Zadanie domowe 1 23 marzec 2015 PESEL. (na podstawie Wikipedii) Autor: Michał Woźniak. Strona 1 / 6

Transkrypt

1 Zadanie domowe 1 23 marzec 2015 PESEL (na podstawie Wikipedii) Autor: Michał Woźniak Strona 1 / 6

2 I. Wstęp PESEL skrótowiec od nazwy Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności, który został wprowadzony w Polsce w 1979 przez organy państwa na mocy ustawy z 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 1974 r. Nr 14, poz. 85 ze zm.). Ustawa ta zostanie uchylona 1 stycznia 2015 ustawą z 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (Dz. U. z 2010 r. Nr 217, poz. 1427), która zachowa prawną ciągłość jego prowadzenia. Zawiera dane osób przebywających stale na terytorium RP, zameldowanych na pobyt stały lub czasowy trwający ponad 3 miesiące, a także osób ubiegających się o wydanie dowodu osobistego lub paszportu, a także osób, dla których odrębne przepisy przewidują potrzebę posiadania numeru PESEL. Po 1 stycznia 2016 dane o zameldowaniu nie będą przechowywane w zbiorze PESEL. Numer PESEL można zmienić 1. Powodem do zmiany są przypadki, gdy nastąpiła zmiana płci, osoba ma nowy akt urodzenia lub decyzja urzędu okazała się błędna. II. Elementy rejestru Tworzony rejestr zawiera następujące dane: 1. nazwisko i imię (imiona); 2. nazwisko rodowe; 3. imiona i nazwiska rodowe rodziców; 4. data urodzenia; 5. miejsce urodzenia; 6. kraj urodzenia; 7. stan cywilny; 8. numer aktu urodzenia i oznaczenie urzędu stanu cywilnego, w którym ten akt został sporządzony; 9. płeć; 10. numer PESEL; 11. obywatelstwo albo status bezpaństwowca; 12. imię i nazwisko rodowe oraz numer PESEL małżonka, jeżeli został mu nadany; 13. data zawarcia związku małżeńskiego, numer aktu małżeństwa i oznaczenie urzędu stanu cywilnego, w którym ten akt został sporządzony, data rozwiązania związku małżeńskiego, sygnatura akt i oznaczenie sądu, który rozwiązał małżeństwo, sygnatura akt i oznaczenie sądu, który ustalił nieistnienie małżeństwa, sygnatura akt i oznaczenie sądu, który unieważnił małżeństwo, data zgonu małżonka albo data znalezienia jego zwłok, numer jego aktu zgonu i oznaczenie urzędu stanu cywilnego, w którym ten akt został sporządzony; 14. adres i data zameldowania na pobyt stały; 15. kraj miejsca zamieszkania; 16. kraj poprzedniego miejsca zamieszkania; 17. data wymeldowania z miejsca pobytu stałego; 18. adres i data zameldowania na pobyt czasowy oraz data upływu deklarowanego terminu pobytu; 19. data wymeldowania z miejsca pobytu czasowego; 20. data wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej trwającego dłużej niż 6 miesięcy i wskazanie kraju wyjazdu; 21. data powrotu z wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej trwającego dłużej niż 6 1 Kiedy numer PESEL ulega zmianie? Strona 2 / 6

3 miesięcy; 22. seria, numer i data ważności ostatniego wydanego dowodu osobistego obywatela polskiego oraz oznaczenie organu wydającego dokument; 23. seria, numer i data ważności ostatniego wydanego paszportu obywatela polskiego; 24. seria, numer i data ważności dokumentu podróży cudzoziemca, a w przypadku cudzoziemców, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 3 lit. a i b, ważnego dokumentu podróży lub innego ważnego dokumentu potwierdzającego tożsamość i obywatelstwo; 25. data upływu deklarowanego przez cudzoziemca terminu pobytu; 26. data zgonu albo data znalezienia zwłok, numer aktu zgonu i oznaczenie urzędu stanu cywilnego, w którym ten akt został sporządzony. ponadto dla cudzoziemców: 1. seria i numer karty pobytu wydanej w związku z udzieleniem zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, zgody na pobyt tolerowany lub nadaniem statusu uchodźcy w RP oraz data jej wydania, data ważności, oznaczenie organu, który ją wydał, 2. seria i numer karty pobytu obywatela Unii Europejskiej wydanej w związku z udzieleniem zezwolenia na pobyt na terytorium RP oraz data jej wydania, data ważności, oznaczenie organu, który ją wydał, 3. seria i numer dokumentu pobytu członka rodziny obywatela Unii Europejskiej wydanego w związku z udzieleniem zezwolenia na pobyt na terytorium RP oraz data jego wydania, data ważności, oznaczenie organu, który go wydał, 4. seria i numer karty pobytu wydanej w związku z udzieleniem zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub zgody na pobyt tolerowany oraz data jej wydania, data ważności, oznaczenie organu, który ją wydał, 5. seria i numer karty pobytu obywatela Unii Europejskiej wydanej w związku z udzieleniem zezwolenia na pobyt czasowy na terytorium RP oraz data jej wydania, data ważności, oznaczenie organu, który ją wydał, 6. seria i numer dokumentu pobytu członka rodziny obywatela Unii Europejskiej wydanego w związku z udzieleniem zezwolenia na pobyt czasowy na terytorium RP oraz data jego wydania, data ważności, oznaczenie organu, który go wydał, 7. seria i numer tymczasowego zaświadczenia tożsamości cudzoziemca oraz data jego wydania, data ważności, oznaczenie organu, który je wydał. III. Implementacja informatyczna System PESEL zrealizowany jest w technologii mainframe. Działa na komputerze o architekturze IBM zseries, pod kontrolą systemu operacyjnego z/os. Baza danych używana do przetwarzania systemu PESEL to SZBD (System Zarządzania Bazą Danych) JANTAR. Aplikacja systemu PESEL została napisana w całości w assemblerze systemu mainframe. Dostęp do bazy danych dla użytkowników on-line realizowany jest za pośrednictwem własnego monitora teletransmisji tzw. "Łącznika". III.A. Numer PESEL Każdy wpis w rejestrze jest określany unikatowym symbolem jednoznacznie identyfikującym osobę Strona 3 / 6

4 fizyczną. Numer PESEL jest to 11-cyfrowy, stały symbol numeryczny, jednoznacznie identyfikujący określoną osobę fizyczną. Zbudowany jest z następujących elementów: zakodowanej daty urodzenia liczby porządkowej zakodowanej płci cyfry kontrolnej Art. 28. USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 1997 r. Nr 133, poz. 883z późn. zm.) 1. (skreślony). 2. Numery porządkowe stosowane w ewidencji ludności mogą zawierać tylko oznaczenie płci, daty urodzenia, numer nadania oraz liczbę kontrolną. 3. Zabronione jest nadawanie ukrytych znaczeń elementom numerów porządkowych w systemach ewidencjonujących osoby fizyczne. Przykładowa postać: cyfry [1-6] data urodzenia z określeniem stulecia urodzenia cyfry [7-10] numer serii z oznaczeniem płci cyfra [10] płeć cyfra [11] cyfra kontrolna Numer PESEL nadaje minister właściwy do spraw wewnętrznych w formie czynności materialno-technicznej. Nadanie numeru PESEL następuje za pośrednictwem urzędu gminy właściwego ze względu na miejsce zamieszkania. Ilustracja 1 przedstawia przykład dowodu osobistego z numerem PESEL. III.B. Data urodzenia Ilustracja 1: Wzór dowodu osobistego z numerem PESEL. Numeryczny zapis daty urodzenia przedstawiony jest w następującym porządku: dwie ostatnie cyfry roku, miesiąc i dzień. Dla odróżnienia poszczególnych stuleci przyjęto następującą metodę kodowania: 1. dla osób urodzonych w latach 1900 do 1999 miesiąc zapisywany jest w sposób naturalny 2. dla osób urodzonych w innych latach niż dodawane są do numeru miesiąca następujące wielkości: dla lat dla lat dla lat dla lat Przyjęta metoda kodowania miesiąca urodzenia pozwala na rozróżnienie 5 stuleci. Kolejne miesiące w poszczególnych stuleciach mają następujące numery (Tabela 1): Strona 4 / 6

5 Miesiąc Stulecie Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień Tabela 1: Numery przypisane miesiącom w poszczególnych stuleciach. Przykładowo osoba urodzona 14 lipca 2002 roku ma następujący zapis w numerze ewidencyjnym: III.C. Płeć Informacja o płci osoby, której zestaw informacji jest identyfikowany, zawarta jest na 10. (przedostatniej) pozycji numeru PESEL. cyfry 0, 2, 4, 6, 8 oznaczają płeć żeńską cyfry 1, 3, 5, 7, 9 oznaczają płeć męską Po zmianie płci przydzielany jest nowy numer PESEL. III.D. Cyfra kontrolna i sprawdzanie poprawności numeru Jedenasta cyfra jest cyfrą kontrolną, służącą do wychwytywania przekłamań numeru. Jest ona generowana na podstawie pierwszych dziesięciu cyfr. Aby sprawdzić czy dany numer PESEL jest prawidłowy należy, zakładając, że litery a-j to kolejne cyfry numeru od lewej, obliczyć wyrażenie 1*a + 3*b + 7*c + 9*d + 1*e + 3*f + 7*g + 9*h + 1*i + 3*j Następnie należy odjąć ostatnią cyfrę otrzymanego wyniku od 10. Jeśli otrzymany wynik nie jest równy cyfrze kontrolnej, to znaczy, że numer zawiera błąd. Uwaga implementacyjna - jeśli ostatnią cyfrą otrzymanego wyniku jest 0, w wyniku odejmowania otrzymamy liczbę 10, podczas gdy suma kontrolna jest cyfrą. Oznacza to tyle, że cyfra kontrolna winna być równa 0 (stąd dobrze jest wykonać na wyniku odejmowania operację modulo 10). W wyniku niezbyt precyzyjnego opisu na Strona 5 / 6

6 stronie MSW ten aspekt jest często pomijany i prowadzi do błędów w implementacji sprawdzania poprawności numeru PESEL. Przykład dla numeru PESEL : 1*4 + 3*4 + 7*0 + 9*5 + 1*1 + 3*4 + 7*0 + 9*1 + 1*3 + 3*5 = 101 Wyznaczamy resztę z dzielenia sumy przez 10: 101:10 = 10 reszta 1 Jeżeli reszta = 0, to cyfra kontrolna wynosi 0. Jeżeli reszta 0, to cyfra kontrolna będzie uzupełnieniem reszty do 10, czyli w podanym przykładzie jest to cyfra = 9 Wynik 9 nie jest równy ostatniej cyfrze numeru PESEL, czyli 8, więc numer jest błędny. III.D.1Metoda równoważna Powyższa metoda sprowadza się do obliczenia wyrażenia: a+3b+7c+9d+e+3f+7g+9h+i+3j+k gdzie litery oznaczają kolejne cyfry numeru, i sprawdzeniu czy reszta z dzielenia przez 10 jest zerem (ostatnia cyfra powstałej liczby jest zerem) i jeśli nie jest, to numer jest błędny. III.D.2Cechy specyficzne algorytmu sprawdzania Algorytm ma pewną wadę w przydziale wag do poszczególnych elementów, która powoduje, że gdy zamienimy rok z dniem (zamieniając zapis z rr-mm-dd na dd-mm-rr) otrzymamy identyczną sumę kontrolną jak w numerze z poprawnym zapisem. W praktyce zdarzają się (a przynajmniej zdarzały i wciąż istnieją) numery PESEL z błędami. Błędy w dacie zwykle były zauważane i poprawiane od razu, lecz zdarzały się też powtórzenia numeru porządkowego, błędy w określeniu płci i błędne cyfry kontrolne, które zostały wychwycone po latach przy okazji wprowadzania numeru PESEL do komputerowych baz danych. W związku z tym nie można zakładać, że wynik sprawdzania jednoznacznie określa istnienie bądź nieistnienie podanego numeru PESEL. Spis treści I. Wstęp...2 II. Elementy rejestru...2 III. Implementacja informatyczna...3 III.A. Numer PESEL...3 III.B. Data urodzenia...4 III.C. Płeć...5 III.D. Cyfra kontrolna i sprawdzanie poprawności numeru...5 III.D.1 Metoda równoważna...6 III.D.2 Cechy specyficzne algorytmu sprawdzania...6 Strona 6 / 6