Humanistyczne wartości w ideologii braci polskich. Napisany przez Cyprian Sajna 28 września 2011
|
|
- Bogna Pluta
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Interesował się nimi [braćmi polskimi, przyp.] cały ówczesny świat.(...) Jest to wielkim zaniedbaniem nauki polskiej, że nie wyzyskano dotąd tak ponętnego tematu i nie rewindykowano wkładu polskiego w doniosłą pracę myślową, z której wyrosło europejskie Oświecenie. - Stanisław Kot Bracia Polscy (zwani też arianami lub socynianami od nazwiska Fausta Socyna) należą do jednego z tych ruchów, których wartość jest współcześnie niedoceniana i pamięć których starano się zatrzeć. Historia jednak lubi być przewrotna i często ci, którzy niosą krzyż pański by skończyć jako pogrzebani na zawsze, zmartwychwstają. Budzi się z popiołów przeszłości duch, który na nowo ogarnia umysły wzniosłymi ideami stymulując jednostki do przebudzenia. To właśnie myśl pozostaje tym, co nie ginie razem z cielesnością. I chociaż od czasu wygnania arian z Polski (1658 rok) próżno na naszych terenach szukać zborów i kościołów tej kacerskiej wiary (poza dziwacznymi hybrydami), to jednak mało kto zdaje sobie dzisiaj sprawę, że akceptowane powszechnie w Europie wartości humanistyczne, takie jak wolność sumienia, ochrona praw człowieka, tolerancja, czy pacyfizm były nieodłącznym elementem doktrynalnym tej religijnej grupy. Sam humanizm uznający człowieka za najwyższą wartość i będący jego afirmacją stanowił rdzeń ich światopoglądu. Co więcej, to właśnie prace socynian stymulowały najwybitniejsze umysły ówczesnej Europy. Racjonalizm, priorytet rozumu, będący dzisiaj nieodłączną częścią światopoglądu człowieka Zachodu również stanowi spuściznę polskich arian. Prace rakowian pod wieloma względami były pionierskie. Na gruncie najnowszych badań można bez przesady stwierdzić, że bracia polscy przygotowali fundament pod epokę oświecenia i przysporzyli się w niemałym stopniu do propagowania idei humanistycznych na świecie. Na wstępie należy zaznaczyć rzecz bardzo istotną. Mianowicie, że motywacja braci polskich była stricte religijna. Arianie, jako odłam polskiego kalwinizmu, ruch powstały na gruncie Reformacji, przejął protestancką zasadę Sola scriptura (łac. Jedynie Pismo), wg której Pismo Święte jest samowystarczalnym źródłem wiary chrześcijańskiej, a w konsekwencji jedynym autorytetem Kościoła rozstrzygającym w kwestiach wiary i praktyki. Można nawet wykazać, że stanowisko 1 / 10
2 arian było w tej kwestii najbardziej konsekwentne, gdyż w swojej doktrynie odrzucili wszelkie dogmaty, będące przecież normami prawd religijnych stworzonymi nie tyle w języku i w oparciu o Biblię, lecz raczej o Tradycję i filozofię. Kryterium zaś interpretacyjnym dla braci polskich nie był autorytet Kościoła sankcjonowany przez Tradycję, lecz przyrodzony rozum ludzki. Humanizm socynian jest więc humanizmem religijnym, nie zaś jej popularną dzisiaj, świecką gałęzią, która odrzuca wszelką wiarę. Niemniej jednak humanizm, w sensie ogólnym, jest prądem filozoficznym, etycznym i kulturowym, w którego centrum jest człowiek i jego godność, i właśnie w człowieku odnajduje źródło prawdy i moralności. W taką, można powiedzieć, definicję wpisują się poglądy socynian. Przede wszystkim na szczególną uwagę zwraca rola jaką przypisywali bracia polscy (zwłaszcza w okresie późniejszym) przyrodzonemu rozumowi ludzkiemu (tzw. zdrowy rozsądek). To Rozum właśnie był naczelną przesłanką do odrzucenia przez nich tradycyjnych dogmatów chrześcijańskich ( Trójca, przedwieczność Chrystusa, Odkupienie, Przeistoczenie, grzech pierworodny itd. ). Arianie uważali, że Objawienie, jeśli pochodzi od Boga, musi być zgodne z rozumem, nie może zawierać rzeczy, które przeczą zdrowemu rozsądkowi. Oprócz dogmatów, które były sprzeczne z rozumem, odrzucali socynianie wszelki zabobon. Faust Socyn podkreślał dwa niebezpieczeństwa jakie grożą człowiekowi zabobon i ateizm. Szczytem tej racjonalistycznej myśli było dzieło Andrzeja Wiszowatego O religii zgodnej z Rozumem, w której autor przekonuje o pierwszeństwie sądu rozumowego w sporach teologicznych i religijnych. Identyczne stanowisko jak Wiszowaty w kwestii relacji wiary i rozumu wyrażał czołowy angielski filozof - Joh n Locke. Nie jest to oczywiście przypadek. Locke nie tylko bowiem znał dzieła braci polskich, ale i wielokrotnie się nimi posługiwał w swoich pracach. Z kolei Matthew Tindal, jeden z głównych przedstawicieli angielskiego deizmu, w swoim dziele z 1730 roku Christianity as old as the creation przemawia językiem socynian Stegmanna i Wiszowatego by w konkluzji wręcz stwierdzić, że deizm angielski jest prostą kontynuacją myśli braci polskich. Inny deista, irlandzki filozof i pisarz John Toland, który po porzuceniu katolicyzmu stanął na stanowisku racjonalistycznej interpretacji Biblii, został przez wzburzone duchowieństwo bezpośrednio napiętnowany jako socynianin. Racjonalizm braci polskich miał też olbrzymi wpływ na jednego z prekursorów francuskiego 2 / 10
3 Oświecenia Pierre a Bayle a. To z jego Słownika w okresie Oświecenia czerpano wiedzę o braciach polskich. Z socyniańskiej myśli czerpał nawet sam Wolter, który zwalczał wszelki zabobon, a w swoim Traktacie o tolerancji używał argumentacji do złudzenia przypominającej argumenty braci polskich. Pisał m.in.: Im mniej dogmatów, tym mniej sporów, a im mniej sporów tym mniej nieszczęść Warto również wspomnieć, że słynny Izaak Newton był krypto arianinem. Tak jak bracia polscy odrzucał dogmat Trójcy, a w swojej bibliotece posiadał ich liczne prace. Co więcej, udowadniając, że zjawisko komet ma naturalne przyczyny, nie jest zaś nadprzyrodzonym złym omenem, pisze Newton w duchu wcześniejszego Theatrum Cometicum pióra Stanisława Lubienieckiego brata polskiego. Naukowe odkrycia Newtona, uważanego za najwybitniejszego naukowca dziejów, nie były niezależne od jego poglądów religijnych. Można więc stwierdzić, że przynajmniej pośrednio bracia polscy wywarli wpływ na jego dokonania. Socynianizm odegrał więc pionierską rolę w racjonalizacji wiary i w kształtowaniu racjonalistycznego światopoglądu w ogólności, w odrzuceniu zabobonów, w torowaniu drogi również dla świeckiej myśli humanistycznej. Wychodząc z przesłanki rozumowej interpretacji Pisma Świętego, socynianie doszli też do szeregu innych, humanistycznych wartości. Jedną z nich była emancypacja etyki. Rozumowe odrzucenie dogmatów i zabobonnych praktyk przesunęło środek ciężkości w stronę postępowania i uczynków. To one, zdaniem socynian, odgrywają kluczową rolę w zbawieniu człowieka. Nie istotnym jest wiara w ten, czy w inny dogmat. Znaczenie, jak argumentował Faust Socyn, ma jedynie sam fakt wiary w to, że Bóg istnieje, jest dobry, wieczny i mądry, a przede wszystkim postępowanie wg jego nakazów. Ignorancja i błąd w religii nie mogą być powodem potępienia. Grzechem jest natomiast postępowanie wbrew nakazom bożym, a zatem w zasadzie postępowanie wbrew naturalnej etyce. Ponadto religia socyniańska wyraża się przede wszystkim przez etyczne życie, nie zaś kult, który jest dla nich raczej przesądem. Było ta na ówczesne czasy całkowite odwrócenie hierarchii wartości. W późnym socynianizmie jeszcze 3 / 10
4 dobitniej akcentuje się rolę etyki, np. Jan Crell pisze: Zaiste, religię chrześcijańską poznajemy nie tyle po tym, że dąży do prawdy, ile raczej po tym, iż wpaja miłość, pokój, łagodność, ludzkość, życzliwość i cierpliwość W doktrynie socyniańskiej, centrum nie stanowił więc dogmat, czy też jakieś sacrum, lecz sam człowiek, który postępując godnie, z miłością i poszanowaniem do innych ludzi mógł własnymi siłami wypracować zbawienie. W myśli Fausta Socyna, przeciwnie niż u np. Kalwina, czy Lutra, człowiek nie jest istotą do cna złą i zdegradowaną, którą może jedynie podnieść łaska Boża. To światło rozumu i wolna wola, które naturalnie w każdym człowieku występują, są w stanie go podźwignąć i prowadzić drogą pobożności. Człowiek dla Socyna jest istotą rozdartą między roz umem, a popędliwością. Kierowanie się tym pierwszym prowadzi w kierunku życia wiecznego. Chrystus odgrywał rolę bożego posłańca, który wskazywał tę właśnie drogę jaką ma podążać człowiek. Był, wg doktryny ariańskiej, człowiekiem wybranym przez Boga do głoszenia dobrej nowiny życia wiecznego jakiego może dostąpić człowiek postępując etycznie, kierując się bożymi nakazami, zwłaszcza nauką zawartą w Nowym Testamencie. Doktryna więc socyniańska ma w dużej mierze charakter antropocentryczny i uniwersalny. Dogmaty nie odgrywają już praktycznie żadnej roli. Wiara staje się jedynie ufnością w Bożą obietnicę. Sama wiara w Boga i etyczne postępowanie, które w zasadzie w późniejszym socynianizmie może obyć się bez Objawienia, stają się podstawą do osiągnięcia życia wiecznego. Moralność ma więc swoje źródło w człowieku, który kierując się światłem rozumu postępuje etycznie. Etyka zaś socyniańska, jakżeby inaczej, jest zgodna z duchem Ewangelii. Wartości humanistyczne postulujące godność człowieka, równość, miłość bliźniego, wartość życia ludzkiego odnajdziemy przede wszystkim w nauce Jezusa. Z niej też czerpali jako posłuszni chrystianie bracia polscy. W początkowej fazie, bracia polscy byli do tego stopnia pochłonięci ideami ewangelicznymi, że głosili radykalne hasła społeczne, zupełnie niespotykane i bulwersujące jak na tamte czasy. Znosili wszelki podział klasowy, wprowadzając równość wszystkich ludzi, bez względu na pochodzenie. Nie brakowało również wśród nich takich, którzy sprzedawali swoje majątki i 4 / 10
5 rozdawali ubogim, by potem stworzyć w mieście Raków utopijną komunę, która w duchu ewangelicznym posiadała wspólnotę dóbr. Program tego nowego ruchu społecznego nakreślił Paweł z Wizny: Ja tak rozumiem i tak wierzę, iż się wiernemu nie godzi mieć poddanych, a daleko mniej niewolników i niewolnic; gdyż to jest rzecz pogańska panować nad swoim bratem, potu jego abo raczej krwie używać. Ano Pismo św. jaśnie świadczy, że Bóg z jednej krwie uczynił wszytek rodzaj człowieczy; wedle czego wszytcy jesteśmy sobie równi. Z czasem jednak społeczny radykalizm nie mógł znaleźć poparcia wśród wszystkich braci, ani też nie zdał sprawdzianu praktycznego. Radykalne hasła złagodzono, niemniej jednak socynianie nadal silnie akcentowali godność ludzką, zawsze nakazując łagodne obchodzenie się z poddanymi i z chłopami. Równość i braterstwo, które tak dosadnie akcentowali bracia polscy, nie odnosi się wyłącznie do zrównania stanów. Szczególną rolę w dążeniu do równości wszystkich ludzi ma stosunek do kobiet, które przez wiele wieków były (a nawet i są w niektórych częściach świata) uważane za gorszy podgatunek człowieka. I w tym względzie arianie wykazywali się nadzwyczaj postępową myślą. Wiele dzieł braci polskich poświęconych było kobietom, w których akcentowano ich rolę i równość z mężczyznami. Np. w dziele Erazma Otwinowskiego Wszystkie niewiasty Starego i Nowego Testamentu cnotliwe i bezbożne oraz Bohaterowie chrystiańscy. W Sprawach abo Historyjach... pisze: Tymczasem Pan Bóg w nowem przymierzu niewiasty z mężami jednako porównał..., ich i ducha swego świętego i jednego żywota wiecznego wespołek z mężami uczesnicami uczynić raczył Znamiennym jest, że początkowo Sejm skazując na wygnanie braci polskich w 1658 roku 5 / 10
6 pominął kobiety ariańskie, z których wiele pozostało wraz z dziećmi w Rzeczypospolitej. Wkrótce zauważono, że i one, przyzwyczajone do pracy duszpasterskiej, mogą być "zarzewiem herezji". Nie sposób rozprawiać o godności ludzkiej nie wspominając o wojnie, która niesie śmierć i powszechne zniszczenie moralne. Bracia Polscy, kierując się etyką ewangeliczną, odrzucali z całą stanowczością wojny zaborcze, niekiedy tylko dopuszczając udział w wojnie obronnej, aczkolwiek i ta kwestia stanowiła poważny wewnętrzny problem o który toczono liczne spory, przychylając się bardziej do stanowiska całkowitego pacyfizmu. A należy zwrócić uwagę, że działo się to w czasach, w których Rzeczpospolita była nękana wojnami. Nie brakowało wśród braci polskich osób, które odrzucały jakikolwiek udział w bitwie oraz noszenie broni, co symbolicznie wyrażali przywdziewając na sejmowych zjazdach drewniane miecze. Dzisiaj przyjętym i obowiązującym prawem w Unii Europejskiej jest zakaz kary śmierci. Uznaje się to za jedno z największych osiągnięć cywilizacyjnych w dziedzinie etyki. Bracia Polscy już w XVI wieku, a więc w czasach, w których z błahych powodów można było wylądować na stosie, opowiadali się przeciw karze śmierci. W tzw. wykładach rakowskich, Faust Socyn przemawiał: Politycy wykazali, że nieporównanie większy pożytek przynosi państwu wymierzanie szkodliwym ludziom innych kar, niż kary śmierci ( ) Chodzi nie o to, żeby się na kimś mścić, lecz żeby go poprawić ( ) zabijanie nie jest ani pożyteczne, ani w żadnym wypadku zgodne z przykazaniami boskimi Olbrzymią rolę odegrali socynianie w rozwoju idei wolności sumienia. Słowo tolerancja dzisiaj już spowszedniało. W cywilizacji europejskiej piętnuje się każdy przejaw nietolerancji. Tymczasem w XVI i XVII wieku tolerancja znaczyła tyle samo co bluźnierstwo, herezja i najgorsze przekleństwo. Zwłaszcza z powodów religijnych dochodziło do licznych prześladowań, sporów i wojen. Bracia Polscy, na tle swoich czasów, pod względem tolerancji jawią się naprawdę w sposób zupełnie wyjątkowy. Oczywistym jest, że o tolerancję musiały zabiegać wszelkie uciskane grupy. Dotyczyło to nie tylko arian, ale na przykład anabaptystów. Niemniej jednak istnieje zasadnicza różnica w tym zakresie między braćmi polskimi, a anabaptystami, czy innymi, prześladowanymi naówczas sektami. Kacerskie grupy zwykle w swojej doktrynie nie dopuszczały absolutnie innych wyznań, stawiając swoją wiarę jako jedyną prawdziwą. Można więc domniemywać, że przy okolicznościach dla nich sprzyjających stali by się takimi samymi prześladowcami jak religie 6 / 10
7 dominujące. Inaczej miała się sprawa z braćmi polskimi, do czego jeszcze powrócimy. Dla rozwoju tolerancji wielką rolę odegrały m.in. takie jednostki jak Sebastian Castellione, znany z powiedzenia, że zabicie człowieka nie jest obroną doktryny, lecz zabiciem człowieka oraz John Locke, który nomen omen o tolerancji wyczytał w pismach braci polskich. Obydwaj głosili jednak ograniczoną tolerancję i swobodę religijną. W nauce i postępowaniu socynian widzimy zupełnie odmienną postawę, która w pełni zgadza się ze współczesnym pojęciem tolerancji. Krzysztof Ostorodt pisał: "Wiemy dobrze, że nie jesteśmy prorokami i apostołami, i dlatego możemy błądzić tak jak inni. Tym tylko różnimy się od innych, że nikogo nie potępiamy za jego przekonania". Zaś już na pierwszym swoim synodzie bracia ustalili, że: każdy ma prawo nie czynić tego, co czuje, aby stało w sprzeczności ze słowem Bożym. Co więcej, wszyscy mogą pisać w zgodzie z ich sumieniem, o ile nie przymuszają nikogo do tego. Od tej pory socynianie wiernie trzymają się idei tolerancji. Wszelkie spory teologiczne, doktrynalne rozstrzygają na piśmie i na odbywających się synodach. Język jakim posługują się bracia polscy w polemikach z przedstawicielami kontrreformacji, dalece przewyższa poziomem łagodności i poszanowania poglądów, język swoich adwersarzy. Praktycznym dowodem tolerancji jest np. regulamin Akademii Rakowskiej, uczelni braci polskich słynącej ze swojego poziomu nie tylko w Polsce, ale i w Europie. Znajdujemy w nim, że: ( ) każdemu uczniowi niech będzie wolno modlić się w taki sposób, jaki mu nakazuje sumienie i religia, w której został wychowany 7 / 10
8 Uczniem Akademii Rakowskiej mógł zostać każdy, łącznie z katolikami dla których arianie byli przecież znienawidzonymi heretykami. Bracia Polscy wydali z siebie wielu wspaniałych szermierzy w walce o tolerancję. Jednym z najwybitniejszych dzieł poświęconych w całości zagadnieniu tolerancji jest traktat O wolność sumienia brat a polskiego Jana Crella, wydany w 1632 roku. W dziele tym domaga się Crell zupełnej wolności dla każdego kultu religijnego, pełnej swobody i możliwości rozwoju, a dla każdej grupy równości wobec prawa. Traktat cechuje się celnością argumentacji i dużym taktem, wyjątkowym jak na tamte czasy. W konkluzji znajdziemy takie słowa: nie należy zmuszać nikogo do religii ( ). Albowiem przemoc owa nie może tego sprawić, by ktoś inaczej myślał, niż myśli. Siłą nie można człowiekowi ani narzucić przekonań, ani mu ich wydrzeć. A dzieło swoje kończy słowami: A gdzie nie ma miejsca dla praw pokoju, tam pozostaje miejsce dla praw wojny, jednakich dla obu stron. Lecz wojna nie przynosi zbawienia. O pokój błagamy cię wszyscy, o Boże. W traktacie tym, Crell rozważa również stosunek Państwa i Kościoła wskazując, że Kościół i sprawy religii nie powinny wchodzić w zakres działania władzy państwowej. Traktat Crella był czytany w wielu krajach, wielkie zainteresowanie wzbudził w katolickiej Francji. Dużo na temat tolerancji pisali również i inni bracia polscy, m.in. Samuel Przypkowski i Joachim Stegmann, którzy pogłębili jeszcze zagadnienie rozdziału Państwa od Kościoła. Ich pisma odegrały znaczącą rolę w Holandii i Wielkiej Brytanii. Wspólne zaś dzieło braci polskich, wyrażające ich doktrynę Katechizm Rakowski już w swojej przedmowie zastrzega: 8 / 10
9 Wypowiadając nasze poglądy nikogo nie prześladujemy. Niechaj każdy ma swobodę wydawania własnego sądu w sprawach religii. Arianie mieli również swój udział w Konfederacji Warszawskiej, która zapewniała swobodę wyznaniową dysydenckiej szlachcie. Jednym z jej głównych inicjatorów i redaktorów jest patron i absolwent Akademii Rakowskiej - Mikołaj Sienicki. Dokument ten uważa się za początek gwarantowanej prawnie tolerancji religijnej. Nie ulega wątpliwości wkład ruchu braci polskich w kształtowanie się idei humanistycznych i oświeceniowych. Zarówno pod względem rozwoju etyki, racjonalizmu i systemu prawnego socynianie stanowili pionierski impuls, stymulując wybitne jednostki w oświeceniowej Europie. Interesującym jest, że humanizm, który narodził się w myśli braci polskich, miał swoje źródło nie w postawie laickiej, lecz głęboko religijnej. To właśnie dogłębne i bezkompromisowe przejęcie się ideami ewangelicznymi wytworzyło wśród braci poczucie godności każdego człowieka. Była to jednak religijność, która koncentrowała się nie na zewnętrznych przejawach kultu, lecz na wewnętrznym świetle rozumu, która kryterium prawdy o Bogu, świecie i człowieczeństwie odnajdywała w samym człowieku. To właśnie stanowi najdobitniej o humanizmie braci polskich. LITERATURA Bracia Polscy, Zenon Gołaszewski, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń Socynianizm polski, Zbigniew Ogonowski, Wiedza Powszechna, Warszawa Idea praw jednostki w pismach braci polskich, Jerzy J. Kolarzowski, Wydawnictwo UW, Warszawa Studia nad Arianizmem, pod redakcją Ludwika Chmaja, PWN, Warszawa / 10
10 O wolność sumienia, Jan Crell, PWN, Warszawa / 10
Dr Magdalena Płotka
Dr Magdalena Płotka E-mail: magdalenaplotka@gmail.com Reformacja w Polsce początek ruchu Braci Polskich Rozpoczęła się w latach 20-tych XVI wieku, swoje apogeum przełom XVI i XVII wieku Wymiar społeczny
Bardziej szczegółowoDoktrynę religijną Fausta Socyna cechuje przede wszystkim antropocentryzm, chrystocentryzm i racjonalizm.
Doktrynę religijną Fausta Socyna cechuje przede wszystkim antropocentryzm, chrystocentryzm i racjonalizm. Chrystus, któremu jako unitarianin, odbierał Socyn boskość w sensie substancjalnym (chociaż nie
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Wstęp 3.
SPIS TREŚCI Wstęp 3 I. ROZWAŻANIA WSTĘPNE 23 1. Luteranizm i jego znaczenie dla filozofii 23 1.1. Główne założenia doktrynalne luteranizmu 24 1.2. Luter i filozofia 33 2. Reakcja na Reformację - racjonalizacje
Bardziej szczegółowoKościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH
Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół podstawowych. Minimum programowe nie uwzględnia podziału treści materiału
Bardziej szczegółowoPismo Święte podstawowym źródłem treści w programach. Kościoła Zielonoświątkowego w RP
Pismo Święte podstawowym źródłem treści w programach nauczania biblijnego Kościoła Zielonoświątkowego w RP Podstawa Programowa katechezy zielonoświątkowej Za podstawowe źródło treści oraz główną przesłankę
Bardziej szczegółowoKościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH
Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół ponadpodstawowych: liceum, technikum oraz szkół zawodowych. Katechezy
Bardziej szczegółowoEtyka Tożsamość i definicja. Ks. dr Artur Aleksiejuk
Etyka Tożsamość i definicja Ks. dr Artur Aleksiejuk 1. ETYKA A FILOZOFIA PYTANIA PROBLEMOWE: Czy etyka musi być dyscypliną filozoficzną? Czy etyka może być wolna od filozoficznych założeń? Czy i jak dalece
Bardziej szczegółowoChrześcijaństwo skupia w sobie wiele odłamów, które powstały przez lata, opierający się jednak na jednej nauce Jezusa Chrystusa.
Chrześcijaństwo Chrześcijaństwo jest jedną z głównych religii monoteistycznych wyznawanych na całym świecie. Jest to największa religia pod względem wyznawców, którzy stanowią 1/3 całej populacji. Najliczniej
Bardziej szczegółowoStudium Katechetyczne Wychowując w Wierze tłumaczenie po Polsku. OBJAWIENIE W PIŚMIE ŚWIĘTYM I TRADYCJI
Polish FF Curriculum Translation in Polish Studium Katechetyczne Wychowując w Wierze tłumaczenie po Polsku. OBJAWIENIE W PIŚMIE ŚWIĘTYM I TRADYCJI 1. Objawienie: Pismo Św. i Tradycja a. Pismo Święte: Części,
Bardziej szczegółowoSOLA SCRIPTURA PISMO ŚWIĘTE I JEGO AUTORYTET W KOŚCIELE
SOLA SCRIPTURA PISMO ŚWIĘTE I JEGO AUTORYTET W KOŚCIELE Pojęcie Sola Scriptura Sola scriptura - jedna z podstawowych zasad protestantyzmu. Głosi, że Pismo Święte jest samowystarczalnym źródłem wiary chrześcijańskiej,
Bardziej szczegółowoWiek XVIII wiek oświecenia, wiek rozumu. Sapere aude! Miej odwagę posługiwać się swym własnym rozumem tak oto brzmi hasło oświecenia (I. Kant).
Wiek XVIII wiek oświecenia, wiek rozumu. Sapere aude! Miej odwagę posługiwać się swym własnym rozumem tak oto brzmi hasło oświecenia (I. Kant). Epoka filozofów, którzy chcą przekształcać świat 4 główne
Bardziej szczegółowoRysunek: Dominika Ciborowska kl. III b L I G I A. KLASY III D i III B. KATECHETKA: mgr teologii Beata Polkowska
RE Rysunek: Dominika Ciborowska kl. III b L I G I A KLASY III D i III B KATECHETKA: mgr teologii Beata Polkowska Duchu Święty przyjdź ZESŁANIE DUCHA ŚWIĘTEGO DOMINIKA CIBOROWSKA KL III D MODLITWA Przyjdź
Bardziej szczegółowoZe Zmartwychwstałym w społeczeństwie. Podręcznik do religii dla I klasy szkoły zawodowej
Ze Zmartwychwstałym w społeczeństwie Podręcznik do religii dla I klasy szkoły zawodowej Człowiek sumienia 19 Każdy dzień życia człowieka wypełniony jest dużymi i małymi wyborami. To one nadają ludzkiemu
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z RELIGII
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z RELIGII KLASA I ROK SZKOLNY 2012/ 2013 katechetka Genowefa Szymura Ocena dopuszczająca * podstawowe prawdy wiary: Wierzę w Boga, 10 Przykazań, Przykazanie Miłości Ocena dostateczna,
Bardziej szczegółowoImmanuel Kant: Fragmenty dzieł Uzasadnienie metafizyki moralności
Immanuel Kant: Fragmenty dzieł Uzasadnienie metafizyki moralności Rozdział II Pojęcie każdej istoty rozumnej, która dzięki wszystkim maksymom swej woli musi się uważać za powszechnie prawodawczą, by z
Bardziej szczegółowoWymagania programowe i kryteria oceniania - religia. Jest wzorem dla innych pod względem: pilności, odpowiedzialności, samodzielności.
Wymagania programowe i kryteria oceniania - religia I. Podstawowe: Na ocenę celującą uczeń: Prowadzi zeszyt i odrabia zadania domowe. Jest wzorem dla innych pod względem: pilności, odpowiedzialności, samodzielności.
Bardziej szczegółowoORGANIZACJA: Doktryna Dyscyplina MISJA
Lekcja 12 na 22. grudnia 2018 Wierzący uznają Chrystusa za Głowę Kościoła. Niemniej jednak, pewien poziom ludzkiej organizacji jest niezbędny dla misji i jedności Kościoła. Przywódcy sprzyjają jedności
Bardziej szczegółowoWymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klasy IV
Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klasy IV I. Podstawowe: Na ocenę celującą uczeń: Spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą. Posiada wiedzę i umiejętności, które są efektem samodzielnej
Bardziej szczegółowoWymagania do przedmiotu Etyka w gimnazjum, zgodne z nową podstawą programową.
Wymagania do przedmiotu Etyka w gimnazjum, zgodne z nową podstawą programową. STANDARDY OSIĄGNIĘĆ: Rozwój osobowy i intelektualny uczniów wynikający z ich uczestnictwa w zajęciach etyki podążając za przyjętymi
Bardziej szczegółowoList do Rzymian podręcznik do nauki religii w drugiej klasie szkoły ponadgimnazjalnej razem 22 jednostki lekcyjne
List do Rzymian podręcznik do nauki religii w drugiej klasie szkoły ponadgimnazjalnej razem 22 jednostki lekcyjne Zagadnienia programowe Lekcja organizacyjna Tematyka Cele i treści szczegółowe Liczba lekcji
Bardziej szczegółowoJerzy Lukierski NAUKA I RELIGIA CZY MOŻNA POGODZIĆ?
Jerzy Lukierski NAUKA I RELIGIA CZY MOŻNA POGODZIĆ? Relacja między nauką i religią jest dość złożona. Wyrazem tego jest debata pomiędzy nauką i religią, w której szczególnie w przeszłości było wiele pasji
Bardziej szczegółowoAUTORYTET I EWANGELIA PAWŁA
AUTORYTET I EWANGELIA PAWŁA Lekcja 2 na 8 lipca 2017 A teraz, czy chcę ludzi sobie zjednać, czy Boga? Albo czy staram się przypodobać ludziom? Bo gdybym nadal ludziom chciał się przypodobać, nie byłbym
Bardziej szczegółowoProgram nauczania biblijnego uczniów klas gimnazjalnych. Program powstaje pod kierunkiem Elżbiety Bednarz
Program nauczania biblijnego uczniów klas gimnazjalnych Program powstaje pod kierunkiem Elżbiety Bednarz Klasa I Ja i Bóg na co dzień Redaktor: Michał Stępień Nauka o Jezusie Chrystusie Jezus Syn Boży
Bardziej szczegółowoXXVIII Niedziela Zwykła
XXVIII Niedziela Zwykła Dla wyeksponowania Bożej Mądrości wobec ludzkiego rozumu, Jezus buduje paradoksalną dysproporcję: za przykład stawia wielbłąda, zwierzę juczne, wytrwałe w pracy i wytrzymałe na
Bardziej szczegółowoArchidiecezjalny Program Duszpasterski ROK B OKRES PASCHALNY. Komentarze do niedzielnej liturgii słowa
Archidiecezjalny Program Duszpasterski ROK B OKRES PASCHALNY Komentarze do niedzielnej liturgii słowa Poznań 2008/2009 17 18 II Niedziela Wielkanocna 19 kwietnia 2009 Dz 4,32-35 Ps 118 1 J 5,1-6 J 20,19-31
Bardziej szczegółowoReligia. wolność czy zniewolenie? Odrzuć wszystko, co sprzeciwia się wolności i poznaj to, co najbardziej człowiekowi potrzebne.
ks. Zbigniew Paweł Maciejewski Religia wolność czy zniewolenie? Odrzuć wszystko, co sprzeciwia się wolności i poznaj to, co najbardziej człowiekowi potrzebne. Wydawnictwo NATAN Lublin 2013 Copyright by
Bardziej szczegółowoIMMANUEL KANT ETYKA DEONTOLOGICZNA
IMMANUEL KANT ETYKA DEONTOLOGICZNA PROJEKT ETYKI KANTA W POSZUKIWANIU OBIEKTYWNYCH PODSTAW ETYKI Wobec krytyki Huma Immanuel Kant stara się znaleść jakąś obiektywną podstawę dla etyki, czyli wykazać, że
Bardziej szczegółowodrogi poznania Boga. drogi poznania Boga. drogi poznania Boga, drogi poznania Boga.
Ks. Michał Miecznik ROZKŁAD MATERIAŁU W KLASACH II LO I. NA POCZATKU BÓG STWORZYŁ NIEBO I ZIEMIĘ I MIESIĄC TEMAT.Bóg stwarza LICZBA GODZIN TREŚCI NAUCZANIA WYNIKAJĄCE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ KATECHEZY drogi
Bardziej szczegółowoCele nauczania w ramach przedmiotu - religia.
Cele nauczania w ramach przedmiotu - religia. Katecheza jest wychowaniem w wierze dzieci i młodzieży. Obejmuje przede wszystkim wyjaśnianie nauki chrześcijańskiej, podawanej w sposób systematyczny i całościowy
Bardziej szczegółowo- uczeń posiadł wiedzę i umiejętności znacznie przekraczające program nauczania katechezy
Kryteria oceniania z religii kl. I gimnazjum Ocena celująca - uczeń posiadł wiedzę i umiejętności znacznie przekraczające program nauczania katechezy - twórczo rozwija własne uzdolnienia oraz dba o własną
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z religii dla klasy VIII
Wymagania edukacyjne z religii dla klasy VIII ROZDZIAŁ CELUJĄCY BARDZO DOBRY DOBRY DOSTATECZNY DOPUSZCZAJĄCY NIEDOSTATECZNY I. ODPOWIEDZIALNI ZA ŚWIAT 2. Aktywnie uczestniczy w lekcji i biegle posługuje
Bardziej szczegółowoKryteria ocen z religii kl. 4
Kryteria ocen z religii kl. 4 Ocena celująca - spełnia wymagania w zakresie oceny bardzo dobrej - prezentuje treści wiadomości powiązane ze sobą w systematyczny układ - samodzielnie posługuje się wiedzą
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA Z RELIGII. I. Czy przyjaźnię się z Panem Jezusem? Ocena Dobra
WYMAGANIA Z RELIGII I. Czy przyjaźnię się z Panem Jezusem? Niedostateczna Dopuszczająca Dostateczna Dobra bardzo dobra Celująca Wykazuje rażący brak wiadomości programowych klasy IV. Wykazuje zupełny brak
Bardziej szczegółowoUROCZYSTOŚĆ NIEPOKALANEGO POCZĘCIA MARYI
UROCZYSTOŚĆ NIEPOKALANEGO POCZĘCIA MARYI Figura Niepokalanej w Rzymie, fot. Roman Walczak foto KAI Kościół katolicki 8 grudnia obchodzi uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Wydarzenie
Bardziej szczegółowoNazwa postawy. DOJRZAŁY DUCHOWO postawa dbałości o przyjęty światopogląd oraz dodatkowo dla osób wierzących miłości wobec Boga. Komentarz od Zespołu
Nazwa postawy Komentarz od Zespołu DOJRZAŁY DUCHOWO postawa dbałości o przyjęty światopogląd oraz dodatkowo dla osób wierzących miłości wobec Boga 1. Istnieje niedająca się rozwiązać niezgodność wewnętrzna
Bardziej szczegółowoReligia ks. Paweł Mielecki Klasa IV
Religia ks. Paweł Mielecki Klasa IV Na ocenę celującą uczeń: Posiada wiedzę i umiejętności przewidziane na ocenę bardzo dobrym (co najmniej w 90%), a nad to: Samodzielnie i twórczo rozwija własne zainteresowania
Bardziej szczegółowoLekcja 10 na 9. marca 2019
Lekcja 10 na 9. marca 2019 Po ostatecznym ataku smoka, bestii i fałszywego proroka (Apokalipsa 13), Jan zobaczył ludzi, którzy zwyciężą w tym konflikcie (14:1-5), ich poselstwo (14:6-13), a także konsekwencje
Bardziej szczegółowoKRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII. Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą.
KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą. KLASA I Semestr I Ocena dopuszczająca -Umie wykonać znak krzyża, -Zna niektóre modlitwy i wymaga dużej pomocy
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA PROGRAMOWE I KRYTERIA WYMAGAŃ z KATECHEZY. w SZKOLE PODSTAWOWEJ w KOŃCZYCACH MAŁYCH. KLASY II i III
WYMAGANIA PROGRAMOWE I KRYTERIA WYMAGAŃ z KATECHEZY w SZKOLE PODSTAWOWEJ w KOŃCZYCACH MAŁYCH KLASY II i III WYMAGANIA Z RELIGII DLA KLASY II I. Znajomość modlitw: Znak Krzyża; Modlitwa Pańska; Pozdrowienie
Bardziej szczegółowoTEMAT 4: Pismo święte i Tradycja jako przekazujące źródła objawienia
TEMAT 4: Pismo święte i Tradycja jako przekazujące źródła objawienia Pismo św. Tradycja Tradycja jest to objawienie niezapisane w Piśmie św., chod faktycz- nie mogło byd spisane. Dokumentów Tradycji należy
Bardziej szczegółowoPięćdziesiątnica i Paruzja. 2. Jak być lojalnym wobec Pana i swego dziedzictwa kościelnego: proroctwo i instytucja
Pięćdziesiątnica i Paruzja 2. Jak być lojalnym wobec Pana i swego dziedzictwa kościelnego: proroctwo i instytucja Kontekst Odnowy DŚ został wylany w Odnowie na świat pełen poważnych podziałów, włącznie
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE W ZAKRESIE IV KLASY SZKOŁY PODSTAWOWEJ. Zaproszeni przez Boga z serii Drogi przymierza
WYMAGANIA EDUKACYJNE W ZAKRESIE IV KLASY SZKOŁY PODSTAWOWEJ Zaproszeni przez Boga z serii Drogi przymierza Wymagania edukacyjne śródroczne Ocena celująca Ocenę celującą przewiduję dla uczniów przejawiających
Bardziej szczegółowoJezus do Ludzkości. Modlitwy Litanii (1-6) przekazane przez Jezusa Marii od Miłosierdzia Bożego
Jezus do Ludzkości Modlitwy Litanii (1-6) przekazane przez Jezusa Marii od Miłosierdzia Bożego źródło: www.thewarningsecondcoming.com tłumaczenie: www.armiajezusachrystusa.pl Modlitwa Litanii 1 Ochrona
Bardziej szczegółowoOBRZĘDY SAKRAMENTU CHRZTU
OBRZĘDY SAKRAMENTU CHRZTU OBRZĘD PRZYJĘCIA DZIECKA Rodzice: Rodzice: Rodzice: Chrzestni: Drodzy rodzice, jakie imię wybraliście dla swojego dziecka?... O co prosicie Kościół Boży dla? O chrzest. Drodzy
Bardziej szczegółowoChcielibyśmy bardziej służyć. Chcielibyśmy bardziej służyć
Chcielibyśmy bardziej służyć Karol Białkowski: Witam serdecznie Piotra Nazaruka, dyrygenta, kompozytora i chyba można tak powiedzieć twórcę chóru Trzeciej Godziny Dnia? Piotr Nazaruk: Twórca to za dużo
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowy system oceniania z religii dla klasy czwartej szkoły podstawowej
Przedmiotowy system oceniania z religii dla klasy czwartej szkoły podstawowej Wymagania programowe i kryteria oceniania I. Podstawowe: Na ocenę celującą uczeń: Spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą.
Bardziej szczegółowoWitamy serdecznie. Świecki Ruch Misyjny EPIFANIA, Zbór w Poznaniu
Witamy serdecznie Świecki Ruch Misyjny EPIFANIA, Zbór w Poznaniu Świecki Ruch Misyjny Epifania Świecki Ruch Misyjny "Epifania" jest międzynarodowym, niezależnym, niesekciarskim, nieobliczonym na zysk,
Bardziej szczegółowoBERNARD SESBOÜÉ SŁOWO ZBAWIENIA SPIS TREŚCI
BERNARD SESBOÜÉ SŁOWO ZBAWIENIA SPIS TREŚCI Wykaz skrótów Prezentacja (B. Sesboüé SJ) FAZA PIERWSZA. OD POCZĄTKÓW DO SOBORU TRYDENCKIEGO. APOLOGIA WIARY I METODA DYSKURSU DOGMATYCZNEGO (B. Sesboüé SJ)
Bardziej szczegółowoBLISCY KOŚCIOŁOWI SPOTKANIE Z BOGIEM ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII DLA KLASY DLA KLASY I-II GIMNAZJUM SPECJALNEGO na rok szkolny 2010/2011
BLISCY KOŚCIOŁOWI SPOTKANIE Z BOGIEM ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII DLA KLASY DLA KLASY I-II GIMNAZJUM SPECJALNEGO na rok szkolny 2010/2011 opracował Dariusz Skibicki na podstawie obowiązującego programu
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania z religii dla klasy VIII szkoły podstawowej
Kryteria oceniania z religii dla klasy VIII szkoły podstawowej ROZDZIAŁ CELUJĄCY BARDZO DOBRY DOBRY DOSTATECZNY DOPUSZCZAJĄCY NIEDOSTATECZNY I. ODPOWIEDZIALNI ZA ŚWIAT 2. Aktywnie uczestniczy w lekcji
Bardziej szczegółowoProszę bardzo! ...książka z przesłaniem!
Proszę bardzo!...książka z przesłaniem! Przesłanie, które daje odpowiedź na pytanie co ja tu właściwie robię? Przesłanie, które odpowie na wszystkie twoje pytania i wątpliwości. Z tej książki dowiesz się,
Bardziej szczegółowoNa zakończenie nauki w klasie IV uczeń potrafi:
Na zakończenie nauki w klasie IV uczeń potrafi: - dostrzega działanie Boga w świecie - potrafi odczytać przesłanie dekalogu i poznanych tekstów biblijnych - rozwiązuje sytuacje konfliktowe w duchu przesłania
Bardziej szczegółowoZespół Szkół nr 21 w Bydgoszczy. Informacja zwrotna RELIGIA szkoła podstawowa klasa 4
Zespół Szkół nr 21 w Bydgoszczy Informacja zwrotna RELIGIA szkoła podstawowa klasa 4 Opracowanie: mgr Violetta Kujacińska mgr Małgorzata Lewandowska Zasady: IZ może być ustna lub pisemna, IZ pisemną przekazujemy
Bardziej szczegółowoKoncepcja etyki E. Levinasa
Koncepcja etyki E. Levinasa Fragment wypowiedzi Jana Pawła II z: Przekroczyć próg nadziei : Skąd się tego nauczyli filozofowie dialogu? Nauczyli się przede wszystkim z doświadczenia Biblii. Całe życie
Bardziej szczegółowo(Hebrajczyków 12,1-2)
Przeto i my biegnijmy wytrwale w wyścigu, który jest przed nami, Patrząc na Jezusa, sprawcę i dokończyciela wiary, który zamiast doznać należytej mu radości, wycierpiał krzyż, nie bacząc na jego hańbę,
Bardziej szczegółowoTolerancja (łac. tolerantia - "cierpliwa wytrwałość ) termin stosowany w socjologii, badaniach nad kulturą i religią. W sensie najbardziej ogólnym
TOLERANCJA Tolerancja (łac. tolerantia - "cierpliwa wytrwałość ) termin stosowany w socjologii, badaniach nad kulturą i religią. W sensie najbardziej ogólnym oznacza on postawę wykluczającą dyskryminację
Bardziej szczegółowoŚWIATOPOGLĄD NEW AGE
ŚWIATOPOGLĄD NEW AGE ŚWIATOPOGLĄD względnie stały zespół sądów (często wartościujących), przekonań i opinii na temat otaczającego świata czerpanych z rozmaitych dziedzin kultury, głównie z nauki, sztuki,
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne klasy I - III
Wymagania edukacyjne klasy I - III Wymagania edukacyjne opracowane zostały na podstawie: 1.Podstawy Programowej Katechezy Kościoła Katolickiego 2.Programu Nauczania Religii 3.Dyrektorium Katechetycznego
Bardziej szczegółowoBp H. Tomasik: Przed nami czas zadań
W najbliższą niedzielę zakończy się Rok Wiary. Jakie będą jego owoce? Biskup Henryk Tomasik przedstawia kilka propozycji: poszanowanie dnia świętego, systematyczne uczestnictwo w niedzielnej Mszy Świętej,
Bardziej szczegółowoLectio Divina Rz 5,12-21
Lectio Divina Rz 5,12-21 1. Czytanie Prowadzący: wezwijmy Ducha św.: Przybądź Duchu Święty... - weźmy do ręki Pismo św.. - Słuchając jak w Kościele śledźmy tekst, aby usłyszeć, co chce nam dzisiaj Jezus
Bardziej szczegółowoGerhard Kardynał Müller. Posłannictwo i misja
Gerhard Kardynał Müller P Posłannictwo i misja Spis treści Przedmowa... 7 Rozdział I Papieże historii mojego życia 1. Powstawanie moich przekonań religijnych... 11 2. Moje katolickie dzieciństwo i młodość...
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania z religii klasa VII. Błogosławieni, którzy szukają Jezusa. Wydawnictwo Jedność. Ocena celująca:
Kryteria oceniania z religii klasa VII Błogosławieni, którzy szukają Jezusa Wydawnictwo Jedność Ocena celująca: Samodzielnie i twórczo wyjaśnia, że wiara jest wejściem w osobistą relację z Bogiem Charakteryzuje
Bardziej szczegółowoROZDZIAŁ CELUJĄCY BARDZO DOBRY DOBRY DOSTATECZNY DOPUSZCZAJĄCY NIEDOSTATECZNY
SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE Z RELIGII DLA KLASY VIII SZKOŁY PODSTAWOWEJ I. Zasady oceniania i sposoby sprawdzania osiągnięć edukacyjnych 1. Ocenianie ma charakter systematyczny
Bardziej szczegółowoPRAWA CZŁOWIEKA W BIOMEDYCYNIE. ks. Artur Aleksiejuk
PRAWA CZŁOWIEKA W BIOMEDYCYNIE ks. Artur Aleksiejuk Pojęcie praw człowieka Przez prawa człowieka rozumie się te prawa, które są bezpośrednio związane z naturą człowieka jako istoty rozumnej i wolnej (osoby)
Bardziej szczegółowo20 Kiedy bowiem byliście. niewolnikami grzechu, byliście wolni od służby sprawiedliwości.
Lectio Divina Rz 6,15-23 1. Czytanie Prowadzący: wezwijmy Ducha św.: Przybądź Duchu Święty... - weźmy do ręki Pismo św.. - Słuchając jak w Kościele śledźmy tekst, aby usłyszeć, co chce nam dzisiaj Jezus
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne
Wymagania edukacyjne PRZEDMIOT: Religia KLASA: II TECHNIKUM NUMER PROGRAMU NAUCZANIA (ZAKRES): RE-ZSP.T-11/12 Lp 1. Dział programu I. Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię Poziomy wymagań Konieczny K
Bardziej szczegółowoAnkieta światopoglądowa dla członków i członkiń PSR (ułożona przez Kaję Bryx)
Ankieta światopoglądowa dla członków i członkiń PSR (ułożona przez Kaję Bryx) Pytanie: Czy uważasz się za ateistę/ateistkę? TAK 90% 70 RACZEJ TAK 8% 6 NIE MAM ZDANIA 0% 0 RACZEJ NIE 1% 1 NIE 1% 1 Pytanie:
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI SŁOWO WSTĘPNE 9 WPROWADZENIE 13
SPIS TREŚCI SŁOWO WSTĘPNE 9 WPROWADZENIE 13 CZĘŚĆ IV ŻYCIE I DUCH I. Zycie, jego dwuznaczności i poszukiwanie życia niedwuznacznego 19 A. Wielowymiarowa jedność życia 19 1. Zycie: esencja i egzystencja
Bardziej szczegółowoUJĘCIE SYSTEMATYCZNE ARGUMENTY PRZECIWKO ISTNIENIU BOGA
UJĘCIE SYSTEMATYCZNE ARGUMENTY PRZECIWKO ISTNIENIU BOGA ARGUMENTY PRZECIW ISTNIENIU BOGA ARGUMENTY ATEISTYCZNE 1 1. Argument z istnienia zła. (Argument ten jest jedynym, który ateiści przedstawiają jako
Bardziej szczegółowoBóg Ojciec kocha każdego człowieka
1 Bóg Ojciec kocha każdego człowieka Bóg kocha mnie, takiego jakim jestem. Raduje się każdym moim gestem. Alleluja Boża radość mnie rozpiera, uuuu (słowa piosenki religijnej) SŁOWA KLUCZE Bóg Ojciec Bóg
Bardziej szczegółowoSZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA
SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Przedmiot: etyka Klasy: VI Rok szkolny: 2015/2016 Szkoła: Szkoła Podstawowa im. Batalionów AK Gustaw i Harnaś w Warszawie ul. Cyrklowa 1 Nauczyciel prowadzący: mgr Piotr
Bardziej szczegółowoTrójca Święta wzór doskonałej wspólnoty
Trójca Święta wzór doskonałej wspólnoty Prawda o Bogu w Trójcy Jedynym należy do największych tajemnic chrześcijaństwa, której nie da się zgłębić do końca. Można jedynie się do niej zbliżyć, czemu mają
Bardziej szczegółowoi nowe życie w Chrystusie. W Obrzędzie chrztu dorosłych kapłan pyta katechumena: O co prosisz Kościół Boży?, a ten odpowiada: O wiarę.
Od Autora Dnia 11 października 2012 r. w 50. rocznicę otwarcia Soboru Watykańskiego II rozpocznie się w całym Kościele katolickim Rok Wiary. Potrwa on do 24 listopada 2013 r. do uroczystości Chrystusa
Bardziej szczegółowoSłowo wstępne. Z PRACY swojej ma człowiek pożywać chleb: bo z pracy rąk twoich będziesz pożywał, będziesz szczęśliwy i dobrze ci będzie (Ps 128,2)
Słowo wstępne Z PRACY swojej ma człowiek pożywać chleb: bo z pracy rąk twoich będziesz pożywał, będziesz szczęśliwy i dobrze ci będzie (Ps 128,2) Człowiek od początku przez Boga powołany do pracy: uczyńmy
Bardziej szczegółowoAteizm. Czy ateista może być zbawiony?
Ateizm Czy ateista może być zbawiony? Podstawy biblijne Lecz kto się Mnie zaprze przed ludźmi, tego zaprę się i Ja przed moim Ojcem, który jest w niebie (Mt 10, 33). Idźcie na cały świat i głoście Ewangelię
Bardziej szczegółowoAnkieta. Instrukcja i Pytania Ankiety dla młodzieży.
Ankieta Instrukcja i Pytania Ankiety dla młodzieży www.fundamentywiary.pl Pytania ankiety i instrukcje Informacje wstępne Wybierz datę przeprowadzenia ankiety w czasie typowego spotkania grupy młodzieżowej.
Bardziej szczegółowoZłodziej przychodzi tylko po to, by kraść, zarzynać i wytracać. Ja przyszedłem, aby miały życie i obfitowały (Jan 10:10)
Lekcja 5 na 4 lutego 2017 Złodziej przychodzi tylko po to, by kraść, zarzynać i wytracać. Ja przyszedłem, aby miały życie i obfitowały (Jan 10:10) Możemy dowiedzieć się o chrzcie Duchem Świętym i jak wierzący
Bardziej szczegółowoFILOZOFIA RELIGII KANTA A SOCYNIANIZM
Marcin Trydencki FILOZOFIA RELIGII KANTA A SOCYNIANIZM Nie każdy, który mi mówi: Panie, wejdzie do królestwa niebieskiego, lecz ten, kto spełnia wolę mego Ojca, który jest w niebie. (Mt. 7, 21-22) Europejska
Bardziej szczegółowoOGÓLNA CHARAKTERYSTYKA FILOZOFII XIII WIEKU
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA FILOZOFII XIII WIEKU POWSTANIE UNIWERSYTETÓW Najwcześniej powstają dwa uniwersytety: Sorbona - Paryż Oxford Uniwersytety zostają zorganizowane na wzór struktury cechowej, w której
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY W KLASIE I Ocena celująca Uczeń: twórczo rozwija uzdolnienia i zainteresowania, dzieląc się zdobytą wiedzą z innymi.
WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY W KLASIE I twórczo rozwija uzdolnienia i zainteresowania, dzieląc się zdobytą wiedzą z innymi. reprezentuje klasę lub szkołę w parafii lub diecezji, np. poprzez udział w
Bardziej szczegółowoBaruch Spinoza ( )
Baruch Spinoza (1632-1677) Dla jednych: najszlachetniejszy i najbardziej godny miłości z wielkich filozofów (B. Russell). Dla innych: Największy heretyk XVII wieku. Obrońca diabła. Duchowy sabotaŝysta.
Bardziej szczegółowoTemat: Sakrament chrztu świętego
Temat: Sakrament chrztu świętego UWAGA! Do spotkania należy przygotować obrzędy chrztu świętego (powinny być dostępne w zakrystii) oraz w miarę możliwości drugą część spotkania przeprowadzić w kościele
Bardziej szczegółowoJeden Pasterz i jedno stado. Jan 10,1-11. Jedna. Jedno ciało. 1 Koryntian 12: świątynia. 1 Koryntian 3, Jedna
Lekcja 6 na 10. listopada 2018 Biblia zawiera różne obrazy, które przedstawiają duchowe i teologiczne prawdy. Na przykład woda w Ewangelii Jana 7,38, wiatr w Ewangelii Jana 3,8 i filar w Liście do Tymoteusza
Bardziej szczegółowoNOWY PROGRAM NAUCZANIA RELIGII ADWENTYSTYCZNEJ W SZKOLE LUB W PUNKCIE KATECHETYCZNYM
NOWY PROGRAM NAUCZANIA RELIGII ADWENTYSTYCZNEJ W SZKOLE LUB W PUNKCIE KATECHETYCZNYM WARSZAWA 2015 KOŚCIÓŁ ADWENTYSTÓW DNIA SIÓDMEGO W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ SEKRETARIAT EDUKACJI ul. FOKSAL 8 00-366
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne i kryteria oceniania z religii uczniów klasy I w Szkole Podstawowej nr 4 w Poznaniu
Wymagania edukacyjne i kryteria oceniania z religii uczniów klasy I w Szkole Podstawowej nr 4 w Poznaniu Przedmiotowy system oceniania z katechezy jest zgodny z wewnątrzszkolnym systemem oceniania. Ocenianie
Bardziej szczegółowo1. Fundamentalizm jako ruch religijny
Aspekty zagadnienia 1. Zjawisko fundamentalizmu biblijnego 2. Fundamentalistyczna lektura Biblii i jej charakterystyczne cechy 3. Zagrożenia płynące z fundamentalistycznej lektury Biblii 1. Fundamentalizm
Bardziej szczegółowoAby móc mówić o prawach człowieka, należy najpierw rozróżnić kilka aspektów słowa "prawo".
Aby móc mówić o prawach człowieka, należy najpierw rozróżnić kilka aspektów słowa "prawo". W ujęciu przedmiotowym rozumiane jest ono jako system norm prawnych, czyli ogólnych, które powstały w związku
Bardziej szczegółowoSŁOWO BISKUPA GLIWICKIEGO NA III NIEDZIELĘ ADWENTU. Bądźmy uczniami Chrystusa
SŁOWO BISKUPA GLIWICKIEGO NA III NIEDZIELĘ ADWENTU Bądźmy uczniami Chrystusa Drodzy Bracia i Siostry, umiłowani Diecezjanie! W niedzielę 2-go grudnia rozpoczęliśmy czas świętego Adwentu. Adwent to czas
Bardziej szczegółowoEgzamin kurialny: środa r. godz. 17:00. Spotkanie wszystkich przed egzaminem w kościele o godz. 16:30. Na egzaminie obowiązuje:
Egzamin kurialny: środa 14. 05. 2014r. godz. 17:00 Spotkanie wszystkich przed egzaminem w kościele o godz. 16:30 Na egzaminie obowiązuje: Pacierz, Katechizm, Uzasadnienie po co? Życiorys patrona. Pismo
Bardziej szczegółowoSZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE Z RELIGII DLA KLASY ÓSMEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ
SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE Z RELIGII DLA KLASY ÓSMEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ CELUJĄCY BARDZO DOBRY DOBRY DOSTATECZNY DOPUSZCZAJĄCY NIEDOSTATECZNY 2. Aktywnie uczestniczy w lekcji
Bardziej szczegółowoIzydor z Sewilli SENTENCJE. Przekład i opracowanie Tatiana Krynicka
Izydor z Sewilli SENTENCJE Przekład i opracowanie Tatiana Krynicka Wydawnictwo WAM Kraków 2012 Spis treści Wprowadzenie....5 BiBliografia...29 KSIĘGA PIERWSZA...31 1. O tym, że Bóg jest najwyższy i niezmienny....31
Bardziej szczegółowoZJAZD KOŚCIOŁA W JEROZOLIMIE
ZJAZD KOŚCIOŁA W JEROZOLIMIE Lekcja 8 na 25. sierpnia 2018 Wierzymy przecież, że zbawieni będziemy przez łaskę Pana Jezusa, tak samo jak i oni (Dzieje Ap. 15,11) Poganie akceptowali Ewangelią, ale dla
Bardziej szczegółowowiecznie samotny, bo któreż ze stworzonych serc mogłoby nasycić Jego miłość? Tymczasem Bóg jest całą społecznością w wiecznym ofiarowywaniu się z
TRUDNY TEMAT Nauczyliśmy się słuchać łatwych kazań. Wygłaszanych, jak to się mówi, pod publiczkę. Nieraz kokieteryjnych, zalotnych, brzdąkających w bardzo serdeczną i łatwą strunę budzenia miłości do bliźniego.
Bardziej szczegółowoPAŹDZIERNIK 2014 NR 5 (111), ROK XV
Objawienia s. 6 w n u m e r z e : Lepanto s. 19 PAŹDZIERNIK 2014 NR 5 (111), ROK XV r ó ż a Trzymaj kciuki na... ń c u od redakcji Przygotuj się do Liturgii XXVI Niedziela Zwykła, 28 września: I czytanie:
Bardziej szczegółowoUczeń spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, oraz: - wykazuje w jaki sposób powstała Biblia. - opisuje symbole Ewangelistów w sztuce sakralnej
WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Religia klasa 5 : oceny dopuszczająca i dostateczna : oceny dobra, bardzo dobra, celująca Uwaga dotycząca oceniania na każdym poziomie wymagań: Aby uzyskać kolejną,
Bardziej szczegółowos. Łucja Magdalena Sowińska zdch
WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z RELIGII DLA KLAS 6 SZKOŁY PODSTAWOWEJ. Wymagania zaznaczone na zielono obowiązują przy wystawianiu ocen końcowo rocznych, czyli nie są brane pod uwagę w I okresie roku
Bardziej szczegółowoWola źródłem sensu? Tomasz z Akwinu o wolności religijnej
Wola źródłem sensu? Tomasz z Akwinu o wolności religijnej Struktura wykładu (I) Stanowisko Tomasza (II) Kontekst (III) Kilka wniosków (I) Stanowisko Tomasza STh, II-II, q. 10, a. 8, corp: Są tacy niewierzący,
Bardziej szczegółowoWiara nadawanie dużego prawdopodobieństwa prawdziwości twierdzenia w warunkach braku wystarczającej wiedzy.
Uważam, iż w publicystyce nawet tej bardziej naukowej nadużywany jest dosyć wieloznaczny termin wiara i to pomimo istniejących słów takich jak przekonanie lub przeświadczenie często bardziej adekwatnych
Bardziej szczegółowoWpisany przez Redaktor niedziela, 20 listopada :10 - Poprawiony niedziela, 20 listopada :24
Jubileuszowy Akt Przyjęcia Jezusa Chrystusa za Króla i Pana Nieśmiertelny Królu Wieków, Panie Jezu Chryste, nasz Boże i Zbawicielu! W Roku Jubileuszowym 1050-lecia Chrztu Polski, w roku Nadzwyczajnego
Bardziej szczegółowoCzy więc zakon unieważniamy przez wiarę? Wręcz przeciwnie, zakon utwierdzamy (Rzymian 3:31)
Lekcja 5 na 4 listopada 2017 Czy więc zakon unieważniamy przez wiarę? Wręcz przeciwnie, zakon utwierdzamy (Rzymian 3:31) W dniu 31 października 1517 r. Marcin Luter zawiesił swoje dziewięćdziesiąt pięć
Bardziej szczegółowo