KAMPANIA 5 TON NAD ZIEMIĄ (materiały prasowe)

Transkrypt

1 KAMPANIA 5 TON NAD ZIEMIĄ (materiały prasowe) Spis treści: 1. O PROJEKCIE str.2 2. KAMPANIA 5 TON NAD ZIEMIĄ ZAŁOŻENIA str.2 3. PODSTAWOWE POJĘCIA str.5 4. ELEMENTY TOWARZYSZĄCE KAMPANII str.9 5. HARMONOGRAM DZIAŁAŃ str NAJWAŻNIEJSZE ŹRÓDŁA WIEDZY (wybór ICLHR) str KONTAKT str.14 1

2 1. O PROJEKCIE MISJA Kluczowym działaniem projektu Społeczeństwo obywatelskie wobec rozwoju polskich bojowych bezzałogowców jest wypracowanie i przekazanie decydentom politycznym oraz społeczeństwu opinii Koalicji sygnowanej przez organizacje społeczne, ośrodki badawcze i organizacje studenckie, które tworzą Koalicję SBBPL. Opinia będzie dotyczyła kwestii prawa międzynarodowego i praw człowieka, etyki, zasad demokracji i rządów prawa oraz solidarności międzynarodowej z perspektywy rozwoju i użycia przez Polskę systemów dronów bojowych. Nie opowiadamy się po żadnej stronie nie jesteśmy przeciwko systemom dronów bojowych zależy nam, aby obywatele mieli dostęp do wiedzy na ich temat i poruszyli go w debacie publicznej. 2. KAMPANIA 5 TON NAD ZIEMIĄ ZAŁOŻENIA Kampania społeczna 5 ton nad ziemią jest realizowana przez fundację Inicjatywa na rzecz Międzynarodowego Prawa Karnego i Praw Człowieka w Europie Środkowej i Wschodniej (ICLHR), w partnerstwie z Polskim Czerwonym Krzyżem, Fundacją Polska Debatuje oraz Norweskim Stowarzyszeniem Pokojowym Fredslaget. 2

3 WYMIAR EDUKACYJNY Polska jest jednym z najbardziej zainteresowanych rozwojem SBBPL, czyli systemów dronów bojowych, państw: należy do klubu siedmiu współpracujących w tym obszarze państw UE i rozwija, tzw. Narodowy Program Systemów Bezzałogowych, widząc w tych technologiach szansę na rozwój polskiego przemysłu zbrojeniowego oraz potencjału naukowego. W polskich mediach i publikacjach naukowych uwagę poświęca się raczej aspektom technicznym i gospodarczym tych planów. Brak jest natomiast debaty publicznej o aspektach etycznych i prawnych nabycia i używania systemów dronów bojowych, a społeczeństwo obywatelskie dotychczas nie wypowiedziało się szerzej w tym temacie. W tym celu powstał projekt Społeczeństwo obywatelskie wobec rozwoju polskich bojowych bezzałogowców, a w jego ramach kampania 5ton nad ziemią. Patrz wyżej!. Naszą odpowiedzią na brak dyskusji nt. prawnego i etycznego wymiaru systemów dronów bojowych jest aktywizacja społeczeństwa każdy obywatel RP będzie mógł przyłączyć się do kampanii, według wskazówek zawartych na naszej stronie internetowej. 3

4 W ciągu 12 miesięcy trwania kampanii: organizowane będą wydarzenia tematyczne w ramach, tzw. Tygodnia Wiedzy o Obronności debaty parlamentarne, szkolenie dla dziennikarzy, konkurs na esej, oraz konferencja podsumowująca. PATRZ WYŻEJ HASŁO KAMPANII 5 ton nad ziemią? Patrz wyżej! Patrzymy wyżej, wiemy więcej, jesteśmy bardziej świadomymi obywatelami. Sam fakt, że czytamy, oglądamy i słuchamy więcej o systemach dronów bojowych, a także poszerzamy wiedzę to już realne i mierzalne działanie, którego się podejmujemy w celu wzmacniania postaw społeczeństwa obywatelskiego i troski o demokratyczne mechanizmy. 4

5 3. PODSTAWOWE POJĘCIA A. tematyka dronowa SBBPL w projekcie posługujemy się autorską nazwą SBBPL w celu zwrócenia uwagi na to, iż bezzałogowe pojazdy latające działają w systemach, które same w sobie (póki co) nie są bezzałogowe, gdyż kontrola tych pojazdów dokonywana jest z ziemi i przez człowieka, czyli operatora. Systemy te są złożone, a w ich skład mogą wchodzić różne typy uzbrojenia. Natomiast słowo bojowe wskazuje na charakter danych narzędzi. Nie zajmujemy się pojazdami latającymi, które służą rozpoznaniu, zbieraniu informacji lub mają cywilne zastosowanie. Przedmiotem projektu są bojowe, uzbrojone, bezzałogowe pojazdy latające działające w systemach broni. W ramach projektu używamy również pojęcia systemy dronów bojowych oraz skrótu używanego przez Ministerstwo Obrony Narodowej czyli BSP (bezzałogowe systemy powietrzne). Human in/on/out of the loop określenie stopnia autonomiczności bezzałogowego systemu bojowego. W przypadku human in the loop operator zdalnie sterujący robotem w pełni zachowuje kontrolę nad jego działaniami. Human on the loop oznacza, że robot posiada duży stopień autonomiczności, obejmujący m.in. samodzielne poruszanie się, wyszukiwanie celów i atakowanie. Operator, który może mieć pod kontrolą nawet kilka takich zestawów na raz musi jednak wcześniej autoryzować atak na wybrany cel. Human out of the loop oznacza pełną samodzielność bezzałogowego systemu bojowego. 5

6 Selektywna eliminacja (ang. targeted killing) inne formy: zabójstwo kierowane lub zabójstwo celowane. Selektywna eliminacja oznacza eliminowanie pojedynczych osób (najczęściej są to podejrzani o terroryzm) przy użyciu różnych środków, w tym systemów dronów bojowych. Selektywna eliminacja może być stosowana w warunkach konfliktu zbrojnego oraz w warunkach pokoju. Signature strikes metoda doboru celu. Obiekt ataku ustalany jest na podstawie wzorca zachowania, który pozwala ustalić, czy dana osoba jest np. kombatantem lub terrorystą. Wedle źródeł dziennikarskich, metoda ta była stosowana m.in. przez Stany Zjednoczone. B. międzynarodowe prawo humanitarne Międzynarodowe prawo humanitarne (MPH) - dziedzina prawa międzynarodowego, na którą składają się zasady zapisane w traktatach, jak również zwyczaj międzynarodowy. Zadaniem MPH jest ochrona osób, które nie są bezpośrednio zaangażowane w działania wojenne oraz ograniczenie cierpień powstałych w wyniku konfliktu zbrojnego, jak również ograniczenie metod i środków prowadzenia działań wojennych (znane również jako prawo wojenne, prawo konfliktów zbrojnych, lub jus in bello). C. prawa człowieka Różnica między MPH a międzynarodowym prawem praw człowieka - MPH i międzynarodowe prawo praw człowieka są dwoma różnymi, ale uzupełniającymi się systemami prawa. MPH jak i prawa człowieka są zainteresowane ochroną życia, zdrowia i godności osób. MPH ma zastosowanie w konfliktach zbrojnych, podczas gdy prawa człowieka stosują się w każdym czasie, zarówno w czasie pokoju jak i podczas wojny. Główną różnicą w ich stosowaniu jest to, że państwo 6

7 może zawiesić szereg praw człowieka podczas wprowadzenia stanu nadzwyczajnego, czego nie zabrania międzynarodowe prawo praw człowieka. MPH nie może być zawieszone (z wyjątkiem przypadków przewidzianych w artykule 5 do IV Konwencji Genewskiej). D. aspekty wykorzystania systemów dronów bojowych: społeczne, ekonomiczne, gospodarcze, międzynarodowe, etyczne, przemysłowe Kilkanaście Państw korzysta z systemów zdalnie kierowanych, bojowych bezzałogowych pojazdów latających (SBBPL). Może to być początek rewolucji w wyposażeniu sił zbrojnych. Przykładowo, USA szkolą więcej operatorów SBBPL niż pilotów załogowych samolotów bojowych. Polska jest jednym z najbardziej zainteresowanych rozwojem SBBPL Państw: należy do 'klubu' siedmiu współpracujących w tym obszarze Państw UE i rozwija tzw. Narodowy Program Systemów Bezzałogowych, widząc w tych technologiach szansę na rozwój polskiego przemysłu zbrojeniowego oraz potencjału naukowego w informatyce czy optoelektronice. Na arenie międzynarodowej różne środowiska formułują wobec stosowania SBBPL m.in. następujące zarzuty z zakresu polityki, prawa czy etyki: Postępująca automatyzacja kierowania SBBPL osłabi kontrolę ze strony obsługi tych systemów, która ma decydować o wyborze celów i ich zaatakowaniu. Jest niemoralne i nielegalne, aby atakować ludzi bez rzeczywistego i bezpośredniego zaangażowania człowieka w proces decyzyjny. 7

8 Używanie SBBPL w pobliżu terenów zaludnionych paraliżuje życie ludności cywilnej, prowadzi do radykalizacji przekonań i działań różnych niezadowolonych grup społecznych, osłabia szanse na osiągnięcie trwałego pokoju i na wyeliminowanie zjawiska terroryzmu. Dzięki obniżeniu kosztów działań zbrojnych i zagrożenia dla własnych żołnierzy, społeczeństwa Państw używających SBBPL będą coraz mniej angażować się w rozstrząsanie kwestii użycia siły zbrojnej do rozwiązywania kryzysów międzynarodowych. Z kolei władze będą decydować o tym coraz swobodniej i na podstawie prostszych procedur. To ryzyko może rosnąć jeśli Państwo uzna za dopuszczalne tzw. selektywne zabójstwa (ang. targeted killings), o które oskarżane są niektóre państwa korzystające dziś z SBBPL, mimo istniejących międzynarodowych zakazów prawnych. Obsługa SBBPL jest skłonna do kwalifikowania celów ataku jako legalne na podstawie niewystarczających informacji oraz wobec fizycznego i psychicznego zdystansowania do terenu działań, bez wystarczającego wzięcia pod uwagę skutków ataków dla osób cywilnych. W ciągu ostatniego półtora roku ww. i inne wątpliwości wobec użycia SBBPL były podnoszone lub komentowane np. przez międzynarodową koalicję NGOsów Campaign to Stop Killer Robots (której członkiem jest nasz norweski Partner), podczas manifestacji w Niemczech, w raporcie Rządu Wielkiej Brytanii czy w rezolucji Parlamentu Europejskiego. 8

9 W połowie 2012 r. Helsińska Fundacja Praw Człowieka zapytała Rząd o ew. wykorzystanie przyszłych polskich SBBPL do tzw. selektywnych zabójstw (z odpowiedzi Rządu nie można wywnioskować ażeby Rząd wypracował stanowisko wobec różnych innych pytań dot. SBBPL). Publicznej refleksji o użyciu SBBPL w Polsce brakuje, mimo że jest ona potrzebna w kontekście współodpowiedzialności obywateli za: bezpieczeństwo Polski, przestrzeganie praw człowieka i prawa humanitarnego przez polski Rząd także za granicą, oraz rozstrzyganie sporów z udziałem Polski przede wszystkim środkami pokojowymi. 4. ELEMENTY TOWARZYSZĄCE KAMPANII 1. Narzędziownik Jest to zestaw elementów, wzorowany na tzw. toolkit, wykorzystywany w globalnych akcjach aktywizujących, ułatwiający i przyspieszający organizację i promocję wydarzeń lokalnych. Dzięki narzędziownikowi możliwa jest także spójna identyfikacja i przebieg działań lokalnych w ramach ogólnopolskiej kampanii społecznej. Narzędziownik będzie mógł pobrać każdy za pomocą strony internetowej 2. Tydzień Wiedzy o Obronności Dni kwietnia 2015 będą czasem, kiedy organizatorzy kampanii społecznej 5 ton nad ziemią w szczególny sposób będą zachęcali do aktywnej postawy wobec sprawy. W założeniu, podczas tego tygodnia w Warszawie, Krakowie, Szczecinie, Gdańsku, Wrocławiu, ale też w dowolnym miejscu w kraju, 9

10 mają odbywać się lokalne wydarzenia nawiązujące do obronności oraz tematyki kampanii społecznej. W celu zainspirowania społeczeństwa obywatelskiego do takich działań, promowany będzie narzędziownik oraz zostaną opracowane przykładowe scenariusze akcji. 3. Konkurs debat pt. Drony na horyzoncie - nowe technologie w polskiej armii W konkursie publicznych debat uniwersyteckich w stylu brytyjskim parlamentarnym, organizowanym przez Fundację Polska Debatuje weźmie udział 20 drużyn, z których 8 przejdzie do fazy finałowej. Do turnieju mogą zgłaszać się drużyny z Warszawy, Krakowa, Gdańska, Szczecina i Wrocławia. Wszystkie debaty turniejowe podejmować będą tematykę dotyczącą systemów dronów bojowych oraz ich roli w dzisiejszym świecie. 4. Konkurs na esej Tematyka zostanie zakreślona w sposób zachęcający do uczestnictwa studentów różnych kierunków, tak humanistycznych jak i technicznych. W kapitule konkursu będą zasiadać 3 eksperci. Wygrywający esej zostanie opublikowany w publikacji konferencyjnej i na stronie internetowej Projektu, a ogłoszenie wyników konkursu odbędzie się na konferencji finałowej. 5. Scenariusz zajęć akademickich Systemy dronów bojowych w perspektywie Międzynarodowego Prawa Humanitarnego i Międzynarodowego Prawa Praw Człowieka Ogólnodostępny, interdyscyplinarny scenariusz dla nauczycieli akademickich do prowadzenia zajęć dla studentów prawa, stosunków międzynarodowych, dziennikarstwa, bezpieczeństwa narodowego itp., zakładający też rozwinięcie umiejętności analizy problemów. Przygotowany przez Polski Czerwony Krzyż. 10

11 6. Konferencja finałowa. Publiczna jednodniowa konferencja w Warszawie to zwieńczenie Projektu. Podzielona na panele dot. m.in. kwestii prawnych, filozoficznych, politycznych, technologicznych; zasadzie cywilnej i demokratycznej kontroli nad siłami zbrojnymi; współpracy nauki, Państwa i przemysłu, edukacji globalnej. Formuła konferencji promuje dyskusję, w tym z udziałem publiczności, nad referowanie artykułów z publikacji. Konferencja jest połączona z finałem konkursu debat, ogłoszeniem wyniku konkursu na esej oraz podsumowaniem rezultatów Projektu. 11

12 5. HARMONOGRAM DZIAŁAŃ Konkurs Debat Akademickich Drony na horyzoncie - nowe technologie w polskiej armii 15 marca, Kraków 26 kwietnia, Gdańsk 25 październik, Warszawa 8 listopada, Szczecin 15 listopada, Wrocław Finał podczas konferencji: styczeń 2016 Tydzień Wiedzy o Obronności kwietnia 2015 Konkurs na esej 20 kwietnia - 17 lipca 2015 Stanowisko Koalicji 1 kwiecień 2015 Stanowisko Koalicji 2 grudzień 2015 Konferencja Finałowa styczeń

13 6. 20 NAJBARDZIEJ ISTOTNYCH ŹRÓDEŁ WIEDZY NA TEMAT SYSTEMÓW DRONÓW BOJOWYCH (wybór ICLHR) 1. Bernard V. (red.), International Review of the Red Cross. New Technologies and warfare, Cambridge University Press, vol. 94, nr. 886, Genewa [Dostępne pod adresem: new-technologies-warfare/]. 2. Falkowski Z. (red.), Międzynarodowe Prawo Humanitarne Konfliktów Zbrojnych. Materiał szkoleniowy dla szeregowych, Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, Warszawa Jaklewicz K. (red.), Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki, rocz. 39, nr 1, Wrocław Marcinko M., Selektywna eliminacja Osamy bin Lagena w świetle prawa międzynarodowego, [w:] Międzynarodowe Prawo Humanitarne Tom IV, wyd. Akademickie Akademii Marynarki Wojennej, Gdynia Menkes M., Selektywna eliminacja jako instrument zwalczania terroryzmu międzynarodowego elementy ekonomicznej analizy międzynarodowego prawa humanitarnego, [w:] Międzynarodowe Prawo Humanitarne Tom IV, wyd. Akademickie Akademii Marynarki Wojennej, Gdynia Parlament Europejski, Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 27 lutego 2014 r. w sprawie stosowania uzbrojonych dronów (2014/2567(RSP)). 7. Szuniewicz M., Dopuszczalność selektywnej eliminacji w świetle międzynarodowych Standardów praw człowieka, [w:] Międzynarodowe Prawo Humanitarne Tom IV, wyd. Akademickie Akademii Marynarki Wojennej, Gdynia

14 8. Radziejowska M., Remote and Autonomous: From Drones to Killer Robots [w:] PISM Strategic File, nr 24, Warszawa [Dostępne pod adresem: 9. Uniwersytet Stanforda /NYU, Raport Living under drones, wrzesień 2012, [Dostępny pod adresem: ]. Strony internetowe: 1. Wyniki śledztwa specjalnego sprawozdawcy do spraw praw człowieka i zwalczania terroryzmu przy ONZ, Bena Emmersona 2. Oficjalna strona specjalnego sprawozdawcy ONZ do spraw pozasądowych i arbitralnych egzekucji, Christofa Heyns a, 3. Oficjalna strona Kampanii Stop Killer Robots 4. Oficjalna strona Drone Wars UK 7. KONTAKT kontakt: 5ton@iclhr.org Fb: Koordynator projektu : kaja.kowalczewska@iclhr.org tel: