Social functioning of human being in a modern reality Społeczne funkcjonowanie człowieka w złożonej współczesnej rzeczywistości
|
|
- Helena Cieślik
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie tg@wsge.edu.pl Journal of Modern Science tom 2/29/2016, s Social functioning of human being in a modern reality Społeczne funkcjonowanie człowieka w złożonej współczesnej rzeczywistości Dla nowoczesnej duszy ( ) nic nie jest tak niemożliwe, jak nawiązać łączność z duszą człowieka mieszkającego za najbliższym rogiem ulicy. (R. Musli) Abstract The article addresses the problems connected with changes in contemporary societies. These changes are caused by the development of modern civilization. Changes and dilemmas can be seen especially in social relations and social functioning. Areas which may lead to major changes and threats are: preferred systems of values, family life, teacher-student relationships, interpersonal communication, field work and management. Education may play a significant large role here. Streszczenie W artykule poruszono problematykę związaną ze zmianami w społeczeństwach współczesnych. Zmiany te powodowane są przez rozwój dzisiejszej cywilizacji. Zmiany i dylematy widoczne są zwłaszcza w relacjach społecznych i funkcjonowaniu społecznym. Obszary, w których może dojść do największych zmian i zagrożeń, to: preferowane systemy wartości, życie rodzinne, relacje nauczyciel i uczeń, komunikacja interpersonalna, dziedziny pracy i kierowania. Dużą rolę może tu odegrać edukacja. Keywords: education, society, social functioning, family, social relations Słowa kluczowe: wychowanie, społeczeństwo, funkcjonowanie społeczne, rodzina, relacje społeczne Journal of Modern Science tom 2/29/
2 Wprowadzenie Truizmem jest twierdzenie, że człowiek jest istotą społeczną. Opisano już dokładnie wiele doświadczeń i eksperymentów świadczących o naszej społecznej naturze. I nie trzeba specjalnych dowodów, aby być przekonanym, że człowiek może efektywnie żyć, rozwijać się i funkcjonować tylko w kontaktach oraz relacjach z innymi ludźmi. To posługiwanie się przez człowieka językiem, komunikacja interpersonalna, zamierzone i niezamierzone działania wychowawcze, różne obszary socjalizacji pozwalają na tworzenie i rozwój osobowości człowieka od najmłodszych lat. Współczesne cywilizacje dysponują takimi systemami kształcenia i wychowania, które w szerokim aspekcie wykorzystują społeczny charakter międzyludzkich kontaktów. I jeżeli nawet pojawiają się tu i ówdzie stwierdzenia, że współczesna szkoła nie wychowuje, to w rezultacie najprawdopodobniej chodzi o brak bliżej określonych efektów wychowawczych lub też brak efektów oczekiwanych, zgodnych z celami wychowania. Ciągłe poszukiwanie i doskonalenie systemów wychowawczych pozwala na wprowadzanie coraz to nowszych zasad, metod i środków, nie mówiąc już o konieczności ciągłego zmieniania i dopasowywania celów wychowania. Są one bowiem uzależnione od sytuacji ekonomicznej, społecznej i politycznej danego społeczeństwa. I chociaż spotyka się wiele kontrowersyjnych poglądów dotyczących związku nauki i wychowania z polityką, trudno przewidywać w najbliższym czasie inne rozwiązania. Toczący się dyskurs o dobrej zmianie w edukacji, proponowane zmiany, które mają zostać wprowadzone, być może przyniosą efekty w dłuższym okresie. Nie wiadomo też, czy wszystkie proponowane zmiany i rozwiązania uda się wprowadzić, a życie społeczne toczy się nadal i zwłaszcza młodzi ludzie doświadczają różnorodnych problemów związanych z wchodzeniem w dorosłe życie, które nie były znane starszym generacjom. Bywa też i tak, że młoda osoba często pozostaje sama wobec trudności otaczającego ją świata, co może stać się źródłem poczucia osobistego niespełnienia, a nawet poczucia egzystencjalnego zagrożenia. Część młodych nie jest w stanie podołać nadmiernym wymaganiom społeczeństwa, presji otoczenia na osiąganie sukcesu, przy minimalistycznych nieraz postawach preferowanych przez środowisko rówieśnicze. Wprowadzone w okresie transformacji pojęcie wyścig szczurów, niezbyt chętnie analizowane przez twórców postnowoczesnych teorii zarządzania, wskazywało jednak na nie 12 Journal of Modern Science tom 2/29/2016
3 SPOŁECZNE FUNKCJONOWANIE CZŁOWIEKA W ZŁOŻONEJ WSPÓŁCZESNEJ... zawsze pozytywne zjawiska występujące w funkcjonowaniu dużych organizacji czy korporacji. Jako zjawisko negatywne wspomnieć tu także należy o braku czytelnych norm społecznych, braku wsparcia ze strony starszych dorosłych i osłabieniu więzi rodzinnych (por. Liberska, Malina, Suwalska-Barancewicz, 2013). Rozwijające się demokracje uważają, że oddanie władzy ludziom, samorządom lokalnym i powołanie kolejnych organizacji pozarządowych rozwiąże wszystkie polityczne i ekonomiczne problemy, że zmieni również kontekst i formy wychowania. Powstaje tu jednak wiele pytań, a nawet dylematów, które wymagają przede wszystkim ustalenia, do jakich celów wychowywać dzisiejszego ucznia dorosłego człowieka przyszłości. Sformułowany tytuł artykułu sugeruje, że już obecnie pojawiają się sytuacje, które mogą stworzyć w przyszłości różnorodne niedomówienia i problemy dotyczące podstawowych, społeczno-psychicznych relacji między ludźmi. Nie jest oczywiście możliwe w jednym artykule zaproponowanie rozwiązań wszystkich problemów, które stwarzają owe dylematy, niemniej jednak warto zastanowić się nad współczesnymi społeczeństwami, których zawirowania rozwojowe przewidywane były dużo wcześniej przez wielu autorów, jak chociażby A. Tofflera. Punktem wyjścia do przedstawionych rozważań niech będzie pytanie stanowiące zarazem problem do głębszych rozważań: czy człowiek może niezawodnie i efektywnie funkcjonować sam? Pozornie wydaje się, że przyszłość niesie tak dużo nowości i nowoczesności, że styl naszego życia musi ulec zmianie. Jeżeli założyć, że wszystkie owe nowości służyć mają człowiekowi, to możemy przypuszczać, iż nawet w pojedynkę człowiek potrafi być samowystarczalny i niezależny od drugiego człowieka. Scenariusz taki podsuwają różnego rodzaju pomysły i nowości techniczne. Kilka przykładowych to: 1. Dynamiczny rozwój Internetu, który trwa nadal i wprowadza ciągle nowe możliwości (np. przechowywanie nie tylko zbiorów, ale także programów poza jednostką centralną w tzw. chmurze), pozwala już w tej chwili na: natychmiastowy, samodzielny, i praktycznie z każdego miejsca na ziemi, dostęp do szerokiego spektrum informacji; tworzenie grup dyskusyjnych i wymianę poglądów bez konieczności bezpośredniego kontaktu z innymi; organizowanie różnego rodzaju artykułów z dostarczeniem do domu; przesyłanie konkretnym lub anonimowym odbiorcom informacji (nieraz bardzo obszernych materiałów) praktycznie bez wychodzenia z domu. Jeżeli jednak Journal of Modern Science tom 2/29/
4 przyjrzeć się bliżej powyższym czynnościom, okaże się, że prawie każdy autor publikacji lub informacji zamieszcza swoje dane, a często także zdjęcie oraz prośbę o opinie i uwagi, co świadczy jednak o poszukiwaniu kontaktu z drugą osobą często istniejącą (przynajmniej przez jakiś czas) tylko w wyobraźni autora (Badźmirowska-Masłowska, 2014). 2. Tak zwana technika multimedialna usiłuje być całym systemem dydaktycznym, dostarczając w sposób polisensoryczny informacji z wielu różnych dziedzin, począwszy od encyklopedii, a skończywszy na dziełach literatury zawartych na płytach kompaktowych lub innych zewnętrznych nośnikach informacji odtwarzanych najczęściej w komputerze multimedialnym. 3. Rozwój telefonii komórkowej pozwala na praktycznie nieograniczone czasem i przestrzenią kontakty z innymi ludźmi. W kontakcie tym nie występują jednak bezpośrednie interakcje i brak jest podstawowych obszarów komunikacji pozawerbalnej. 4. Zmniejszające się zatrudnienie powoduje, że coraz mniejsze grupy ludzi biorą udział we wspólnej pracy wymagającej bezpośrednich interakcji. A różnorodne futurologiczne koncepcje przewidują dalszą automatyzację i robotyzację produkcji, co stworzy problem bezczynności i braku mobilności wielu ludzi. 5. Daje się również zauważyć radykalną zmianę poglądów związanych z problemami wojny i utrzymania pokoju światowego. Wydaje się, że po zmianach ustrojowych w dawnej socjalistycznej i komunistycznej części świata inaczej wygląda zagrożenie wybuchem wojny światowej, a powstające liczne konflikty lokalne wymagają innego reagowania społeczności światowej. Ten powtarzany slogan nie jest chyba jednakowo rozumiany, a różne organizacje międzynarodowe interpretują go często na swój sposób. Relacje społeczne w różnych obszarach funkcjonowania człowieka Relacje między współczesnymi społeczeństwami są także bardzo złożone. Dzisiaj układ cywilizacji świata przedstawia się inaczej. Zmierzamy ku całkowicie odmiennej strukturze władzy, która nie tworzy świata rozciętego na dwoje, lecz świat wyraźnie rozdzielony na trzy kontrastowe i rywalizujące ze sobą cywilizacje. Symbolem pierwszej jest nadal motyka, drugiej taśma montażowa, trzeciej zaś komputer. Państwa trzeciej fali sprzedają światu informacje, jak też innowacje, 14 Journal of Modern Science tom 2/29/2016
5 SPOŁECZNE FUNKCJONOWANIE CZŁOWIEKA W ZŁOŻONEJ WSPÓŁCZESNEJ... metody zarządzania, kulturę i kulturę masową, nowoczesne technologie, oprogramowanie, modele edukacji, techniki szkoleniowe, opiekę medyczną, usługi finansowe i wiele, wiele innych usług. Jedną z tych usług może się okazać ochrona wojskowa, oparta na najlepszych siłach zbrojnych krajów trzeciej fali. Zasadniczą częścią teorii A. Tofflera jest teza o falach cywilizacyjnych, zgodnie z którą w dotychczasowej historii nastąpiły trzy przełomowe okresy, z czego każdy kolejny zastępował poprzedni. Ilustruje to metafora fal, gdzie każda następna wchłania wcześniejszą, każda kolejna fala ma silniejszą od poprzednich moc. Pierwszą falą wyróżnioną przez Tofflera jest fala agrarna, drugą fala przemysłowa (industrialna), a trzecią fala współczesna (postindustrialna). Posługując się językiem Tofflera, można powiedzieć, że uderzenia fali o falę wywołują potężne przeciwprądy, co w realnym świecie oznacza konflikty i wojnę. Zdaniem autora do takich konfliktów dochodziło już wielokrotnie, a za przykłady podaje on między innymi wojnę secesyjną w Stanach Zjednoczonych, jako odzwierciedlenie starcia się fali agrarnej z przemysłową, czy wojnę w Zatoce Perskiej, jako starcie się fali przemysłowej z postindustrialną (por. A. i H. Toffler, 1998). Ale rzeczywistości społecznej nie można tak jednoznacznie interpretować. Jak w tym kontekście traktować bowiem wyniki badań mówiące, że współczesny człowiek w ciągu 15 minut idący ul. Marszałkowską spotyka więcej osób niż w wiekach średnich w ciągu całego życia? A jak traktować systematyczne przeciążanie różnorodnymi bodźcami naszych receptorów i związaną z tym chęć poszukiwania ciszy i odosobnienia? Jaka hierarchia potrzeb musi istnieć u współczesnego człowieka, aby choć w przybliżeniu odpowiadała hierarchii potrzeb A. Maslowa (Maslow, 2016)? Jaki więc ma być ten człowiek przyszłości i czy będą mu niezbędne społeczne relacje? Są to pytania, na które trzeba jak najszybciej odpowiedzieć, jeżeli mamy zajmować się wychowaniem dla przyszłości, tzn. kształtowaniem i umożliwianiem rozwoju dzisiejszego wychowanka z myślą o jego funkcjonowaniu w przyszłości. Przede wszystkim założyć należy, że człowiek nadal pozostanie istotą społeczną i nie potrafi przestawić się na działanie w odosobnieniu. Jak stwierdza J. Kozielecki, w miarę poprawy sytuacji materialnej społeczeństw i zapewnienia bezpieczeństwa, zwiększa się potrzeba głębszych kontaktów międzyludzkich. Więzy interpersonalne, partnerstwo, przyjaźń i solidarność zajmują coraz wyższą lokatę na indywidualnej skali wartości (Kozielecki, 1996, s. 238). I trudno Journal of Modern Science tom 2/29/
6 się dziwić, że w sytuacji zabezpieczonego bytu materialnego pozostają nadwyżki energii, którą człowiek może właśnie skierować na zintensyfikowanie życia społecznego, umacnianie więzi emocjonalnych z drugim człowiekiem. I jeżeli nawet nie zawsze tak się dzieje, jest to optymistyczny akcent potencjalnych możliwości, które zostaną wykorzystane w przyszłości. Stanie się tak tylko wtedy, jeżeli nie zostaną one zaprzepaszczone w różnorodnych meandrach życia społecznego. Prowadzone w różnych wariantach badania psychologiczne, np. obserwacje kosmonautów, pilotów jednomiejscowych samolotów, zachowanie się uczestników wypraw arktycznych czy himalaistów, dowodzą, że działanie człowieka w izolacji społecznej powoduje różnego rodzaju negatywne zjawiska w psychice. Chociaż są na świecie pewnego rodzaju grupy społeczne, np. zakony, których członkowie przebywają nie tylko w pełnej izolacji od świata zewnętrznego, ale także od siebie, tak czy inaczej jednak nie brak jest dowodów na występowanie różnorodnych zagrożeń człowieka pozbawionego kontaktów społecznych, czy też mówiąc inaczej człowieka osamotnionego społecznie. Wieloma z tych zjawisk zajmuje się psychologia społeczna, która obejmuje takie zjawiska, jak: różnice kulturowe, altruizm i zachowania prospołeczne, agresja, psychologia konfliktu oraz problematyka wojen i pokoju. Analizuje ona te zjawiska nie tylko na podstawie charakterystyki psychologicznej ludzi, lecz także ich społecznego funkcjonowania (por. Zimbardo, Gerrig, 2012). Warto podjąć rozważania w pięciu obszarach funkcjonowania człowieka, w których może wystąpić najwięcej dylematów, problemów i zjawisk lub procesów niewiadomych. Obszary te związane są ściśle z aspektami pedagogicznymi, psychologicznymi i socjologicznymi. Zostały one nazwane następująco: 1. Preferowany system wartości. 2. Życie rodzinne. 3. Nauczyciel i uczeń. 4. Komunikacja międzyludzka. 5. Praca i kierowanie. Preferowany system wartości. Jeżeli mamy mówić o wychowaniu dla przyszłości, musimy zacząć od propozycji hierarchii wartości, jaką poprzez wychowanie należałoby kształtować. W procesie wychowania ważna jest bowiem pielęgnacja sfery biologicznej, ale najważniejsze są te obszary psychiki, które warunkują zachowanie się człowieka. Jak stwierdza wielu autorów zaj- 16 Journal of Modern Science tom 2/29/2016
7 SPOŁECZNE FUNKCJONOWANIE CZŁOWIEKA W ZŁOŻONEJ WSPÓŁCZESNEJ... mujących się problematyką wychowania (por. Sujak, 1989, s. 58), najważniejszym obszarem w procesie wychowania jest przekazywanie systemu wartości. I chociaż nie jest to najnowsze ani odkrywcze stwierdzenie, mechanizm ten jest niesłychanie ważny dla wychowania oraz społecznego funkcjonowania człowieka. Każdy żywy, wyżej zorganizowany organizm przychodzi na świat z pewnym wrodzonym systemem wartości. Jest to system prosty (żeby nie powiedzieć prymitywny), pozwalający na określenie tego, co przykre lub przyjemne, szkodliwe bądź korzystne dla organizmu, interesujące poznawczo lub nudne. I większość żywych istot pozostaje z takim systemem wartości, z wyjątkiem człowieka, który od najmłodszych lat uczestniczy w świecie wartości stworzonych i modyfikowanych przez człowieka. Podejrzewać należy, że w tym złożonym systemie młody człowiek nie potrafiłby sam się rozeznać, gdyby nie był poddany procesowi wychowania. W tym to właśnie procesie człowiek uczy się umiejętności widzenia ważności i jakości przeżywania wartości ludzkich. Jest to jednoczesne przekazywanie (pokazywanie, ukazywanie) pewnej skali, hierarchii, uszeregowania według ważności tych wartości. Jeżeli jest to tak ważny obszar wychowania dla przyszłości, warto może przyjrzeć się bliżej, jak to się dzieje. Pierwszą hierarchię wartości przyjmuje człowiek biernie, w rodzinie i w kontakcie z najbliższymi. Nie bez powodu do dzisiaj funkcjonują dawne przysłowia, np.: Niedaleko pada jabłko od jabłoni czy też Czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci. Ta pierwsza skala przyjęta przez dziecko jest przez wiele lat jedyna i absolutna. Obserwowane od okresu niemowlęctwa odruchy zachwytu i niechęci, wypowiadane oceny aprobaty i potępienia, akcentowanie przez otoczenie tego, co dobre, i negowanie innego wytwarzają w młodym człowieku przekonanie o jasnym i klarownym świecie wartości. Dopiero znacznie później, w miarę usamodzielniania, dziecko lub młody człowiek spotyka się z innym systemem wartości. I jeżeli stać ich już na refleksję, porównanie i samodzielną analizę, może się zdarzyć, że dotychczasowa ich skala wartości, przyjęta biernie w dzieciństwie, ulega kompromitacji na korzyść nowo poznanej. Są to zjawiska znane, zbadane, chociaż w praktyce wychowawczej nie zawsze wykorzystywane. Wydaje się, że obecna zmiana systemowa wymaga szczególnej analizy tego problemu. Byłoby znacznie lepiej dla przyszłościowego funkcjonowania człowieka, aby nie musiał on odrzucać hierarchii wartości ułożonej Journal of Modern Science tom 2/29/
8 i utworzonej właśnie teraz, aktualnie. Aby mógł przejąć taki system wartości, który pozwoli mu efektywnie funkcjonować w społeczeństwie przyszłości. Jaki powinien to być system? Taki, żeby pozwolił odróżnić dobro społeczne, akcentował wartości ogólnoludzkie, aby nasze wnuki mogły bez problemów odnaleźć się w przyszłej rzeczywistości (zob. Such-Pyrgiel 2012:77 91; Such- Pyrgiel 2015a:20 23). Życie rodzinne. Pierwszym poziomem społecznego funkcjonowania człowieka jest rodzina. Współczesne cywilizacje bardzo różnie podchodzą do kultywowania tej instytucji. Nie ulega wątpliwości, że sprawy rozgrywające się wokół współczesnej rodziny wpłyną zapewne na przyszły jej obraz oraz społeczne funkcjonowanie w tej specyficznej komórce (por. Such-Pyrgiel 2015b:13-34). Od rodziny zależy w rezultacie usamodzielnienie się człowieka. Chociaż na początku człowiek wchodzi w życie rodzinne, jako nieświadomy swej roli przybysz niezdolny pojąć, jakie znaczenie ma dla tych, których zastał, którzy go przyjęli, zrodzili (Sujak, 1989, s. 170), to od jakości funkcjonowania rodziny zależy, jak szybko mały człowiek stanie się mniej lub bardziej samodzielny i rozpocznie funkcjonowanie na innych poziomach struktur społecznych. Moment usamodzielnienia się może wywołać sytuację kryzysową w życiu rodziny. Z różnych powodów proces wychowania odbywa się nie tylko w sposób celowy i kontrolowany przez rodziców, ale także w sposób niekontrolowany poza domem przez szkołę, organizacje młodzieżowe, grupy rówieśnicze itp. Dziecko bardzo szybko przyswaja sobie umiejętności korzystania z możliwości, jakie daje mu przebywanie poza rodziną i domem. Często okazuje się, że to nie rodzice są dla dziecka ideałem i to nie im chce dorównać, aby kontynuować rozpoczęte przez nich dzieło. Aby dzisiejsze dzieci mogły, jako dorośli, efektywnie funkcjonować w przyszłości, potrzebne wydaje się założenie, że dzieci powinny prześcignąć swoich rodziców w rozwoju. I to zarówno w rozwoju intelektualnym, jak i materialnym, poziomie wykształcenia oraz pozycji społecznej. To prześcignięcie, jeżeli ma ułatwić efektywność społecznego funkcjonowania w warunkach przyszłości, powinno dotyczyć głównie takich obszarów, jak: dążenie do partnerstwa, dążenie do dojrzałości osobowościowej, akceptowanie inności drugich, wyzwolenie się z dominacji mechanizmów obronnych. 18 Journal of Modern Science tom 2/29/2016
9 SPOŁECZNE FUNKCJONOWANIE CZŁOWIEKA W ZŁOŻONEJ WSPÓŁCZESNEJ... Dążenie do partnerstwa może odgrywać bardzo dużą rolę w warunkach, w których wiele obszarów działania człowieka będzie w wysokim stopniu zinstrumentalizowanych, poddanych ścisłym regułom, przepisom oraz kontroli. I być może nie kontroli innych ludzi, ale kontroli automatów i komputerów. Może się okazać, że brak umiejętności partnerskich uniemożliwi człowiekowi odnalezienie drogi wyjścia z sytuacji kryzysowych, w których może się znaleźć (zob. Such-Pyrgiel 2015a: 25-26). Dojrzałość osobowościowa powinna umożliwić osiągnięcie niezależności wewnętrznej związanej z samodzielnością. Wbrew potocznym opiniom funkcjonowanie społeczne, a zwłaszcza aktywność społeczna, będzie w przyszłych strukturach wymagać dużej samodzielności, innowacji oraz umiejętności organizacyjnych. Dojrzałość osobowościowa wiąże się bezpośrednio z umiejętnością akceptowania drugiego człowieka bez stawiania mu warunków, jaki ma być i jak ma się zmienić. Pojawiająca się różnorodność oddziaływań wychowawczych, możliwość uczestniczenia w kulturze masowej powodują kształtowanie się różnych systemów wartości i preferencji. Ci bardzo różni w przyszłości ludzie (pomimo dążeń do integracji, normalizacji, standaryzacji itp.) będą się spotykać bardzo często i w różnych sytuacjach. Jeżeli mają wspólnie funkcjonować, muszą umieć zaakceptować siebie i drugich takimi, jakimi oni są. A patrząc na nasilające się problemy imigracyjne, można z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, że ta przyszłość w zasadzie już nadeszła. Znane w psychologii zjawisko mechanizmów obronnych funkcjonuje najczęściej na poziomie podświadomości, utrudniając człowiekowi obiektywny i rzetelny kontakt z rzeczywistością. Przyszły świat powinien być wolny od niedomówień i zafałszowań wywoływanych przez te mechanizmy, ponieważ powinien być spostrzegany realnie i racjonalnie. W obszarze kontaktów z innymi ludźmi może to być szczególnie trudne, ponieważ występować tu może z ich strony celowe i świadome zaciemnianie rzeczywistego obrazu (rzeczywistości). Wszystkie te i inne obszary psychicznej struktury człowieka wpływać będą na jego społeczne funkcjonowanie (Pokruszyński, 2013). Aby mu sprostać, człowiek będzie musiał ponosić wiele wysiłków, starań i zaangażowania, począwszy od różnorodnych struktur psychicznych kształtowanych najwcześniej w rodzinie. Nauczyciel i uczeń. Pomimo różnorodnych koncepcji deskolaryzacji i propozycji utworzenia społeczeństw bez szkoły, koncepcje te nie znalazły Journal of Modern Science tom 2/29/
10 jeszcze szerszego zastosowania. Należy przypuszczać, że pomimo zdecydowanego rozwoju mass mediów i multimediów, szybkości transmisji informacji, rosnących możliwości porozumiewania się na odległość istniejące struktury edukacyjne pozostaną, chociaż pewnie w innej zmodyfikowanej postaci. A w strukturach tych podstawowe obszary społecznego funkcjonowania dotyczyć będą relacji nauczyciel uczeń. Można zapewne rozważać problem, jaki powinien być nauczyciel, a jaki uczeń przyszłości. Nie ulega jednak wątpliwości, że w dalszym ciągu będą to dwa najważniejsze elementy systemu wychowania. Rozpatrując społeczne funkcjonowanie nauczyciela, uwzględnić trzeba fakt, że pomimo rzetelnej pracy i dużego wysiłku nie zawsze będzie mógł obserwować pozytywne efekty swojej pracy. Może się coraz częściej zdarzać, że jego wychowankowie nie będą w stanie poradzić sobie z nową rzeczywistością, a czasami nawet będą za to winić szkołę (a pośrednio i swoich nauczycieli). Ten twórczy układ interpersonalny, zwany dawniej mistrz uczeń, nie zawsze się sprawdza obecnie i prawdopodobnie nie zawsze się sprawdzi w przyszłości. Po czyjej stronie stoi wina i niedopatrzenia, trudno jednoznacznie odpowiedzieć. Podkreślić jedynie trzeba zagrożenia, które coraz wyraźniej powstają zarówno po jednej, jak i po drugiej stronie omawianego układu. Zagrożenia te wiążą się ze zjawiskiem wyobcowania pewnych grup dzieci i młodzieży, lansowania kultury prefiguratywnej, regresji osobowości, nerwic, zaburzeń emocjonalnych oraz często funkcjonujących, niesprawdzonych dotychczas nowych systemów wartości. Weryfikacja tych systemów musi nastąpić jak najszybciej, ponieważ nie jest pewne, że w nowych nieznanych nam jeszcze warunkach muszą zostać odrzucone. Często zbyt łatwo skłonni jesteśmy odrzucać to, co nowe, i dotyczy to także nauczycieli. Do precyzyjnego określenia celów nauczania, a zwłaszcza wychowania, konieczna jest z jednej strony dogłębna analiza istniejącej rzeczywistości oraz z drugiej strony uwzględnienie trendów i koncepcji rozwojowych. Jest oczywiste, że nie robi tego indywidualnie każdy nauczyciel. Są pewne priorytety, wskazówki, standardy czy też po prostu podstawa programowa ukierunkowująca każdego nauczyciela w zakresie osiągania celów nauczania i wychowania. Również w obszarze szkolnictwa wyższego wprowadzono, w miejsce standardów dla poszczególnych kierunków studiów, Krajowe Ramy Kwalifikacyjne zawierające zestaw efektów w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych. 20 Journal of Modern Science tom 2/29/2016
11 SPOŁECZNE FUNKCJONOWANIE CZŁOWIEKA W ZŁOŻONEJ WSPÓŁCZESNEJ... Tym to właśnie określonym efektom kierunkowym i przedmiotowym podporządkowany jest proces organizacji i realizacji studiów wyższych. Jaka jest więc rola nauczyciela (bez względu na poziom edukacji) w rozwiązywaniu nowych problemów związanych z przygotowaniem swoich wychowanków do nowej rzeczywistości? Różne projekty reform oświatowych wytyczają ogólne zasady nowych rozwiązań z przedstawianą w tych reformach nową rolą nauczyciela. Wydaje się, że dominować tu będzie rola organizatora edukacji, przewodnika swoich wychowanków po meandrach nie tylko wiedzy, ale także umiejętności. Umiejętności zarówno zawodowych, instrumentalnych, pozwalających na odnalezienie swojego miejsca w przyszłej rzeczywistości, jak i umiejętności współżycia społecznego. To właśnie nauczyciel zaraz po rodzicach może swoim osobistym przykładem regulować, zmieniać i kształtować odpowiednie przekonania. Przekonania, z którymi dzisiejsi uczniowie wejdą w dorosłe życie w zupełnie innych warunkach. Jak stwierdza J. Rudniański, organizacje natury zawodowej będą funkcjonowały tym efektywniej, im więcej będą posiadać nie tylko dobrze przygotowanych zawodowo członków, ale także posiadających określone przekonania i postawy (Rudniański, 1985, s ). W obecnych relacjach nauczyciel uczeń uwzględniane być musi kształtowanie umiejętności tworzenia orientacji w środowisku (otoczeniu) społecznym, a także umiejętności komunikowania się z tym środowiskiem. Komunikacja międzyludzka. Przyszłościowym dylematem społecznego funkcjonowania człowieka będzie prawdopodobnie duże zróżnicowanie komunikacji międzyludzkiej. Z jednej strony będzie można bardzo łatwo i bez przeszkód porozumiewać się na duże odległości, a z drugiej przekazywać informacje bezpośrednio głosem, oczekując natychmiastowej reakcji odbiorcy lub przekazując teksty, faksy, pliki komputerowe bądź inne materiały z informacjami przeznaczonymi dla określonego lub anonimowego odbiorcy, nie znając jego opinii na temat przekazanych informacji. W coraz dostępniejszym Internecie już teraz umieszcza się różnego rodzaju materiały ogólnodostępne lub zaadresowane do konkretnych grup osób. Może to wpływać na poczucie utraty swoich wytworów, z których korzystać mogą prawie wszyscy w sensie pozytywnym, ale istnieje także możliwość ich negatywnej oceny bez konieczności powiadamiania o tym autora. Journal of Modern Science tom 2/29/
12 Odwołując się do teorii społecznego komunikowania, np. teorii reguł społecznych D. Crushmana, podkreślić należy znaczący wpływ obrazu samego siebie na proces komunikacji między ludźmi. Podkreślić tu należy także, iż obraz ten powstaje w dużej mierze w procesie bezpośrednich relacji międzyludzkich, co dość powszechnie utrudniają nowoczesne środki komunikacji społecznej. Na komunikacyjny zakres obrazu samego siebie składają się m.in.: autoidentyfikatory, autoewaluacje, przekonanie o swoich możliwościach. Jak stwierdza wielu autorów zajmujących się relacjami interpersonalnymi, obraz samego siebie wpływa zasadniczo na aktywność komunikacyjną poszczególnych jednostek. Osoby o szeroko rozumianym pozytywnym obrazie samego siebie zasadniczo lepiej funkcjonują w obrębie szerszego audytorium, posiadają większe umiejętności kierowania autoekspresją i poziomem lęku, potrafią lepiej wczuwać się w rolę słuchaczy, a także obserwować ich reakcje i zachowania (Nęcki, 1996, s. 43 i n.). Jeżeli funkcją komunikacji jest m.in. ułatwianie działań koordynacyjnych we wszelkich rodzajach działalności ludzkiej (co w przyszłości może nabierać coraz większego znaczenia), efektywność komunikacyjna w sensie psychologicznym nie może być nieuwzględniana. Zasygnalizowana powyżej sytuacja związana z nowoczesnością technicznych środków komunikacyjnych wcale nie będzie sprzyjała psychologicznej efektywności komunikacji. Występować mogą następujące sytuacje psychologiczne: brak będzie natychmiastowej reakcji zwrotnej odbiorcy (słownej, pozawerbalnej, zachowaniowej itp.); b ędzie występowała duża anonimowość nadawcy, co może utrudniać jego identyfikowanie się z przekazywanymi materiałami lub informacjami; pojawiać się może obawa, aby informacja nie dostała się w niepowołane ręce, nie została wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem czy też nie została negatywnie oceniona przez anonimowych odbiorców. Zarówno Internet, jak i rozwijające się usługi telefonii komórkowej jeszcze bardziej mogą te zjawiska potęgować. 22 Journal of Modern Science tom 2/29/2016
13 SPOŁECZNE FUNKCJONOWANIE CZŁOWIEKA W ZŁOŻONEJ WSPÓŁCZESNEJ... Przedstawione problemy komunikacji międzyludzkiej mogą być tylko jednym z dylematów społecznego funkcjonowania człowieka. Nasz system edukacyjny, jeżeli ma przygotować swoich uczestników do radzenia sobie z podobnymi problemami, powinien je uwzględniać na różnych płaszczyznach. Ponieważ pozorne ułatwienia komunikacji interpersonalnej mogą okazać się barierami w tym obszarze społecznego funkcjonowania człowieka, który jest ważny w naszym europejskim systemie wartości i do którego przywiązujemy istotną wagę (umiejętność komunikowania się i wymiany informacji, korzystanie z informacji i komunikatów wysyłanych przez innych ludzi itp.), wydaje się, że jest to jeden z głównych warunków oficjalnego funkcjonowania w różnych rodzajach pracy i na różnych stanowiskach, a także kryteriów oceny przygotowania zawodowego. Praca i kierowanie. Pomimo futurologicznych przewidywań dotyczących zmiany charakteru pracy i jej roli w życiu człowieka, współczesne doświadczenia są co najmniej niejednoznaczne. W zdecydowanej większości sytuacji praca nadal jest powiązana z czynnikami ekonomicznymi, warunkując określony poziom życia ludzi. Rzadko kiedy bywa więc niewymuszona koniecznością. Chociaż w wielu teoriach praca jawi się jako czynnik warunkujący samospełnienie i samorealizację osobowości człowieka, nie zawsze jest to podstawowy i główny jej cel. Trudno jednoznacznie odpowiedzieć, jak będzie w przyszłości, ale należy przypuszczać, że nie nastąpią w tym zakresie radykalne zmiany. Tym bardziej że obecnie nawet w wysoko rozwiniętych krajach zachodnich problem poszukiwania pracy i bezrobocia staje się dość powszechny, nie ze względu na potrzeby samorealizacji. W sytuacji pracy zachodzi wiele procesów i zjawisk, które wymagają psychologicznej analizy i interpretacji. Zaliczyć tu można zagadnienia wpływu społecznego i skuteczności technik wpływu społecznego, funkcjonowania człowieka w warunkach nacisku ze strony innych ludzi, atrakcyjności pracy i klimatu organizacyjnego oraz inne (Mundal, Doliński, 2015). Z tego też powodu praca zyskuje zupełnie psychologiczny wymiar i wbrew przewidywaniom nie jest traktowana jako dobrodziejstwo pozwalające na uaktywnienie czynników służących dynamizowaniu rozwoju osobowości człowieka. Możemy się raczej spotkać z opiniami o pracy uciążliwej i nudnej czy zrutynizowanej niż o pracy twórczej, spokojnej i satysfakcjonującej. Współczesny człowiek jest najczęściej zadowolony z każdego weekendu i możliwości przerwy w pracy, z wyjątkiem być może tzw. pracoholików. Cza- Journal of Modern Science tom 2/29/
14 sami nawet nasz stosunek do pracy wygląda tak, jak w starej anegdocie. Mały chłopiec, który nie bardzo lubił jeść, a jego rodzice zmartwieni jego brakiem apetytu różnymi metodami zmuszali go do jedzenia, zapytał w końcu zrezygnowany, dlaczego znowu musi jeść. Usłyszał w odpowiedzi od rodziców, że musi jeść dlatego, żeby był silny i zdrowy. Zapytał więc, dlaczego ma być silny i zdrowy, i usłyszał odpowiedź, że musi być silny i zdrowy, aby mógł dużo pracować. A kiedy zapytał, dlaczego ma dużo pracować, usłyszał: jak będziesz dużo pracował, będziesz miał dużo pieniędzy, za które będziesz mógł kupić sobie dużo jedzenia. Zamknięte koło, które nie zawsze można opuścić, a właściwie dzisiejsza sytuacja pokazuje, że każdy człowiek w pewnym przynajmniej zakresie kręci się w podobnym kole związanym z pracą i jej uwarunkowaniami (Szejniuk, 2014). Dość trudno również przewidzieć, jak będą wyglądały w przyszłości relacje interpersonalne związane z pracą. Jest jednak pewne, że nie będą to relacje proste i społeczne funkcjonowanie człowieka w tym obszarze może być utrudnione co najmniej z dwóch powodów: a) przy niemożności zapewnienia ogólnego i łatwego dostępu do pracy wystąpić może głębokie ekonomiczne rozwarstwienie społeczeństw, co może zakłócać lub nawet uniemożliwiać poprawne relacje interpersonalne pomiędzy tym grupami; b) postępująca złożoność pracy wymagać będzie precyzyjnego synchronizowania różnorodnych działań, co będzie wymagać idealnych wręcz kontaktów międzyludzkich i niezawodnych, nie tylko w sensie technicznym, ale także psychologicznym, kanałów przekazywania informacji. Może więc powstać dylemat wynikający z ważności grup ludzi wykonujących określone czynności, dysponujących określonymi informacjami czy też przekazujących te informacje w poszczególnych systemach. Znane z historii grupowe czynności niezbędne i konieczne do wykonania określonej pracy mogą mieć w przyszłości mniejsze znaczenie ekonomiczne. Technizacja i automatyzacja wielu dziedzin produkcji nie wymaga bezpośredniego kontaktu poszczególnych operatorów uczestników pracy. Chociaż w relacjach pośrednich (etap przygotowania, projektowania, synchronizowania) może brać udział większa ilość ludzi z różnych specjalności, nie muszą to 24 Journal of Modern Science tom 2/29/2016
15 SPOŁECZNE FUNKCJONOWANIE CZŁOWIEKA W ZŁOŻONEJ WSPÓŁCZESNEJ... być jednak interakcje bezpośrednie, występowanie i działanie twarzą w twarz, mogą także występować większe odległości przestrzenne. Problemy te wydają się niezmiernie istotne w dążeniach do zjednoczenia się Europy. Pomimo pozytywnych argumentów dotyczących połączenia sił obronnych czy ekonomicznych, nie brakuje różnorodnych barier psychologicznych. Potrzeby, motywy i oczekiwania są dość różne w poszczególnych społeczeństwach. Zróżnicowane są także obszary inicjatywy, aktywności, zdyscyplinowania i odpowiedzialności. Wydaje się, że dylematy pojawiające się na płaszczyźnie pracy i zarządzania powinny być niwelowane poprzez budowanie podobnych hierarchii wartości pozwalających lepiej funkcjonować w przyszłościowych relacjach interpersonalnych. Podsumowanie Przedstawione obszary społecznego funkcjonowania człowieka narażone będą w cywilizacjach przyszłości na poważne zaburzenia, dylematy, trudności i problemy. Wydaje się, że niemożliwe jest nawet ogólne scharakteryzowanie społecznych struktur przyszłości. Co prawda różnego rodzaju futurologiczne wizje pozwalają na wyodrębnienie pewnych zjawisk i procesów, ale trudno wyrokować o ich przebiegu i charakterystyce. Nie wszystkie obszary zostały tu wymienione. Pozostaje cały obszar twórczości, sztuki, religii, badań i odkryć naukowych (np. osiągnięcia inżynierii genetycznej klonowanie, coraz powszechniejsza automatyzacja i robotyzacja procesów wytwórczych itp.). Jeżeli człowiek chce sobie z nimi poradzić, musi być przygotowany do podjęcia najważniejszych wyzwań przyszłości. Wyzwań, które już dzisiaj są przewidywane zarówno w sensie ich charakteru, jak i miejsca oraz czasu występowania. Jeżeli więc można przewidzieć, gdzie i jakie zagrożenia związane ze społecznym funkcjonowaniem człowieka mogą się pojawić, wszystkie struktury związane z edukacją powinny owe informacje wykorzystywać. Wdrażając je przede wszystkim w konkretnych działaniach zmniejszających i niwelujących te zagrożenia czy też przygotowujących współczesnego człowieka do skutecznego rozwiązywania problemów związanych z jego społecznym funkcjonowaniem w przyszłości. Bez względu na lansowane i uznawane teorie pedagogiczne, będzie to znaczący wkład w złożony i skomplikowany proces wychowania dla przyszłości. Journal of Modern Science tom 2/29/
16 Literatura Badźmirowska-Masłowska, K. (2013). Ochrona małoletnich w środowisku mediów audiowizualnych, Internetu i innych usług on-line przed współczesnymi zagrożeniami w świetle dokumentów Rady Europy. Wybrane aspekty prawne, Journal of Modern Science tom 1/16/2013. ISSN Kozielecki, J. (1996). Człowiek wielowymiarowy. Wyd. II, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. ISBN Liberska, H., Malina, A., Suwalska-Barancewicz, D. (red.). (2012). Funkcjonowanie współczesnych młodych ludzi w zmieniającym się świecie, Warszawa: wyd. DIFIN. ISBN Maslow, A. (2009). Motywacja i osobowość, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. ISBN Mundal, E., Doliński, D. (red.). (2015). Wpływ społeczny w sytuacjach codziennych i niecodziennych, WN PWN. ISBN Nęcki, Z. (1996). Komunikacja międzyludzka, Kraków: wyd. PSB Poznań: wyd. Kurpisz S.A. ISBN X. Pokruszyński, W. (2013). Filozoficzne aspekty bezpieczeństwa personalnego, Journal of Modern Science tom 1/16/2013. ISSN Rudniański, J. (1985). O dobrym wychowaniu i kształceniu, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. ISBN Such-Pyrgiel, M. (2015 a). Miłość, seks i małżeństwo w opiniach i życiowych planach osób żyjących w pojedynkę W: Journal of Modern Science 3/26/2015, ISSN , s Such-Pyrgiel, M. (2015 b). Rodzina i jakość jej życia we współczesnym społeczeństwie polskim. Zarys problematyki. W: Bezpieczeństwo i jakość życia we współczesnym społeczeństwie polskim. Studium interdyscyplinarne, dr hab., M. Sitek, dr M. Such- Pyrgiel, dr D. Przastek red., s , Józefów: Wydawnictwo WSGE, ISBN Such-Pyrgiel, M. (2012), System wartości osób żyjących w pojedynkę w świetle wyników badań własnych. W: w Uniwersyteckim Czasopiśmie Socjologicznym Academic Journal of Sociology nr 7/2012, Warszawa: Wyd. WNHIS UKSW. ISSN , s Sujak, E. (1989). Życie jako zadanie, Warszawa: Wydawnictwo PAX. ISBN Szejniuk, A. (2014). Równowaga praca życie osobiste, Journal of Modern Science tom 2/21/2014. ISSN Toffler, A. i H. (1998). Wojna i antywojna. Jak przetrwać na progu XXI wieku, Warszawa: Wydawnictwo Świat Książki. ISBN Zimbardo, P.G., Gerrig, E.J. (2012). Psychologia i życie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. ISBN Journal of Modern Science tom 2/29/2016
Percepcja siebie i świata uczniów z lekkim upośledzeniem umysłowym pochodzących z rodzin pełnych i niepełnych
Percepcja siebie i świata uczniów z lekkim upośledzeniem umysłowym pochodzących z rodzin pełnych i niepełnych Percepcja, czyli świadome reagowanie na bodziec zewnętrzny, umożliwia dziecku zdobywanie informacji
NAUKA DLA PRAKTYKI. Priorytety kształcenia studentów- aspekt teoretyczny i praktyczny ELŻBIETA MĘCINA-BEDNAREK
NAUKA DLA PRAKTYKI Priorytety kształcenia studentów- aspekt teoretyczny i praktyczny ELŻBIETA MĘCINA-BEDNAREK Podstawowe wyzwania i problemy polityki oświatowej wiążą się obecnie z modernizacją systemu
Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce : kwartalnik dla nauczycieli nr 4,
Ewa Dybowska "Być czy mieć" wartości w edukacji wczesnoszkolnej : recenzja książki: Beata Wołosiuk, "Wychowanie do wartości w edukacji wczesnoszkolnej", Wydawnictwo KUL, Lublin 2010 Edukacja Elementarna
Koncepcja pracy Szkoły Podstawowej im. Króla Władysława Jagiełły w Zespole Szkół w Błażowej
Koncepcja pracy Szkoły Podstawowej im. Króla Władysława Jagiełły w Zespole Szkół w Błażowej Nasza szkoła realizuje potrzeby i oczekiwania całej społeczności szkolnej i środowiska lokalnego. Kształci i
ANKIETA SAMOOCENY OSIĄGNIĘCIA KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA
Szanowny Studencie, ANKIETA SAMOOCENY OSIĄGNIĘCIA KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA bardzo prosimy o anonimową ocenę osiągnięcia kierunkowych efektów kształcenia w trakcie Twoich studiów. Twój głos pozwoli
Koncepcja pracy. Przedszkola Publicznego Nr 32. w Tarnowie. Promującego Zdrowie
Koncepcja pracy Przedszkola Publicznego Nr 32 w Tarnowie Promującego Zdrowie Koncepcja Pracy Przedszkola Publicznego Nr 32 w Tarnowie została opracowana na podstawie: 1. Rozporządzenia Ministra Edukacji
Koncepcja pracy MSPEI
Międzynarodowa Szkoła Podstawowa Edukacji Innowacyjnej w Łodzi to Szkoła Kompetencji Kluczowych posiadająca i rozwijająca nowatorskie spojrzenie na kształtowanie postaw i umiejętności zgodnie z Europejskimi
OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA. dla Programu Kształcenia. Studiów Podyplomowych. Edukacja Przedszkolna i Wczesnoszkolna.
Załącznik do uchwały nr538 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego w sprawie określenia efektów kształcenia dla studiów podyplomowych prowadzonych na Wydziale Pedagogiki, Socjologii i Nauk o Zdrowiu OPIS
PROJEKT SOCJALNY UZALEŻNIENIOM. Realizatorzy: Anna Osiewicz Aleksandra Zaborska Joanna Krzemińska Alicja Kowalska Joanna Trytek
PROJEKT SOCJALNY UZALEŻNIENIOM Realizatorzy: Anna Osiewicz Aleksandra Zaborska Joanna Krzemińska Alicja Kowalska Joanna Trytek 1. Opis problemu Rodzina winna zaspokajać potrzeby fizjologiczne jak i psychologiczne
P U B L I C Z N E G O G I M N A Z J U M im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Siemoni
P U B L I C Z N E G O G I M N A Z J U M im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Siemoni Opracowano na podstawie Ministerstwa Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 roku w sprawie nadzoru pedagogicznego.
Rodzina jako system więzi społecznych i emocjonalnych.
Rodzina jako system więzi społecznych i emocjonalnych. Rodzina jest interpersonalnym systemem stosunków wewnątrz grupowych lub systemem społecznym. Te stosunki tworzone są przez więzi społeczne i emocjonalne.
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW: PEDAGOGIKA. I. Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia wraz z uzasadnieniem
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW: PEDAGOGIKA Poziom kształcenia Profil kształcenia Tytuł zawodowy absolwenta studia I stopnia ogólnoakademicki licencjat I. Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia
PROGRAM WYCHOWAWCZY SAMORZĄDOWEJ SZKOŁY MUZYCZNEJ I STOPNIA. w JEŻOWEM
Załącznik Nr 1 do Statutu Szkoły PROGRAM WYCHOWAWCZY SAMORZĄDOWEJ SZKOŁY MUZYCZNEJ I STOPNIA w JEŻOWEM PODSTAWA PRAWNA Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej Powszechna Deklaracja Praw Człowieka Konwencja
Opis kierunkowych efektów kształcenia
Efekty kształcenia na kierunku Opis kierunkowych efektów kształcenia Odniesienie efektów kształcenia do obszaru wiedzy Filozofia bezpieczeństwa (W, Ćw, S, B) Geografia bezpieczeństwa (W, Ćw, S, B) Historia
Opis zakładanych efektów kształcenia
Załącznik do uchwały nr 218 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 18 grudnia 2013 r Nazwa kierunku studiów: Psychologia Obszar kształcenia: Obszar nauk społecznych Poziom kształceni: jednolite studia
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Wydział Nauk Społecznych. Efekty kształcenia
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Załącznik nr 74 do uchwały nr Senatu Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach z dnia 29 maja 2012 r. Efekty kształcenia dla: nazwa kierunku poziom kształcenia profil kształcenia
Promocja i techniki sprzedaży
Promocja i techniki sprzedaży Specjalność stanowi zbiór czterech kursów specjalnościowych umożliwiających studentom nabycie profesjonalnej wiedzy i szerokich umiejętności w zakresie promocji i technik
Wewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli Nowatorskie metody nauczania
Wewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli Nowatorskie metody nauczania Zapraszam na szkolenie on line prezentujące dwie nowoczesne metody pracy: coaching i mentoring. Idea i definicja coachingu Coaching,
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Psychologia potrzeb. Dr Monika Wróblewska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Psychologia potrzeb Dr Monika Wróblewska Uniwersytet w Białymstoku 10 czerwca 2010 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 1. Specyfika potrzeb
POLITOLOGIA Studia I stopnia. Profil ogólnoakademicki
Opis efektów kształcenia dla kierunku politologia I stopnia przyjętych uchwałą Rady Wydziału Nauk Politycznych w dniu 27 lutego 2012 r., zmodyfikowanych 24 września 2012 r. oraz 25 maja 2015 r. Efekty
Preambuła. Jesteśmy szkołą gwarantującą równość szans.
Preambuła Publiczna Szkoła Podstawowa nr 5 z Oddziałami Integracyjnymi w Kluczborku jest miejscem gdzie stwarza się warunki do wszechstronnego i harmonijnego rozwoju dzieci i uczniów o specjalnych potrzebach
Studia podyplomowe OLIGOFRENOPEDAGOGIKA - EDUKACJA I REWALIDACJA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH INTELEKTUALNIE (III semestr)
Studia podyplomowe OLIGOFRENOPEDAGOGIKA - EDUKACJA I REWALIDACJA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH INTELEKTUALNIE (III semestr) Termin: 25.03.2017; 22.04.2017 godz. 9:00 Czas trwania 3 semestry (kwalifikacyjne) Łączna
Zespół Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących im. Prof. Jerzego Buzka w Węgierskiej Górce
PROGRAM ROZWIJANIA KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH I PROFILAKTYKA ZACHOWAŃ AGRESYWNYCH. I. Wstęp Rozwój kompetencji społecznych jest niezbędnym czynnikiem warunkującym prawidłowe i dobre funkcjonowanie jednostki.
Uchwała Nr 50/2016. Senatu Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. z dnia 30 czerwca 2016 roku
Uchwała Nr 50/2016 Senatu Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach z dnia 30 czerwca 2016 roku w sprawie określenia efektów kształcenia przygotowujących do wykonywania zawodu nauczyciela Na podstawie
Co to jest konflikt, kiedy mówimy o konflikcie, co jest jego przyczyną?
MEDIACJE Co to jest konflikt, kiedy mówimy o konflikcie, co jest jego przyczyną? Konflikt to rozbieżność interesów lub przekonań stron. Ich dążenia nie mogą być zrealizowane równocześnie. Konflikt pojawia
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU PSYCHOLOGIA JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU PSYCHOLOGIA JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Symbol efektu kierunkowego K_W01 K_W02 K_W03 K_W04 K_W05 K_W06 K_W07 K_W08 Po ukończeniu studiów jednolitych
CHARAKTERYSTYKA DRUGIEGO STOPNIA POLSKIEJ RAMY KWALIFIKACJI DLA KIERUNKU: NAUKI O RODZINIE
CHARAKTERYSTYKA DRUGIEGO STOPNIA POLSKIEJ RAMY KWALIFIKACJI DLA KIERUNKU: NAUKI O RODZINIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA (POZIOM 6) PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Objaśnienie oznaczeń: P6S kod składnika opisu kwalifikacji
Misja szkoły. Wychowankowie Zamoyskiego są kreatywni, przedsiębiorczy, wyposażeni
Misja szkoły Wychowankowie Zamoyskiego są kreatywni, przedsiębiorczy, wyposażeni w wiedzę i umiejętności pozwalające im podejmować naukę i pracę w kraju i za granicą. Cechuje ich wrażliwość i otwartość
Załącznik nr 1WZORCOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW PEDAGOGIKA STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI
Dz.U. z 2013 poz. 1273 Brzmienie od 31 października 2013 Załącznik nr 1WZORCOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW PEDAGOGIKA STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Umiejscowienie kierunku
Koncepcja pracy Bursy Szkolnej Nr 3. w Radomiu
Koncepcja pracy Bursy Szkolnej Nr 3 w Radomiu Bursa Szkolna Nr 3 w Radomiu jest placówką zapewniającą opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania. W związku
KONCEPCJA PRACY OŚRODKA REHABILITACYJNO EDUKACYJNO WYCHOWAWCZEGO NA LATA
KONCEPCJA PRACY OŚRODKA REHABILITACYJNO EDUKACYJNO WYCHOWAWCZEGO NA LATA 2015 2019 1 Koncepcja pracy Ośrodka jest wyznaczona przez Zarząd Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną
Koncepcja pracy Gimnazjum im. Jana Dobrogosta Krasińskiego w Węgrowie na lata
Koncepcja pracy Gimnazjum im. Jana Dobrogosta Krasińskiego w Węgrowie na lata 2014-2017 Koncepcja pracy szkoły została opracowana w oparciu o następujące dokumenty: Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW BEZPIECZEŃSTWO WEWNĘTRZNE STUDIA II STOPNIA PROFIL PRAKTYCZNY
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW BEZPIECZEŃSTWO WEWNĘTRZNE STUDIA II STOPNIA PROFIL PRAKTYCZNY Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia Kierunek studiów bezpieczeństwo wewnętrzne należy do
KARTA PRZEDMIOTU. 10. WYMAGANIA WSTĘPNE I DODATKOWE (np. przedmioty poprzedzające):
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Pedagogika czasu wolnego 2. KIERUNEK: Turystyka i rekreacja 3. POZIOM STUDIÓW: I stopień studia stacjonarne 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: II rok/iii semestr 5. LICZBA PUNKTÓW
KONCEPCJA PRACY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 59 KATOWICE
KONCEPCJA PRACY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 59 KATOWICE Priorytetem naszej działalności jest zapewnienie naszym wychowankom wszechstronnego rozwoju, bezpieczeństwa, akceptacji, i poszanowania ich praw. Poprzez
WYDZIAŁ NAUK PEDAGOGICZNYCH UKSW. Podyplomowe Studia Kwalifikacyjne
Załącznik do Uchwały Nr 82/2016 Senatu UKSW z dnia 19 maja 2016 r. WYDZIAŁ NAUK PEDAGOGICZNYCH UKSW Podyplomowe Studia Kwalifikacyjne PODNOSZENIE KOMPETENCJI NAUCZYCIELSKICH W PRACY Z UCZNIEM O SPECJALNYCH
ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA. 1. Odniesienie efektów obszarowych do efektów kierunkowych
Załącznik do uchwały nr 404 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 28 stycznia 2015 r. ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA 1. Odniesienie efektów obszarowych do efektów kierunkowych Objaśnienie: symbole
EFEKTY KSZTAŁCENIA PRZYGOTOWUJĄCEGO DO WYKONYWANIA ZAWODU NAUCZYCIELA PROFIL PRAKTYCZNY i OGÓLNOAKADEMICKI
EFEKTY KSZTAŁCENIA PRZYGOTOWUJĄCEGO DO WYKONYWANIA ZAWODU NAUCZYCIELA PROFIL PRAKTYCZNY i OGÓLNOAKADEMICKI NAU2/3 efekty kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela MODUŁY 2 i 3 Po podkreślniku:
Efekty kształcenia dla kierunku studiów Bezpieczeństwo Wewnętrzne
Efekty kształcenia dla kierunku studiów Bezpieczeństwo Wewnętrzne Jednostka prowadząca kierunek studiów: Wydział Nauk Humanistycznych i Społecznych Kierunek studiów: Bezpieczeństwo wewnętrzne Poziom kształcenia:
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW NAUK O RODZINIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA - PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW NAUK O RODZINIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA - PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Umiejscowienie kierunku w obszarach kształcenia Kierunek studiów nauki o rodzinie należy do obszarów
Koncepcja pracy MISJA: Zespołu Szkół Publicznych w Kliniskach Wielkich. w latach
Koncepcja pracy Zespołu Szkół Publicznych w Kliniskach Wielkich w latach 2012-2017 MISJA: Nasza szkoła : dąży do wszechstronnego rozwoju ucznia promuje zdrowy styl życia w zgodzie ze środowiskiem jest
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW PEDAGOGIKA studia pierwszego stopnia profil praktyczny
Załącznik do Uchwały Senatu nr 34/2019 EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW PEDAGOGIKA studia pierwszego stopnia profil praktyczny Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia: Kierunek studiów pedagogika
Jak wspierać dziecko w II etapie edukacyjnym?
Jak wspierać dziecko w II etapie edukacyjnym? Cały cykl nauczania to przekraczanie kolejnych progów, granic wyznaczających poszczególne etapy kształcenia. Często są one dodatkowo podkreślone np. sprawdzianem
Projekt z ZUS w gimnazjum
Załącznik nr 1 do regulaminu Projektu z ZUS Projekt z ZUS w gimnazjum Obowiązująca podstawa programowa kształcenia ogólnego kładzie duży nacisk na kształtowanie u uczniów postaw umożliwiających sprawne
Psychologia WF-PS. Studia drugiego stopnia Profil ogólnoakademicki Studia stacjonarne, niestacjonarne Magister
Załącznik nr 4 do Uchwały nr 34/2012 Senatu UKSW z dnia 26 kwietnia 2012 r. 1. Dokumentacja dotycząca opisu efektów kształcenia dla programu kształcenia dla kierunku psychologia dla jednolitych studiów
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW: PRACA SOCJALNA
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW: PRACA SOCJALNA Poziom kształcenia Profil kształcenia Tytuł zawodowy absolwenta Obszar wiedzy Dziedzina Dyscyplina studia I stopnia praktyczny licencjat obszar nauk
PROGRAM SOCJOTERAPEUTYCZNY - ZAJĘCIA ROZWIJAJĄCE KOMPETENCJE EMOCJONALNO - SPOŁECZNE
PROGRAM SOCJOTERAPEUTYCZNY - ZAJĘCIA ROZWIJAJĄCE KOMPETENCJE EMOCJONALNO - SPOŁECZNE 1. Założenia programu: Program zajęć socjoterapeutycznych rozwijających kompetencje emocjonalno - społeczne jest jedną
KONCEPCJA PRACY GIMNAZJUM PUBLICZNEGO NR 1. w Czechowicach-Dziedzicach IM. KS. JANA TWARDOWSKIEGO
KONCEPCJA PRACY GIMNAZJUM PUBLICZNEGO NR 1 IM. KS. JANA TWARDOWSKIEGO w Czechowicach-Dziedzicach Misja szkoły Są wartości, których nikomu nie możemy przekazać, bo każdy musi dojrzeć do nich sam i to nieraz
Efekty wynikające ze Standardów Kształcenia Nauczycieli
Załącznik 3. Efekty wynikające ze Standardów Kształcenia Nauczycieli Symbol Opis efektu kształcenia Kod składnika opisu s-w-1 s-w-2 s-u-1 s-u-2 s-u-3 s-k-1 s-k-2 Wiedza: absolwent ma uporządkowaną wiedzę
Wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego w Technikum nr 4 im. ks.józefa Sieradzana w Kaliszu WPROWADZENIE
Wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego w Technikum nr 4 im. ks.józefa Sieradzana w Kaliszu WPROWADZENIE Każdy człowiek ma w życiu jakieś cele, dążenia i plany, które chciałby w przyszłości osiągnąć
Arkusz diagnozy potrzeb edukacyjnych nauczycieli województwa świętokrzyskiego w roku szkolnym 2011/2012
Arkusz diagnozy potrzeb edukacyjnych nauczycieli województwa świętokrzyskiego w roku szkolnym 2011/2012 Szanowni Państwo Nauczyciele, Dyrektorzy szkół i placówek oraz Przedstawiciele Organów Prowadzących
EFEKTY KSZTAŁCENIA WSPÓLNE DLA WSZYSTKICH ABSOLWENTÓW KIERUNKU WIEDZA
Załącznik do uchwały 102/03/2013 Senatu Uniwersytetu Rzeszowskiego KIERUNEK STUDIÓW POZIOM KSZTAŁCENIA PROFIL KSZTAŁCENIA TYTUŁ ZAWODOWY ABSOLWENTA EFEKTY KSZTAŁCENIA PEDAGOGIKA STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA
Psychologia miłości, małżeństwa i rodziny Kod przedmiotu
Psychologia miłości, małżeństwa i rodziny - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Psychologia miłości, małżeństwa i rodziny Kod przedmiotu 14.4-WP-SP-ES-PMMR Wydział Kierunek Wydział Pedagogiki,
KONCEPCJA PRACY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 9 W SIEDLCACH
KONCEPCJA PRACY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 9 W SIEDLCACH Wszystkiego, co naprawdę trzeba wiedzieć, nauczyłem się w przedszkolu- o tym jak żyć co robić, jak postępować, współżyć z innymi patrzeć, odczuwać,
Wprowadzenie do psychologii
Wprowadzenie do psychologii wychowania Psychologia wychowawcza - pedagogiczna Literatura podstawowa: Brzezińska A. (2000). Psychologia wychowania. [W:] J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki,
PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY PODSTAWOWEJ W KOSEWIE
Załącznik nr 1 do Uchwały Rady Pedagogicznej Nr 6/2013 z dnia 10.09.2013r. PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY PODSTAWOWEJ W KOSEWIE Wrzesień 2013 r. PODSTAWA PRAWNA Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia
WIEDZA. przywołuje pogłębioną wiedzę o różnych środowiskach społecznych kształtujących bezpieczeństwo, ich specyfice i procesach w nich zachodzących
Nazwa kierunku studiów: BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE Poziom kształcenia: studia II stopnia; Profil kształcenia: praktyczny; Obszar nauk społecznych; Dziedziny nauk: nauki społeczne, nauki ekonomiczne, nauki
KONCEPCJA PRACY. PRZEDSZKOLA PUBLICZNEGO im. Królewny Śnieżki. w Zakrzewie. Misja przedszkola
KONCEPCJA PRACY PRZEDSZKOLA PUBLICZNEGO im. Królewny Śnieżki w Zakrzewie Misja przedszkola Każde dziecka jest dla nas ważne. Zrobimy wszystko, aby w naszym przedszkolu czuło się akceptowane i bezpieczne.
Symbol EKO S2A_W01 S2A_W02, S2A_W03, S2A_W03 S2A_W04 S2A_W05 S2A_W06 S2A_W07 S2A_W08, S2A_W09 S2A_W10
Załącznik do uchwały nr 73 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 30 stycznia 2013 r. Opis zakładanych efektów kształcenia Nazwa kierunku studiów: Administracja 1. Odniesień efektów kierunkowych do
MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE
Efekty kształcenia dla kierunku MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE - studia drugiego stopnia - profil ogólnoakademicki Forma Studiów: stacjonarne i niestacjonarne Wydział Gospodarki Międzynarodowej Uniwersytetu
posiada podstawową wiedzę o instytucjonalnych uwarunkowaniach polityki społecznej.
Efekty kształcenia dla kierunku POLITYKA SPOŁECZNA studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Forma studiów: stacjonarne i niestacjonarne Wydział Ekonomii Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu Umiejscowienie
AKADEMIA DLA MŁODYCH PRZEWODNIK TRENERA. PRACA ŻYCIE UMIEJĘTNOŚCI
PRACA ŻYCIE UMIEJĘTNOŚCI www.akademiadlamlodych.pl PODRĘCZNIK WPROWADZENIE Akademia dla Młodych to nowa inicjatywa mająca na celu wspieranie ludzi młodych w rozwijaniu umiejętności niezbędnych w ich miejscu
WIEDZA. ma rozszerzoną wiedzę interdyscyplinarną z zakresu nauk społecznych, szczególnie nauk o bezpieczeństwie i ich miejscu w systemie nauk
Efekty kształcenia dla kierunku Bezpieczeństwo wewnętrzne Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia: kierunek należy do obszaru kształcenia w zakresie nauk społecznych Profil kształcenia: ogólno-akademicki
Psychologia - opis przedmiotu
Psychologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Psychologia Kod przedmiotu 14.4-WK-IiEP-Ps-W-S14_pNadGen07S5Q Wydział Kierunek Wydział Matematyki, Informatyki i Ekonometrii Informatyka
PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. KORNELA MAKUSZYŃSKIEGO W LEŚNIOWIE WIELKIM NA LATA
PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. KORNELA MAKUSZYŃSKIEGO W LEŚNIOWIE WIELKIM NA LATA 2013-2019 Program Wychowawczy szkoły został sporządzony w oparciu o treści misji szkoły oraz modelu absolwenta
KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA
Załącznik do Uchwały Senatu Politechniki Krakowskiej z dnia 28 czerwca 2017 r. nr 58/d/06/2017 Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki w Krakowie Nazwa wydziału Wydział Inżynierii Środowiska Dziedzina
KONCEPCJA PRACY SPOŁECZNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 12 W WARSZAWIE-WESOŁEJ W LATACH
KONCEPCJA PRACY SPOŁECZNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 12 W WARSZAWIE-WESOŁEJ W LATACH 2015 2017 Priorytety do pracy w latach 2015-2017 W obszarze kształcenia: I. Podnoszenie standardów nauczania, uczenia się
SZKOLNY PROGRAM DORADZTWA ZAWODOWEGO na lata
SZKOLNY PROGRAM DORADZTWA ZAWODOWEGO na lata 2016-2019 Gimnazjum w Piotrowicach I. GŁÓWNE CELE PROGRAMU : a) wyposażenie uczniów w umiejętności służące podejmowaniu właściwych decyzji życiowych, określeniu
Koncepcja pracy szkoły. Liceum Ogólnokształcące im. Karola Wojtyły w Łomiankach Wrzesień 2014
Koncepcja pracy szkoły /wersja robocza/ Liceum Ogólnokształcące im. Karola Wojtyły w Łomiankach Wrzesień 2014 Spis treści I. Proces opracowywania koncepcji pracy szkoły. 1. Sposób utworzenia koncepcji.
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW BEZPIECZEŃSTWO ZDROWOTNE STUDIA I STOPNIA PROFIL PRAKTYCZNY
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW BEZPIECZEŃSTWO ZDROWOTNE STUDIA I STOPNIA PROFIL PRAKTYCZNY Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia Kierunek studiów bezpieczeństwo zdrowotne należy do obszarów
Nazwa studiów doktoranckich: Ogólna charakterystyka studiów doktoranckich
Program studiów doktoranckich Ogólna charakterystyka studiów doktoranckich Jednostka prowadząca studia doktoranckie: Nazwa studiów doktoranckich: Nazwa studiów doktoranckich w języku angielskim: Umiejscowienie
kilka definicji i refleksji na temat działań wychowawczych oraz ich efektów Irena Wojciechowska
kilka definicji i refleksji na temat działań wychowawczych oraz ich efektów Irena Wojciechowska Nasza ziemia jest zdegenerowana, dzieci przestały być posłuszne rodzicom Tekst przypisywany egipskiemu kapłanowi
Naturalną potrzebą i prawem każdego dziecka jest przynależność do grupy społecznej.
doświadczeń Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej nr 2 w Sosnowcu Szkoły muszą być bardziej inkluzyjne niż wykluczające, ich celem powinna być troska o wszystkich i zapewnienie bezpiecznej atmosfery stąd
/opis efektu/ Wykazuje się znajomością stylów w sztuce i związanych z nimi tradycjami twórczymi.
Załącznik nr 1 do Uchwały Senatu PWSZ w Raciborzu Nr 72/2012 z dn. 14.06.2012 symbol kierunkowych efektów kształcenia /efekt kierunkowy/ Efekty kształcenia Po ukończeniu studiów pierwszego stopnia o profilu
Znaczenie słowa innowacja, z łacińskiego innovatio nowość, rzecz nowo wprowadzona, niekonwencjonalna, nietradycyjna, odkrywcza, oryginalna,
Znaczenie słowa innowacja, z łacińskiego innovatio nowość, rzecz nowo wprowadzona, niekonwencjonalna, nietradycyjna, odkrywcza, oryginalna, pionierska, prekursorska, nieszablonowa, awangardowa, postępowa,
SZKOŁA PODSTAWOWA NR 85 IM. ZRZESZENIA KASZUBSKO POMORSKIEGO W GDAŃSKU WEWNĄTRZSZKOLNY PROGRAM DORADZTWA ZAWODOWEGO
SZKOŁA PODSTAWOWA NR 85 IM. ZRZESZENIA KASZUBSKO POMORSKIEGO W GDAŃSKU WEWNĄTRZSZKOLNY PROGRAM DORADZTWA ZAWODOWEGO WEWNĄTRZSZKOLNY PROGRAM DORADZTWA ZAWODOWEGO SZKOŁA PODSTAWOWA IM. ZRZESZENIA KASZUBSKO
KONCEPCJA FUNKCJONOWANIA I ROZWOJU NIEPUBLICZNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. JANA PAWŁA II W BRZEGACH. Na lata
KONCEPCJA FUNKCJONOWANIA I ROZWOJU NIEPUBLICZNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. JANA PAWŁA II W BRZEGACH Na lata 2012-2017 Koncepcja funkcjonowania i rozwoju szkoły została opracowana w oparciu o: 1.Ustawę o systemie
8.4. MODUŁ: SZKOŁA DLA RODZICÓW
8.4. MODUŁ: SZKOŁA DLA RODZICÓW Innowacyjny program nauczania uczniów z zaburzeniami w zachowaniu 70 Adresaci: rodzice dzieci i młodzieży zakwalifikowani do Innowacyjnego programu nauczania uczniów z zaburzeniami
Wydział prowadzący kierunek studiów:
Wydział prowadzący kierunek studiów: Kierunek studiów: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia: Wydział Politologii i Studiów Międzynarodowych Wydział Prawa
DORADZTWO ZAWODOWE PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH
PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH DORADZTWO ZAWODOWE Moduł I Podstawy teoretyczne doradztwa zawodowego 60h Socjologia pracy 15h Pedagogika pracy 15h Teorie orientacji i poradnictwa 20h Poradnictwo edukacyjne
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW EUROPEISTYKA STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW EUROPEISTYKA STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Umiejscowienie kierunku w obszarach kształcenia Kierunek studiów europeistyka naleŝy do obszarów kształcenia
Program profilaktyczny dla uczniów klas IV- VI Publicznej Szkoły Podstawowej nr 5 w Radomsku. Ludzie wokół mnie
Zatwierdzono na Radzie Pedagogicznej w dniu 11.06.2003 r. Program profilaktyczny dla uczniów klas IV- VI Publicznej Szkoły Podstawowej nr 5 w Radomsku Charakterystyka programu Ludzie wokół mnie Program
Efekty kształcenia dla kierunku studiów ANIMACJA KULTURY studia drugiego stopnia profil praktyczny
Załącznik 1. Umiejscowienie kierunku w obszarach kształcenia Efekty kształcenia dla kierunku studiów ANIMACJA KULTURY studia drugiego stopnia profil praktyczny Kierunek studiów: animacja kultury należy
12 WSTĘP. J. Rutkowiak, O dialogu edukacyjnym. Rusztowanie kategorialne, w: Pytanie, dialog, wychowanie, Warszawa 1992, s. 13.
WSTĘP Dialog to słowo, które spotykamy niemal na każdym kroku, począwszy od relacji rodzinnych po media. Pojęcie to sugeruje wzajemną gotowość do słuchania i rozumienia. Zapotrzebowanie na dialog nie omija
EFEKTY KSZTAŁCENIA OBSZAR NAUK HUMANISTYCZNYCH/SPOŁECZNYCH
Załącznik nr 4 do Uchwały nr 492/05/2015 Senatu UR z dnia 28 maja 2015 r. EFEKTY KSZTAŁCENIA Kierunek studiów Poziom kształcenia PEDAGOGIKA STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA studia stacjonarne i niestacjonarne
PROGRAM DORADZTWA ZAWODOWEGO GIMNAZJUM NR 1 im. Noblistów Polskich w ELBLĄGU
PROGRAM DORADZTWA ZAWODOWEGO GIMNAZJUM NR 1 im. Noblistów Polskich w ELBLĄGU Obowiązujące akty prawne dotyczące udzielania uczniom pomocy w wyborze zawodu i kierunku kształcenia: - Ustawa z dnia 7 września
z zakresu doradztwa zawodowego
Program do zajęć z zakresu doradztwa zawodowego w szkole podstawowej (klasy VII i VIII) opracowany przez doradcę zawodowego Szkoły Podstawowej nr 45 im. Janusza Korczaka w Sosnowcu Ewę Musiał 1 Współczesny
Podstawy pedagogiki - plan wykładów
Podstawy pedagogiki - plan wykładów Cele przedmiotu: 1. Zrozumienie podstawowych pojęć, zasad i problemów pedagogiki 2. Umiejętność komunikowania się w zakresie pedagogiki 3. Zainteresowanie pedagogiką
Poziom 5 EQF Starszy trener
Poziom 5 EQF Starszy trener Opis Poziomu: Trener, który osiągnął ten poziom rozwoju kompetencji jest gotowy do wzięcia odpowiedzialności za przygotowanie i realizację pełnego cyklu szkoleniowego. Pracuje
POLITOLOGIA Studia II stopnia. Profil ogólnoakademicki WIEDZA
Opis efektów kształcenia dla kierunku politologia II stopnia przyjętych uchwałą Rady Wydziału Nauk Politycznych w dniu 27 lutego 2012 r., zmodyfikowanych 24 września 2012 r. oraz 25 maja 2015 r. Efekty
OPIS PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS)
OPIS PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) 1. Nazwa przedmiotu/modułu w języku polskim Praktyka opiekuńczo-wychowawcza w szkole podstawowej 2. Nazwa przedmiotu/modułu w języku angielskim Education and
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW PRAWO JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL PRAKTYCZNY
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW PRAWO JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL PRAKTYCZNY Tabela odniesienia kierunkowych efektów kształcenia do charakterystyk drugiego stopnia Polskiej Ramy Kwalifikacji
Wydział Prawa i Administracji. Wydział prowadzący kierunek studiów:
E f e k t y k s z t a ł c e n i a d l a k i e r u n k u i i c h r e l a c j e z e f e k t a m i k s z t a ł c e n i a d l a o b s z a r ó w k s z t a ł c e n i a Wydział prowadzący kierunek studiów: Kierunek
MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki studia drugiego stopnia profil ogólnoakademicki Objaśnienie oznaczeń: S1A obszar
OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA
OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Załącznik nr 1 do uchwały nr 17/II/2018 Senatu UJ z 28 lutego 2018 r. Nazwa Wydziału: Nauk o Zdrowiu Nazwa kierunku studiów: organizacja i ekonomika ochrony zdrowia
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU SOCJOLOGIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU SOCJOLOGIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Symbol efektu kierunkowego K_W01 K_W02 K_W03 K_W04 K_W05 K_W06 K_W07 K_W08 K_W09 K_W10 Po ukończeniu studiów absolwent:
PROGRAM MODUŁU SPECJANOŚCI. Geografia z wiedzą o społeczeństwie
Geografia, II stopień... pieczęć wydziału PROGRAM MODUŁU SPECJANOŚCI zatwierdzony przez Radę Wydziału dnia 21.09.2016. kod modułu Nazwa modułu specjalność Geografia z wiedzą o społeczeństwie Liczba punktów
Z matematyką i programowaniem za pan brat. Szkoła Podstawowa im. A. Fiedlera w Połajewie
INNOWACJA PEDAGOGICZNA Z matematyką i programowaniem za pan brat Szkoła Podstawowa im. A. Fiedlera w Połajewie Termin realizacji: 1 października 2018 r. 20 czerwca 2018 r. Opracowały: Ewa Magdziarz Aleksandra
- zna swoją rolę jako uczeń, Polak, Europejczyk, - zna pojęcia: sprawiedliwość, wolność, demokracja.
Edukacja społeczna Edukacja ekologiczna Edukacja prorodzinna Wdrażanie ucznia do różnorodnych form samorządności: - Samorząd Uczniowski, - Samorząd Klasowy, - gazetki szkolne, - dyżury klasowe, - sekcje
WIEDZA T1P_W06. K_W01 ma podstawową wiedzę o zarządzaniu jako nauce, jej miejscu w systemie nauk i relacjach do innych nauk;
SYMBOL Efekty kształcenia dla kierunku studiów: inżynieria zarządzania; Po ukończeniu studiów pierwszego stopnia na kierunku inżynieria zarządzania, absolwent: Odniesienie do obszarowych efektów kształcenia