Dariusz Dukaczewski, El bieta Bielecka. Instytut Geodezji i Kartografii. Wstêp

Transkrypt

1 NOWE TELEDETEKCYJNE POLSKIE MISJE TOWARZYSTWO SATELITARNE I MO LIWOŒCI INFORMACJI WYKORZYSTANIA PRZESTRZENNEJ ICH WYNIKÓW... ROCZNIKI GEOMATYKI 09 m TOM VII m ZESZYT 5(35) 41 NOWE TELEDETEKCYJNE MISJE SATELITARNE I MO LIWOŒCI WYKORZYSTANIA ICH WYNIKÓW DO ZASILANIA BAZ DANYCH PRZESTRZENNYCH NEW REMOTE SENSING SATELLITE MISSIONS AND THE OPPORTUNITIES TO USE THEIRS RESULTS FOR FEEDING SPATIAL DATABASES Dariusz Dukaczewski, El bieta Bielecka Instytut Geodezji i Kartografii S³owa kluczowe: nowe misje teledetekcyjne, dane optyczne wysokiej rozdzielczoœci, dane SAR, informacja przestrzenna, bazy danych przestrzennych Keywords: new remote sensing missions, high resolution optical data, SAR data, spatial information, spatial databases Wstêp W lipcu 09 roku na orbicie oko³oziemskiej funkcjonowa³o 128 cywilnych satelitów teledetekcyjnych Ziemi. 47 spoœród nich stanowi³y wielozadaniowe satelity obserwacji terenów l¹dowych, dostarczaj¹ce regularnie ogólnie dostêpne, standardowe i powtarzalne dane o bogatym zakresie tematycznym, wykorzystywane do pozyskiwania informacji tematycznej zasilaj¹cej bazy danych przestrzennych. Obecnie s¹ prowadzone prace zmierzaj¹ce do umieszczenia na orbicie do 15 r. kolejnych 85 satelitów, spoœród których 34 maj¹ stanowiæ wielofunkcyjne satelity obserwacji terenów l¹dowych. Czêœæ spoœród nich dziêki zastosowaniu innowacyjnych rozwi¹zañ technicznych bêdzie pozwala³a na rejestracjê danych w nowych zakresach spektralnych, niejednokrotnie o bardzo wysokiej rozdzielczoœci, b¹dÿ na rejestracjê danych w wielu zakresach przestrzennych, w tym równie w ró nych rozdzielczoœciach. Dane i produkty pochodz¹ce z nowych misji satelitarnych umo liwi¹ pozyskanie ró norodnych danych tematycznych, przy czym nale y zaznaczyæ, e mo liwoœci ich wykorzystania nie s¹ pe³ni rozpoznane. Celem artyku³u jest analiza mo liwoœci wykorzystania danych z nowych, prowadzonych od roku 08, teledetekcyjnych misji satelitarnych oraz misji planowanych w latach do zasilania baz danych przestrzennych. Analiza parametrów danych satelitarnych uwzglêdniaj¹ca m.in.: zakresy spektralne, czêstotliwoœci, rozdzielczoœæ przestrzenn¹, spo-

2 42 DARIUSZ DUKACZEWSKI, EL BIETA BIELECKA sób obrazowania i powtarzalnoœæ rejestracji pozwoli³a na opracowanie typologii misji teledetekcyjnych. W obrêbie wydzielonych typów zbadano mo liwoœci pozyskiwania informacji przestrzennej i jej przydatnoœci do zasilania baz danych przestrzennych. Wspó³czesne misje teledetekcyjne Komitet do spraw Satelitów Obserwacji Ziemi (CEOS) wyró nia 27 typów misji teledetekcyjnych (Earth Observation..., 08). W wielu przypadkach to samo urz¹dzenie satelitarne mo e byæ wykorzystywane do realizacji wiêcej ni jednego typu misji. Bior¹c pod uwagê mo liwoœci zastosowania danych rejestrowanych przez urz¹dzenia satelitarne do prowadzenia ró nych typów badañ i zasilania ich wynikami baz danych dokonano agregacji typów misji do 7 grup (tab.1). Wœród 128 cywilnych satelitów teledetekcyjnych Ziemi 47 posiada³o urz¹dzenia do rejestracji stanu œrodowiska na terenach l¹dowych (w tym: 15 wspomagania kartowania topograficznego, 14 tematycznego kartowania zasobów œrodowiska, 6 kompleksowego kartowania stanu œrodowiska, 5 monitoringu radarowego, 5 wspomagania zarz¹dzania kryzysowego, 2 obserwacji Ziemi, 1 badañ hyperspektralnych). 63 satelity (w tym 19 geostacjonarne) rejestrowa³o dane meteorologiczne. Na uwagê zas³uguje wzrastaj¹cy udzia³ satelitów specjalistycznych: hydrometeorologicznych (6), dynamiki atmosfery (4), wiatrów (2), aerozoli (2), chmur (2), sk³adu chemicznego atmosfery (1), jonosfery (1), wiatrów stratosfery i ozonu (1), koncentracji dwutlenku wêgla (1) i gazów cieplarnianych (1). W lipcu 09 r. dzia³a³o 9 satelitów oceanograficznych, 5 geofizycznych, 3 geodezyjne i 1 glacjologiczny. Jak wynika z zestawienia zawartego w tabeli 1, znaczna czêœæ misji by³a realizowana przez wielofunkcyjne satelity obserwacji terenów l¹dowych Ziemi. Analizuj¹c typy rejestracji i rozdzielczoœci mo na wœród nich wyró niæ 27 satelitów o urz¹dzeniach pasywnych œredniej i du ej rozdzielczoœci (Landsat 5; SPOT 2, 4, 5; IRS 1C, 1D, P5, P6, Formosat-2; CBERS 2, 2B; AlSat-1; Bilsat-1; DEIMOS-1; Nigeriasat-1; UK-DMC- Sat-1; UK-DMCSat-2; Beijing-1; TopSat; RapidEye 1, 2, 3, 4, 5; THEOS; EO-1; SAC-C), 8 satelitów pasywnych o bardzo du ej rozdzielczoœci (Ikonos-2; QuickBird-2; GeoEye-1; Kompsat-2; IRS; Cartosat-2; WorldView-1; EROS-A, B), 3 satelity hybrydowe (Terra-ASTER, Alos, Envisat) i 9 satelitów o urz¹dzeniach aktywnych (ERS-2; Radarsat-1, 2; COSMO- SkyMed-1, 2, 3; TerraSAR-X; RISAT-2; SAOCOM 1A). Nowe misje teledetekcyjne i mo liwoœci wykorzystania ich wyników W lipcu 09 r. by³y prowadzone prace koncepcyjne lub konstrukcyjne, maj¹ce na celu umieszczenie na orbicie 85 cywilnych satelitów teledetekcyjnych w okresie do 15 r. oraz kolejnych 24 w okresie od 16 do 25 r. Do roku 15 maj¹ rozpocz¹æ pracê 34 wielofunkcyjne satelity obserwacji terenów l¹dowych Ziemi oraz 38 satelitów meteorologicznych, 7 oceanograficznych, 3 geofizyczne, 2 glacjologiczne oraz 1 geologiczny. Wœród 34 planowanych wielofunkcyjnych satelitów obserwacji terenów l¹dowych Ziemi wyró niono 4 grupy ró ni¹ce siê sposobem obrazowania oraz rozdzielczoœci¹ przestrzenn¹:

3 NOWE TELEDETEKCYJNE MISJE SATELITARNE I MO LIWOŒCI WYKORZYSTANIA ICH WYNIKÓW Tabela1. Mo liwoœci wykorzystania danych z misji satelitarnych do prowadzenia badañ i zasilania baz danych. Wyt³uszczono wielofunkcyjne satelity obserwacji terenów l¹dowych Ziemi (opracowanie w³asne) Nazwa grupy/ nazwa misji 1. BADAÑ I ZASILANIA BAZ DANYCH METEOROLOGICZNYCH a erozoli: ERS, POES, OCEANSAT, T erra, GOES, SAC, Odin, Proba, E nvisat, Aqua, FY-A, ICESat, SCISAT-1, Aura, PARASOL, CALIPSO, EPS, Meteor, SumbandilaSat, GLORY; temperatur atmosfery: E RS, DMSP, POES, T erra, GOES, CHAMP, SAC, Odin, Proba, TIMED, Envisat, Aqua, Meteosat, SCISAT-1, Aura, FY-2, CloudSat, CALIPSO, EPS, FY-3, OCEANSAT, Meteor, GOMS, SumbandilaSat, Megha-Tropiques; p ary wodnej: Meteosat; E RS, DMSP, TRMM, GFO, POES, T erra, GOES, CHAMP, SAC, Odin, Jason, TIMED, E nvisat, Aqua, Aura, PARASOL, CALIPSO, EPS, FY-3, Meteor, GOMS, COMS, Megha-Tropiques, SARAL; w iatrów: Meteosat, POES, OCEANSAT, T erra, GOES, Kalpana, SCISAT-1, MTSAT, CALIPSO, GOMS, COMS; t ypu chmur, liczby i temperatury górnych partii chmur: L andsat, Meteosat; E RS, DMSP, TRMM, POES, INSAT, T erra, GOES, E nvisat, Aqua, FY-1, Kalpana, ICESat, Aura, FY-2, MTSAT, CloudSat, CALIPSO, EPS, FY-3, R apidey e, HJ, Meteor, GOMS, GOSAT, COMS, Megha-Tropiques ; w ³aœciwoœci cz¹steczek chmur i profilu chmur: DMSP, TRMM, POES, T erra, Envisat, Aqua, ICESat, SCISAT-1, FY-2, CloudSat, CALIPSO, EPS, FY-3, Meteor, Megha-Tropiques, GLORY; w ód i opadów: Meteosat; E RS, DMSP, TRMM, POES, INSAT, OCEANSAT, GOES, E nvis at, Aqua, Kalpana, MTSAT, CloudSat, FY-3, Meteor, GOMS, COMS, Megha-Tropiques, SAC, NPP; ozonu: Liczb a misji E RS, POES, T erra, GOES, Odin, TIMED, E nvisat, Aqua, CALIPSO, EPS, FY-3, GOMS; 12 g azów œladowych (poza ozonem): ERS, T erra, Odin, TIUMED, E nvisat, Aqua, SCISAT-1, Aura, CALIPSO, EPS, OCO, GOSAT; powierzchniowej temperatury l¹du: L andsat, S POT, ERS, POES, INSAT, T erra, GOES, NMP, E nvisat, Aqua, FY-1, Meteosat, Kalpana, C BERS, Aura, FY-2, EPS, FY-3, Meteor, GOMS; 2. BADAÑ I ZASILANIA BAZ DANYCH RADIOLOGICZNYCH promieniowania: E RS, TRMM, S POT, POES, INSAT, L andsat, T erra, ACRIMSAT, GOES, NMP, PROBA, E nvisat, Aqua, FY-1, Meteosat, Kalpana, SORCE, U K-DMC, FY-2, MTSAT, T opsat, CloudSat, CALIPSO, EPS, FY-3, HJ, Meteor, GOMS, PICARD, Megha-Tropiques, GLORY; 3. BADAÑ I ZASILANIA BAZ DANYCH GEOFIZYCZNYCH grawimetrii, pomiarów magnetycznych i geodynamicznych: Diad `e me 1, 2, Starlette, Lageos, Stella, E RS, DMSP, O / rsed, CHAMP, SAC, Jason, E nvis at, GRACE A, B, DEMETER, Resurs, GOCE, Meteor, GOMS, SARAL; 4. BADAÑ I KARTOWANIA TERENÓW L DOWYCH albedo i promieniowania odbitego: L andsat, S POT, E RS, R adarsat- 2, I RS, POES, INSAT, T erra, NMP, SAC, PROBA, E nvisat, Aqua, FY-1, U K-DMC, N igeriasat- 1, Resourcesat, C BERS, FY-2, PARASOL, CARTOSAT, MONITOR, T opsat, BJ, A los, Resurs, KOMPSAT, EPS, Meteor, Sicz, COMS, SumbandilaSat, HY-1, C OSMO-SkyMe d, T errasar- X, IMS-1, FY-3, THEOS, R apidey e, HJ, R ISAT; wielozadaniowego obrazowania terenów l¹dowych: L andsat, S POT, E RS, R adarsat- 2, I RS, POES, INSAT, T erra, GOES, NMP, SAC, PROBA, E nvis at, Aqua, FY-1, U K-DMC, N igeriasat- 1, Resourcesat, C BERS, FY-2, PARASOL, CARTOSAT, MONITOR, T opsat, BJ, A los, Resurs, KOMPSAT, EPS, HY-1, C OSMO-SkyMe d, T erra SAR-X, IMS-1, FY-3, THEOS, R apidey e, HY, Meteor, GOMS, Sicz, COMS, R ISAT, T andem-x, Q uickbird, I konos, G eoeye, W orldvie w;

4 44 DARIUSZ DUKACZEWSKI, EL BIETA BIELECKA cd. tabeli 1 Nazwa grupy/nazwa misji 5. BADAÑ I ZASILANIA BAZ DANYCH O GLEBACH wilgotnoœci gleb: Liczb a misji R, DMSP, POES, E nvisat, A los, EPS, FY-3, R ISAT, MIRAS; 6. BADAÑ I ZASILANIA BAZ DANYCH OCEANOGRAFICZNYCH k oloru i biologii oceanów: OCEANSAT, T erra, SAC, PROBA, E nvisat, Aqua, HY-1, FY-3, HJ, COMS; z asolenia oceanów: SMOS; 1 t emperatury powierzchni oceanów: Meteosat, E RS, POES, OCEANSAT, T erra, GOES, Envisat, Aqua, FY-2, EPS, HY-1, FY-3, GOMS, COMS; wysokoœci i spektrum fal: R, GFO, Jason, E nvisat, SARAL; 6 7. BADAÑ I ZASILANIA BAZ DANYCH GLACJOLOGICZNYCH topografii krajobrazu: L andsat, S POT, E RS, R adarsat- 2, I RS, GFO, T erra, TES, Jason, E nvis at, ICESat, Resourcesat, MONITOR, A los, Resurs, KOMPSAT, C ARTOSA T, C OSMO-SkyMe d, T errasar-x, THEOS, HJ, T andem-x, Resourcesat ; r oœlinnoœci: L andsat, SPOT, ERS, Radarsat-2, IRS, POES, INSAT, T erra, NMP, SAC, PROBA, E nvisat, Aqua, FY-1, Meteosat, U K-DMC, Resourcesat, C BERS, FY-2, PARASOL, T opsat, Alos, KOMPSAT, EPS, C OSMO-SkyMe d, T erra SAR-X, IMS-1, FY-3, THEOS, R apidey e, HJ, Meteor, GOMS, Sicz, R ISAT, TanDEM- X; E RS, adarsat- 2 w ielozadaniowego obrazowania terenów morskich i oceanicznych: L andsat, S POT, E RS, R adarsat- 2, GFO, POES, OCEANSAT, T erra, GOES, SAC, E nvisat, Aqua, FY-1, FY-2, A los, EPS, C OSMO-SkyMed, T erra SAR-X, HJ, Meteor, Sicz, COMS, R ISAT, T andem-x, SARAL; topografii oceanów i pr¹dów: E RS, R adarsat- 2, GFO, OCEANSAT, Jason, E nvisat, GRACE A, B, C OSMO-SkyMed, T erra SAR-X, HJ, Megha-Tropiques, R ISAT, T andem-x; wiatrów przypowierzchniowych oceanów: E RS, R adarsat- 2, DMSP, TRMM, GFO, POES, OCEANSAT, QuikSCAT, Jason, E nvisat, Aqua, CORIOLIS, A los, EPS, FY-3, Meteor, SARAL; E RS, adarsat- 2 z asiêgu i gruboœci pokrywy œnie nej: L andsat, E RS, R adarsat- 2, DMSP, I RS, POES, T erra, NMP, E nvisat, Aqua, FY-1, Resourcesat, A los, EPS, C OSMO-SkyMe d, T erra SAR-X, FY-3, R apidey e, HJ, Meteor, Sicz, R ISAT, T andem-x; kartowania terenów lodowych: E RS, R adarsat- 2, I RS, T erra, E nvisat, S POT, ICESat, A los, R ISAT; zasiêgu i gruboœci pokrywy lodowej mórz: L andsat, S POT, E RS, R adarsat- 2, POES, OCEANSAT, T erra, NMP, E nvisat, Aqua, FY-1, ICESat, A los, EPS, HY-1, C OSMO SkyMed, T erra SAR-X, FY-3, R apidey e, HJ, Meteor, Sicz, R ISAT, SumbandilaSat, T andem-x satelity o systemach obrazowania pasywnych œredniej i du ej rozdzielczoœci (CBERS- 3, 4; NX; Nigeriasat-2, Astroterra (SPOT-6); LDCM; Sentinel 2A, 2B, AlSat 2A i 2B); 2. satelity o urz¹dzeniach pasywnych bardzo du ej rozdzielczoœci (WorldView-2; GeoEye-2; Pléiades 1, 2; Kompsat-3; EROS-C, SSOT); 3. satelity hybrydowe (Sentinel 3A, 3B, Seosat); 4. satelity wyposa one w urz¹dzenia aktywne (COSMO-SkyMed-4; RISAT-1; SABRI- NA; Sentinel 1A, 1B; SAOCOM 1B; TanDEM-X; Kompsat-5, 7; COSMO-SkyMed 2 generacji 1, 2, 3, 4).

5 NOWE TELEDETEKCYJNE MISJE SATELITARNE I MO LIWOŒCI WYKORZYSTANIA ICH WYNIKÓW Satelity o urz¹dzeniach pasywnych œredniej i du ej rozdzielczoœci W grupie tej (poza nowymi koncepcyjnie satelitami Sentinel 2A, 2B i Nigeriasat-2) zdecydowan¹ wiêkszoœæ stanowi¹ satelity o urz¹dzeniach maj¹cych zapewniæ ci¹g³oœæ misji. Chiñsko-brazylijskie satelity CBERS-3 i 4 bêd¹ wyposa one w zmodyfikowane urz¹dzenia PAN- MUX, MUXCAM, IRMSS, rejestruj¹ce dane w zakresach podobnych, jak w satelitach CBERS-1 i 2 (lecz z uwzglêdnieniem trzech dodatkowych kana³ów podczerwieni) o analogicznej rozdzielczoœci, jak w starszych satelitach tej serii (tab. 2). Za pomoc¹ urz¹dzeñ PAN- MUX (o rozdzielczoœci 5 m, m) i MUXCAM ( m) mo liwe bêdzie rejestrowanie obrazów stereoskopowych. Dane o rozdzielczoœci 80 m i du ym zasiêgu scen u³atwi¹ szybk¹ detekcjê zmian pokrycia terenu i zagro eñ naturalnych. Dane o rozdzielczoœci 5 m, m pozwol¹ na szybk¹ aktualizacjê baz danych topograficznych w skalach œrednich, jak równie mog¹ zasiliæ bazy: u ytkowania ziemi, stanu zdrowotnego i sanitarnego lasów, stanu upraw oraz wspomagania planowania kryzysowego. Satelita NX budowany przez Surrey Satellite Technology Ltd. dla NASRDA ma zapewniæ kontynuacjê gromadzenia danych o parametrach analogicznych, jak w mikrosatelicie Nigeriasat-1. Dane te pozwol¹ na prowadzenie analiz zmian stanu roœlinnoœci w czasie. U³atwi¹ one tak e programowanie pracy mikrosatelity Nigeriasat-2, maj¹cego rejestrowaæ dane panchromatyczne o rozdzielczoœci 2,5 m oraz dane multispektralne o rozdzielczoœci 5 m i 32 m. Tym samym dane z satelity NX przyczyni¹ siê do usprawnienia wype³niania i aktualizacji baz danych dla leœnictwa, rolnictwa, hydrografii o stopniu szczegó³owoœci odpowiadaj¹cemu skalom przegl¹dowym. Dane rejestrowane przez mikrosatelitê Nigeriasat-2 bêd¹ wykorzystywane do zasilania baz danych miejskich, baz danych zmian u ytkowania ziemi, baz topograficznych, katastralnych, hydrograficznych, geologicznych, transportu, jak równie baz danych demograficznych, produkcji rolnej, leœnych, technicznych (m.in. infrastruktury ropoci¹gów), samowoli budowlanych i baz danych planowania kryzysowego (Chizea, Ejimanya, 08). Satelita Astroterra jest projektowany jako kontynuator misji SPOT 5 oraz jego nastêpców (SPOT 6 i SPOT 7). Jego zakresy spektralne bêd¹ analogiczne jak w SPOT 5, zaœ rozdzielczoœæ przestrzenna zostanie w niewielkim stopniu zwiêkszona, przy równoczesnym zachowaniu dotychczasowych rozmiarów scen (Rigal, 07). Podobnie jak satelity SPOT, bêdzie on dostarcza³ obrazy stereoskopowe. Rejestrowane zakresy i rozdzielczoœæ przestrzenna danych pozyskiwanych z jego urz¹dzeñ sprawiaj¹, i bêd¹ one mog³y byæ wykorzystywane do zasilania baz danych o u ytkowania ziemi o stopniu szczegó³owoœci odpowiadaj¹cemu skali 1:25 000, aktualizacji baz danych topograficznych, baz danych o lasach, ³¹kach i terenach podmok³ych. Misja LDCM ma zapewniæ kontynuacjê gromadzenia danych o rozdzielczoœci i zakresach spektralnych zbli onych do rejestrowanego przez urz¹dzenie Landsat ETM+ (Behrens, 09). Zakresy spektralne urz¹dzenia OLI (Operational Land Imager) zosta³y jednak w niewielkim stopniu zmodyfikowane (Murphy-Morris, 07). Zmieniono zakres kana³u podczerwieni bliskiej, SWIR i MIR. Wprowadzono kana³ maj¹cy u³atwiaæ badanie œrodowisk strefy brzegowej i aerozoli (0,433 0,453 µm) oraz detekcjê cirrusów (1,36 1,39 µm). Dane z urz¹dzenia OLI mog¹ byæ wykorzystane do zasilania i aktualizacji baz danych: u ytkowania ziemi, stanu zdrowotnego lasów i procesów brzegowych o stopniu szczegó³owoœci odpowiadaj¹cemu mapom w skali 1:

6 46 DARIUSZ DUKACZEWSKI, EL BIETA BIELECKA Tabela 2. Zakresy spektralne i rozdzielczoœæ danych z nowych satelitów o urz¹dzeniach pasywnych œredniej i du ej rozdzielczoœci (opracowanie w³asne) Zakres spektralny NX Nigeriasat- 2 Panchromatyczny [ mm] CBERS - 3 i 4 Astroterr a rozdzielczoœæ [m] LDCM Sentine l 2A, 2B AlSat 2A, 2B 0,45 0,90 2, 5 0,50 0, ,50 0,75 > 2 0,51 0,75 2, 5 0,51 0,85 5 Niebieski 0,433 0,453 0, ,450 0,515 0,45 0,52 5; 32 0,49 Zielony 0,50 0,59 8 0,52 0,59, 0,52 0, ; 32 0,52 0,62 0,56 0,53 0,60 Czerwony 0,61 0,68 8 Bliska podczerwieñ Œrodkowa podczerwieñ 0,62 0,69 0,63 0,68 0,63 0,69, 32 5; 32 0,665 0,705 0,740 0,76 0,89 0,76 0, ; 32 0,76 1, 40 0,775 0,77 0,89, 0,78 0,89 8 0,842 0,845 0,865 0,865 0, ,36 1,39 1, ,55 1,75, 40 1,56 1,66 1,61 SWIR 2,08 2, , 2, 2,190 TIR,40 12,50 80

7 NOWE TELEDETEKCYJNE MISJE SATELITARNE I MO LIWOŒCI WYKORZYSTANIA ICH WYNIKÓW Satelity Sentinel 2A i 2B wyposa one w urz¹dzenie MSI (Multi Spectral Imager) s¹ przeznaczone do monitoringu stanu œrodowiska l¹dowego i wybrze y w ramach programu GMES. 13 kana³ów spektralnych o rozdzielczoœci od do 60 m umo liwi prowadzenie analiz zmian zasiêgu i w³aœciwoœci biofizycznych pokrycia roœlinnego. Uzyskane t¹ drog¹ dane bêd¹ mog³y zostaæ wykorzystane w bazach: u ytkowania ziemi, stanu zdrowotnego lasów, terenów podmok³ych, ³¹k, ochrony œrodowiska, wykrywania zagro eñ naturalnych. Planowany czas ponownego obrazowania tego samego obszaru wynosi 1 dobê. Mikrosatelity AlSat 2A i 2B (przygotowywane we wspó³pracy Algierskiej Agencji Kosmicznej ASAL z EADS Astrium) maj¹ za zadanie zapewniæ kontynuacjê i rozwój misji prowadzonej przez mikrosatelitê AlSat-1. Dane rejestrowane przez urz¹dzenie NAOMI mog¹ byæ wykorzystywane do tworzenia i aktualizacji bazy danych topograficznych o szczegó³owoœci odpowiadaj¹cej skali 1:25 000, baz danych u ytkowania ziemi, leœnych, hydrograficznych, zasobów i eksploatacji minera³ów (w tym ropy naftowej) oraz do wykrywania samowoli budowlanych, ochrony upraw i systemów zarz¹dzania kryzysowego (Maliet, Brooker, Pawlak, 08). 29 lipca 09 r. na orbicie zosta³y umieszczone mikrosatelity DEIMOS-1 oraz UK-DMC- Sat-2, rejestruj¹ce dane w 3 zakresach (0,52 0,62 µm; 0,63 0,69 µm; 0,76 0,90 µm) o rozdzielczoœci terenowej 22 m i szerokim pasie obrazowania, umo liwiaj¹cym dwukrotne pokrycie terenu Europy podczas tygodnia. Zwraca równie uwagê uruchomiona jesieni¹ 08 r. konstelacja 5 mikrosatelitów RapidEye, rejestruj¹ca dane w 5 zakresach (0,44 0,51 µm; 0,52 0,62 µm; 0,63 0,69 µm; 0,69 0,73 µm; 0,76 0,85 µm) o rozdzielczoœci 6,5 m w cyklu 1-dniowym. Na prze³omie lipca i sierpnia 09 r., poza wstêpn¹ koncepcj¹ polskiego satelity o du ej rozdzielczoœci Mazovia, brak by³o informacji o planach umieszczenia na orbicie nowych mikrosatelitów. Oferta Surrey Satellite Technology Ltd. w zakresie satelitów typu SSTL0, 150, 0 oraz Eads Astrium (NAOMI) pozwala przypuszczaæ, i w ci¹gu kilku lat mo na liczyæ siê z umieszczeniem na orbicie nowych mikrosatelitów o œredniej rozdzielczoœci i krótkim czasie rewizyty. Satelity o urz¹dzeniach pasywnych bardzo du ej rozdzielczoœci 6 paÿdziernika 09 r. przewidywany jest start satelity WorldView-2. Satelita ten, poza rejestracj¹ danych panchromatycznych o rozdzielczoœci 0,46 m, bêdzie dostarcza³ dane w 8 zakresach o rozdzielczoœci 1,84 m (2 m po resamplingu), w tym m.in. w zakresie tzw. niebieskim wybrze y (ang. blue costal), ó³tym, skrajnie czerwonym (ang. red edge) oraz bliskiej podczerwieni/swir (Bersan, 08) (tab. 3). Zakres niebieski wybrze y umo liwi rozró nienie roœlinnoœci, badanie strefy przybrze nej wód, wreszcie ³atwiejsze przeprowadzanie korekcji atmosferycznych. Kana³ ó³ty oraz czerwony brzegowy umo liwi¹ natomiast uzyskanie dodatkowych charakterystyk u³atwiaj¹cych detekcjê stanu zdrowotnego i sanitarnego roœlinnoœci (Oddone, 08), zaœ zakres bliskiej podczerwieni/swir u³atwi prowadzenie szczegó³owych analiz wilgotnoœci i produkcji biomasy. Du a rozdzielczoœæ przestrzenna danych w po³¹czeniu z bogatym zakresem spektralnym sprawia, i mog¹ byæ one cennym materia³em Ÿród³owym do tworzenia i aktualizacji danych tematycznych, w tym: topograficznych (o stopniu szczegó³owoœci 1: 000), hydrograficznych, u ytkowania ziemi, rolniczych (m.in. LPIS), o infrastrukturze komunikacyjnej i technicznej, jak równie danych wykorzystywanych w planowaniu przestrzennym, zarz¹dzaniu kryzysowym oraz monitoringu stanu zdrowotnego lasów, terenów podmok³ych

8 48 DARIUSZ DUKACZEWSKI, EL BIETA BIELECKA Tabela 3. Zakresy spektralne i rozdzielczoœæ danych z nowych satelitów o urz¹dzeniach pasywnych bardzo du ej rozdzielczoœci (opracowanie w³asne) Zakres spektralny GeoEye-2 Kompsat- 3 Panchromatyczny Niebieski wybrze y [ µm] WorldVie w -2 Pléiades 1, 2 0,45 0,80 0,46 0,25 rozdzielczoœæ [m] EROS C SSOT 0,45 0,90 1,45 0,48 0,83 0, 5 0,50 0,90 0, 7 0, 7 0,400 0,450 1,84 Niebieski 0,45 0,51 1,84 1,5? 0,45 0,52 2, 8 5, 8 0,45 0,55 2 0,48 0,52 2, 8 Zielony 0,49 0,61 2 0,51 0,58 1,84 1,5? 0,52 0,60 2, 8 0,53 0,60 5, 8 0,54 0,58 2, 8 ó³ty 0,585 0,625 1,84 Czerwony 0,60 0,72 2 Czerwony brzegowy Bliska Podczerwieñ 0,62 0,69 5, 8 0,63 0,69 1,84 2, 8 0,64 0,68 2, 8 0,655 0,9 1,5? 0,705 0,745 1,84 0,75 0,95 2 0,76 0,89 5, 8 0,76 0,90 2, 8 0,76 0,89 1,84 0,78 0,92 1,5? 0,82 0,90 2, 8 0,86 1,040 1,84

9 NOWE TELEDETEKCYJNE MISJE SATELITARNE I MO LIWOŒCI WYKORZYSTANIA ICH WYNIKÓW i linii, brzegowej. Mo liwa stanie siê jednoznaczna detekcja niemal wszystkich obiektów powierzchniowych, uwzglêdnianych w bazach danych topograficznych o szczegó³owoœci 1: 000. Powa ne ograniczenie stanowi degradacja rozmiaru pikseli (niezgodna z Traktatem o Przestrzeni Kosmicznej z 27 stycznia 1967 r.). Dane o jeszcze wiêkszej rozdzielczoœci przestrzennej do 25 cm (lecz skromniejszym zakresie spektralnym) bêd¹ rejestrowane przez satelitê GeoEye-2. Bêd¹ one równie poddawane degradacji. Mog¹ byæ one wykorzystywane do zasilania baz danych topograficznych, rolniczych, u ytkowania ziemi, planowania przestrzennego, infrastruktury komunikacyjnej i technicznej, monitoringu stanu zdrowotnego i sanitarnego lasów, terenów podmok³ych oraz baz systemów zarz¹dzania kryzysowego. Sieæ satelitów Pléiades 1, 2 (CNES) przygotowywana przez EADS/ASTRIUM i Alcatel ma za zadanie dostarczanie pokrycia danymi o rozdzielczoœci 50 cm w zakresie panchromatycznym i 2 m w zakresie multispektralnym (z mo liwoœci¹ stereoskopii), o czasie rewizyty wynosz¹cym 1 dzieñ w skali ca³ej Ziemi. Ograniczenie ich wykorzystania bêdzie stanowi³ brak kana³u SWIR. Bêdzie siê odbywaæ natomiast rejestracja danych w zakresie widma niebieskiego, co wynika z potrzeby wspó³pracy z satelitami radarowymi sieci COSMO SkyMed w ramach cywilno-wojskowego programu ORFEO. Planuje siê redukcjê cyklu satelitów Pléiades do 3 godzin. Zakres danych oraz ich rozdzielczoœæ predysponuj¹ je do wykorzystania w bazach danych topograficznych (o stopniu szczegó³owoœci 1:5000 1: 000), planowania przestrzennego, bezpieczeñstwa narodowego, planowania kryzysowego, monitoringu i zarz¹dzania wybrze ami, monitoringu upraw, lasów oraz do wspomagania analiz zmian klimatycznych. Mniejsz¹ rozdzielczoœæ bêd¹ mia³y dane rejestrowane przez satelitê Kompsat-3 po³udniowokoreañskiej agencji KARI, który jest przygotowywany przez EADS/ASTRIUM. Jego zadaniem bêdzie kontynuacja misji satelitów Kompsat-1 i 2. Zakres spektralny danych oraz ich rozdzielczoœæ pozwol¹ na ich wykorzystanie do monitoringu lasów i upraw, kartowania u ytkowania ziemi, detekcji samowoli budowlanych, wspomagania planowania przestrzennego i zarz¹dzania kryzysowego. Dziêki rejestracji danych w zakresie niebieskim mo liwe bêdzie prowadzenie badañ hydrologicznych i monitoring strefy brzegowej. Uzyskiwane t¹ drog¹ dane przestrzenne mog¹ byæ równie wykorzystane w bazach danych topograficznych (o szczegó³owoœci 1: 000). Podobn¹ rozdzielczoœæ, lecz nieco inny zakres spektralny bêd¹ mia³y dane rejestrowane przez izraelskiego satelitê EROS-C, wykonywanego przez IAI. Bêdzie on cywiln¹ wersjê satelity wywiadowczego Ofeq 3. Przesuniêcie zakresu spektralnego kana³u bliskiej podczerwieni umo liwi unikniêcie problemów zwi¹zanych z rejestracj¹ pary wodnej. Dane pochodz¹ce z tego satelity mog¹ byæ wykorzystywane do generowania informacji przeznaczonych do baz danych topograficznych (1: 000), planowania przestrzennego, bezpieczeñstwa narodowego, planowania kryzysowego, hydrograficznych, monitoringu upraw, roœlinnoœci w warunkach klimatu suchego, wreszcie do wspomagania analiz zmian klimatycznych i monitoringu strefy brzegowej. Czas rewizyty (15 dni) mo e zostaæ zredukowany do 3 dni dziêki rejestracji danych z s¹siednich orbit. Chilijski satelita SSOT (Sistema Satelital para Observación de la Tierra), którego umieszczenie na orbicie jest planowane na listopad 09 r., bêdzie równie posiada³ mo liwoœæ rejestracji danych z s¹siednich orbit, na skutek czego czas rewizyty zostanie zredukowany z 15 do 3 dni. Zakres spektralny danych i ich rozdzielczoœæ przestrzenna umo liwi ich wykorzystanie do zasilania baz danych topograficznych (o szczegó³owoœci 1:25 000). Na ich

10 50 DARIUSZ DUKACZEWSKI, EL BIETA BIELECKA podstawie mo na równie wygenerowaæ informacjê do wype³nienia baz danych wspomagaj¹cych zarz¹dzanie rolne, leœne, monitoringu i ochrony œrodowiska, hydrograficznych, planowania kryzysowego, ochrony upraw, planowania przestrzennego. Kieruj¹c siê kryterium rozdzielczoœci przestrzennej (i jej degradacji) dane gromadzone przez satelity tej grupy mo na podzieliæ na trzy typy. Pierwszy stanowi¹ dane, które bêd¹ gromadzone przez satelity: WorldView-2; GeoEye-2 i. Pléiades 1, 2. Drugi typ dane z satelitów Kompsat-3 i EROS-C, natomiast trzeci dane rejestrowane przez satelitê SSOT. Zakres spektralny danych tej grupy wykazuje znaczne zró nicowanie i daleko posuniêty stopieñ komplementarnoœci. Satelity hybrydowe Grupa satelitów hybrydowych w roku 12 ulegnie powiêkszeniu o satelity Sentinel 3A, 3B i Seosat. Misje Sentinel 3A i 3B stanowi¹ sk³adowe GMES. Celem tych misji jest zapewnienie kontynuacji rejestracji danych dotycz¹cych: koloru oceanów (porównywalnie do urz¹dzenia MERIS satelity Envisat), temperatury powierzchni mórz i l¹dów (podobnie jak rejestruje to instrument AATSR satelity Envisat), zasiêgu lodu na powierzchni l¹du i oceanu (w sposób zbli ony do urz¹dzenia RA satelity Envisat), zmian pokrycia roœlinnego (analogicznie jak Végétation satelity SPOT). Satelity Sentinel 3A i 3B zostan¹ wyposa one w urz¹dzenie Ocean and Land Colour Imager (OLCI) o 21 kana³ach spektralnych i urz¹dzenie Sea and Land Surface Temperature Radiometer (SLSTR) o 9 kana³ach spektralnych. Ponadto na pok³adzie zostan¹ zainstalowane: radarowy altimetr SRAL (dzia³aj¹cy w czêstotliwoœciach Ku i C), radiometr mikrofalowy (23,8 GHz i 36,5 GHz) oraz zestaw urz¹dzeñ okreœlaj¹cych precyzyjnie orbitê (wielokana³owy odbiornik GNSS, instrument DORIS, retroreflektor laserowy LRR) (Drinkwater, Donion, 08). Urz¹dzenia dzia³aj¹ce na pok³adzie satelitów Sentinel 3A i 3B bêd¹ dostarcza³y dane o ukszta³towaniu powierzchni mórz, cyrkulacji w mezoskali, jakoœci wód, temperaturze powierzchni mórz, sedymentacji i eutrofizacji. Bêd¹ one równie rejestrowa³y dane o zasiêgu i gruboœci pokrywy lodowej oceanów (dostarczaj¹c materia³u dla baz obszarów oko³obiegunowych), pr¹dach morskich, wietrze i falowaniu (cennego dla u ytkowników baz danych bezpieczeñstwa morskiego), wreszcie o zmianach temperatury oceanów. Dane bêd¹ gromadzone w cyklu jednodniowym dla stref wybrze y oraz dwudniowym dla pozosta³ych obszarów Ziemi. Hiszpañski SEOSAT/INGENIO by³ pocz¹tkowo projektowany jako pasywny satelita œredniej i du ej rozdzielczoœci o rozdzielczoœci 2,5 m w zakresie panchromatycznym, m w 4 kana³ach multiospektralnych i zakresach spektralnych identycznych jak w SPOT 5. Zaproponowano jednak wyposa enie go w dodatkowe urz¹dzenie PAU (hybrydowy radiometr dzia³aj¹cy w czêstotliwoœci L oraz reflektometr GPS), które umo liwi badanie stopnia zasolenia mórz (Camps i in., 08). Czas rewizyty wynosz¹cy planowo dni mo e byæ skracany do 3 dni dziêki rejestracji pod ró nymi k¹tami (Vega, Ureña, 09). Dane przestrzenne utworzone na podstawie danych z tego satelity bêd¹ mog³y zasilaæ bazy danych: topograficznych, leœnych, rolniczych, hydrograficznych, oceanograficznych, ochrony œrodowiska, u ytkowania ziemi. SEOSAT/ INGENIO bêdzie prawdopodobnie wspó³pracowa³ z hiszpañskim wojskowym satelit¹ radarowym PAZ (Vega, Ureña, 09).

11 NOWE TELEDETEKCYJNE MISJE SATELITARNE I MO LIWOŒCI WYKORZYSTANIA ICH WYNIKÓW Satelity wyposa one w urz¹dzenia aktywne Dosyæ du ¹ grupê wielofunkcyjnych satelitów obserwacji terenów l¹dowych Ziemi bêd¹ stanowi³y satelity wyposa one w urz¹dzenia aktywne (COSMO-SkyMed-4; RISAT-1; SABRI- NA; Sentinel 1A, 1B; SAOCOM 1B; TanDEM-X; Kompsat-5, 7; COSMO-SkyMed 2 generacji 1, 2, 3, 4). Trzy spoœród nich (COSMO-SkyMed-4 i SAOCOM 1B, TanDEM-X) s¹ uzupe³nieniem funkcjonuj¹cych konstelacji satelitarnych, natomiast 6 (COSMO-SkyMed 2 generacji 1, 2, 3, 4 i Sentinel 1A, 1B) maj¹ zapewniæ kontynuacjê obecnych misji. W pe³ni nowe rozwi¹zania stanowi¹ natomiast: SABRINA RISAT-1 i Kompsat-5, 7. COSMO-SkyMed 4 bêdzie od r. sk³adnikiem konstelacji satelitów (COnstellation of small Satellites for the Mediterranean basin Observation) utrzymywanej przez w³oskie Ministerstwo Nauki, Ministerstwo Obrony i W³osk¹ Agencjê Kosmiczn¹ (ASI). Podobnie jak pozosta³e satelity tej serii bêdzie on wyposa ony w radar o syntetycznej antenie, dzia³aj¹cy w czêstotliwoœci X (COSMO-SkyMed System Description..., 07). Konstelacja ta zapewni obserwacjê o rozdzielczoœci dochodz¹cej do 1 m i czasie rewizyty rzêdu 3 godzin (Coletta, 08). Dane rejestrowane przez sieæ mog¹ byæ wykorzystywane do kontroli ruchu na morzach (zw³aszcza w strefie przybrze nej), wczesnego ostrzegania o zagro eniach naturalnych, wspomagania systemów zarz¹dzania kryzysowego, monitoringu leœnego i kontroli upraw, wykrywania samowoli budowlanych. W 11 r. konstelacja ta zostanie uzupe³niona interferometrycznym satelit¹ SABRINA (System for Advanced Bistatic and Radar INterferometry Applications). W latach na orbitê zostan¹ wprowadzane kolejno satelity COSMO-SkyMed 2 generacji. Zadaniem satelitów Sentinel 1A, 1B bêdzie zachowanie ci¹g³oœci rejestracji danych o czêstotliwoœci C (rejestrowanych obecnie przez satelitê Envisat). Przewiduje siê, i Sentinel 1A zostanie umieszczony na orbicie czerwca 11 r., zaœ Sentinel 1B czerwca 13 r. Argentyñsko-w³oski SAOCOM 1B (SAtélite Argentino de Observación COn Microondas) bêdzie stanowi³ drug¹ z czterech sk³adowych konstelacji satelitów radarowych, pracuj¹cych w czêstotliwoœci L (1,3 GHz), z rozdzielczoœci¹ terenow¹ do m. Na jego pok³adzie bêdzie siê równie znajdowa³a termalna kamera podczerwieni. Z uwagi na fakt, i czêstotliwoœæ L pozwala na penetracjê do 2 m w g³¹b powierzchni, mo liwe bêdzie badanie wilgotnoœci gleb, litologii i geologii. Kamera podczerwieni pozwoli natomiast na wykrywanie po arów i erupcji. Tym samym urz¹dzenia te umo liwi¹ prowadzenie monitoringu: naturalnych klêsk ywio³owych, upraw, u ytkowania ziemi, pokrywy œnie nej lub lodowej, pozwalaj¹c na zasilanie baz danych systemów planowania kryzysowego, nadzoru upraw, baz danych meteorologicznych i hydrologicznych. Projekt TanDEM (TerraSAR-X add-on for Digital Elevation Measurement) realizowany przez EADS Astrium dla DLR bêdzie polega³ na umieszczeniu w grudniu 09 r. na orbicie satelity o parametrach zbli onych do satelity TerraSAR-X, który bêdzie synchronicznie z nim prowadzi³ pomiary interferometryczne (Boeer i in., 08). Uzyskany numeryczny model terenu bêdzie wykorzystany w bazach danych topograficznych oraz bazach danych tematycznych. Po³udniowokoreañski satelita Kompsat-5 (przygotowywany dla KARI przez Alcatel Alenia Espace) zostanie umieszczony na orbicie prawdopodobnie w r. Ma on pracowaæ w czêstotliwoœci X na orbicie umo liwiaj¹cej codzienn¹ rejestracjê danych z Pó³wyspu Koreañskiego. W 17 r. planuje siê jego zast¹pienie satelit¹ Kompsat-7. Dane przestrzenne uzyskane z tej misji mog¹ zostaæ wykorzystane w bazach danych systemu bezpieczeñstwa narodo-

12 52 DARIUSZ DUKACZEWSKI, EL BIETA BIELECKA wego, monitoringu œrodowiska (l¹dowego i wodnego), geomorfologicznych oraz zarz¹dzania kryzysowego. RISAT-1 (Radar Imaging Satellite-1) Indyjskiej Organizacji Badañ Kosmicznych (ISRO) mia³ zostaæ umieszczony na orbicie w pierwszej po³owie 09 r. Wczeœniej jednak zosta³ tam umieszczony RISAT-2, bêd¹cy wynikiem wspó³pracy indyjsko-izraelskiej. RISAT-1 trafi na orbitê prawdopodobnie pod koniec 09 r. Celem jego misji bêdzie sta³a obserwacja Pó³wyspu Indyjskiego przy wykorzystaniu czêstotliwoœci C (5,350 GHz) i polaryzacji horyzontalnej, wertykalnej oraz mieszanej. Informacje uzyskane w wyniku przetworzenia zarejestrowanych danych mog¹ zasilaæ bazy danych systemów bezpieczeñstwa narodowego, rolnictwa, leœnictwa, glebowe, geologiczne, morskie, monitoringu wybrze y oraz zarz¹dzania kryzysowego. Planowane satelity innych misji Wœród planowanych satelitów innych misji zwraca uwagê znaczny wzrost liczby satelitów oceanograficznych. Do roku 15 zostan¹ umieszczone na orbicie: 2 satelity rejestruj¹ce kolor oceanów i powierzchniê mórz: HY-1C, HY-1D (wyposa one w urz¹dzenia COCTS i CZI); jeden badania temperatury powierzchni mórz i z falowania (HY-2A z instrumentami RAD, SCAT i ALT); jeden kartowania strefy wybrze y (HY-3A korzystaj¹cy z urz¹dzenia WSAR); 2 meteorologiczno-klimatologiczno-oceanograficzne: Jason 3 (FJP) i Meteor-M N3 (SAR, Radiomet, MSS-BIO) oraz 1 oceanograficzno-klimatologiczny: Oceansat-3 (skaterometr, altimetr, TIR, PMR i OCM). Wzrasta równie liczba satelitów glacjologicznych (m.in. CryoSat-2, wyposa ony w instrumenty DORIS-NG, SIRAL i reflektory laserowe oraz ICESat-II ze zmodyfikowanym urz¹dzeniem GLAS). W roku 12 zostanie umieszczony na orbicie jeden z pierwszych specjalistycznych satelitów geologicznych EnMAP z urz¹dzeniem HSI. Wnioski Najliczniejsz¹ grupê nowych misji satelitarnych w okresie (poza misjami meteorologicznymi) bêd¹ stanowi³y wielofunkcyjne misje obserwacji terenów l¹dowych Ziemi. Wœród 34 planowanych satelitów tego przeznaczenia 8 bêdzie zapewnia³a uzupe³nienie lub kontynuacjê dotychczasowych misji. 7 satelitów bêdzie ³¹czy³o kontynuacjê dawnych misji z rejestracj¹ danych o zwiêkszonej rozdzielczoœci i dodatkowych kana³ach. 19 satelitów wyposa onych w nowe urz¹dzenia bêdzie dostarcza³o nowe typy danych. Zarówno w przypadku satelitów pasywnych, jak i aktywnych powszechne jest d¹ enie do zwiêkszania rozdzielczoœci (nawet w przypadku relatywnie tanich mikrosatelitów). Dosyæ powszechne jest zwiêkszanie liczby kana³ów i uwzglêdnianie rejestracji zakresu niebieskiego widma. Na uwagê zas³uguje inicjatywa rejestracji danych w zakresie ó³tym, skrajnie czerwonym i SWIR. Bardzo powszechne jest d¹ enie do skracania czasu rewizyty i cyklu programowania misji. Zwiêkszenie rozdzielczoœci w powi¹zaniu z rejestracj¹ danych w nowych zakresach oraz SWIR umo liwi dostarczanie bardziej wiarygodnych informacji w zakresie lokalizacji, kszta³tu i charakterystyk obiektów o niewielkich rozmiarach, istotnego zwiêkszenia zakresu informacji dotycz¹cej stanu zdrowotnego roœlinnoœci, lepszego zró nicowania sk³adu gatunkowego siedlisk (ze szczególnym uwzglêdnieniem stopnia wilgotnoœci), charakterystyk stref brzego-

13 NOWE TELEDETEKCYJNE MISJE SATELITARNE I MO LIWOŒCI WYKORZYSTANIA ICH WYNIKÓW wych. Rozbudowa sieci satelitów radarowych, wspó³pracuj¹cych z satelitami optycznymi, przyczyni siê do wzrostu dostêpnego zakresu danych dotycz¹cych œrodowiska morskiego, stref przybrze nych, zagro eñ naturalnych oraz zagadnieñ zwi¹zanych z bezpieczeñstwem narodowym. Zwiêkszenie rozdzielczoœci przestrzennej i wzbogacenie zakresu tematycznego danych satelitarnych w po³¹czeniu ze skróceniem okresu pomiêdzy kolejnymi obrazowaniami tego samego terenu i redukcj¹ d³ugoœci cyklu programowania usprawni dostêp do bardziej wiarygodnych, bogatych i aktualnych informacji przestrzennych, mo liwych do wykorzystania w bazach danych: topograficznych, u ytkowania ziemi, leœnych, infrastruktury, siedlisk, ochrony œrodowiska, systemów nawigacji l¹dowej i morskiej, katastru, rolnictwa. Mo liwe stanie siê równie zasilanie wiarygodnymi danymi baz danych wykorzystywanych do planowania przestrzennego, monitoringu: leœnego, wód powierzchniowych, linii brzegowej, zanieczyszczeñ punktowych, osuwisk, ruchów tektonicznych, szkód górniczych, jak równie baz systemów planowania kryzysowego oraz systemów bezpieczeñstwa narodowego. Literatura Behrens C.E., 09: Landsat and the Data Continuity Mission, Congressional Research Service, CRS Report for Congress, May 22. Bersan A., 08: DigitalGlobe current offering and future WorldView2 mission, Proceeedings of Eurimage Meeting 08, Roma, 09- October. Boeer J., Fiedler H., Krieger G., Zink M., Bachmann M., Huesco Gonzalez J., 08: TanDEM-X: A Global Mapping Mission, Integrating Generations, FIG Working Week 08, Stockholm. Camps A., Rodríguez-Álvarez, Bosch-Lluis X., Marchán J.F., Ramos-Pérez I., Segarra M., Sagués Ll., Tarragó D., Cuñado O., Vilaseca R., Tomàs A., Mas J., Guillamón J., 08: PAU in SeoSAT. A proposed Hybrid L-band Microwave Radiometer / GPS Reflectometer to Improve Sea Surface Salinity Estmates from Space, Microrad 08, Firenze, March, Chizea F.D., Ejimanya J.I., 08: NigeriaSat-2: Technical Parameters, Operational Prespectives and Target Applications, NASRDA, Abuja. Cio³kosz A., 00: Metody prezentacji informacji pozyskiwanych za pomoc¹ teledetekcji satelitarnej, XXVII Ogólnopolska Konferencja Kartograficzna, Warszawa, 8 9 grudnia, Coletta A., 08: COSMO-SkyMed. Keeping an Eye on the World, Proceeedings of Eurimage Meeting 08, Roma, 09- October. COSMO-SkyMed System Description & User Guide, 07: ASI Agenzia Spaziale Italiana. COSMO- SkyMed Mission, Doc. No: ASI-CSM-ENG-RS-093-A. Drinkwater M.R., Donion C., 08: GMES Sentinel-3: a mission for operational oceanography, ESA. Earth Observation Handbook, CEOS, 08: 167 p. Maliet E., Brooker L., Pawlak D., 08: Global High Resolution Imaging for new Markets, Proceedings of the 59th IAC (International Astronautical Congress), Glasgow, Scotland, UK, Sept. 29 to Oct. 3, 08, IAC- 08-B Murphy-Morris J., 07: Operational Land Imager, Landsat Science Team Meeting, USGS EROS, January 8. Oddone A., 08: Overview of current and future Remote Sensing missions, Proceeedings of Eurimage Meeting 08, Roma, 09- October. Rigal D., 07: The Earth Observation and GIS communities fighting the climate crisis, Spot Image S.A, Toulouse. Vega E., Ureña J., 09: Ingenio and Paz Ground Segment Interoperability. Programa Nacional de Observación de la Tierra por Satélite PNOTS (Spanish Earth Observation Satellite Programme), GSCB Workshop, ESA/ESRIN, Frascati, June.

14 54 DARIUSZ DUKACZEWSKI, EL BIETA BIELECKA Abstract In July 09, the total number of active civil remote sensing satellites was 128. One of the largest groups were multitask land observation remote sensing satellites (47 missions), providing data employed in majority of Earth Sciences and applied in spatial databases. Currently, many new remote sensing missions are in preparation; 85 of them will start in mid and 24 in out of 32 planned multitask land observation remote sensing satellites will be passive high resolution satellites, 7 passive very high resolution satellites, 3 hybrid satellites and 13 active SAR satellites. Eight of them will be a continuation of old missions, 7 resolution & spectral scope advanced continuations of old missions, while 19 satellites will allow to acquire the new type of data. The aim of this research is to analyse the possibilities of employment of the new remote sensing data to produce spatial data, and to investigate the suitability of usage of this data. To achieve these goals, it was necessary to classify the types of remote sensing data. The next step was to analyze the possibility of production thematic information for spatial databases. The investigations allowed to identify the new trends concerning the design of new remote sensing missions and enabled to estimate the possibilities of employment of remote sensing data to produce spatial data, as well as to estimate the opportunities to use them for supplying spatial databases. dr Dariusz Dukaczewski dariusz.dukaczewski@igik.edu.pl doc. dr hab. in. El bieta Bielecka elzbieta.bielecka@igik.edu.pl