Bezpieczeństwo produkcji opakowań spożywczych. wybrane aspekty prawne

Transkrypt

1 Bezpieczeństwo produkcji opakowań spożywczych wybrane aspekty prawne I. Wprowadzenie Jedną z najdonioślejszych kwestii natury prawnej w zakresie produkcji opakowań spożywczych jest odpowiedzialność podmiotów biorących udział w produkcji tychże wyrobów. Nie chodzi tu bynajmniej o podmioty zajmujące się tylko produkcją żywności, lecz także o podmioty, których przedmiot działalności obejmuje produkcję opakowań żywnościowych, a nawet wytwarzanie półproduktów, z których następnie te opakowania są produkowane. Rozważając kwestię, jaki rodzaj odpowiedzialności może dotyczyć producentów żywności, jak również podmiotów produkujących opakowania spożywcze lub ich składniki, które nie spełniają obiektywnych norm i mogą zostać uznane za niebezpieczne lub szkodliwe dla życia lub zdrowia człowieka, należy zauważyć, iż odpowiedzialność ta będzie mogła mieć charakter zarówno cywilnoprawny, administracyjnoprawny, jak również karny. II. Za co odpowiadają producenci? Zarówno produkcja żywności, jak i wyrobów i materiałów mających kontakt z żywnością, jest szczegółowo uregulowana w przepisach prawa - nie tylko krajowych, przede wszystkim w przepisach unijnych. Obostrzenia w produkcji żywności i opakowań spożywczych, jakie zostały wprowadzone poprzez zastosowane regulacje prawne, mają na celu przede wszystkim unikanie produkowania, a następnie wprowadzania do obrotu żywności, która zawiera rożne substancje chemiczne (i nie tylko) w takich ilościach, jakie mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka. Obecność tych substancji w żywności może być wynikiem bezpośredniego lub pośredniego kontaktu niektórych materiałów z żywnością, co w konsekwencji 1

2 może doprowadzić do ich odpowiedniej migracji w samą żywność. Ażeby uniknąć takich sytuacji, zostały wprowadzone odpowiednie regulacje. Jedną z najważniejszych jest Rozporządzenie (WE) nr 1935/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października 2004 roku, w sprawie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz uchylające dyrektywy 80/590/EWG i 89/109/EWG. Rozporządzenie to ustanawia podstawową zasadę: [ ], że wszelkie materiały lub wyroby przeznaczone do bezpośredniego lub pośredniego kontaktu z żywnością muszą być wystarczająco obojętne, aby nie powodować przenikania do żywności substancji w ilościach, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia człowieka oraz powodować niemożliwe do przyjęcia zmiany w składzie takiej żywności lub pogorszenie jej cech organoleptycznych. (pkt 3 Preambuły Rozporządzenia (WE) nr 1935/2004) Zgodnie z tą zasadą został ustanowiony także cel i zakres rozporządzenia: Celem niniejszego rozporządzenia jest zapewnienie efektywnego funkcjonowania rynku wewnętrznego w związku z wprowadzeniem do obrotu na rynku Wspólnoty materiałów i wyrobów przeznaczonych do bezpośredniego lub pośredniego kontaktu z żywnością, przy jednoczesnym stworzeniu podstaw do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia człowieka oraz interesów konsumentów. (Artykuł 1 ust 1 Rozporządzenia (WE) nr 1935/2004) Tak więc przy rozważaniach, za co mogą odpowiadać producenci żywności, jak również producenci opakowań spożywczych lub ich części składowych, należy mieć na uwadze przede wszystkim powyżej przytoczone przepisy. Każdy produkt wprowadzany do obrotu, będący żywnością, musi spełniać odpowiednie normy. Normy te wskazują nam, jaki może być dozwolony skład żywności, warunki przeprowadzania procesu produkcyjnego, a tak że standardy materiałów i wyrobów, które mają kontakt z żywnością. Szczegółowymi regulacjami w tym zakresie w polskim porządku prawnym są przede wszystkim: ustawa z dnia 11 maja 2001 roku, o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia (Dz. U z późniejszymi zmianami) oraz 2

3 ustawa z dnia 6 września 2001 roku, o materiałach i wyrobach przeznaczonych do kontaktu z żywnością (Dz. U z późniejszymi zmianami). Niespełnienie podczas procesu produkcyjnego, a następnie podczas wprowadzania żywności do obrotu norm wyznaczonych przez wskazane przepisy oraz przepisy wykonawcze wydane na ich podstawie powoduje powstanie odpowiedzialności. Jest to odpowiedzialność o charakterze administracyjnym i karnym. W sytuacji, w której produkt zostanie uznany za tzw. produkt niebezpieczny, według odpowiednich kryteriów, i wyrządzi komukolwiek szkodę, bądź to na mieniu bądź to na osobie, będziemy mieli dodatkowo do czynienia z odpowiedzialnością cywilnoprawną. W dzisiejszym wystąpieniu postaram się nieco przybliżyć Państwu, za co, kiedy, kto i wobec kogo odpowiada. III. Odpowiedzialność administracyjna Polskie przepisy prawa administracyjnego w sposób szczegółowy regulują kwestię bezpieczeństwa żywności. Nadzór nad jakością zdrowotną żywności oraz materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością sprawowany jest przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej (PIS). Jeżeli mamy do czynienia z produktami pochodzenia zwierzęcego przez organy Państwowej Inspekcji Weterynaryjnej (PIW). Jest to tzw. Urzędowa Kontrola Żywności. Ponadto każdy podmiot kierujący zakładem, dokonujący kontroli wewnętrznej produkowanych towarów, który stwierdzi jakąkolwiek niewłaściwą jakość określonej partii żywności, powinien zarządzić zabezpieczenie tej partii żywności i wycofanie jej z obrotu. Niewłaściwość nie będzie dotyczyła tylko samej żywności. Odnosić się ona będzie również do wyrobów i artykułów mających z nią bezpośrednią lub pośrednią styczność, np. opakowań. W przypadku stwierdzenia niewłaściwości, podmiot jest zobowiązany do powiadomienia o tym fakcie właściwego organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej lub Inspekcji Weterynaryjnej. 3

4 Urzędowa Kontrola Żywności dokonywana jest przez organy PIS (zazwyczaj przez inspektorów z Powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych). Podstawą prawną takiej kontroli jest: ustawa z dnia 11 maja 2001 roku, o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia (Dz. U z późniejszymi zmianami), w przypadku kontroli zakładów produkujących żywność oraz ustawa z dnia 14 marca 1985 roku, o Państwowej Inspekcji Prawnej (Dz. U z późniejszymi zmianami), w przypadku kontroli między innymi zakładów produkujących wyroby i materiały przeznaczone do kontaktu z żywnością. W ramach urzędowej kontroli żywności urzędnicy sanitarni dokonują inspekcji żywności a także materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Warunki i sposób dokonywania kontroli żywności zostały szczegółowo uregulowane w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia roku, w sprawie przeprowadzenia urzędowej kontroli żywności (Dz. U. nr 104, poz. 1098). Jeżeli w czasie dokonywania kontroli stwierdzone zostaną uchybienia skutkujące zagrożeniem zdrowia lub życia człowieka, organ kontrolny jest uprawniony nakazać usunięcie tych uchybień. W przypadku ich nieusunięcia organ może wydać decyzję o częściowym lub całkowitym wstrzymaniu produkcji lub unieruchomieniu zakładu lub jego części na czas niezbędny do usunięcia tych uchybień. Decyzja taka podlega natychmiastowej wykonalności. Oznacza to, iż mimo, że nie jest decyzją ostateczną (tzn. przysługuje od niej odwołanie), to podlega wykonaniu. Tak więc stwierdzenie uchybień skutkuje albo kosztami związanymi z obowiązkiem ich usunięcia albo wstrzymaniem produkcji, albo nawet unieruchomieniem zakładu. 4

5 Państwowi inspektorzy sanitarni kontrolujący zakłady produkcyjne wytwarzające materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością są dodatkowo są uprawnieni do zabezpieczenia tych materiałów i wyrobów. Z takich sytuacji mogą dodatkowo wynikać inne rodzaje odpowiedzialności cywilnej lub karnej, ale o tym nieco później. IV. Odpowiedzialność karna Omawiając odpowiedzialność karną, jaka może grozić za wyprodukowanie lub wprowadzenie do obrotu produktów niespełniających wymagań ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia lub ustawy o materiałach i wyrobach przeznaczonych do kontaktu z żywnością, należy odrębnie rozpatrywać odpowiedzialność podmiotów: produkujących lub wprowadzających do obrotu w ramach swojej działalności żywność, produkujących lub wprowadzających do obrotu w ramach swojej działalności materiały i wyroby przeznaczone do kontaktów z żywnością. 1. Odpowiedzialność karna między innymi producentów żywności Ustawa o warunkach żywienia i żywności zawiera szczegółowe regulacje materialnoprawne o charakterze administracyjnym. Wymienia również przepisy sankcjonujące odpowiedzialność karną i penalizujące niektóre zachowania. Przepisy ustawy przewidują bowiem odpowiedzialność karną za popełnienie przestępstwa jak również za popełnienie wykroczeń związanych z warunkami zdrowotnymi żywności. Jednym z przestępstw, które przewiduje ustawa, jest przestępstwo uregulowane w art. 49 ust 1. Przepis ten stanowi: Kto produkuje lub wprowadza do obrotu szkodliwe dla zdrowia lub życia człowieka środki spożywcze, dozwolone substancje dodatkowe lub inne składniki żywności, substancje pomagające w przetwarzaniu oraz materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością, podlega 5

6 grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Dodatkowo ust. 3 tego przepisu przewiduje, nieumyślną formę popełnienia tego przestępstwa, które jest zagrożone karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Aby móc pociągnąć kogoś do odpowiedzialności karnej za zachowanie karalne w rozumieniu ustawy muszą więc zostać wypełnione następujące znamiona: zachowanie sprawcy musi polegać na działaniu obejmującym wyprodukowanie lub wprowadzenie do obrotu żywności (środków spożywczych), wyprodukowana lub wprowadzona do obrotu musi zostać żywność (środki spożywcze) uznana za szkodliwą dla zdrowia lub życia człowieka. Ustawa definiuje, jakie środki spożywcze mogą zostać uznane za szkodliwe. Są to środki spożywcze, których spożycie w normalnych warunkach i zgodnie z przeznaczeniem może spowodować negatywne skutki dla zdrowia lub życia człowieka, jeżeli zawiera drobnoustroje chorobotwórcze lub zanieczyszczenia pochodzące z mikroorganizmów lub powstałe w wyniku ich obecności w ilości mogącej stanowić zagrożenie dla zdrowia lub życia człowieka lub zawiera inne substancje toksyczne niezależnie od ich pochodzenia ; Strona podmiotowa przestępstwa musi mieć charakter umyślny (tzn., że sprawca chciał popełnić takie przestępstwo albo przewiduje, że takie przestępstwo popełni i się na to godzi), bądź nieumyślny (tzn. że sprawca uświadamia sobie możliwość popełnienia przestępstwa, ale przypuszcza, że popełnienia jego uniknie albo sprawca przestępstwa powinien przewidzieć fakt popełnienia przestępstwa, a tego nie zrobił). 6

7 Po dokonaniu oceny, czy dane zachowanie kwalifikuje się jako zachowanie objęte sankcją karną, należy ustalić, kto ponosi odpowiedzialność karną. W przypadku przedsiębiorców będących osobami fizycznymi ustalenie sprawcy nie powoduje większych trudności. Problem może pojawić się w sytuacji, w której podmiotem produkującym szkodliwą żywność będzie tzw. podmiot zbiorowy. Za podmiot zbiorowy możemy uznać między innymi osobę prawną (np. spółki kapitałowe, sp. z o.o. lub spółki akcyjne) oraz jednostkę organizacyjną, nie posiadającej osobowości prawnej (np. spółki osobowe: sp.j., sp.k., sp.k.a.), której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną. Wówczas osobą ponoszącą odpowiedzialność karną z tytułu objętego sankcją będzie osoba, która w zakładzie produkcyjnym była odpowiedzialna za wyprodukowanie lub wprowadzenie do obrotu szkodliwej żywności. 2. Odpowiedzialność karna między innymi producentów opakowań Sankcją karną objęte zostały nie tylko produkcja lub wprowadzenie do obrotu żywności szkodliwej dla zdrowia. Obejmuje ona również produkcję i wprowadzenie do obrotu materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, które nie spełniają wymagań określonych w przepisach prawa lub są szkodliwe dla życia i zdrowia człowieka. Zachowania te zostały objęte sankcjami karnymi w przepisach: ustawy o warunkach żywienia i żywności oraz ustawy o materiałach i wyrobach przeznaczonych do kontaktu z żywnością. a. Przepisy karne w ustawie o warunkach żywienia i żywności Do odpowiedzialności karnej za popełnione czyny może zostać pociągnięty zarówno producent żywności jaki też producent materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, np. producent opakowań spożywczych. 7

8 Zgodnie z cytowanym wcześniej art. 49 ustawy o warunkach żywienia i żywności, karze grzywny, ograniczenia wolności a nawet pozbawienia wolności do lat 2 (w przypadku winy nieumyślnej do 1 roku) podlega ten, kto wyprodukuje lub wprowadzi do obrotu szkodliwe dla życia i zdrowia człowieka materiały i wyroby przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Przedmiotem wykonawczym przestępstwa nie będzie więc żywność, lecz materiały i wyroby mające kontakt z żywnością. b. Przepisy karne w ustawie o materiałach i wyrobach przeznaczonych do kontaktu z żywnością Ustawa ta, w odróżnieniu od ustawy o warunkach żywienia i żywności, nie zawiera odrębnego rozdziału zawierającego przepisy karne. W swojej treści zawiera jednak regulację dotyczącą wykroczeń, które mogą zostać popełnione w związku z wprowadzeniem do obrotu materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Art. 18 ustawy o materiałach i wyrobach przeznaczonych do kontaktu z żywnością stanowi, iż: Kto wprowadza do obrotu materiały i wyroby niespełniające wymagań określonych w ustawie i rozporządzeniu 1935/2004, w tym oznakowane w sposób niezgodny z wymaganiami określonymi w art. 15 rozporządzenia 1935/2004, podlega karze grzywny lub aresztu Trudność w ustaleniu sprawcy może wystąpić w sytuacji, gdy producentem materiałów jest przedsiębiorca, który nie jest osobą fizyczną. Wówczas niezbędnym będzie ustalenie, kto z pracowników producenta, odpowiedzialnych za wprowadzenie do obrotu materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, ponosi winę za takie zachowanie. Niezależnie od wątpliwości i trudności w zidentyfikowaniu osoby odpowiedzialnej za takie naruszenie prawa, koszty zniszczenia 8

9 materiałów i wyrobów, które nie spełniają wymagań określonych w ustawie i rozporządzeniu, będzie ponosił producent. Dodatkowo ust. 2 komentowanego przepisu przewiduje możliwość orzeczenia przepadku przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia wykroczenia, jeżeli nawet nie stanowiły własności sprawcy. V. Odpowiedzialność cywilna 1. Wprowadzenie Odnosząc się do kwestii odpowiedzialności cywilnej, na którą mogą być narażone podmioty zajmujące się nie tylko produkcją żywności, ale również produkcją opakowań, należy zwrócić szczególną uwagę na odpowiedzialność wynikającą z wytworzenia i wprowadzenia do obrotu tzw. produktu niebezpiecznego. Należy także pamiętać o tzw. odpowiedzialności ex contractu tj. odpowiedzialności z tytuł niewykonania lub nienależytego wykonania umowy. Podmioty biorące udział w obrocie gospodarczym, stosując odpowiednie regulacje umowne często poddają ten rodzaj odpowiedzialności, w przeciwieństwie do odpowiedzialności za produkt niebezpieczny, daleko idącym modyfikacjom. Z tego względu należy przede wszystkim odnieść się do tzw. odpowiedzialności za produkt niebezpieczny, która została w sposób szczegółowy uregulowana przepisami kodeksu cywilnego. Możliwość jej modyfikacji jest wyłączona. 2. Odpowiedzialność za produkt niebezpieczny Aby uniknąć wprowadzania do obrotu takich produktów, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka, produkcja żywności oraz wyrobów i materiałów mających kontakt żywnością została szczegółowo uregulowana w powszechnie obowiązujących przepisach prawa. W tym duchu zostały uchwalone przede wszystkim Rozporządzenie 9

10 (WE) 1935/2004 oraz polskie ustawy o materiałach i wyrobach przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz ustawa o warunkach żywienia i żywności. Odnosząc się do odpowiedzialności cywilnej za naruszenie tychże przepisów, nie można zapomnieć o regulacji zamieszczonej w treści kodeksu cywilnego, która mówi między innymi o odpowiedzialności za produkt niebezpieczny. Regulacja ta została wprowadzona do polskiego porządku prawnego w związku z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa europejskiego. a. Pojęcie produktu niebezpiecznego Istotne znaczenie dla określenia zakresu odpowiedzialności ma pojęcie produktu niebezpiecznego. Kodeks cywilny w swojej treści zawiera jego definicję. Art k.c. stanowi: Niebezpieczny jest produkt nie zapewniający bezpieczeństwa, jakiego można oczekiwać, uwzględniając normalne użycie produktu. O tym, czy produkt jest bezpieczny, decydują okoliczności z chwili wprowadzenia go do obrotu, a zwłaszcza sposób zaprezentowania go na rynku oraz podane konsumentowi informacje o właściwościach produktu. Produkt nie może być uznany za nie zapewniający bezpieczeństwa tylko dlatego, że później wprowadzono do obrotu podobny produkt ulepszony. Ocena, czy produkt jest bezpieczny czy też nie, dokonywana jest przede wszystkim w świetle kryterium oczekiwań przeciętnego użytkownika, uwzględniając normalne użycie rzeczy. Normalne użycie oznacza użycie typowe, a więc zgodne z przeznaczeniem rzeczy, na jakie w sposób uzasadniony można liczyć w okolicznościach, w których z danego produktu się korzysta. W naszym przypadku będzie chodziło o takie produkty żywnościowe lub opakowania spożywcze, które można uznać za niebezpieczne z uwagi na np. zbyt duże stężenie niepożądanych substancji 10

11 chemicznych (i nie tylko), które znalazły się lub mogą znaleźć się w żywności, wskutek ich migracji z opakowania. Przyczyny takiego stanu rzeczy mogą być rożne. Na przykład: zastosowanie nieodpowiednich substancji w procesie produkcyjnym opakowań spożywczych, nieprzestrzeganie przez producentów żywności zasad związanych z używaniem opakowań a następnie ich wykorzystaniem w całości procesu produkcyjnego żywności. Takie działanie może w konsekwencji spowodować, że żywność lub opakowania spożywcze zostaną uznane za produkt niebezpieczny z uwagi na swój skład oraz właściwości. b. Podmioty odpowiedzialne i uprawnione Odpowiedzialność za produkt niebezpieczny pozostaje w ścisłym związku z koncepcją obrotu konsumenckiego. Adresatem roszczeń, a więc podmiotem odpowiedzialnym, będzie profesjonalista tj. producent finalny produktu (w naszym przypadku będzie to producent żywności), producent komponentów (w naszym przypadku będzie to między innymi producent opakowań lub producent półproduktów, z których dokonuje się produkcji opakowań), importer lub zbywca produktu. Odpowiedzialność tych podmiotów jest solidarna. Oznacza to. że poszkodowany z tytułu odpowiedzialności za produkt niebezpieczny może żądać zapłaty odszkodowania w całości lub w części od wszystkich zobowiązanych łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna. Ponieważ odpowiedzialność za produkt niebezpieczny jest ściśle związana z faktem jego wprowadzenia do obrotu, w niektórych przypadkach osoby odpowiedzialne za szkodę wyrządzoną przez ten produkt mogą uniknąć odpowiedzialności wykazując, że: 11

12 produktu nie wprowadziły do obrotu, wprowadzenie do obrotu nastąpiło poza zakresem ich działalności, niebezpieczne właściwości produktu pojawiły się po jego pierwszej komercjalizacji, właściwości produktu nie można było przewidzieć uwzględniając stan nauki techniki w chwili jego wprowadzenia do obrotu, właściwości produktu wynikały z zastosowania przepisów prawa. Przepisy kodeksu cywilnego wprowadzają dodatkowo możliwość obrony dla wytwórcy materiałów lub części składowych rzeczy. Od odpowiedzialności uwalnia go wykazanie, że przyczyną nabycia przez produkt finalny cech rzeczy niebezpiecznej był wyłącznie montaż lub wskazówka producenta. Tak więc wytwórca żywności będzie mógł się bronić i uwolnić od odpowiedzialności gdy wykaże, iż żywność stała się niebezpieczna poprzez zastosowanie części składowej (np. opakowania spożywczego, które nie spełnia odpowiednich norm). Zwolnić z odpowiedzialności może się także producent opakowania, bądź to na rzecz producenta żywności, bądź to producenta półproduktów, z których opakowania spożywcze są wykonywane. Musi on jednak wykazać, iż: opakowanie spożywcze, które zostało dostarczone producentowi żywności, nabrało cech produktu niebezpiecznego wskutek jego nieprawidłowego używania i zastosowania przez producenta żywności. Wówczas producent opakowań spożywczych zwolni się z odpowiedzialności na rzecz producenta żywności; przyczyną, która spowodowała, iż wprowadzone do obrotu opakowanie bądź żywność (którego opakowanie stało się częścią składową) stało się produktem niebezpiecznym, jest 12

13 zastosowanie do ich wytworzenia niewłaściwych i niebezpiecznych półproduktów. Wówczas producent opakowań spożywczych zwolni się z odpowiedzialności na rzecz producenta półproduktów, z których opakowania spożywcze są wykonywane. Samo spełnienie przez produkt żywnościowy wymagań określonych w przepisach szczególnych nie zawsze wystarczy do uwolnienia jego producenta od odpowiedzialności za szkodę powstałą w wyniku jego używania. Fakt spełnienia określonych procedur w fazie produkcji również nie wystarcza, aby zdjąć z niego odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny. Najważniejsze jest kryterium wskazane w przepisach kodeksu cywilnego. Osobami mającymi legitymację do dochodzenia takiego roszczenia, czyli inaczej mówiąc osobami poszkodowanymi przez produkt niebezpieczny, mogą być nie tylko konsumenci. Pojęcie to jest znacznie szersze i obejmuje również osoby, które nie należą do kategorii nabywców i użytkowników określonego dobra, a więc wszystkich, którzy znajdują się w zasięgu niebezpiecznego oddziaływania produktu po wprowadzeniu go do obrotu. To właśnie tym podmiotom, którym została wyrządzona szkoda przez produkt niebezpieczny, będzie przysługiwało roszczenie o jej naprawę. c. Zasady odpowiedzialności za produkt niebezpieczny Poszkodowany będzie mógł wystąpić z roszczeniem po spełnieniu się następujących przesłanek: musi wystąpić szkoda (w interesującym nas zakresie, będzie ona przede wszystkim polegała na spowodowaniu uszczerbku na zdrowiu poszkodowanego, a nawet śmierci. Nie da się wykluczyć także sytuacji, w której będzie to szkoda na mieniu), 13

14 wyrządzona przez produkt niebezpieczny wyprodukowany i wprowadzony do obrotu w zakresie działalności producenta oraz łączy je związek przyczynowy. Ażeby móc określić zakres odpowiedzialności producentów należy także dookreślić zakres odszkodowawczy. W przepisach użyto wprawdzie sformułowania szkoda, jednakże obowiązek odszkodowawczy obejmuje naprawienie wszelkich uszczerbków, zarówno majątkowych jak i niemajątkowych, wyrządzonych przez produkt niebezpieczny. Tym samym poszkodowany, w przypadku uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, będzie mógł dodatkowo dochodzić zadośćuczynienia za doznaną krzywdę od podmiotu zobowiązanego. Jednakże w przypadku szkód na mieniu odszkodowanie należy się tylko wtedy, gdy wartość szkody przekracza EUR 500,00, a rzecz zniszczona lub uszkodzona należy do rzeczy zwykle przeznaczonych do osobistego użytku i w taki sposób przede wszystkim korzystał z niej poszkodowany. Głównym celem wprowadzenia przepisów dotyczących odpowiedzialności za produkt niebezpieczny, zarówno w Polsce jak i innych krajach Europy, było zapewnienie poszkodowanym odszkodowania w możliwie wszystkich przypadkach zaistnienia szkody. Dotyczy to przede wszystkim szkód na osobie, polegających na doznaniu uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia. Odpowiedzialności za szkodę wywołaną przez produkt niebezpieczny nie można wyłączyć ani ograniczyć w umowie. Poszkodowany może dochodzić wraz z odszkodowaniem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Możliwe jest jednoczesne wytoczenie powództwa przeciwko wszystkim odpowiedzialnym (producent, importer, wytwórca materiałów) na raz, albo każdemu z nich oddzielnie. 14

15 Roszczenia z tytułu odpowiedzialności za produkt przedawniają się z upływem lat trzech od chwili, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie, jednak w każdym przypadku z upływem lat dziesięciu od wprowadzenia niebezpiecznego produktu do obrotu. Nie można dochodzić odszkodowania za szkody wyrządzone przez produkty znajdujące się w obrocie przed dniem 2 czerwca 2000 r., czyli przed wejściem w życie ustawy o odpowiedzialności za produkt niebezpieczny. VI. Podsumowanie Podsumowując niniejsze wystąpienie w zakresie odpowiedzialności podmiotów produkujących nie tylko żywność, ale również opakowania spożywcze i półprodukty, z których te opakowania są wykonywane, należy mieć na uwadze trzy rodzaje odpowiedzialności: administracyjną, karną, oraz cywilną. Przepisy regulujące te rodzaje odpowiedzialności przewidują z tego tytułu rożne rodzaje sankcji, począwszy na wstrzymaniu produkcji produktów spożywczych lub opakowań w zakładzie produkcyjnym, w którym stwierdzono uchybienie, kończąc na sankcjach karnych, z karą pozbawienia wolności do lat 2 włącznie. Mając to na uwadze oraz wszelkie aspekty prawne poruszone na dzisiejszym spotkaniu proponuję właściwe dobieranie podmiotów, z którymi Państwo współpracujecie prowadząc działalność gospodarczą, aby uniknąć w przyszłości ewentualnej odpowiedzialności. 15