Ewidencja ludności Dowody osobiste Paszporty Akta stanu cywilnego Imiona i nazwiska Obywatelstwo oprac. Tomasz A. Winiarczyk

Transkrypt

1 Ewidencja ludności Dowody osobiste Paszporty Akta stanu cywilnego Imiona i nazwiska Obywatelstwo oprac. Tomasz A. Winiarczyk Ewidencja ludności Ewidencja ludności Ewidencja ludności polega na rejestracji określonych w ustawie podstawowych danych identyfikujących tożsamość oraz status administracyjnoprawny osób fizycznych. podstawa prawna USTAWA z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności prowadzenie ewidencji Ewidencja ludności prowadzona jest: w formie elektronicznej w Powszechnym Elektronicznym Systemie Ewidencji Ludności (rejestr PESEL), w rejestrach mieszkańców, w rejestrach zamieszkania cudzoziemców. organy ewidencyjne Organy gminy wykonują zadania określone w ustawie jako zadania zlecone z zakresu administracji rządowej. Wojewoda jest organem wyższego stopnia w stosunku do organów gmin wydających rozstrzygnięcia administracyjne na podstawie ustawy. Wojewoda sprawuje nadzór nad działalnością organów gmin w zakresie obowiązku meldunkowego. rejestry Rejestr PESEL jest centralnym zbiorem danych, prowadzonym przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Rejestr mieszkańców jest prowadzony zgodnie z właściwością miejscową przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta). rejestr PESEL W rejestrze PESEL gromadzone są dane: 1) obywateli polskich zamieszkujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 2) obywateli polskich zamieszkujących poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej w związku z ubieganiem się o polski dokument tożsamości; 3) cudzoziemców zamieszkujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z: a) uzyskaniem prawa stałego pobytu przez obywatela państwa członkowskiego Unii Europejskiej, obywatela państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym i obywatela Konfederacji Szwajcarskiej, b) uzyskaniem prawa stałego pobytu przez członka rodziny obywatela państwa członkowskiego Unii Europejskiej, obywatela państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym i obywatela Konfederacji Szwajcarskiej, c) udzieleniem zezwolenia na osiedlenie się, d) udzieleniem zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, e) uzyskaniem statusu uchodźcy, f) uzyskaniem ochrony uzupełniającej, g) uzyskaniem azylu, h) uzyskaniem zgody na pobyt tolerowany, i) uzyskaniem ochrony czasowej; 4) członków rodziny cudzoziemców zamieszkujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o których mowa w pkt 3 lit. e i f.

2 zakres danych W rejestrze PESEL i rejestrach mieszkańców gromadzone są następujące dane: 1) nazwisko i imię (imiona); 2) nazwisko rodowe; 3) imiona i nazwiska rodowe rodziców; 4) data urodzenia; 5) miejsce urodzenia; 6) kraj urodzenia; 7) stan cywilny; 8) numer aktu urodzenia i oznaczenie urzędu stanu cywilnego, w którym ten akt został sporządzony; 9) płeć; 10) numer PESEL; 11) obywatelstwo albo status bezpaństwowca; 12) imię i nazwisko rodowe oraz numer PESEL małżonka, jeżeli został mu nadany; 13) data zawarcia związku małżeńskiego, numer aktu małżeństwa i oznaczenie urzędu stanu cywilnego, w którym ten akt został sporządzony, data rozwiązania związku małżeńskiego, sygnatura akt i oznaczenie sądu, który rozwiązał małżeństwo, sygnatura akt i oznaczenie sądu, który ustalił nieistnienie małżeństwa, sygnatura akt i oznaczenie sądu, który unieważnił małżeństwo, data zgonu małżonka albo data znalezienia jego zwłok, numer jego aktu zgonu i oznaczenie urzędu stanu cywilnego, w którym ten akt został sporządzony; 14) adres i data zameldowania na pobyt stały; 15) kraj miejsca zamieszkania; 16) kraj poprzedniego miejsca zamieszkania; 17) data wymeldowania z miejsca pobytu stałego; 18) adres i data zameldowania na pobyt czasowy oraz data upływu deklarowanego terminu pobytu; 19) data wymeldowania z miejsca pobytu czasowego; 20) data wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej trwającego dłużej niż 6 miesięcy i wskazanie kraju wyjazdu; 21) data powrotu z wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej trwającego dłużej niż 6 miesięcy; 22) seria, numer i data ważności ostatniego wydanego dowodu osobistego obywatela polskiego oraz oznaczenie organu wydającego dokument; 23) seria, numer i data ważności ostatniego wydanego paszportu obywatela polskiego; 24) seria, numer i data ważności dokumentu podróży cudzoziemca albo ważnego dokumentu podróży lub innego ważnego dokumentu potwierdzającego tożsamość i obywatelstwo; 25) data upływu deklarowanego przez cudzoziemca terminu pobytu; 26) data zgonu albo data znalezienia zwłok, numer aktu zgonu i oznaczenie urzędu stanu cywilnego, w którym ten akt został sporządzony. organ dokonujący rejestracji Rejestracji danych w rejestrze PESEL dokonują: kierownik urzędu stanu cywilnego właściwy do sporządzenia aktu urodzenia i dokonywania w nim zmian kierownik urzędu stanu cywilnego właściwy do sporządzenia aktu małżeństwa i dokonywania w nim zmian kierownik urzędu stanu cywilnego właściwy do sporządzenia aktu zgonu i dokonywania w nim zmian kierownik urzędu stanu cywilnego, który wydał decyzję o zmianie imienia i nazwiska organ gminy właściwy do zameldowania na pobyt stały i czasowy obywatela polskiego wojewoda właściwy ze względu na miejsce zameldowania na pobyt stały organ gminy właściwy do wydania dowodu osobistego organy właściwe do wydania paszportu organ gminy właściwy do zameldowania na pobyt stały i czasowy cudzoziemca, któremu nadano numer PESEL

3 sprawdzanie danych Organy z urzędu lub na wniosek osoby, której dane dotyczą, dokonują sprawdzenia danych zawartych w rejestrze PESEL oraz w rejestrach mieszkańców, w szczególności w oparciu o posiadane dokumenty i ustalenia stanu faktycznego. PESEL Osobie, której dane są gromadzone w rejestrze PESEL i rejestrze mieszkańców, nadaje się numer identyfikacyjny Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności. Numer PESEL jest to jedenastocyfrowy symbol numeryczny, jednoznacznie identyfikujący osobę fizyczną, zawierający datę urodzenia, numer porządkowy, oznaczenie płci oraz liczbę kontrolną, przy czym: 1) data urodzenia zawarta jest w pierwszych sześciu cyfrach w następującej kolejności: dwie ostatnie cyfry roku urodzenia, miesiąc urodzenia wraz z zakodowanym stuleciem urodzenia oraz dzień urodzenia; 2) stulecie urodzenia kodowane jest poprzez dodanie do liczby oznaczającej miesiąc urodzenia: a) liczby 80 w przypadku osób urodzonych w latach , b) liczby 0 w przypadku osób urodzonych w latach , c) liczby 20 w przypadku osób urodzonych w latach ; 3) liczby oznaczające rok, miesiąc lub dzień, będące liczbami jednocyfrowymi, poprzedza się cyfrą 0, z zastrzeżeniem zasady określonej w pkt 2; 4) numer porządkowy osoby zawarty jest w cyfrach od siódmej do dziesiątej, przy czym ostatnia cyfra numeru porządkowego zawiera oznaczenie płci: cyfrę parzystą (w tym 0 ) dla kobiet, a cyfrę nieparzystą dla mężczyzn; 5) jedenasta cyfra numeru PESEL jest liczbą kontrolną umożliwiającą elektroniczną kontrolę poprawności nadanego numeru identyfikacyjnego. Numer PESEL jest nadawany z urzędu. Numer PESEL nadaje minister właściwy do spraw wewnętrznych. Nadanie numeru PESEL jest czynnością materialno-techniczną. Numer PESEL jest zmieniany w przypadku: 1) sprostowania daty urodzenia; 2) zmiany płci; 3) nadania numeru PESEL na skutek omyłki organu administracji publicznej mającej wpływ na numer PESEL lub wprowadzenia w błąd organu administracji publicznej co do tożsamości osoby. obowiązek meldunkowy Obywatel polski przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany wykonywać obowiązek meldunkowy określony w ustawie. Obowiązek meldunkowy polega na: 1) zameldowaniu się w miejscu pobytu stałego lub czasowego; 2) wymeldowaniu się z miejsca pobytu stałego lub czasowego; 3) zgłoszeniu wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej oraz powrotu z wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej pobyt stały i czasowy Pobytem stałym jest zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania. Pobytem czasowym jest przebywanie bez zamiaru zmiany miejsca pobytu stałego w innej miejscowości pod oznaczonym adresem lub w tej samej miejscowości, lecz pod innym adresem. Miejscem pobytu stałego lub czasowego osoby zatrudnionej na statku żeglugi śródlądowej lub morskiej albo zamieszkującej w związku z wykonywaniem pracy w ruchomym urządzeniu mieszkalnym, jest siedziba pracodawcy zatrudniającego tę osobę.

4 Ilekroć w ustawie jest mowa o pobycie czasowym obywatela polskiego należy przez to rozumieć przebywanie poza miejscem pobytu stałego przez okres ponad 3 miesięcy. Obywatel polski przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany zameldować się w miejscu pobytu stałego lub czasowego najpóźniej w 30 dniu, licząc od dnia przybycia do tego miejsca. Równocześnie można mieć jedno miejsce pobytu stałego i jedno miejsce pobytu czasowego. zameldowanie Obywatel polski dokonuje zameldowania się na pobyt stały lub czasowy w formie pisemnej na formularzu w organie gminy właściwym ze względu na położenie nieruchomości, w której zamieszkuje, przedstawiając do wglądu dowód osobisty lub paszport. Obywatel polski dokonujący zameldowania na pobyt stały lub czasowy przedstawia potwierdzenie pobytu w lokalu, dokonane przez właściciela lub inny podmiot dysponujący tytułem prawnym do lokalu na formularzu zgłoszenia pobytu stałego lub formularzu zgłoszenia pobytu czasowego, oraz, do wglądu, dokument potwierdzający tytuł prawny do lokalu tego właściciela lub podmiotu. Przy zameldowaniu na pobyt czasowy należy wskazać deklarowany okres pobytu w tym miejscu. funkcja meldunku Zameldowanie na pobyt stały lub czasowy służy wyłącznie celom ewidencyjnym i ma na celu potwierdzenie faktu pobytu osoby w miejscu, w którym się zameldowała. zaświadczenia Organ dokonujący zameldowania na pobyt stały wydaje z urzędu osobie zaświadczenie o zameldowaniu na pobyt stały. Organ dokonujący zameldowania na pobyt czasowy wydaje osobie, na jej wniosek, zaświadczenie o zameldowaniu na pobyt czasowy. stan prawny od 1 stycznia 2014 r. Od dnia 1 stycznia 2014 r. znosi się obowiązek meldunkowy. Ilekroć w przepisach prawa jest mowa o zameldowaniu na pobyt stały lub zameldowaniu na pobyt czasowy, od dnia 1 stycznia 2014 r. należy przez to rozumieć miejsce zamieszkania, o którym mowa w art. 25 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny. Dowody osobiste Dowód osobisty jest dokumentem stwierdzającym tożsamość i obywatelstwo polskie osoby na terytorium: Rzeczypospolitej Polskiej oraz innych państw członkowskich Unii Europejskiej, państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależących do Unii Europejskiej oraz państw niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, których obywatele mogą korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi oraz na podstawie jednostronnych decyzji innych państw, uznających ten dokument za wystarczający do przekraczania ich granic. Dowód osobisty uprawnia do przekraczania granic państw, o których mowa powyżej. podstawa prawna ustawa z dnia 6 sierpnia 2010 r. o dowodach osobistych prawo do dowodu osobistego Prawo do posiadania dowodu osobistego przysługuje każdemu obywatelowi Rzeczypospolitej Polskiej. Pełnoletni obywatel Rzeczypospolitej Polskiej zamieszkujący na jej terytorium jest obowiązany posiadać dowód osobisty. Dowód osobisty wydaje się obywatelowi Rzeczypospolitej Polskiej. Obywatel Rzeczypospolitej Polskiej może posiadać jeden ważny dowód osobisty.

5 Dowód osobisty nie zawiera danych osób trzecich. Dowód osobisty wydany osobie, która nie ukończyła 5 roku życia, jest ważny przez okres 5 lat od daty wydania dowodu osobistego. Dowód osobisty wydany osobie, która ukończyła 5 rok życia, jest ważny przez okres 10 lat od daty wydania dowodu osobistego. wydawanie i inne czynności Dowody osobiste wydają organy gmin. Wydawanie, wymiana i unieważnianie dowodów osobistych są zadaniami zleconymi z zakresu administracji rządowej. nadzór Właściwi miejscowo wojewodowie: 1) sprawują nadzór nad organami gmin w zakresie zadań związanych z wydawaniem, wymianą i unieważnianiem dowodów osobistych; 2) są organami odwoławczymi od decyzji wydawanych przez organy gmin. konstrukcja dowodu Dowód osobisty posiada warstwę graficzną oraz warstwę elektroniczną. Dowód osobisty potwierdza prawdziwość danych zawartych w warstwie graficznej, w tym przez zapewnienie dostępu do tych danych zamieszczonych w warstwie elektronicznej. Dostęp do danych następuje na żądanie uprawnionych organów lub w sposób zapewniający kontrolę obywatela nad dostępem do danych zapisanych w warstwie elektronicznej dowodu osobistego. Dowód osobisty umożliwia uwierzytelnienie go w systemach teleinformatycznych podmiotów publicznych, uwierzytelnienie jego posiadacza w systemach teleinformatycznych podmiotów publicznych oraz przy dostępie do rejestrów publicznych z użyciem systemów teleinformatycznych. warstwa graficzna 1) dane dotyczące osoby: a) nazwisko, b) imię (imiona), c) nazwisko rodowe, d) imiona rodziców, e) datę i miejsce urodzenia, f) płeć, g) wizerunek twarzy, h) numer PESEL, i) obywatelstwo; 2) dane dotyczące dowodu osobistego: a) serię i numer dowodu osobistego, b) datę wydania, c) datę ważności, d) oznaczenie organu wydającego dowód osobisty. warstwa elektroniczna 1) dane zamieszczone w warstwie graficznej dowodu osobistego zapisane w formie elektronicznej wraz z danymi je uwierzytelniającymi; 2) dane służące do składania informacji uwierzytelniającej weryfikowanej za pomocą certyfikatu dowodu osobistego; 3) przestrzeń umożliwiającą zamieszczenie certyfikatu podpisu osobistego wraz z danymi służącymi do składania podpisu osobistego; 4) przestrzeń umożliwiającą zamieszczenie certyfikatu kwalifikowanego wraz z danymi służącymi do składania bezpiecznego podpisu elektronicznego na podstawie ustawy z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym; 5) przestrzeń na zamieszczenie danych lub aplikacji służących do wykorzystania dowodu osobistego jako karty ubezpieczenia zdrowotnego w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Warstwa elektroniczna dowodu osobistego może zawierać dane i aplikacje inne, jeżeli przewidują to przepisy innej ustawy.

6 wydawanie dowodu Dowód osobisty wydaje się nieodpłatnie. Dowód osobisty wydaje się na wniosek. Wniosek o wydanie dowodu osobistego składa się w organie dowolnej gminy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wydanie dowodu osobistego następuje nie później niż w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku. wydanie nowego dowodu art. 46 ustawy Wydanie nowego dowodu osobistego następuje w przypadku: 1) upływu terminu ważności dowodu osobistego; 2) zmiany danych zawartych w warstwie graficznej dowodu osobistego, z wyjątkiem zmiany nazwy organu wydającego; 3) zmiany wizerunku twarzy posiadacza dowodu osobistego w stosunku do wizerunku twarzy zamieszczonego w dowodzie osobistym w stopniu utrudniającym lub uniemożliwiającym identyfikację jego posiadacza; 4) utraty lub uszkodzenia dowodu osobistego; 5) przekazania do organu gminy lub do placówki konsularnej Rzeczypospolitej Polskiej przez osobę trzecią znalezionego dowodu osobistego; 6) o którym mowa w art. 22 ust. 4; 7) żądania obywatela w przypadku wymiany dowodu osobistego wydanego na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993, z późn. zm. ) na dowód osobisty wydany na podstawie niniejszej ustawy. zgłoszenie utraty lub uszkodzenia Posiadacz dowodu osobistego, którego dowód osobisty został utracony lub uszkodzony, zgłasza niezwłocznie, osobiście ten fakt organowi dowolnej gminy, a posiadacz dowodu osobistego przebywający poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dowolnej placówce konsularnej Rzeczypospolitej Polskiej. znalezienie cudzego dowodu Osoba, która znalazła cudzy dowód osobisty, jest obowiązana niezwłocznie przekazać ten dokument organowi dowolnej gminy, Policji, innemu organowi administracji publicznej lub placówce konsularnej Rzeczypospolitej Polskiej. Organy te przekazują niezwłocznie dowód osobisty organowi, który go wydał, w celu unieważnienia dokumentu. Osoba, która znalazła cudzy dowód osobisty, może, bez zbędnej zwłoki, przekazać ten dokument posiadaczowi dowodu osobistego. unieważnienie W okresie ważności dowód osobisty unieważnia się: w przypadkach, o których mowa w art. 46 ust. 1 pkt 2 7, w przypadku: o utraty obywatelstwa polskiego, o zgonu posiadacza dowodu osobistego. Stwierdza się nieważność dowodu osobistego wydanego osobie, która we wniosku o jego wydanie podała nieprawdziwe dane. Rejestr Dowodów Osobistych Minister właściwy do spraw wewnętrznych prowadzi Rejestr Dowodów Osobistych. Rejestr Dowodów Osobistych jest rejestrem centralnym prowadzonym w formie elektronicznej. Postępowanie z dokumentacją związaną z dowodami osobistymi Organy gmin oraz konsulowie Rzeczypospolitej Polskiej gromadzą i przechowują dokumentację związaną z dowodami osobistymi.

7 Dokumentację związaną z dowodami osobistymi przechowuje się przez 10 lat, licząc od dnia 1 stycznia roku następnego od daty zgonu posiadacza dowodu osobistego. dowody a prawo karne Kto: 1) uchyla się od obowiązku posiadania lub wymiany dowodu osobistego, 2) zatrzymuje bez podstawy prawnej cudzy dowód osobisty, 3) nie zwraca dowodu osobistego w razie utraty obywatelstwa polskiego, podlega karze ograniczenia wolności do 1 miesiąca albo karze grzywny. Orzekanie w sprawach, o których mowa powyżej, następuje na zasadach i w trybie określonym w przepisach o postępowaniu w sprawach o wykroczenia. Dokumenty paszportowe Dokument paszportowy uprawnia do przekraczania granicy i pobytu za granicą oraz poświadcza obywatelstwo polskie, a także tożsamość osoby w nim wskazanej w zakresie danych, jakie ten dokument zawiera. USTAWA z dnia 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych Rodzaje dokumentów paszportowych paszport, paszport tymczasowy, paszport dyplomatyczny, paszport służbowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Każdy obywatel polski ma prawo do otrzymania paszportu. Pozbawienie lub ograniczenie tego prawa może nastąpić wyłącznie w przypadkach przewidzianych w przepisach ustawowych. Dokumenty paszportowe w okresie ich ważności stanowią własność Rzeczypospolitej Polskiej. Dokument paszportowy wydaje się na wniosek osoby pełnoletniej po przedłożeniu wymaganych dokumentów, pobraniu danych biometrycznych i uiszczeniu należnej opłaty (w pewnych przypadkach z ulgą lub bez żadnej opłaty). Paszporty dyplomatyczne i paszporty służbowe Ministerstwa Spraw Zagranicznych są wydawane bez pobierania opłat. W dokumencie paszportowym zamieszcza się następujące dane: 1) nazwisko; 2) imię (imiona); 3) datę i miejsce urodzenia; 4) obywatelstwo; 5) płeć; 6) wizerunek twarzy i podpis posiadacza; 7) datę wydania i datę upływu ważności dokumentu paszportowego; 8) serię i numer dokumentu paszportowego; 9) numer PESEL; 10) nazwę organu wydającego; 11) dane biometryczne (wizerunek twarzy i odciski palców umieszczone w dokumentach paszportowych w formie elektronicznej). W imieniu małoletniego wniosek o wydanie dokumentu paszportowego składają rodzice wspólnie, chyba że na podstawie orzeczenia sądu jeden z rodziców został pozbawiony władzy rodzicielskiej lub władza ta została ograniczona. W przypadku braku zgodności stanowisk rodziców lub niemożności uzyskania zgody jednego z nich, zgodę na wydanie dokumentu paszportowego zastępuje orzeczenie sądu rodzinnego. Wniosek o wydanie dokumentu paszportowego osobie ubezwłasnowolnionej składa przedstawiciel ustawowy tej osoby lub ustanowiony przez sąd opiekun. Złożenie wniosku o wydanie dokumentu paszportowego oraz odbiór dokumentu paszportowego następuje osobiście.

8 Obecność małoletniego lub osoby ubezwłasnowolnionej jest wymagana przy składaniu wniosku o wydanie dla nich dokumentu paszportowego. Paszport może być wydany małoletniemu po ukończeniu 5 roku życia. Małoletniemu przed ukończeniem 5 roku życia na żądanie rodziców może być wydany paszport, z tym że jego ważność nie może przekroczyć 5 lat od daty jego wydania. Paszport tymczasowy wydaje się: 1) małoletnim do ukończenia 5 roku życia; 2) obywatelom polskim przebywającym za granicą, którzy nie posiadają paszportu; dopuszcza się możliwość wydania paszportu tymczasowego z urzędu, jeżeli przemawiają za tym ważne okoliczności; 3) obywatelom polskim przebywającym za granicą na czas oczekiwania przez nich na doręczenie paszportu sporządzanego w kraju. Uprawnionymi do otrzymania paszportu dyplomatycznego są: 1) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej; 2) Marszałek i Wicemarszałkowie Sejmu; 3) Marszałek i Wicemarszałkowie Senatu; 4) Prezes i Wiceprezesi Rady Ministrów; 5) Ministrowie, Sekretarze i Podsekretarze Stanu; 6) posłowie i senatorowie; 7) posłowie do Parlamentu Europejskiego wybrani w Rzeczypospolitej Polskiej. Paszporty dyplomatyczne otrzymują także małżonkowie osób wymienionych w pkt 1-5, jeżeli towarzyszą im w podróży służbowej poza granicami kraju. Uprawnionymi do otrzymania paszportu dyplomatycznego są również osoby zajmujące stanowiska lub pełniące funkcje: 1) w służbie zagranicznej, które posiadają stopień dyplomatyczny; 2) związane z przywilejami i immunitetami dyplomatycznymi na podstawie umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, lub zwyczajów międzynarodowych; 3) w wyniku skierowania do pracy w organizacjach międzynarodowych. Paszportem dyplomatycznym i paszportem służbowym Ministerstwa Spraw Zagranicznych można się legitymować wyłącznie w trakcie podróży służbowej lub w związku z wykonywaniem czynności służbowych poza granicami kraju. Paszport jest ważny przez okres 10 lat od daty jego wydania. Paszport wydany małoletniemu, który ukończył 5 lat a nie ukończył 13 lat, jest ważny 5 lat od daty jego wydania. Paszport tymczasowy jest ważny przez okres w nim wskazany, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy od daty jego wydania. Paszport dyplomatyczny i paszport służbowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych są ważne przez okres w nich wskazany, z tym że okres ich ważności nie może przekroczyć 10 lat od daty ich wydania. Utrata ważności dokumentu paszportowego nie pozbawia jego posiadacza prawa wjazdu na podstawie tego dokumentu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Osoba, która utraciła dokument paszportowy lub której dokument paszportowy uległ zniszczeniu, jest obowiązana niezwłocznie zawiadomić o tym organ paszportowy. Odnaleziony dokument paszportowy nie podlega zwrotowi osobie, której został uprzednio wydany. Dokument paszportowy zgłoszony jako utracony, zniszczony lub znaleziony traci ważność z dniem zawiadomienia o jego utracie, zniszczeniu lub znalezieniu. Dokument paszportowy podlega unieważnieniu (w drodze decyzji administracyjnej): 1) na wniosek: a) sądu prowadzącego przeciwko posiadaczowi dokumentu paszportowego postępowanie w sprawie karnej lub postępowanie w sprawie o przestępstwo skarbowe, postępowanie w sprawie nieletniego lub prowadzącego postępowanie cywilne, b) organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze, organu postępowania wykonawczego w sprawie karnej, w tym o przestępstwo skarbowe, przeciwko posiadaczowi dokumentu paszportowego; 2) jeżeli został wydany z naruszeniem przepisów ustawy; 3) jeżeli jego posiadacz utracił obywatelstwo polskie. Dokument paszportowy traci ważność z dniem śmierci jego posiadacza. Na wniosek sądu prowadzącego postępowanie w sprawie o wykonywanie władzy rodzicielskiej, unieważnia się dokument paszportowy małoletniego, w stosunku do którego ma zostać wydane orzeczenie w przedmiocie wykonywania władzy rodzicielskiej.

9 Akta stanu cywilnego Aktem staniu cywilnego jest wpis dokonany w księdze stanu cywilnego dotyczący zdarzeń, co do których Prawo o aktach stanu cywilnego przewiduje obowiązek zarejestrowania. USTAWA z dnia 29 września 1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego Rejestracji stanu cywilnego osób dokonuje się w księgach stanu cywilnego w formie aktów urodzenia, małżeństwa oraz zgonu. W księgach stanu cywilnego dokonuje się także innych wpisów przewidzianych w odrębnych przepisach. Stan cywilny osoby stwierdza się na podstawie aktów sporządzonych w księgach stanu cywilnego. Akty stanu cywilnego stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych; ich niezgodność z prawdą może być udowodniona jedynie w postępowaniu sądowym. Księgi stanu cywilnego prowadzi się w urzędach stanu cywilnego. Urzędy stanu cywilnego wchodzą w skład urzędu gminy. Gmina stanowi okręg urzędu stanu cywilnego. Wojewoda może tworzyć urzędy stanu cywilnego właściwe dla kilku okręgów lub utworzyć kilka urzędów stanu cywilnego w obszarze jednej gminy. Czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego dokonuje kierownik urzędu stanu cywilnego lub jego zastępca (zastępcy). Kierownikiem urzędu stanu cywilnego jest wójt lub burmistrz (prezydent). Wójt (burmistrz, prezydent miasta) zatrudnia inną osobę na stanowisku kierownika urzędu stanu cywilnego w gminach powyżej mieszkańców. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) może zatrudnić inną osobę na stanowisku kierownika urzędu stanu cywilnego w gminach poniżej mieszkańców. Czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego dokonuje się w formie: 1) aktu stanu cywilnego, 2) decyzji, 3) postanowień w sprawach określonych w art. 24 (wyniesienie ksiąg), 25 (udostępnienie ksiąg naukowcom i innym organom) i 89 - chyba że z przepisów ustawy wynika inna forma załatwienia sprawy. Nadzór nad rejestracją stanu cywilnego sprawuje minister właściwy do spraw wewnętrznych na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Wojewodowie sprawują nadzór nad działalnością urzędów stanu cywilnego w zakresie realizacji obowiązków określonych w ustawie. Wojewoda jest organem odwoławczym od orzeczeń administracyjnych wydanych na podstawie ustawy. Urodzenie oraz zgon osoby rejestruje się w urzędzie stanu cywilnego miejsca takiego zdarzenia. Jeżeli dziecko urodziło się na polskim statku morskim lub powietrznym, takie zdarzenie rejestruje się w urzędzie stanu cywilnego właściwym dla dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego Warszawy. W razie stwierdzenia zgonu lub uznania za zmarłego w postępowaniu sądowym albo w razie zgonu osoby na polskim statku morskim lub powietrznym, zgonu żołnierza w czynnej służbie wojskowej i innej osoby przydzielonej do jednostki wojskowej, poległych lub zmarłych w związku z działaniami wojennymi - zgon rejestruje się w urzędzie stanu cywilnego właściwym dla dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego Warszawy. Zawarcie małżeństwa następuje w urzędzie stanu cywilnego wybranym przez osoby zamierzające wstąpić w związek małżeński. Zaświadczenie stwierdzające brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa wydaje kierownik urzędu stanu cywilnego miejsca zamieszkania jednej z osób zamierzających zawrzeć małżeństwo w sposób określony w art. 1 2 i 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Akt małżeństwa zawartego w sposób określony w art. 1 2 i 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego sporządza się w urzędzie stanu cywilnego właściwym ze względu na miejsce zawarcia małżeństwa.

10 Jeżeli osoba żądająca dokonania czynności przez urząd stanu cywilnego nie ma w kraju miejsca zamieszkania, właściwość miejscową w sprawach rejestracji stanu cywilnego ustala się na podstawie ostatniego miejsca zamieszkania tej osoby w kraju. W razie braku takiej podstawy lub jeżeli wnioskodawcą jest konsul, czynności tych dokonuje się w urzędzie stanu cywilnego właściwym dla dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego Warszawy. Akt stanu cywilnego sporządza się w dniu, w którym dokonano zgłoszenia zdarzenia powodującego sporządzenie aktu, chyba że ustawa dopuszcza możliwość sporządzenia aktu stanu cywilnego w innym terminie. Akt stanu cywilnego powinien zawierać tylko dane wymagane przez prawo. W szczególności w akcie stanu cywilnego nie można zamieszczać danych naruszających dobra osobiste. Zgłoszenia urodzenia i zgonu dokonuje się ustnie. Zgłoszenia urodzenia lub zgonu na piśmie dokonują odpowiednio organy państwowe, zakłady opieki zdrowotnej i inne zakłady oraz lekarze i położne. Jeżeli po sporządzeniu aktu stanu cywilnego nastąpią zdarzenia, które mają wpływ na jego treść lub ważność, zmiany z nich wynikające wpisuje się do aktu w formie wzmianki dodatkowej. Podstawę do wpisania powyższej wzmianki stanowią prawomocne orzeczenia sądów, ostateczne decyzje, odpisy z akt stanu cywilnego oraz inne dokumenty mające wpływ na treść lub ważność aktu. Pod treścią aktu stanu cywilnego zamieszcza się przypiski zawierające informacje o innych aktach stanu cywilnego dotyczących tej samej osoby. Kierownik urzędu stanu cywilnego jest obowiązany żądać dowodów potwierdzających prawdziwość danych zgłoszonych do wpisu do ksiąg stanu cywilnego. W razie uznania tych dowodów za niewystarczające - w celu ustalenia stanu faktycznego - przeprowadza się postępowanie wyjaśniające. Księgi stanu cywilnego prowadzi się w jednym egzemplarzu, oddzielnie dla każdego rodzaju aktu. Księgi stanu cywilnego zamyka się po upływie roku kalendarzowego. Księgi stanu cywilnego przechowuje się w urzędach stanu cywilnego. Ksiąg takich nie można wynosić poza lokal urzędu. Wyniesienie ksiąg może nastąpić z ważnych przyczyn jedynie za zgodą organu administracji państwowej wyższego stopnia lub w razie niebezpieczeństwa zagrażającego tym księgom. Sądy i inne organy państwowe są obowiązane przekazywać urzędom stanu cywilnego odpisy prawomocnych orzeczeń, ostatecznych decyzji oraz innych dokumentów stanowiących podstawę wpisu do ksiąg stanu cywilnego. W akcie stanu cywilnego nie można dokonywać żadnych zmian, chyba że ustawa stanowi inaczej. Można jedynie sprostować oczywisty błąd pisarski. Jeżeli dwa akty stanu cywilnego stwierdzają to samo zdarzenie, unieważnia się jeden z nich. Unieważnienia dokonuje organ administracji państwowej wyższego stopnia, właściwy dla kierownika urzędu stanu cywilnego, który sporządził akt późniejszy. Akt stanu cywilnego unieważnia się, jeżeli: 1) stwierdza zdarzenie niezgodne z prawdą; 2) uchybienia powstałe przy sporządzeniu aktu zmniejszają jego moc dowodową. Akt stanu cywilnego podlega sprostowaniu w razie błędnego lub nieścisłego jego zredagowania. Ustala się treść aktu stanu cywilnego, jeżeli: 1) akt unieważniony ma być zastąpiony nowym aktem; 2) akt urodzenia lub akt małżeństwa nie został sporządzony i nie można go sporządzić w trybie przewidzianym w przepisach ustawy. W razie zaginięcia lub zniszczenia całości lub części księgi stanu cywilnego, odtwarza się treść aktu stanu cywilnego wraz ze wzmiankami dodatkowymi na wniosek osoby zainteresowanej, organu państwowego lub z urzędu.

11 W razie zaginięcia lub zniszczenia całości lub części księgi stanu cywilnego, treść odpisu aktu wpisuje się do ksiąg stanu cywilnego na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli istnieje odpis aktu. Jeżeli akt urodzenia, małżeństwa lub zgonu został sporządzony za granicą, a uzyskanie odpisu aktu jest niemożliwe lub związane z poważnymi trudnościami, można odtworzyć jego treść na wniosek osoby zainteresowanej, organu państwowego lub z urzędu. Akt stanu cywilnego niezawierający wszystkich danych, które powinny być w nim zamieszczone, podlega uzupełnieniu. Skreślony akt stanu cywilnego nie podlega ujawnieniu i nie wydaje się z niego odpisów. urodzenie dziecka Urodzenie dziecka należy zgłosić w ciągu 14 dni od dnia urodzenia. Do zgłoszenia urodzenia dziecka są obowiązani: 1) ojciec dziecka albo matka, jeżeli jej stan zdrowia na to pozwala, albo inna osoba obecna przy porodzie; 2) lekarz albo położna. Jeżeli urodzenie dziecka nastąpiło w zakładzie opieki zdrowotnej, do zgłoszenia urodzenia jest obowiązany zakład opieki zdrowotnej. Akt urodzenia sporządza się na podstawie pisemnego zgłoszenia urodzenia dziecka wystawionego przez lekarza, położną lub zakład opieki zdrowotnej. Do aktu urodzenia wpisuje się: 1) nazwisko, imię (imiona) i płeć dziecka; 2) miejsce i datę urodzenia dziecka; 3) nazwiska, nazwiska rodowe rodziców, imię (imiona), miejsce i datę urodzenia, miejsce zamieszkania każdego z rodziców w chwili urodzenia się dziecka; 4) nazwisko, imię i miejsce zamieszkania zgłaszającego; 5) dane dotyczące zakładu opieki zdrowotnej, jeżeli sporządzenie aktu następuje na podstawie zgłoszenia z zoz. Osoba zgłaszająca urodzenie dziecka, którego rodzice pozostają w związku małżeńskim, przedstawia odpis skrócony aktu małżeństwa; obowiązek ten nie dotyczy zakładu opieki zdrowotnej. Jeżeli rodzice dziecka zawierają małżeństwo po urodzeniu się dziecka, a przed sporządzeniem aktu urodzenia - akt ten sporządza się tak jak dla dziecka urodzonego z małżeństwa. Jeżeli rodzice dziecka zawierają małżeństwo po urodzeniu się dziecka, dla którego został sporządzony akt urodzenia, do takiego aktu wpisuje się wzmiankę dodatkową o zawarciu małżeństwa oraz o wynikającej z tego, stosownie do przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zmianie nazwiska dziecka. Jeżeli w chwili zgłoszenia wniosku o wpisanie wzmianki dodatkowej o zawarciu małżeństwa ojcostwo męża matki nie jest ustalone, wniosek taki można zgłosić jednocześnie z uznaniem dziecka przez męża matki, a także przy sporządzaniu aktu małżeństwa. W razie orzeczenia przysposobienia dziecka, wpisuje się do aktu urodzenia wzmiankę dodatkową o przysposobieniu. Kierownik urzędu stanu cywilnego odmawia przyjęcia oświadczenia o wyborze dla dziecka więcej niż dwóch imion, imienia ośmieszającego, nieprzyzwoitego, w formie zdrobniałej oraz imienia niepozwalającego odróżnić płci dziecka. Jeżeli przy sporządzaniu aktu urodzenia rodzice nie dokonali wyboru imienia (imion) dziecka, kierownik urzędu stanu cywilnego wpisuje do aktu urodzenia jedno z imion zwykle w kraju używanych, czyniąc o tym stosowną wzmiankę dodatkową. Rodzice dziecka mogą w ciągu 6 miesięcy od daty sporządzenia aktu urodzenia złożyć kierownikowi urzędu stanu cywilnego pisemne oświadczenie o zmianie imienia (imion) dziecka wpisanego do aktu w chwili jego sporządzenia. O zmianie imienia (imion) wpisuje się do aktu urodzenia dziecka wzmiankę dodatkową. Akt urodzenia dziecka nieznanych rodziców sporządza się na podstawie orzeczenia sądu opiekuńczego. małżeństwo Kierownik urzędu stanu cywilnego sprawdza tożsamość osób wstępujących w związek małżeński oraz tożsamość i pełnoletność świadków. Zawarcie małżeństwa następuje z zachowaniem uroczystej formy. Kierownik urzędu stanu cywilnego w czasie przyjmowania oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński nosi odznakę, której wzór i sposób noszenia określa, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw wewnętrznych.

12 Podczas składania oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński stoją wszyscy obecni, nie wyłączając kierownika urzędu stanu cywilnego. Jeżeli zachodzą uzasadnione przyczyny, kierownik urzędu stanu cywilnego może przyjąć oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński poza lokalem urzędu stanu cywilnego. Akt małżeństwa sporządza się niezwłocznie po jego zawarciu. Jeżeli akt małżeństwa nie mógł być z ważnych przyczyn sporządzony niezwłocznie po jego zawarciu, sporządza się go natychmiast po ustaniu przeszkody. zgon Zgon osoby należy zgłosić najpóźniej w ciągu 3 dni od dnia zgonu. Jeżeli zgon nastąpił wskutek choroby zakaźnej, zgłoszenie powinno nastąpić w ciągu 24 godzin od zgonu. Do zgłoszenia zgonu są obowiązani w kolejności: 1) małżonek lub dzieci zmarłego; 2) najbliżsi krewni lub powinowaci; 3) osoby zamieszkałe w lokalu, w którym nastąpił zgon; 4) osoby, które były obecne przy zgonie lub naocznie się o nim przekonały; 5) administrator domu, w którym nastąpił zgon. Jeżeli zgon nastąpił w szpitalu lub innym zakładzie, do zgłoszenia zgonu jest obowiązany szpital lub zakład. Akt zgonu sporządza się na podstawie karty zgonu. Jeżeli okoliczności zgonu były przedmiotem postępowania przeprowadzonego przez organ państwowy, akt zgonu sporządza się na podstawie pisemnego zgłoszenia dokonanego przez taki organ. Z ksiąg stanu cywilnego wydaje się: 1) odpisy zupełne i skrócone aktów stanu cywilnego; 2) zaświadczenia o dokonanych w księgach stanu cywilnego wpisach lub o ich braku; 3) zaświadczenia o zaginięciu lub zniszczeniu księgi stanu cywilnego. Odpis zupełny stanowi dosłowne powtórzenie treści aktu stanu cywilnego wraz ze wszystkimi wzmiankami dodatkowymi; treść przypisków podaje się jedynie na wniosek osoby zainteresowanej. W odpisie skróconym aktu stanu cywilnego podaje się jego treść, z uwzględnieniem treści wzmianek dodatkowych oraz z pominięciem wyrazów, ustępów i zdań skreślonych.

13 Zmiana imion i nazwisk można zmienić swoje imię (imiona) lub nazwisko USTAWA z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska Ustawę stosuje się do: 1) obywateli polskich; 2) cudzoziemców nieposiadających obywatelstwa żadnego państwa, jeżeli posiadają w Rzeczypospolitej Polskiej miejsce pobytu stałego; 3) cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy, z zastrzeżeniem art. 4 ust. 2. W rozumieniu ustawy: 1) zmiana imienia oznacza zmianę na inne imię lub zmianę pisowni imienia; 2) zmiana nazwiska oznacza zmianę na inne nazwisko, zmianę pisowni nazwiska lub zmianę nazwiska ze względu na formę właściwą dla rodzaju żeńskiego lub męskiego; 3) członkiem rodziny jest małżonek i wstępny osoby ubiegającej się o zmianę imienia lub nazwiska. Zmiany imienia lub nazwiska można dokonać wyłącznie z ważnych powodów, w szczególności gdy dotyczą zmiany: 1) imienia lub nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka; 2) na imię lub nazwisko używane; 3) na imię lub nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione; 4) na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada. Zmiany imienia lub nazwiska cudzoziemca, który uzyskał w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy, można dokonać wyłącznie ze szczególnie ważnych powodów związanych z zagrożeniem jego prawa do życia, zdrowia, wolności lub bezpieczeństwa osobistego. Zmiany nazwiska nie dokonuje się w przypadku ubiegania się o zmianę na nazwisko historyczne, wsławione w dziedzinie kultury, nauki, działalności politycznej, społecznej albo wojskowej, chyba że osoba ubiegająca się o zmianę nazwiska posiada członków rodziny o tym nazwisku. Zmiana nazwiska może dotyczyć nazwiska noszonego aktualnie lub nazwiska rodowego. Zmiana nazwiska noszonego po zawarciu małżeństwa, gdy jest ono tożsame z nazwiskiem rodowym, rozciąga się na nazwisko rodowe wyłącznie na wyraźne żądanie osoby ubiegającej się o zmianę nazwiska. Po zmianie nazwiska, z zastrzeżeniem art. 4 ust. 1 pkt 4 [regulacje innych państw], nazwisko nie może składać się z więcej niż dwóch członów. Po zmianie imienia można mieć najwyżej dwa imiona. Zmiana nazwiska obojga rodziców rozciąga się na małoletnie dzieci i na dzieci, które zrodzą się z tego małżeństwa. Zmiana nazwiska jednego z rodziców rozciąga się na małoletnie dzieci pod warunkiem, że drugi z rodziców wyraził na to zgodę, chyba że nie ma on pełnej zdolności do czynności prawnych, nie żyje lub nie jest znany albo jest pozbawiony władzy rodzicielskiej. Jeżeli w chwili zmiany nazwiska dziecko ukończyło 13 lat, do zmiany nazwiska dziecka jest potrzebne także wyrażenie zgody przez dziecko. Wniosek o zmianę imienia lub nazwiska składa się osobiście do kierownika urzędu stanu cywilnego. Osoby zamieszkałe za granicą wniosek o zmianę nazwiska mogą złożyć za pośrednictwem konsula RP. Decyzję o wyrażeniu zgody na zmianę imienia lub nazwiska bądź o odmowie wyrażenia zgody na zmianę imienia lub nazwiska wydaje kierownik urzędu stanu cywilnego właściwy ze względu na miejsce pobytu stałego wnioskodawcy albo jego zastępca, a w przypadku braku takiego miejsca - kierownik urzędu stanu cywilnego właściwy ze względu na ostatnie miejsce pobytu stałego wnioskodawcy albo jego zastępca. Określone w ustawie zadania i kompetencje kierownika urzędu stanu cywilnego i jego zastępcy są zadaniami z zakresu administracji rządowej. Wojewodowie sprawują nadzór nad realizacją zadań, o których mowa w art. 12 i art. 13 ust. 1, przez kierowników urzędów stanu cywilnego. Wojewoda jest organem wyższego stopnia w sprawach prowadzonych na podstawie ustawy. Minister właściwy do spraw wewnętrznych sprawuje zwierzchni nadzór nad sprawami objętymi niniejszą ustawą.

14 Obywatelstwo więź prawna łącząca człowieka z państwem USTAWA z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim. Obywatel polski w myśl prawa polskiego nie może być równocześnie uznawany za obywatela innego państwa. Zawarcie związku małżeńskiego przez obywatela polskiego z osobą, nie będącą obywatelem polskim, nie powoduje zmian w obywatelstwie małżonków. Zmiana obywatelstwa jednego z małżonków nie pociąga za sobą zmiany obywatelstwa drugiego małżonka. Nabycie obywatelstwa polskiego ius sanguinis Dziecko nabywa przez urodzenie obywatelstwo polskie, gdy: 1) oboje rodzice są obywatelami polskimi albo 2) jedno z rodziców jest obywatelem polskim, a drugie jest nieznane bądź nieokreślone jest jego obywatelstwo lub nie posiada żadnego obywatelstwa. Nabycie obywatelstwa polskiego ius soli Dziecko urodzone lub znalezione w Polsce nabywa obywatelstwo polskie, gdy oboje rodzice są nieznani bądź nieokreślone jest ich obywatelstwo lub nie posiadają żadnego obywatelstwa. Nabycie obywatelstwa polskiego przypadki szczególne Dziecko rodziców, z których jedno jest obywatelem polskim, drugie zaś obywatelem innego państwa, nabywa przez urodzenie obywatelstwo polskie. Jednakże rodzice w oświadczeniu złożonym zgodnie przed właściwym organem w ciągu trzech miesięcy od dnia urodzenia się dziecka mogą wybrać dla niego obywatelstwo państwa obcego, którego obywatelem jest jedno z rodziców, jeżeli według prawa tego państwa dziecko nabywa jego obywatelstwo. W braku porozumienia między rodzicami każde z nich może zwrócić się w ciągu trzech miesięcy od dnia urodzenia się dziecka o rozstrzygnięcie do sądu. Dziecko, które nabyło obywatelstwo obce wedle reguł powyższych, nabywa obywatelstwo polskie, jeżeli po ukończeniu szesnastu lat, a przed upływem sześciu miesięcy od dnia osiągnięcia pełnoletności złoży odpowiednie oświadczenie przed właściwym organem i organ ten wyda decyzję o przyjęciu oświadczenia. Cudzoziemcowi można na jego wniosek nadać obywatelstwo polskie, jeżeli zamieszkuje w Polsce na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, co najmniej pięć lat. W przypadkach szczególnie uzasadnionych można cudzoziemcowi nadać na jego wniosek obywatelstwo polskie mimo że nie spełnia on powyższego warunku. Nadanie obywatelstwa polskiego może być uzależnione od złożenia dowodu utraty lub zwolnienia z obywatelstwa obcego. Nadanie obywatelstwa polskiego obojgu rodzicom rozciąga się na dzieci pozostające pod ich władzą rodzicielską. Nadanie obywatelstwa polskiego tylko jednemu z rodziców rozciąga się na dzieci, jeżeli: 1) pozostają wyłącznie pod jego władzą rodzicielską albo 2) drugie z rodziców jest obywatelem polskim lub 3) drugie z rodziców wyraziło zgodę przed właściwym organem na nabycie przez dziecko obywatelstwa polskiego. Nadanie lub rozciągnięcie nadania obywatelstwa polskiego na dzieci, które ukończyły szesnaście lat, następuje jedynie za ich zgodą. Może być uznana za obywatela polskiego osoba o nieokreślonym obywatelstwie lub nie posiadająca żadnego obywatelstwa, jeżeli zamieszkuje w Polsce na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, co najmniej pięć lat. Uznanie za obywatela polskiego następuje na wniosek osoby zainteresowanej. Uznanie za obywatela polskiego rozciąga się na dzieci uznanego, jeżeli zamieszkują w Polsce. Cudzoziemiec, któremu udzielono zezwolenia na osiedlenie się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i który pozostaje co najmniej 3 lata w związku małżeńskim z osobą posiadającą obywatelstwo polskie, nabywa obywatelstwo polskie, jeżeli złoży odpowiednie oświadczenie przed właściwym organem i organ ten wyda decyzję o przyjęciu oświadczenia. Przyjęcie oświadczenia może być uzależnione od złożenia dowodu utraty lub zwolnienia z obywatelstwa obcego.

15 Utrata obywatelstwa polskiego Obywatel polski traci obywatelstwo polskie na swój wniosek po uzyskaniu zgody Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego. Zgoda na zrzeczenie się obywatelstwa udzielona rodzicom rozciąga się na dzieci pozostające pod ich władzą rodzicielską. Zgoda na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego udzielona jednemu z rodziców rozciąga się na dzieci pozostające pod jego władzą rodzicielską, gdy drugiemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska lub nie jest on obywatelem polskim albo gdy jest obywatelem polskim i wyrazi przed właściwym organem zgodę na utratę obywatelstwa polskiego przez dzieci. W przypadku gdy drugie z rodziców jest obywatelem polskim i sprzeciwia się rozciągnięciu na dzieci zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego udzielonej pierwszemu z rodziców lub gdy porozumienie napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, każde z rodziców może zwrócić się o rozstrzygnięcie do sądu. Zgoda na zrzeczenie się obywatelstwa rozciąga się na dzieci, które ukończyły szesnaście lat, jedynie za ich zgodą. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej nadaje obywatelstwo polskie i wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego. Wnioski o nadanie obywatelstwa polskiego i o wyrażenie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego osoby zamieszkałe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wnoszą za pośrednictwem właściwego wojewody, a osoby zamieszkałe za granicą - za pośrednictwem konsula. Decyzję w sprawie uznania za obywatela polskiego wydaje wojewoda, o ile przepisy innych ustaw nie stanowią inaczej. Posiadanie i utratę obywatelstwa polskiego stwierdza wojewoda. Odmowa stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego lub jego utraty następuje w drodze decyzji administracyjnej. Wojewoda i konsul Rzeczypospolitej Polskiej prowadzą rejestry: 1) wniosków o nabycie obywatelstwa polskiego oraz osób, które nabyły obywatelstwo polskie, 2) wniosków o wyrażenie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego oraz osób, które utraciły obywatelstwo polskie, 3) oświadczeń o wyborze dla dziecka obywatelstwa państwa obcego.

16 Karta Polaka USTAWA z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka Karta Polaka jest dokumentem potwierdzającym przynależność do Narodu Polskiego. Karta Polaka może być przyznana osobie, która deklaruje przynależność do Narodu Polskiego i spełni łącznie następujące warunki: 1) wykaże swój związek z polskością przez przynajmniej podstawową znajomość języka polskiego, który uważa za język ojczysty, oraz znajomość i kultywowanie polskich tradycji i zwyczajów; 2) w obecności konsula Rzeczypospolitej Polskiej, zwanego dalej "konsulem", lub upoważnionego pracownika organizacji, o której mowa w art. 15 ust. 1, złoży pisemną deklarację przynależności do Narodu Polskiego; 3) wykaże, że co najmniej jedno z jej rodziców lub dziadków albo dwoje pradziadków było narodowości polskiej lub posiadało obywatelstwo polskie, albo przedstawi zaświadczenie organizacji polskiej lub polonijnej działającej na terenie jednego z państw, o których mowa w ust. 2, potwierdzające aktywne zaangażowanie w działalność na rzecz języka i kultury polskiej lub polskiej mniejszości narodowej przez okres co najmniej ostatnich trzech lat. Karta Polaka może być przyznana wyłącznie osobie posiadającej w dniu złożenia wniosku o wydanie Karty Polaka obywatelstwo Republiki Armenii, Republiki Azerbejdżańskiej, Republiki Białoruś, Republiki Estońskiej, Gruzji, Republiki Kazachstanu, Republiki Kirgiskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Mołdowy, Federacji Rosyjskiej, Republiki Tadżykistanu, Turkmenistanu, Ukrainy albo Republiki Uzbekistanu. Karta Polaka może być przyznana wyłącznie osobie nieposiadającej obywatelstwa polskiego albo zezwolenia na osiedlenie się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Przyznanie Karty Polaka nie oznacza nabycia polskiego obywatelstwa ani stwierdzenia polskiego pochodzenia w rozumieniu odrębnych przepisów. Karta Polaka nie jest dokumentem uprawniającym do przekraczania granicy ani do osiedlenia się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Tworzy się Radę do Spraw Polaków na Wschodzie. jest organem administracji publicznej rozpatrującym odwołania od decyzji, o których mowa w art. 19 i 20 W skład Rady wchodzi 6 członków powoływanych przez Prezesa Rady Ministrów na pięcioletnią kadencję spośród osób wyróżniających się wiedzą i doświadczeniem z zakresu spraw dotyczących Polonii i Polaków za granicą. Co najmniej połowa członków Rady powinna posiadać wyższe wykształcenie prawnicze. Przyznanie Karty Polaka następuje w drodze decyzji administracyjnej, na pisemny wniosek osoby ubiegającej się o jej wydanie lub jej przedstawiciela ustawowego. Organem właściwym w sprawie przyznania Karty Polaka jest konsul właściwy ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy. Czynności wykonywane przez konsula w związku ze złożeniem przez wnioskodawcę wniosku i wydaniem decyzji o przyznaniu Karty Polaka są wolne od opłat konsularnych. Przyznanie Karty Polaka następuje w drodze decyzji administracyjnej, na pisemny wniosek osoby ubiegającej się o jej wydanie lub jej przedstawiciela ustawowego. Karta Polaka jest co do zasady ważna przez okres 10 lat od dnia jej przyznania.