiany otoczenia regulacyjnego firm innowacyjnych, poprawa dostępu firm innowacyjnych oraz należących do sektorów naukochłonnych do środków finansowych, dwa filary wsparcia w zakresie innowacyjności: - działania na rzecz tworzenia własnych rozwiązao innowacyjnych, - zwiększenie stopnia wykorzystania istniejących rozwiązao innowacyjnych w przedsiębiorstwach;

37 Proponowane kierunki interwencji w ramach wspierania badao naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji wprowadzenie efektywnych mechanizmów wspierania innowacyjności, forma wsparcia - uzależniona m.in. od: - stopnia innowacyjności projektu (bezzwrotne ukierunkowane na wysoce innowacyjne projekty przed fazą komercjalizacji realizowane przez MSP), - fazy projektu: - wsparcie bezzwrotne w fazie badawczo-rozwojowej, - wsparcie zwrotne w fazie wdrożeniowej, - bezzwrotne w przypadku wysoce innowacyjnych projektów).

38 Na co mogą liczyd MSP w nowym okresie programowania? Środki finansowe na rozwój małych i średnich przedsiębiorstw, Śródki na wsparcie MSP dostępne w formie bezpośredniej: - dotacje, - instrumenty inżynierii finansowej, - innowacyjne instrumenty łączące wsparcie dotacyjne i zwrotne. Źródło: %82o%C5%BCenia+Polityki+Sp%C3%B3jno%C5%9Bci+w+kontek%C5%9Bcie+wspierania+przed.pdf?MOD=AJPERES

39 Na co mogą liczyd MSP w nowym okresie programowania? Środki na wsparcie MSP dostępne w formie pośredniej: - wsparcie instytucji otoczenia biznesu parków naukowo-technologicznych, inkubatorów przedsiębiorczości, klastrów, Priorytetowe traktowanie: - inwestycje w B+R, - innowacyjne technologie, - projekty przyczyniające się do wzmacniania współpracy między sektorem nauki, a biznesu. Źródło: %82o%C5%BCenia+Polityki+Sp%C3%B3jno%C5%9Bci+w+kontek%C5%9Bcie+wspierania+przed.pdf?MOD=AJPERES

40 Zwiększenie kapitału podwyższonego ryzyka dla MŚP istniejąca w Europie potrzeba kapitału podwyższonego ryzyka (KE), kapitał podwyższonego ryzyka = innowacyjnośd i konkurencyjnośd firm, im więcej funduszy kapitału podwyższonego ryzyka tym większe wsparcie dla najbardziej obiecujących nowych przedsiębiorstw, przyszłe działania KE - znaczny udział w rozwoju tego wschodzącego rynku. Źródło:

41 Europejski fundusz kapitału podwyższonego ryzyka: inwestuje w MŚP 70% kapitału, do którego przekazania zobowiązali się jego sponsorzy, zapewnia tym MŚP finansowanie w postaci kapitału własnego lub instrumentów quasi-kapitałowych (tj. świeży kapitał ), nie wykorzystuje dźwigni finansowej (tj. fundusz nie inwestuje kapitału powyżej kwoty, do której wpłacenia zobowiązali się inwestorzy, czyli nie jest zadłużony). Źródło:

42 Program ramowy HORIZON

43 "Horyzont 2020" czyli 80 miliardów na badania program służący finansowaniu badao i innowacji w latach , mechanizm finansujący działania wspierające idee Innowacyjnej Unii w Europie 2020, fundusze (około 80,2 mld euro na cały okres ważności programu) zostaną udostępnione instytucjom naukowo-badawczym, uniwersytetom, nowatorskim firmom prywatnym i małym przedsiębiorstwom, ramy czasowe : 1 stycznia grudnia 2020 r. zapewnienie konkurencyjności Europy w świecie. Źródło:

44 "Horyzont 2020" czyli 80 miliardów na badania wypełnienie luki pomiędzy środowiskiem nauki a rynkiem, wsparcie rozwoju technologicznego współczesnych przedsiębiorstw ukierunkowane na wytworzenie konkretnych produktów, które mają realny potencjał komercyjny, zaplanowano zainwestowanie prawie 6 mld euro w rozwój europejskiego potencjału przemysłowego w dziedzinie kluczowych technologii wspomagających, które obejmują: - fotonikę, - mikro- i nanoelektronikę, - nanotechnologie, - materiały zaawansowane, - zaawansowane systemy produkcji i przetwarzania, - biotechnologię. Źródło:

45

46 "Horyzont Proponowane wsparcie dla badao i innowacji: Priorytet 1 - Excellent science, wzmocnienie pozycji Unii Europejskiej w zakresie nauki; szacowany budżet: mln EUR. Impuls mający służyd osiągnięciu wysokiego poziomu wiedzy w Europie oraz zwiększenia o 77 proc. dofinansowania Europejskiej Rady ds. Badao (ERC). Źródło:

47 "Horyzont Proponowane wsparcie dla badao i innowacji: Priorytet 2 - Industrial Leadership, wzmocnienie przemysłowego lidera w dziedzinie innowacji; szacowany budżet: mln EUR. Dotyczy dużych inwestycji dla kluczowych technologii oraz wspierających MŚP. Źródło:

48 "Horyzont Proponowane wsparcie dla badao i innowacji: Priorytet 3 - Societal challenges, działania przeznaczone na pomoc w rozwiązywaniu problemów wspólnych dla wszystkich Europejczyków tj: zmiany klimatu, ochrona zdrowia, zrównoważony rozwój transportu i mobilności, popularyzacja zagadnieo związanych z energią odnawialną, zapewnienie bezpiecznej żywności a także zagadnieo związanych ze starzeniem się społeczeostw; przewidywany budżet: mln EUR. Źródło:

49 Program ramowy COSME program dedykowany podnoszeniu konkurencyjności MŚP, stanowiący kontynuację jednego z podprogramów CIP - Programu na rzecz Przedsiębiorczości i Innowacji EIP. Planowany budżet na lata to 2,5 mld euro. Główne cele programu: ułatwienie dostępu dla MŚP do finansowania, wspieranie działalności innowacyjnej, świadczenie usług wsparcia dla biznesu na poziomie regionalnym stworzenie przyjaznego środowiska dla przedsiębiorczości, promowanie kultury przedsiębiorczości, podnoszenie zrównoważonej konkurencyjności w sektorze MŚP wsparcie internacjonalizacji tego sektora. Źródło:

50 Program ramowy COSME Poprawa dostępności finansowania dla MŚP w formie instrumentów: instrument kapitałowy przeznaczony na inwestycje znajdujące się na etapie wzrostu zapewni MŚP zwrotne finansowanie kapitału na warunkach komercyjnych, głównie w formie kapitału wysokiego ryzyka i przy udziale pośredników finansowych, instrument dłużny zapewni MŚP bezpośrednie lub inne rozwiązania dotyczące podziału ryzyka uzgodnione z pośrednikami finansowymi w celu pokrycia kredytów. Źródło:

51 Inteligentna specjalizacja regionów

52 Strategia RIS3 Zintegrowane, lokalne programy transformacji gospodarczej, które mają na celu: Ukierunkowanie wsparcia w ramach polityki i inwestycji na kluczowe krajowe/regionalne, wyzwania i potrzeby w celu zapewnienia rozwoju opartego na wiedzy, Wykorzystywanie mocnych stron, przewagi konkurencyjnej i potencjału doskonałości każdego kraju/regionu, Wspieranie innowacji technologicznej i praktycznej oraz dążenie do stymulowania inwestycji w sektorze prywatnym, Pełne angażowanie partnerów oraz zachęcanie do innowacji i eksperymentów, Źródło:

53 Przesłanki polityki RIS3 Usprawnienie procesu innowacji, Ustanowienie innowacji priorytetem dla wszystkich regionów, Ukierunkowanie na inwestycje i tworzenie synergii, Usprawnianie zarządzania i większe angażowanie partnerów. Bez smart specialisation strategies polskie regiony nie mogą liczyd na znaczne fundusze UE Źródło:

54 Dziękuję za uwagę

55 Dziękuję za uwagę