DYNIA. Wstęp. Dobór odmiany. Wybór stanowiska

Transkrypt

1 Dynie

2 DYNIA Wstęp Dobór odmiany Przez ostatnie lata dynia przeżywa swoją drugą młodość w całej Europie. Polska również podąża tym trendem. Oprócz starych polskich odmian pojawiają się odmiany introdukowane z zachodniej Europy i USA, jak również nowości hodowlane. W Polsce możemy zaobserwować dwa trendy w uprawie dyń. Pierwszy to uprawa dyń w typie halloween, jak również dyń o różnych kształtach i kolorze, przeznaczonych głównie do dekoracji. Drugi to uprawa dyń typowo jadalnych o grubym miąższu i zróżnicowanym smaku, przeznaczonych na świeży rynek jak również do przetwórstwa (mrożonka, pulpa, soki). Jeśli zdecydowaliśmy się na uprawę dyń powinniśmy dokonać wyboru odmiany. W Polsce uprawia się z powodzeniem dynie o okresie wegetacji od 75 do 120 dni, w czterech podstawowych typach: grubo miąższowa (MUSQUE), piżmowa, hokkaido, halloween. Dobór odmiany zależy od preferowanych rynków zbytu przemysł lub świeży rynek. Firmy, wprowadzając nowe odmiany, mają na uwadze liczne sygnały od klientów, którzy poszukują dyń o różnych kształtach i rozmiarach. Nowe odmiany cechują się intensywnym wybarwieniem, mocno osadzonym trzonem oraz odpornościami na choroby, co wpływa na ich wartość towarową. W ostatnich latach dynie są dostępne na półkach supermarketów okrągły rok. Głównym asortymentem są dynie piżmowe, jak również bardzo popularne dynie w typie hokkaido. Z nowości, które ostatnio coraz szerzej są dostępne pojawiły się takie odmiany jak MUSQUEE DE PROVENCE czy DYNAMITE F1. Z każdym rokiem przybywa osób zainteresowanych uprawą dyń, równocześnie w tym samym tempie rośnie popyt na dynie. Poniższe informacje mogą być wskazówką i zachętą dla osób, które planują uprawę tych smacznych, użytecznych, a także przynoszących korzyści finansowe warzyw. 02 Wybór stanowiska Kolejny krok to wybór odpowiedniego stanowiska. Roślina ta jest ciepłolubna i poprawny wzrost osiąga w temperaturach od 26 do 28 C. Ciepłolubność to główna cecha, która determinuje wybór stanowiska. Plantacja powinna być oddalona od pasów drzew, krzewów i lasów, które są siedliskami szkodników, jak również powodują zacienienie. Bardzo istotne w uprawie dyni jest oddalenie plantacji od roślin, które będą kwitły w tym samym czasie co dynia, aby uprawy te nie konkurowały o zapylające owady. Najłatwiej kontrolować plantację na glebach półprzepuszczalnych, ciepłych. Zalecana jest wystawa południowa. Bardzo ważna, oprócz odpowiedniego nasłonecznienia, jest również dostępność wody. Według różnych autorów i biorąc pod uwagę różne typy i odmiany dyń, plon przy odpowiedniej dostępności wody może być dwukrotnie wyższy niż przy okresowych brakach wody lub suszy. Dlatego istotne jest nawadnianie plantacji według wskazań tensjometru. Nawadnianie powinno być tak zaplanowane, aby w jak najmniejszym stopniu uszkadzało liść, a woda do nawadniania powinna mieć co najmniej 10 C.

3 DYNIA Nawożenie Po wyborze stanowiska powinniśmy zastanowić się nad nawożeniem plantacji. Przed posadzeniem dyni rekomenduje się przeprowadzenie ogrodniczej analizy gleby, w celu ustalenia wielkości nawożenia. Poprawny odczyn gleby powinien zawierać się między 6,0 a 7,0 ph. Glebę powinno się tak wapnować, aby osiągnąć odpowiedni poziom wapnia (Ca 2 ) i magnezu (Mg 2 ) przy wyżej podanym ph. Plan nawożenia powinien być oparty o wyniki prób glebowych. Po doprowadzeniu gleby do odpowiedniego ph, uzupełniamy niedobory składników pokarmowych jeśli takie występują. Optymalne dla tego warzywa zawartości (w mg/dm 3 ) składników mineralnych w glebie powinny wynosić N (NO3NH4), P, K, Mg jako orientacyjne dawki nawozów mineralnych na hektar przyjmuje się kg N, kg P2O5, kg K2O*. Trzeba zwróć uwagę na to, że dynia w zależności od odmiany może plonować na poziomie od 20 t do ponad 100 t z hektara. Praktycznie około 90% plonu zabieramy bezpowrotnie z pola wraz z owocami. Z tego powodu, żeby osiągnąć wysokiej jakości oraz duży plon, trzeba bardzo starannie nawozić pola obsadzone tą rośliną. Warto zauważyć, że nawożenie jest najwyższym jednostkowym kosztem w uprawie dyń. Objaśnienia skrótów: * Nawożenie warzyw polowych Włodzimierz Sady Zapylanie Bardzo istotną cechą omawianych roślin jest potrzeba zapylania kwiatów. W odróżnieniu od większości uprawianych warzyw kwiaty dyni muszą być zapylane przez owady głównym zapylaczem są pszczoły. Dynie posiadają męskie i żeńskie kwiaty. Aby zapylić kwiat, zapylacz (owad) musi wielokrotnie go odwiedzić dla dyni jest to około 15 odwiedzin jednego kwiatu. Aby osiągnąć zadowalający efekt powinno się umieszczać ule na polach, w momencie kiedy pierwsze kwiaty rozkwitają. Sadzenie oraz zagęszczenie Jeśli wybrane zostało pole, a następnie wykonano zabiegi agrotechniczne takie jak nawożenie, przygotowanie pola przed sadzeniem, to kolejnym krokiem jest odpowiedź na pytanie czy dynię sadzić czy siać wprost do gruntu. W Polsce można stosować oba systemy. 1. Siew Zalecany termin siewu dyni do gruntu to okres pomiędzy ostatnim tygodniem kwietnia a pierwszym tygodniem czerwca. Właściwa głębokość siewu nasion oraz zagęszczenie roślin na hektar wpływa na jakość plonu handlowego dyni. Bezpośredni siew nasion do gruntu powinien się odbyć, gdy gleba na 10 cm głębokości osiąga temperaturę 10 C. Warto rozważyć sadzenie lub siew partiami co kilka dni, aby rozłożyć zbiór na kilka etapów. Dzięki temu wydłuży się okno zbioru. Nasiona powinno się siać na głębokości od 2,5 cm do 5 cm, w zależności od wilgotności gleby podczas siewu. Dodatkowo należy pamiętać, że nasiona te muszą mieć bardzo dobry kontakt z glebą, żeby optymalnie kiełkować. 2. Sadzenie / z rozsady Zalecane terminy sadzenia rozsady w zależności od rejonu Polski zaczynają się od połowy maja, a kończą ostatnimi dniami czerwca. Odpowiednia sadzonka dyni powinna mieć 3 liście właściwe w momencie sadzenia, a bryła korzeniowa musi być przykryta warstwą gleby. Jest ważne, aby bryła korzeniowa ściśle przylegała do gleby. Warto pamiętać, że korzenie dyni regenerują się bardzo powoli, dlatego zalecane jest sadzenie rozsady o jak największej bryle korzeniowej. Istotną rzeczą jest zagęszczenie danej odmiany na hektar. Każda odmiana w zależności od siły wzrostu, wielkości owoców, zdrowotności itd. ma swoje optymalne zagęszczenie. Informacje takie dostępne są w katalogach firm nasiennych lub bezpośrednio u przedstawicieli handlowych. Zazwyczaj jest to moment, kiedy roślina wytwarza trzecie międzywęźle. Ule powinniśmy pozostawić na polu około 35 dni. Lokalizacja i czas wystawienia uli jest kluczowy dla osiągnięcia wysokiego plonu. Badania pokazują, że kwiaty dyni, ze względu na niską zawartość pyłku i nektaru, są mniej atrakcyjne dla zapylaczy, niż kwiaty innych roślin. Stąd w pierwszej części artykułu informacja o tym, aby dynie nie były uprawiane blisko lasów, sadów, roślin jagodowych, skupisk drzew. Plantacje rzepaku, lnu, roślin motylkowych itp. będą konkurowały o owady zapylające, tak samo jak chwasty, które będą kwitły na polach uprawnych, miedzach czy rowach. 04

4 DYNIA Główne zagrożenia w produkcji polowej Gdy wybrano stanowisko, przygotowano je i posadzono rośliny, przychodzi najtrudniejsze. Trzeba obserwować plantację i reagować na zagrożenia, które się pojawiają. Większość zabiegów agrotechnicznych możliwa jest do wykonania do momentu zrośnięcia się łanu. Dobra praktyka rolnicza mówi o nie jeżdżeniu, aż do zbioru po pędach dyni. Do głównych zagrożeń w uprawie dyni należą: Chwasty mogą zagrażać zapylaniu owady wybierają kwiaty innych roślin zamiast dyni są również siedliskiem owadów przenoszących wirusy np. mszycy Owady mogą infekować pole wirusami, a te z kolei wpływają na rozmiar, zazielenienie i chropowatość owoców dyni. Choroby fytoftoroza, czarna zgnilizna, wirus mozaiki, mączniak Każde z powyższych zagrożeń może być kontrolowane za pomocą: dobrego zmianowania - minimum 4 lata odpowiednich warunków wodno-powietrznych na polu odpowiedniego doboru odmian odporności odpowiedniego czasu sadzenia/siewu roślin do gruntu odpowiedniego stosowania pestycydów Zbiór i przechowywanie dyń Przedostatnim etapem w uprawie dyń, a czasem ostatnim, jest zbiór. Dla większości odmian proces ten w Polsce odbywa się od sierpnia do października (lub do pierwszych przymrozków), wykonuje się go ręcznie lub w półzautomatyzowany sposób (taśmy). W celu uzyskania maksymalnych plonów dyni, zbiór należy przeprowadzić w optymalnej dojrzałości. Jeśli ma się trudności z oceną dojrzałości najlepiej skontaktować się z przedstawicielem firmy nasiennej, który udzieli bardziej szczegółowych informacji, jak rozpoznać dojrzałość danej odmiany. Przekroczenie odpowiedniego terminu zbioru powoduje spadek jakości i ilości plonu. Zbiór dyni powinniśmy wykonać przed przymrozkiem. Dynia jest bardzo wrażliwa już na temperaturę -1 C, w szczególności jeśli plantacja jest już dojrzała i nie ma na niej okrywy liściowej. Bardzo ważne podczas zbioru jest delikatne układanie dyń tak, aby nie uszkodzić owoców. Każde mechaniczne uszkodzenie owocu jest idealnym miejscem do rozpoczęcia infekcji w transporcie lub w przechowalni. Przechowywanie Ostatnim etapem jest przechowywanie dyń. W krajowych warunkach można z powodzeniem przechowywać dojrzałe dynie niektórych gatunków nawet 6 miesięcy. Poradnik uprawy USDA Agriculture Handbook sugeruje, aby podczas przechowywania postępować według poniższych zasad: optymalna temperatura przechowywania to od 10 do 12,5 C realna wilgotność powietrza nie powinna przekraczać 70%, a jednocześnie nie może być niższa niż 50% zebrane dynie powinny być umieszczane w pojemnikach lub koszykach, które stawia się na półkach Zakończenie Przez ostatnie kilka lat uprawa dyni rozwija się bardzo dynamicznie. Owoce dyń jadalnych zawierają niejednokrotnie więcej B-karotenu niż marchew. Dodatkowo są jednym z najmniej uczulających warzyw spożywanych przez niemowlęta już od 4 miesiąca życia. Jeśli chodzi o aspekt dekoracyjny można je spotkać w drogich hotelach, urzędach czy na sklepowych ladach. W rodzimych restauracjach można zjeść potrawy z dyni, szczególnie w porze jesiennej, a w telewizji można obejrzeć programy kulinarne poświęcone temu warzywu. Ciągle rosnący popyt na dynię powoduje, że uprawa jej jest stale opłacalna. To wszystko powoduje, że dynia staje się ważnym punktem na mapie uprawianych warzyw w Polsce. 06

5 DYNIA Dynie spożywcze Dynie halloween Odmiana Okres wegetacji [ dni ] Waga owocu [ kg ] Zagęszczenie [ tys./ha ] Uwagi Odmiana Rozmiar Okres wegetacji [ dni ] Waga owocu [ kg ] Zagęszczenie [ tys./ha ] Uwagi POTIMARRON 75 1,5-2,5 7-7,5 Wczesna odmiana w typie Hokkaido, spożywana wraz ze skórą GLADIATOR F1 Duża ,5-5 Idealna do wycinania ROUGE VIF D ETAMPES ,5-6 Dynia uprawiana w całej Europie ALADDIN F1 Duża ,5-5 Największa w ofercie DYNAMITE F ,5-3,5 6,5-7 Wyjątkowo słodka i aromatyczna, intensywnie pomarańczowe wybarwienie miąższu MAGICIAN F1 Średnia Wyrównany kształt zbliżony do kuli, ZYMV MUSQUEE D HIVER DE PROVENCE ,5-6 Gruby intensywnie wybarwiony miąższ SIBELLE F , ,5 Poszukiwana dynia piżmowa, o bardzo wyrównanym kształcie i masie SPITFIRE F1 Mała CANNON BALL F1 Mała ,5-8,5 GOMEZ F1 Mała Jedna z najwcześniejszych dyń w swoim segmencie Idealna do malowania i dla dzieci Bardzo twarda dynia z możliwością przechowywania do marca-kwietnia 08 Prosimy o zapoznanie się z Informacjami Ogólnymi oraz Objaśnieniem Użytych Skrótów na stronie 14.

6 DYNIE SPOŻYWCZE DYNAMITE F1 POTIMARRON EKSPLOZJA SMAKU I ZAPACHU ZDROWA I SILNA JAK SAMURAJ Średniopóźna dynia jadalna Wyjątkowo słodka i aromatyczna Mocno pomarańczowe wybarwienie miąższu Owoce o masie 2,5-3,5 kg idealne wyrównanie masy Intensywnie wybarwiony miąższ ma wysoką zawartość karotenu Dynia poszukiwana przez supermarkety Mało podatna na mączniaka prawdziwego o bardzo silnym wzroście i kształtu owoców Polecana do zaopatrzenia supermarketów Rośliny odporne na niekorzystne warunki wzrostu, a szczególnie Wczesna odmiana o owocach osiągających masę 1,5-2,5 kg Możliwość spożycia wraz ze skórką wysoką temperaturę ROUGE VIF D ETAMPES Możliwość długiego przechowywania dojrzałych owoców Wykazuje dużą tolerancję na odbarwienie i tworzenie SMAK ZNANY W CAŁEJ EUROPIE skorkowaceń przy kontakcie z glebą Niezawodna, bardzo plenna i łatwa w uprawie Przydatna dla potrzeb świeżego rynku i przetwórstwa Intensywnie wybarwiony miąższ MUSQUEE D HIVER DE PROVENCE KAWAŁEK PROWANSJI W TWOICH DŁONIACH 10 Późna odmiana o wybitnych walorach smakowych Bardzo gruby intensywnie wybarwiony miąższ Owoce o masie 5-8 kg Nadaje się do przechowywania Zalecana uprawa z rozsady Prosimy o zapoznanie się z Informacjami Ogólnymi oraz Objaśnieniem Użytych Skrótów na stronie 14. SIBELLE F1 ŚWIETNY SMAK, ŁADNE ŻÓŁTE WYBARWIENIE Odmiana późna, łatwa do zbioru Wyrównane owoce o masie około 2 kg Polecana do zaopatrzenia supermarketów i do przemysłu Rośliny typu płożącego Możliwość długiego przechowywania dojrzałych owoców

7 DYNIE HALLOWEEN ALADDIN F1 SPITFIRE F1 WAGA SUPER CIĘŻKA KTO PIERWSZY TEN NAJLEPSZY Odmiana silnie rosnąca Owoc o dużej masie 8-16 kg z dobrze zakotwiczonym Najwcześniejsza w naszej ofercie dynia typu Halloween Spłaszczony owoc osiąga wagę 3-4 kg, wyraźnie żebrowany, mocnym uchwytem / trzonem O intensywnym ciemnopomarańczowym kolorze z połyskiem; miąższ o strukturze makaronikowej Szypułka stosunkowo długa, ciemnozielona, niezbyt gruba GLADIATOR F1 GOMEZ F1 CHCESZ MIEĆ POTWORA WYBIERZ GLADIATORA TWARDY JAK GŁAZ Odmiana średniowczesna o kompaktowym pokroju typu Halloween Ciemny pomarańczowy kolor Owoce o lekko spłaszczonym kulistym kształcie Wyrównany rozmiar i waga dyń od 9 do 12 kg Mocno przytwierdzony trzon Typowa dynia dekoracyjna do wycinania MAGICIAN F1 12 Ciemny pomarańczowy kolor Regularny zbliżony do kuli kształt Mocno przytwierdzony trzon Waga owoców od 4 do 7 kg Świetna do malowania i wycinania Prosimy o zapoznanie się z Informacjami Ogólnymi oraz Objaśnieniem Użytych Skrótów na stronie 14. Równomierne ciemnopomarańczowe wybarwienie Szypułka mocno przytwierdzona do owocu Preferowana przez supermarkety i giełdy CANNON BALL F1 KSZTAŁT MA ZNACZENIE! Bardzo wyrównane, trwałe owoce wysokiej jakości o masie 2-3 kg CHODŹ POMALUJ MÓJ ŚWIAT Ciemny pomarańczowy kolor, również w miejscu styku z ziemią Regularny zbliżony do kuli kształt Gładka niepokarbowana skórka Mocno przytwierdzony trzon Waga owoców od 2 do 3 kg Świetna do malowania

8 INFORMACJE OGÓLNE Skrót Typ choroby IR/HR Nazwa choroby NOTATKI Px Grzyb IR* Podosphaera xanthii rasy 1, 2, 3-5, 6 (ex Sphaerotheca fuliginea races 1, 2, 5) - Mączniak prawdziwy dyniowatych ZYMW Wirus IR* Zucchini Yellow Mosain Virus - Żółta mozaika cukinii IR* - średni poziom odporności INFORMACJE OGÓLNE: Prezentowane opisy, ilustracje, zdjęcia, porady, wskazówki oraz cykle wegetacyjne są adresowane do profesjonalistów i zostały stworzone na podstawie obserwacji dokonywanych w określonych warunkach podczas różnorodnych prób. Są udostępniane w dobrej wierze, tytułem prezentacji i w żadnym wypadku nie mogą być uznane za wyczerpujące, stanowić jakiejkolwiek gwarancji plonu czy wyników uprawy, przewidywać czynników lub specyficznych okoliczności (obecnych lub mogących zaistnieć w przyszłości), a także być traktowane jako umowa pomiędzy stronami. Użytkownik powinien przede wszystkim sprawdzić adekwatność warunków uprawy, lokalnych warunków geograficznych, okresu planowanej uprawy, gleby, środków (takich jak wiedza i doświadczenie techniczne oraz operacje na kulturach), materiałów (takich jak testy i metody kontroli) oraz wyposażenia, a także, bardziej ogólnie, kontekstu agronomicznego, klimatycznego, sanitarnego, środowiskowego oraz ekonomicznego dla uprawy, technik oraz zaprezentowanych odmian (należy także odnieść się do naszych Ogólnych Warunków Sprzedaży). Wszystkie odmiany przedstawione w niniejszej publikacji zostały sfotografowane w sprzyjających warunkach i nie gwarantują osiągnięcia identycznego rezultatu w innych warunkach. Jakiekolwiek kopiowanie (częściowe lub w całości) niniejszej publikacji (nośnik i/lub zawartość) jest formalnie zabronione bez otrzymania uprzednio określonego upoważnienia. UWAGA: Wszelkie prawa własności intelektualnej zastrzeżone. Nielegalna reprodukcja i/lub wykorzystywanie zabronione. Naruszenie tych praw może stanowić poważne przestępstwo i być rozpatrywane w świetle prawnym. Więcej na stronie: 14 Zapraszamy na nasze konto Facebook. Szukaj HM.CLAUSE Polska.

9 HM.CLAUSE POLSKA SP. Z O.O. Regionalni przedstawiciele handlowi: Communication Divison PL ul. Skibicka 29, Warszawa, Polska Tel: Rejon Polski południowo-wschodniej Hubert Tabor, tel Rejon Polski północno-zachodniej Maciej Rakocy, tel Rejon Polski centralnej i północno-wschodniej Sławomir Mechacki, tel Zdjęcia nie stanowią oferty handlowej - Wszystkie prawa zastrzeżone HM.CLAUSE JMP; Ph. Giraud/terres du sud: Henri Thurel; F. Bacon; Thinkstock; istock