Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny str. 15

Transkrypt

1 XCIX Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Zbigniewa Herberta ul. Fundamentowa 38/ Warszawa Biologia: p. Krzysztof Pochwicki str. 2 p. Alicja Zielińska str. 6 Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny str. 15

2 Krzysztof Pochwicki XCIX Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Zbigniewa Herberta ul. Fundamentowa 38/42, Warszawa Przedmiotowy System Oceniania z biologii 2017/2018, klasa pierwsza (1A, 1B, 1D, 1E) 1. nauczyciel Krzysztof POCHWICKI 2. poziom nauczania poziom podstawowy 3. program nauczania *Program nauczania biologii w zakresie podstawowym dla szkół ponadgimnazjalnych. Autorzy: Joanna Stocka, Karolina Archacka, Rafał Archacki, Krzysztof Spalik. WSIP 4. klasy 1A, 1B, 1D, 1E 5. tygodniowy wymiar 1 godz. w tygodniu godzin 6. podręcznik *Biologia. Po prostu. Podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych. Zakres podstawowy. Joanna Stocka, Karolina Archacka, Rafał Archacki, Krzysztof Spalik Numer: 532/2012/2014; WSIP 7. Realizacja programu i dodatkowe pomoce 8. Zeszyty i inne wymagania formalne 9. sprawdzanie wiedzy i umiejętności (formy sprawdzania, liczba prac klasowych, kartkówek) 10. możliwości uzyskania oceny celującej *nauczyciel może zmienić kolejność realizowanych zagadnień i rozszerzać omawiane treści zgodnie z potrzebami uczniów; *nauczyciel może wykorzystywać dodatkowe źródła informacji (m.in. materiały autorskie, filmy, zadania z innych zbiorów zadań biologicznych, tablice biologiczne, literaturę naukową i popularno-naukową, czasopisma, internet, programy edukacyjne, wykłady i inne) *uczniowie są zobowiązani do prowadzenia i posiadania zeszytu (czytelny i schludny) z własnymi notatkami jako dokumentacji realizacji podstawy programowej; *brak zeszytu na lekcji, brak dokumentacji realizacji lekcji w zeszycie minus W czasie lekcji nie dopuszcza się korzystania z telefonów komórkowych, dyktafonów i in. urządzeń elektronicznych. ocenie podlega: - poprawność merytoryczna wypowiedzi pisemnej lub ustnej - logika i jasność wypowiedzi - poprawność językowa Formy sprawdzania wiedzy: *Prace klasowe *Odpowiedź ustna, ćwiczenia na lekcji *Zespołowa praca na lekcji, portfolio, metoda projektu Dodatkowe prace i zadania o zwiększonym stopniu trudności na lekcji, na sprawdzianach. Zakwalifikowanie się do etapu pozaszkolnego Olimpiady Biologicznej /Wiedzy Ekologicznej, innych konkursów o tematyce biologicznej. Uzyskanie wyróżnienia za pracę badawczą na Olimpiadzie Biologicznej. Każda dodatkowa aktywność jest punktowa, co wpływa na większą sumę zdobytych punktów na koniec semestru/roku. Strona 1 z 4 1

3 Krzysztof Pochwicki XCIX Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Zbigniewa Herberta ul. Fundamentowa 38/42, Warszawa 11. możliwość i forma poprawy oceny niedostatecznej 12. nieprzygotowanie do lekcji 13. Obowiązkowa i dodatkowa praca domowa 14. nieobecność na pracy klasowej Możliwa jest poprawa pracy klasowej zgodnie ze Statutem Szkoły. Uczeń, który unika pracy klasowej lub jej poprawy, nie przychodzi w określone dni lub mimo obecności w szkole odmawia napisania tej pracy, utrzymuje ocenę ndst. Uczeń ma prawo do zgłoszenia 1 nieprzygotowania w semestrze (gdy realizuje godzinę biologii w tygodniu) lub 2 nieprzygotowań (gdy realizuje przedmiot w wymiarze dwóch godzin w tygodniu). Niewykorzystane nieprzygotowane nie przechodzi na kolejny semestr. Brak pracy domowej obowiązkowej długoterminowej ocen ndst. Dodatkowa praca domowa daje możliwość poprawy oceny w zależności od stopnia trudności zadanej pracy; Uczeń powinien znać i rozumieć treści z pracy domowej. Poprawianie ocen niedostatecznych z prac klasowych (sprawdziany) jest obowiązkowe. Poprawa odbywa się na zajęciach konsultacyjnych, po wcześniejszym uzgodnieniu terminu z nauczycielem. Jeśli usprawiedliwiona nieobecność ciągła ucznia w szkole wynosiła co najmniej 7 dni, uczeń ma prawo do tygodniowego terminu uzupełnienia wiadomości (w tym czasie nauczyciel nie sprawdza wiedzy ucznia); ocenę pozytywną nauczyciel wpisuje do dziennika na życzenie ucznia. Po tym czasie uczeń jest zobowiązany w ciągu kolejnych dni uzupełnić braki (napisać zaległą pracę pisemną). Termin napisania pracy uzgadnia z nauczycielem na pierwszych zajęciach lekcyjnych (z biologii) po upływie 7 dni przeznaczonych na nadrobienie zaległości. Uczeń ma obowiązek: - napisać pracę klasową, na której był nieobecny z przyczyn usprawiedliwionych w ciągu dwóch tygodni od dnia powrotu do szkoły, - napisać pracę klasową, na której był nieobecny z przyczyn nieusprawiedliwionych na najbliższej lekcji lub w innym terminie wyznaczonym przez nauczyciela. 15. informowanie rodziców o wynikach nauczania 16. zasady wystawiania ocen semestralnych /końcoworocznych/ Jeżeli uczeń otrzymał z pracy klasowej ocenę niedostateczną, a później nie uczestniczył w klasowej poprawie, ze względu na usprawiedliwioną nieobecność, ma prawo do dodatkowego, indywidualnego terminu pracy poprawkowej. Na zebraniach rodziców, w dzienniku elektronicznym. Oceny semestralne/roczne są wystawiane po przeanalizowaniu ocen cząstkowych, z uwzględnieniem faktu, że wszystkie prace klasowe są napisane lub poprawione oraz widoczny jest wzrost wiedzy i umiejętności ucznia w ciągu semestru/roku szkolnego. Ocenę celującą (6) otrzymuje uczeń, który spełnia poziom wymagań wykraczających, czyli: a) opanował treści podstawy programowej, b) zna literaturę naukową lub popularnonaukową i wykorzystuje ją do samodzielnego formułowania i rozwiązywania problemów naukowych c) samodzielnie i twórczo rozwija własne uzdolnienia, biegle posługuje się Strona 2 z 4 2

4 Krzysztof Pochwicki XCIX Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Zbigniewa Herberta ul. Fundamentowa 38/42, Warszawa zdobytymi wiadomościami w rozwiązywaniu problemów teoretycznych lub praktycznych uwzględnionych c) osiąga sukcesy w konkursach przedmiotowych i olimpiadach lub innych formach twórczej aktywności, d) wypowiada się ustnie i pisemnie w sposób językowo i terminologicznie poprawny Ocenę bardzo dobrą (5) otrzymuje uczeń, który spełnia poziom wymagań dopełniających, czyli: a) opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określony w podstawie programowej i potrafi się nimi posłużyć w sytuacjach problemowych b) samodzielnie analizuje i rozwiązuje problemy naukowe c) aktywnie wykorzystuje swoja wiedzę na lekcji i na zajęciach pozalekcyjnych d)wypowiada się ustnie i pisemnie w sposób językowo i terminologicznie poprawny Ocenę dobrą (4) otrzymuje uczeń, który spełnia poziom wymagań rozszerzających, czyli: a) opanował wiedzę i umiejętności określone w podstawie programowej i potrafi się nimi posłużyć w sytuacjach typowych, b) inspirowany przez nauczyciela poprawnie stosuje wiadomości teoretycznie i praktycznie, wyodrębnia i analizuje problemy naukowe c) wypowiada się ustnie i pisemnie, popełniając nieliczne błędy językowe, poprawnie stosuje podstawową terminologię Ocenę dostateczną (3) otrzymuje uczeń, który spełnia poziom wymagań podstawowych, czyli: a) ma niepełną wiedzę i umiejętności określone w podstawie programowej b)przy pomocy nauczyciela rozwiązuje typowe zadania teoretyczne lub praktyczne o średnim stopniu trudności; c) samodzielnie przedstawia wyniki swojej pracy w formie ustnej i pisemnej Ocenę dopuszczającą (2) otrzymuje uczeń, który spełnia poziom wymagań koniecznych, czyli: a) ma niepełną wiedzę i umiejętności określone w podstawie programowej, ale braki te nie przekreślają możliwości uzyskania przez ucznia podstawowej wiedzy z danego przedmiotu w ciągu dalszej nauki, b) przy pomocy nauczyciela podejmuje próby wyodrębnienia i analizy typowych zadań teoretycznych i praktycznych o niewielkim stopniu trudności; c) przedstawia wyniki swojej pracy w formie ustnej i pisemnej Ocenę niedostateczną (1) otrzymuje uczeń, który nie opanował poziomu wymagań koniecznych, czyli: a) nie opanował wiadomości i umiejętności określonych w podstawie programowej, a braki w wiadomościach i umiejętnościach uniemożliwiają dalsze zdobywanie wiedzy z tego przedmiotu, b) nie jest w stanie rozwiązać (wykonać) zadań typowych o niewielkim Strona 3 z 4 3

5 Krzysztof Pochwicki XCIX Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Zbigniewa Herberta ul. Fundamentowa 38/42, Warszawa stopniu trudności. 17. zapoznanie uczniów z wymaganiami edukacyjnymi i powyższymi zasadami na pierwszych zajęciach z przedmiotu; zapis w zeszycie przedmiotowym Strona 4 z 4 4

6 Przedmiotowe zasady oceniania z biologii w roku szkolnym 2017/2018, klasa pierwsza 1. nauczyciel ALICJA ZIELIŃSKA 2. poziom nauczania poziom podstawowy 3. program nauczania (nazwa i numer) *Program nauczania biologii w zakresie podstawowym dla szkół ponadgimnazjalnych. Autorzy: Joanna Stocka, Karolina Archacka, Rafał Archacki, Krzysztof Spalik. WSIP 4. klasa Klasa I f1.if2 5. tygodniowy wymiar 1 godz. w tygodniu godzin 6. podręcznik *Biologia. Po prostu. Podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych. Zakres podstawowy. Joanna Stocka, Karolina Archacka, Rafał Archacki, Krzysztof Spalik Numer: 532/2012/2014; WSIP 7. Realizacja programu i dodatkowe pomoce 8. Zeszyty i inne wymagania formalne 9. sprawdzanie wiedzy i umiejętności (formy sprawdzania, liczba prac klasowych, kartkówek) *nauczyciel może zmienić kolejność realizowanych zagadnień i rozszerzać omawiane treści zgodnie z potrzebami uczniów; *nauczyciel może wykorzystywać dodatkowe źródła informacji (m.in. materiały autorskie, filmy, zadania z innych zbiorów zadań biologicznych, tablice biologiczne, literaturę naukową i popularno-naukową, czasopisma, internet, programy edukacyjne, wykłady i inne) *uczniowie są zobowiązani do prowadzenia i posiadania zeszytu (czytelny i schludny) z własnymi notatkami jako dokumentacji realizacji podstawy programowej; *brak zeszytu na lekcji, brak dokumentacji realizacji lekcji w zeszycie minus W czasie lekcji nie dopuszcza się korzystania z telefonów komórkowych, dyktafonów i in. urządzeń elektronicznych. ocenie podlega: - poprawność merytoryczna wypowiedzi pisemnej lub ustnej - logika i jasność wypowiedzi - poprawność językowa Formy sprawdzania wiedzy: *Prace klasowe *Odpowiedź ustna, ćwiczenia na lekcji *Zespołowa praca na lekcji, portfolio, metoda projektu 10. możliwości uzyskania oceny celującej 11. możliwość i forma poprawy oceny niedostatecznej Dodatkowe prace i zadania o zwiększonym stopniu trudności na lekcji, na sprawdzianach. Zakwalifikowanie się do etapu pozaszkolnego Olimpiady Biologicznej /Wiedzy Ekologicznej, innych konkursów o tematyce biologicznej. Uzyskanie wyróżnienia za pracę badawczą na Olimpiadzie Biologicznej. Każda dodatkowa aktywność jest punktowa, co wpływa na większą sumę zdobytych punktów na koniec semestru/roku. Możliwa jest poprawa pracy klasowej zgodnie ze Statutem Szkoły. Uczeń, który unika pracy klasowej lub jej poprawy, nie przychodzi w określone dni lub mimo obecności w szkole odmawia napisania tej pracy, utrzymuje ocene ndst. 12. nieprzygotowanie do Uczeń ma prawo być dwa razy nieprzygotowany do lekcji, ale ma obowiązek Strona 1 z 3 1

7 lekcji 13. Obowiązkowa i dodatkowa praca domowa 14. nieobecność na pracy klasowej 15. informowanie rodziców o wynikach nauczania 16. zasady wystawiania ocen semestralnych /końcoworocznych/ o tym poinformować nauczyciela na początku lekcji przed sprawdzeniem listy obecności. Po wykorzystaniu limitu uczeń otrzymuje za każde kolejne nieprzygotowanie ocenę ndst Niewykorzystane nieprzygotowane nie przechodzi na kolejny semestr. Brak pracy domowej obowiązkowej długoterminowej ocen ndst. Dodatkowa praca domowa daje możliwość poprawy oceny w zależności od stopnia trudności zadanej pracy; Uczeń powinien znać i rozumieć treści z pracy domowej. Uczeń wykazuje gotowość do napisania sprawdzianu na najbliższej lekcji (w przypadkach uzasadnionych zdarzeniami losowymi lub dłuższej nieobecności termin ustalony z nauczycielem). Nie napisanie lub odmowa napisania klasówki skutkuje utrzymaniem oceny ndst na zebraniach rodziców, w dzienniku elektronicznym Oceny semestralne/roczne są wystawiane po przeanalizowaniu ocen cząstkowych, uwzględnieniem faktu, że wszystkie prace klasowe są napisane lub poprawione,oraz widoczny jest wzrost wiedzy i umiejętności ucznia w ciągu semestru/roku szkolnego. Ocenę celującą (6) otrzymuje uczeń, który spełnia poziom wymagań wykraczających, czyli: a) opanował treści podstawy programowej oraz posiada wiadomości i umiejętności wykraczające poza podstawę programową, b) zna literaturę naukową lub popularnonaukową i wykorzystuje ją do samodzielnego formułowania i rozwiązywania problemów naukowych c) samodzielnie i twórczo rozwija własne uzdolnienia, biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami w rozwiązywaniu problemów teoretycznych lub praktycznych uwzględnionych c) osiąga sukcesy w konkursach przedmiotowych i olimpiadach lub innych formach twórczej aktywności, d) wypowiada się ustnie i pisemnie w sposób językowo i terminologicznie poprawny Ocenę bardzo dobrą (5) otrzymuje uczeń, który spełnia poziom wymagań dopełniających, czyli: a) opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określony w podstawie programowej i potrafi się nimi posłużyć w sytuacjach problemowych b) samodzielnie analizuje i rozwiązuje problemy naukowe c) aktywnie wykorzystuje swoja wiedzę na lekcji i na zajęciach pozalekcyjnych d)wypowiada się ustnie i pisemnie w sposób językowo i terminologicznie poprawny Ocenę dobrą (4) otrzymuje uczeń, który spełnia poziom wymagań rozszerzających, czyli: a) opanował wiedzę i umiejętności określone w podstawie programowej i potrafi się nimi posłużyć w sytuacjach typowych, b) inspirowany przez nauczyciela poprawnie stosuje wiadomości teoretycznie i praktycznie, wyodrębnia i analizuje problemy naukowe c) wypowiada się ustnie i pisemnie, popełniając nieliczne błędy językowe, poprawnie stosuje podstawową terminologię Strona 2 z 3 2

8 Ocenę dostateczną (3) otrzymuje uczeń, który spełnia poziom wymagań podstawowych, czyli: a) ma niepełną wiedzę i umiejętności określone w podstawie programowej b)przy pomocy nauczyciela rozwiązuje typowe zadania teoretyczne lub praktyczne o średnim stopniu trudności; c) samodzielnie przedstawia wyniki swojej pracy w formie ustnej i pisemnej Ocenę dopuszczającą (2) otrzymuje uczeń, który spełnia poziom wymagań koniecznych, czyli: a) ma niepełną wiedzę i umiejętności określone w podstawie programowej, ale braki te nie przekreślają możliwości uzyskania przez ucznia podstawowej wiedzy z danego przedmiotu w ciągu dalszej nauki, b) przy pomocy nauczyciela podejmuje próby wyodrębnienia i analizy typowych zadań teoretycznych i praktycznych o niewielkim stopniu trudności; c) przedstawia wyniki swojej pracy w formie ustnej i pisemnej Ocenę niedostateczną (1) otrzymuje uczeń, który nie opanował poziomu wymagań koniecznych, czyli: a) nie opanował wiadomości i umiejętności określonych w podstawie programowej, a braki w wiadomościach i umiejętnościach uniemożliwiają dalsze zdobywanie wiedzy z tego przedmiotu, b) nie jest w stanie rozwiązać (wykonać) zadań typowych o niewielkim stopniu trudności. 17. zapoznanie uczniów z wymaganiami edukacyjnymi i powyższymi zasadami na pierwszych zajęciach z przedmiotu; zapis w zeszycie przedmiotowym Strona 3 z 3 3

9 Przedmiotowe zasady oceniania z biologii w roku szkolnym 2017/2018, klasa druga 1. nauczyciel Alicja Zielińska 2. poziom nauczania poziom rozszerzony 3. program nauczania (nazwa i numer) Program nauczania biologii w zakresie rozszerzonym dla szkół ponadgimnazjalnych. Nowa Era Realizacja Innowacji pedagogicznej Laboratorium biologa 4. klasa Klasa 2 F 5. tygodniowy wymiar 5 godz. w tygodniu godzin 6. podręcznik *Biologia na czasie 1.Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego i technikum. Zakres rozszerzony. Marek Guzik, Ewa Jastrzębska, Ryszard Kozik, Renata Matuszewska, Ewa Pyłka-Gutowska, Władysław Zamachowski Numer: 564/1/2012; Nowa Era * Biologia na czasie 2.Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego i technikum. Zakres rozszerzony. Maria Marko-Worłowska, Ryszard Kozik, Władysław Zamachowski, Stanisław Krawczyk, Franciszek Dubert, Adam Kula 564/2/2013 Nowa Era 7. Realizacja programu i 1. Biologia na czasie 1.Maturalne karty pracy. Zakres rozszerzony. Alina dodatkowe pomoce Nowakowska, Elżbieta Komosa, Iwona Płusa 2. Biologia na czasie 2.Maturalne karty pracy. Zakres rozszerzony. Piotr Tadeusz Kąkol, Alina Nowakowska, Jacek Pawłowski, Urszula Poziomek *nauczyciel może zmienić kolejność realizowanych zagadnień i rozszerzać omawiane treści zgodnie z potrzebami uczniów; *nauczyciel może wykorzystywać dodatkowe źródła informacji (m.in. materiały autorskie, filmy, zadania z innych zbiorów zadań biologicznych, tablice biologiczne, literaturę naukową i popularno-naukową, czasopisma, internet, programy edukacyjne, wykłady i inne) 8. Zeszyty i inne wymagania *uczniowie są zobowiązani do prowadzenia i posiadania zeszytu (czytelny i formalne schludny) z własnymi notatkami jako dokumentacji realizacji podstawy programowej; *brak zeszytu na lekcji, brak dokumentacji realizacji lekcji w zeszycie minus W czasie lekcji nie dopuszcza się korzystania z telefonów komórkowych, dyktafonów i in. urządzeń elektronicznych. 9. sprawdzanie wiedzy ocenie podlega: i umiejętności (formy - poprawność merytoryczna wypowiedzi pisemnej lub ustnej sprawdzania, liczba prac - logika i jasność wypowiedzi klasowych, kartkówek) - poprawność językowa Formy sprawdzania wiedzy: *Prace klasowe *Odpowiedź ustna, ćwiczenia na lekcji *Zespołowa praca na lekcji, portfolio, metoda projektu Oceny uzyskane są przeliczane wg zaleceń w statucie szkoły 10. możliwości uzyskania Dodatkowe prace i zadania o zwiększonym stopniu trudności na lekcji, na oceny celującej sprawdzianach. Zakwalifikowanie się do etapu pozaszkolnego Olimpiady Biologicznej Strona 1 z 3 1

10 /Wiedzy Ekologicznej, innych konkursów o tematyce biologicznej. Uzyskanie wyróżnienia za pracę badawczą na Olimpiadzie Biologicznej. Każda dodatkowa aktywność jest punktowa, co wpływa na większą sumę zdobytych punktów na koniec semestru/roku. 11. możliwość i forma poprawy oceny niedostatecznej 12. nieprzygotowanie do lekcji 13. Obowiązkowa i dodatkowa praca domowa 14. nieobecność na pracy klasowej 15. informowanie rodziców o wynikach nauczania 1.6 zasady wystawiania ocen semestralnych /końcoworocznych Możliwa jest poprawa pracy klasowej zgodnie ze Statutem Szkoły. Uczeń, który unika pracy klasowej lub jej poprawy, nie przychodzi w określone dni lub mimo obecności w szkole odmawia napisania tej pracy, utrzymuje ocene ndst. Uczeń ma prawo być dwa razy nieprzygotowany do lekcji, ale ma obowiązek o tym poinformować nauczyciela na początku lekcji przed sprawdzeniem listy obecności. Po wykorzystaniu limitu uczeń otrzymuje za każde kolejne nieprzygotowanie ocena ndst Niewykorzystane nieprzygotowanie nie przechodzi na kolejny semestr. Brak pracy domowej obowiązkowej długoterminowej ocena ndst. Uczeń powinien znać i rozumieć treści z pracy domowej. Uczeń wykazuje gotowość do napisania sprawdzianu na najbliższej lekcji (w przypadkach uzasadnionych zdarzeniami losowymi lub dłuższej nieobecności termin ustalony z nauczycielem). Nie napisanie lub odmowa napisania klasówki skutkuje utrzymaniem oceny ndst na zebraniach rodziców, w dzienniku elektronicznym Oceny semestralne/roczne są wystawiane po przeanalizowaniu uzyskiwanych ocen systematycznie w ciągu całego roku szkolnego z uwzględnieniem faktu, że wszystkie prace klasowe są napisane lub poprawione na co najmniej poprawny oraz widoczny jest wzrost wiedzy i umiejętności ucznia w ciągu semestru/roku szkolnego. Ocenę celującą (6) otrzymuje uczeń, który spełnia poziom wymagań wykraczających, czyli: a) opanował treści podstawy programowej oraz posiada wiadomości i umiejętności wykraczające poza podstawę programową, b) zna literaturę naukową lub popularnonaukową i wykorzystuje ją do samodzielnego formułowania i rozwiązywania problemów naukowych c) samodzielnie i twórczo rozwija własne uzdolnienia, biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami w rozwiązywaniu problemów teoretycznych lub praktycznych uwzględnionych c) osiąga sukcesy w konkursach przedmiotowych i olimpiadach lub innych formach twórczej aktywności, d) wypowiada się ustnie i pisemnie w sposób językowo i terminologicznie poprawny Ocenę bardzo dobrą (5) otrzymuje uczeń, który spełnia poziom wymagań dopełniających, czyli: a) opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określony w podstawie programowej i potrafi się nimi posłużyć w sytuacjach problemowych b) samodzielnie analizuje i rozwiązuje problemy naukowe c) aktywnie wykorzystuje swoja wiedzę na lekcji i na zajęciach pozalekcyjnych d)wypowiada się ustnie i pisemnie w sposób językowo i terminologicznie Strona 2 z 3 2

11 poprawny Ocenę dobrą (4) otrzymuje uczeń, który spełnia poziom wymagań rozszerzających, czyli: a) opanował wiedzę i umiejętności określone w podstawie programowej i potrafi się nimi posłużyć w sytuacjach typowych, b) inspirowany przez nauczyciela poprawnie stosuje wiadomości teoretycznie i praktycznie, wyodrębnia i analizuje problemy naukowe c) wypowiada się ustnie i pisemnie, popełniając nieliczne błędy językowe, poprawnie stosuje podstawową terminologię Ocenę dostateczną (3) otrzymuje uczeń, który spełnia poziom wymagań podstawowych, czyli: a) ma niepełną wiedzę i umiejętności określone w podstawie programowej b)przy pomocy nauczyciela rozwiązuje typowe zadania teoretyczne lub praktyczne o średnim stopniu trudności; c) samodzielnie przedstawia wyniki swojej pracy w formie ustnej i pisemnej Ocenę dopuszczającą (2) otrzymuje uczeń, który spełnia poziom wymagań koniecznych, czyli: a) ma niepełną wiedzę i umiejętności określone w podstawie programowej, ale braki te nie przekreślają możliwości uzyskania przez ucznia podstawowej wiedzy z danego przedmiotu w ciągu dalszej nauki, b) przy pomocy nauczyciela podejmuje próby wyodrębnienia i analizy typowych zadań teoretycznych i praktycznych o niewielkim stopniu trudności; c) przedstawia wyniki swojej pracy w formie ustnej i pisemnej Ocenę niedostateczną (1) otrzymuje uczeń, który nie opanował poziomu wymagań koniecznych, czyli: a) nie opanował wiadomości i umiejętności określonych w podstawie programowej, a braki w wiadomościach i umiejętnościach uniemożliwiają dalsze zdobywanie wiedzy z tego przedmiotu, b) nie jest w stanie rozwiązać (wykonać) zadań typowych o niewielkim stopniu trudności. 17. zapoznanie uczniów z wymaganiami edukacyjnymi i powyższymi zasadami na pierwszych zajęciach z przedmiotu; zapis w zeszycie przedmiotowym Strona 3 z 3 3

12 Przedmiotowe zasady oceniania z biologii w roku szkolnym 2017/2018, klasa trzecia 1. nauczyciel Alicja Zielińska 2. poziom nauczania poziom rozszerzony 3. program nauczania (nazwa i numer) Program nauczania biologii w zakresie rozszerzonym dla szkół ponadgimnazjalnych. Nowa Era Realizacja Innowacji pedagogicznej Warsztaty biologiczne. 4. klasa Klasa 3 F 5. tygodniowy wymiar 4 godz. w tygodniu godzin 6. podręcznik *Biologia na czasie 1.Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego i technikum. Zakres rozszerzony. Marek Guzik, Ewa Jastrzębska, Ryszard Kozik, Renata Matuszewska, Ewa Pyłka-Gutowska, Władysław Zamachowski Numer: 564/1/2012; Nowa Era 2. Biologia na czasie 2.Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego i technikum. Zakres rozszerzony. Maria Marko-Worłowska, Ryszard Kozik, Władysław Zamachowski, Stanisław Krawczyk, Franciszek Dubert, Adam Kula 564/2/2013 Nowa Era 3. Biologia na czasie 3. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego i technikum. Zakres rozszerzony. Franciszek Dubert, Marek Jurgowiak, Maria Marko-Worłowska, Władysław Zamachowski 564/3/2014 Nowa Era 7. Realizacja programu i dodatkowe pomoce 1. Biologia na czasie 1.Maturalne karty pracy. Zakres rozszerzony. Alina Nowakowska, Elżbieta Komosa, Iwona Płusa 2. Biologia na czasie 2.Maturalne karty pracy. Zakres rozszerzony. Piotr Tadeusz Kąkol, Alina Nowakowska, Jacek Pawłowski, Urszula Poziomek 3. Biologia na czasie 3. Maturalne karty pracy. Zakres rozszerzony. Jolanta Holeczek, Alina Nowakowska, Anna Tyc *nauczyciel może zmienić kolejność realizowanych zagadnień i rozszerzać omawiane treści zgodnie z potrzebami uczniów; *nauczyciel może wykorzystywać dodatkowe źródła informacji (m.in. materiały autorskie, filmy, zadania z innych zbiorów zadań biologicznych, tablice biologiczne, literaturę naukową i popularno-naukową, czasopisma, internet, programy edukacyjne, wykłady i inne) 8. Zeszyty i inne wymagania formalne 9. sprawdzanie wiedzy i umiejętności (formy sprawdzania, liczba prac klasowych, kartkówek) *uczniowie są zobowiązani do prowadzenia i posiadania zeszytu (czytelny i schludny) z własnymi notatkami jako dokumentacji realizacji podstawy programowej; *brak zeszytu na lekcji, brak dokumentacji realizacji lekcji w zeszycie minus W czasie lekcji nie dopuszcza się korzystania z telefonów komórkowych, dyktafonów i in. urządzeń elektronicznych. ocenie podlega: - poprawność merytoryczna wypowiedzi pisemnej lub ustnej - logika i jasność wypowiedzi - poprawność językowa Formy sprawdzania wiedzy: *Prace klasowe *Odpowiedź ustna Strona 1 z 3 1

13 10. możliwości uzyskania oceny celującej 11. możliwość i forma poprawy oceny niedostatecznej 12 nieprzygotowanie do lekcji 13. Obowiązkowa i dodatkowa praca domowa 14. nieobecność na pracy klasowej 15. informowanie rodziców o wynikach nauczania 16. zasady wystawiania ocen semestralnych /końcoworocznych *Zespołowa praca na lekcji, portfolio, metoda projektu - ćwiczenia na lekcji Dodatkowe prace i zadania o zwiększonym stopniu trudności na lekcji, na sprawdzianach. Zakwalifikowanie się do etapu pozaszkolnego Olimpiady Biologicznej /Wiedzy Ekologicznej, innych konkursów o tematyce biologicznej. Uzyskanie wyróżnienia za pracę badawczą na Olimpiadzie Biologicznej. Każda dodatkowa aktywność jest punktowa, co wpływa na większą sumę zdobytych punktów na koniec semestru/roku. Możliwa jest poprawa pracy klasowej zgodnie ze Statutem Szkoły. Uczeń, który unika pracy klasowej lub jej poprawy, nie przychodzi w określone dni lub mimo obecności w szkole odmawia napisania tej pracy, utrzymuje ocenę ndst Uczeń ma prawo być dwa razy nieprzygotowany do lekcji, ale ma obowiązek o tym poinformować nauczyciela na początku lekcji przed sprawdzeniem listy obecności. Po wykorzystaniu limitu uczeń otrzymuje za każde kolejne nieprzygotowanie ocenę ndst. Niewykorzystane nieprzygotowanie nie przechodzi na kolejny semestr. Brak pracy domowej obowiązkowej długoterminowej ocena ndst Dodatkowa praca domowa daje możliwość otrzymania dodatkowych punktów w zależności od stopnia trudności zadanej pracy; Uczeń powinien znać i rozumieć treści z pracy domowej. Uczeń wykazuje gotowość do napisania sprawdzianu na najbliższej lekcji (w przypadkach uzasadnionych zdarzeniami losowymi lub dłuższej nieobecności termin ustalony z nauczycielem). Nie napisanie lub odmowa napisania klasówki skutkuje utrzymaniem ocenę ndst na zebraniach rodziców, w dzienniku elektronicznym Oceny semestralne/roczne są wystawiane po przeanalizowaniu ocen uzyskiwanych systematycznie w ciągu całego roku szkolnego z uwzględnieniem faktu, że wszystkie prace klasowe są napisane lub poprawione na co 51%, oraz widoczny jest wzrost wiedzy i umiejętności ucznia w ciągu semestru/roku szkolnego. Ocenę celującą (6) otrzymuje uczeń, który spełnia poziom wymagań wykraczających, czyli: a) opanował treści podstawy programowej oraz posiada wiadomości i umiejętności wykraczające poza podstawę programową, b) zna literaturę naukową lub popularnonaukową i wykorzystuje ją do samodzielnego formułowania i rozwiązywania problemów naukowych c) samodzielnie i twórczo rozwija własne uzdolnienia, biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami w rozwiązywaniu problemów teoretycznych lub praktycznych uwzględnionych c) osiąga sukcesy w konkursach przedmiotowych i olimpiadach lub innych formach twórczej aktywności, d) wypowiada się ustnie i pisemnie w sposób językowo i terminologicznie poprawny Strona 2 z 3 2

14 Ocenę bardzo dobrą (5) otrzymuje uczeń, który spełnia poziom wymagań dopełniających, czyli: a) opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określony w podstawie programowej i potrafi się nimi posłużyć w sytuacjach problemowych b) samodzielnie analizuje i rozwiązuje problemy naukowe c) aktywnie wykorzystuje swoja wiedzę na lekcji i na zajęciach pozalekcyjnych d)wypowiada się ustnie i pisemnie w sposób językowo i terminologicznie poprawny Ocenę dobrą (4) otrzymuje uczeń, który spełnia poziom wymagań rozszerzających, czyli: a) opanował wiedzę i umiejętności określone w podstawie programowej i potrafi się nimi posłużyć w sytuacjach typowych, b) inspirowany przez nauczyciela poprawnie stosuje wiadomości teoretycznie i praktycznie, wyodrębnia i analizuje problemy naukowe c) wypowiada się ustnie i pisemnie, popełniając nieliczne błędy językowe, poprawnie stosuje podstawową terminologię Ocenę dostateczną (3) otrzymuje uczeń, który spełnia poziom wymagań podstawowych, czyli: a) ma niepełną wiedzę i umiejętności określone w podstawie programowej b)przy pomocy nauczyciela rozwiązuje typowe zadania teoretyczne lub praktyczne o średnim stopniu trudności; c) samodzielnie przedstawia wyniki swojej pracy w formie ustnej i pisemnej Ocenę dopuszczającą (2) otrzymuje uczeń, który spełnia poziom wymagań koniecznych, czyli: a) ma niepełną wiedzę i umiejętności określone w podstawie programowej, ale braki te nie przekreślają możliwości uzyskania przez ucznia podstawowej wiedzy z danego przedmiotu w ciągu dalszej nauki, b) przy pomocy nauczyciela podejmuje próby wyodrębnienia i analizy typowych zadań teoretycznych i praktycznych o niewielkim stopniu trudności; c) przedstawia wyniki swojej pracy w formie ustnej i pisemnej 17. zapoznanie uczniów z wymaganiami edukacyjnymi i powyższymi zasadami Ocenę niedostateczną (1) otrzymuje uczeń, który nie opanował poziomu wymagań koniecznych, czyli: a) nie opanował wiadomości i umiejętności określonych w podstawie programowej, a braki w wiadomościach i umiejętnościach uniemożliwiają dalsze zdobywanie wiedzy z tego przedmiotu, b) nie jest w stanie rozwiązać (wykonać) zadań typowych o niewielkim stopniu trudności. na pierwszych zajęciach z przedmiotu; zapis w zeszycie przedmiotowym Strona 3 z 3 3

15 WYMAGANIA EDUKACYJNE Dział programu Badania przyrodnicze Lp. Temat Poziom wymagań na ocenę dopuszczającą na ocenę dostateczną na ocenę dobrą na ocenę bardzo dobrą i celującą 1 Metodyka badań biologicznych 2 Obserwacje mikroskopowe jako źródło wiedzy biologicznej Uczeń: rozróżnia metody poznawania świata wymienia etapy badań biologicznych nazywa elementy układu optycznego i układu mechanicznego mikroskopu optycznego wymienia cechy obrazu oglądanego w mikroskopie optycznym Uczeń: wyjaśnia, na czym polega różnica między rozumowaniem dedukcyjnym a rozumowaniem indukcyjnym rozróżnia problem badawczy od hipotezy, próbę kontrolną od próby badawczej, zmienną niezależną od zmiennej zależnej definiuje pojęcie zdolność rozdzielcza wyjaśnia sposób działania mikroskopów optycznego i elektronowego Uczeń: omawia zasady prowadzenia i dokumentowania badań formułuje główne etapy badań do konkretnych obserwacji i doświadczeń biologicznych planuje przykładową obserwację biologiczną wykonuje dokumentację przykładowej obserwacji porównuje działanie mikroskopu optycznego i mikroskopu elektronowego wymienia zalety i wady mikroskopów optycznych oraz elektronowych Uczeń: samodzielnie projektuje doświadczenia i obserwacje oraz je przeprowadza i dokumentuje określa zasadę działania mikroskopu fluorescencyjnego wyjaśnia różnicę w sposobie działania mikroskopów elektronowych: transmisyjnego i skaningowego Chemiczne podstawy życia 1 Składniki nieorganiczne organizmów klasyfikuje związki chemiczne na organiczne i nieorganiczne wymienia związki budujące organizm klasyfikuje pierwiastki na makroelementy i mikroelementy wymienia pierwiastki biogenne omawia znaczenie wybranych makro- i mikroelementów określa znaczenie i występowanie wybranych typów wiązań i oddziaływań chemicznych omawia budowę cząsteczki wody określa objawy niedoboru wybranych makro- i mikroelementów charakteryzuje budowę różnych typów wiązań chemicznych charakteryzuje właściwości fizykochemiczne wody rysuje modele różnych typów wiązań chemicznych wykazuje związek między budową cząsteczki wody i właściwościami a jej rolą w organizmie 2

16 nazywa wiązania i oddziaływania chemiczne wymienia funkcje wody wymienia funkcje soli mineralnych uzasadnia znaczenie soli mineralnych dla organizmów 2 Budowa i znaczenie węglowodanów wymienia cechy i funkcje głównych grup węglowodanów klasyfikuje sacharydy i podaje przykłady wymienia właściwości mono-, oligo- i polisacharydów określa kryterium klasyfikacji sacharydów wyjaśnia, w jaki sposób powstaje wiązanie O- glikozydowe omawia występowanie i znaczenie wybranych mono-, oligo- i polisacharydów klasyfikuje monosacharydy charakteryzuje i porównuje budowę wybranych polisacharydów porównuje budowę chemiczną mono-, oligo- i polisacharydów planuje doświadczenie mające na celu wykrycie glukozy omawia powstawanie form pierścieniowych monosacharydów ilustruje powstawanie wiązania O- glikozydowego zapisuje wzory strukturalne wybranych węglowodanów 3 Lipidy budowa i znaczenie wymienia funkcje lipidów klasyfikuje lipidy ze względu na budowę cząsteczki omawia znaczenie poszczególnych grup lipidów wyjaśnia, na czym polega różnica między tłuszczami nasyconymi a tłuszczami nienasyconymi wymienia kryteria klasyfikacji tłuszczowców charakteryzuje budowę lipidów prostych, złożonych i izoprenowych uzasadnia znaczenie cholesterolu planuje doświadczenie, którego celem jest wykrycie lipidów omawia budowę fosfolipidów i ich rozmieszczenie w błonie biologicznej porównuje poszczególne grupy lipidów analizuje budowę tri glicerydu, wosku, glikolipidu, cholesterolu, karotenoidów 4 Białka główny budulec organizmu nazywa grypy białek ze względu na pełnione funkcje, liczbę aminokwasów w łańcuchu strukturę oraz obecność podaje kryteria klasyfikacji białek wskazuje wiązanie peptydowe wyjaśnia, na czym polega i w jakich charakteryzuje grupy białek ze względu na pełnione funkcje, liczbę aminokwasów w łańcuchu i strukturę oraz obecność planuje doświadczenie mające na celu wykrycie wiązań peptydowych *zna wiele białek zwierzęcych, roślinnych i 3

17 elementów nieaminokwasowych wymienia przykładowe białka i ich funkcje omawia budowę białek rozpoznaje struktury przestrzenne białek wymienia właściwości białek warunkach zachodzi koagulacja i denaturacja białek elementów nieaminokwasowych zapisuje wzór ogólny aminokwasów zapisuje reakcję powstawania dipeptydu charakteryzuje strukturę 1-, 2-, 3- i 4-rzędową białek analizuje budowę aminokwasów klasyfikuje aminokwasy ze względu na charakter podstawników porównuje białka fibrylarne i globularne porównuje proces koagulacji i denaturacji białek człowieka, miejsca ich wytwarzania i funkcje Komórka podstawowa jednostka życia 5 Budowa i rola kwasów nukleinowych 1 Przestrzenna organizacja komórki charakteryzuje budowę pojedynczego nukleotydu DNA i RNA omawia rolę DNA wymienia rodzaje RNA i określa ich rolę określa lokalizację DNA w komórkach eukariotycznych i prokariotycznych definiuje pojęcia: komórka, organizm jednokomórkowy, organizm wielokomórkowy wymienia przykłady komórek prokariotycznych i eukariotycznych wskazuje i nazywa struktury komórki wyjaśnia, na czym polega komplementarność zasad definiuje pojęcia: podwójna helisa, replikacja wyjaśnia zależność między wymiarami komórki a jej powierzchnią i objętością rysuje wybraną komórkę eukariotyczną na podstawie obserwacji mikroskopowej charakteryzuje budowę chemiczną i przestrzenną cząsteczki DNA i RNA porównuje budowę i rolę DNA z budową i rolą RNA rysuje schemat budowy nukleotydu oblicza procentową zawartość zasad azotowych w DNA klasyfikuje komórki ze względu na występowanie jądra komórkowego charakteryzuje funkcje struktur komórki prokariotycznej porównuje komórkę prokariotyczną z komórką eukariotyczną rozróżnia zasady azotowe nazywa i wskazuje wiązania w cząsteczce DNA wymienia przykłady największych komórek roślinnych i zwierzęcych analizuje znaczenie wielkości i kształtu komórki w transporcie substancji do i z komórki wykonuje samodzielnie nietrwały preparat mikroskopowy 4

18 2 Budowa, właściwości i funkcje błon biologicznych prokariotycznej i eukariotycznej rozróżnia komórki: zwierzęcą, roślinną, grzybową i prokariotyczną nazywa i wskazuje składniki błon biologicznych wymienia właściwości błon biologicznych wymienia funkcje błon biologicznych wymienia rodzaje transportu przez błony omawia model budowy błony biologicznej wyjaśnia różnicę między transportem biernym a transportem czynnym rozróżnia endocytozę i egzocytozę definiuje pojęcia: osmoza, turgor, plazmoliza, deplazmoliza wskazuje cechy wspólne i różnice między komórkami eukariotycznymi charakteryzuje białka błon omawia budowę i właściwości lipidów występujących w błonach biologicznych charakteryzuje różne rodzaje transportu przez błony porównuje zjawiska osmozy i dyfuzji przedstawia skutki umieszczenia komórki roślinnej oraz komórki zwierzęcej w roztworach: hipotonicznym, izotonicznym i hipertonicznym analizuje rozmieszczenie białek i lipidów w błonach biologicznych wyjaśnia różnicę w sposobie działania białek kanałowych i nośnikowych planuje doświadczenie mające na celu udowodnienie selektywnej przepuszczalności błony planuje doświadczenie mające na celu obserwację plazmolizy i deplazmolizy w komórkach roślinnych 3 Jądro komórkowe wymienia funkcje jądra komórkowego definiuje pojęcia: chromatyna, nukleosom, chromosom, kariotyp, chromosomy homologiczne identyfikuje chromosomy płci i autosomy wyjaśnia różnicę między komórką haploidalną a komórką diploidalną identyfikuje elementy budowy jądra komórkowego określa skład chemiczny chromatyny wyjaśnia znaczenie jąderka i otoczki jądrowej wymienia i identyfikuje kolejne etapy upakowania DNA w jądrze komórkowym rysuje chromosom metafazowy podaje przykłady komórek haploidalnych i komórek diploidalnych charakteryzuje elementy jądra komórkowego charakteryzuje budowę chromosomu metafazowego dowodzi, iż komórki eukariotyczne zawierają różną liczbę jąder komórkowych wyjaśnia różnicę między heterochromatyną a euchromatyną uzasadnia znaczenie upakowania DNA w jądrze komórkowym 5

19 4 Składniki cytoplazmy omawia skład i znaczenie cytozolu wymienia elementy cytoszkieletu i ich funkcje identyfikuje ruchy cytozolu charakteryzuje budowę i rolę siateczki śródplazmatycznej charakteryzuje budowę i rolę rybosomów, aparatu Golgiego i lizosomów 5 Składniki cytoplazmy otoczone dwiema błonami 6 Pozostałe składniki komórki. Połączenia między komórkami wymienia organelle komórki eukariotycznej otoczone dwiema błonami uzasadnia rolę mitochondriów jako centrów energetycznych wymienia funkcje plastydów klasyfikuje składniki komórki na plazmatyczne i nieplazmatyczne wymienia komórki zawierające wakuolę wymienia funkcje wakuoli wymienia komórki zawierające ścianę komórkową wymienia funkcje ściany komórkowej omawia ruchy cytozolu określa rolę peroksysomów i glioksysomów wyjaśnia, na czym polega funkcjonalne powiązanie między rybosomami, siateczką śródplazmatyczną, aparatem Golgiego a błoną komórkową charakteryzuje budowę mitochondriów klasyfikuje typy plastydów charakteryzuje budowę chloroplastu wymienia argumenty potwierdzające słuszność teorii endosymbiozy nazywa substancje będące głównymi składnikami budulcowym ściany komórkowej wyjaśnia, na czym polegają wtórne zmiany o charakterze inkrustacji i adkrustacji nazywa rodzaje połączeń międzykomórkowych w komórkach roślinnych i zwierzęcych porównuje elementy cytoszkieletu pod względem budowy, funkcji i rozmieszczenia porównuje siateczkę śródplazmatyczną szorstką z siateczką śródplazmatyczną gładką planuje doświadczenie mające na celu wykazanie znaczenia wysokiej temperatury w dezaktywacji katalazy w bulwie ziemniaka wyjaśnia, od czego zależy liczba i rozmieszczenie mitochondriów w komórce porównuje typy plastydów wyjaśnia, dlaczego mitochondria i plastydy nazywa się organellami półautonomicznymi omawia budowę wakuoli wyjaśnia różnice między wodniczkami u protistów charakteryzuje budowę ściany komórkowej omawia umiejscowienie, budowę i funkcje połączeń między komórkami u roślin i zwierząt rozpoznaje elementy cytoszkieletu ilustruje plan budowy wici i rzęski dokonuje samodzielnej obserwacji ruchów cytozolu w komórkach moczarki kanadyjskiej i dokumentuje przedstawia sposoby powstawania plastydów i możliwości przekształcania różnych rodzajów plastydów rozpoznaje typy plastydów na podstawie obserwacji mikroskopowej *opisuje endosymbiozę i jej znaczenie porównuje ścianę komórkową pierwotną ze ścianą komórkową wtórną u roślin porównuje procesy inkrustacji i adkrustacji wyjaśnia, w jaki sposób inkrustacja i adkrustacji zmieniają właściwości ściany komórkowej 6

20 Różnorodność wirusów, bakterii, protistów i grzybów 7 Podziały komórkowe wymienia rodzaje podziałów komórki rozpoznaje etapy mitozy i mejozy charakteryzuje przebieg poszczególnych etapów mitozy i mejozy porównuje przebieg oraz znaczenie mitozy i mejozy wyjaśnia znaczenie zjawiska crossing-over 1 Klasyfikowanie organizmów wymienia zadania systematyki wymienia główne rangi taksonów wymienia kryteria klasyfikowania organizmów według metod opartych na podobieństwie i pokrewieństwie organizmów wymienia nazwy pięciu królestw świata organizmów wymienia charakterystyczne cechy organizmów należących do każdego z pięciu królestw definiuje pojęcia: kariokineza i cytokineza ilustruje poszczególne etapy mitozy i mejozy wyjaśnia rolę interfazy w cyklu życiowym komórki określa skutki zaburzeń cyklu komórkowego wymienia czynniki wywołujące transformację nowotworową definiuje pojęcia: takson, narządy homologiczne, gatunek ocenia znaczenie systematyki wyjaśnia, na czym polega nazewnictwo binominalne gatunków i podaje nazwisko jego twórcy wyjaśnia zasady konstruowania klucza dwudzielnego do oznaczania gatunków analizuje schemat przedstawiający ilość DNA i chromosomów w poszczególnych etapach cyklu komórkowego charakteryzuje poszczególne etapy interfazy określa znaczenie wrzeciona kariokinetycznego wyjaśnia, na czym polega programowana śmierć komórki wyjaśnia mechanizm transformacji nowotworowej wyjaśnia, na czym polega hierarchiczny układ rang jednostek taksonomicznych określa stanowisko systematyczne wybranego gatunku rośliny i zwierzęcia wskazuje w nazwie gatunku nazwę rodzajową i epitet gatunkowy wyjaśnia różnicę między naturalnym a sztucznym systemem klasyfikacji definiuje pojęcia: takson monofiletyczny, parafiletyczny i polifiletyczny porównuje królestwa świata żywego wyjaśnia i porównuje przebieg cytokinezy w komórkach roślinnej i zwierzęcej charakteryzuje sposób formowania wrzeciona kariokinetycznego w komórce roślinnej i zwierzęcej omawia znaczenie amitozy i endomitozy porównuje i ocenia sposoby klasyfikowania organizmów oparte na metodach fenetycznych i filogenetycznych oznacza gatunki, wykorzystując klucz w postaci graficznej lub numerycznej konstruuje klucz służący do oznaczania przykładowych gatunków organizmów ocenia stopień pokrewieństwa organizmów na podstawie analizy drzewa rodowego organizmów 2 Wirusy bezkomórkowe formy materii wymienia cechy wirusów wymienia sposoby rozprzestrzeniania się charakteryzuje budowę wirionu uzasadnia, że wirusy znajdują się na pograniczu charakteryzuje formy wirusów pod względem kształtu 7

21 3 Bakterie organizmy bezjądrowe wirusowych chorób roślin, zwierząt i człowieka omawia znaczenie wirusów wymienia choroby wirusowe człowieka charakteryzuje budowę komórki bakteryjnej wymienia czynności życiowe bakterii klasyfikuje bakterie w zależności od sposobu odżywiania i oddychania wymienia sposoby rozmnażania bezpłciowego bakterii podaje przykłady pozytywnego i negatywnego znaczenia bakterii wymienia choroby bakteryjne człowieka i drogi zakażenia omawia przebieg cyklu lizogenicznego bakteriofaga i cyklu wirusa zwierzęcego wyjaśnia, jakie znaczenie w zwalczaniu wirusów mają szczepienia ochronne wymienia funkcje poszczególnych elementów komórki identyfikuje różne formy komórek bakterii i rodzaje ich skupisk określa wielkość komórek bakteryjnych określa znaczenie form przetrwalnikowych w cyklu życiowym bakterii wyjaśnia znaczenie procesów płciowych zachodzących u bakterii definiuje pojęcia: anabioza, taksja, koniugacja materii nieożywionej i żywej wyjaśnia różnicę między cyklem litycznym a lizogenicznym klasyfikuje wirusy na podstawie rodzaju kwasu nukleinowego, morfologii, rodzaju gospodarza i sposobu infekcji oraz podaje ich przykłady charakteryzuje wybrane choroby wirusowe człowieka wyjaśnia, na czym polega różnica w budowie komórki bakterii samo- i cudzożywnej charakteryzuje poszczególne grupy bakterii w zależności od sposobu odżywiania i oddychania oraz podaje ich przykłady omawia etapy koniugacji charakteryzuje grupy systematyczne bakterii omawia objawy wybranych chorób bakteryjnych człowieka proponuje działania profilaktyczne porównuje przebieg cyklu lizogenicznego bakteriofaga i cykl wirusa zwierzęcego omawia teorie pochodzenia wirusów wyjaśnia różnicę między wirusem a wiroidem określa znaczenie prionów omawia różnice w budowie ściany komórkowej bakterii Gram-dodatnich i Gramujemnych wyjaśnia znaczenie heterocyst omawia rodzaje taksji 4 Protisty proste organizmy eukariotyczne wymienia czynności życiowe protistów omawia budowę komórki protistów zwierzęcych omawia sposób odżywiania się protistów zwierzęcych rozróżnia rodzaje ruchów u protistów zwierzęcych wyjaśnia rolę wodniczek w odżywianiu i wydalaniu protistów określa kryterium klasyfikacji protistów wymienia i charakteryzuje sposób funkcjonowania organelli ruchu u protistów wyjaśnia, dlaczego osmoregulacja i wydalanie mają szczególne znaczenie dla protistów słodkowodnych uzasadnia różnicę między cyklem rozwojowym z 8

22 5 Grzyby cudzożywne beztkankowce. Porosty charakteryzuje przebieg rozmnażania się bezpłciowego i płciowego protistów wymienia charakterystyczne cechy budowy protistów roślinopodobnych omawia sposób odżywiania się protistów roślinopodobnych wymienia cechy charakterystyczne dla protistów grzybopodobnych podaje przykłady pozytywnego i negatywnego znaczenia protistów wymienia choroby wywoływane przez protisty i drogi ich zarażenia wymienia cechy charakterystyczne grzybów omawia budowę grzybów, używając pojęć: grzybnia, strzępki, owocnik charakteryzuje sposoby rozmnażania bezpłciowego i płciowego grzybów wymienia przedstawicieli poszczególnych typów grzybów omawia znaczenie grzybów i porostów wyróżnia główne rodzaje plech u protistów roślinopodobnych wymienia typy zapłodnienia występujące u protistów porównuje poszczególne typy protistów wymienia przedstawicieli poszczególnych typów protistów podaje przykłady protistów, których organizm jest: pojedynczą komórką, kolonią, plechą wyjaśnia, dlaczego grzyby są plechowcami omawia sposoby oddychania grzybów rozróżnia poszczególne typy grzybów przedstawia budowę, środowisko i sposób życia porostów określa wpływ grzybów na zdrowie i życie człowieka wyjaśnia, na czym polega różnica między pinocytozą a fagocytozą omawia proces wydalania i osmoregulacji zachodzący u protistów zwierzęcych omawia kolejne etapy przebiegu koniugacji u pantofelka omawia kolejne etapy cyklu rozwojowego zarodźca malarii charakteryzuje budowę form jednokomórkowych i wielokomórkowych protistów roślinopodobnych wymienia cechy charakterystyczne plech protistów roślinopodobnych porównuje typy zapłodnienia u protistów proponuje działania profilaktyczne w celu uniknięcia zarażenia się protistami chorobotwórczymi rozróżnia rodzaje strzępek porównuje sposoby rozmnażania się grzybów omawia kolejne etapy cyklu rozwojowego sprzężniowców, workowców i podstawczaków rozróżnia typy hymenoforów u podstawczaków mejozą pregamiczną a cyklem rozwojowym z mejozą postgamiczną wymienia rodzaje materiałów zapasowych występujących u protistów roślinopodobnych wymienia barwinki fotosyntetyczne u protistów roślinopodobnych wymienia cechy budowy charakterystyczne dla poszczególnych typów protistów zwierzęcych, roślinopodobnych i grzybopodobnych omawia choroby wywoływane przez protisty omawia przemianę pokoleń z dominującym sporofitem na przykładzie listownicy określa kryterium klasyfikacji grzybów porównuje typy mikoryz porównuje rodzaje zarodników wskazuje fazę dominującą w cyklu rozwojowym sprzężniowców, workowców i podstawczaków określa rolę rozmnóżek w rozmnażaniu porostów 9

23 porównuje cechy poszczególnych typów grzybów wymienia gatunki grzybów saprobiontycznych, pasożytniczych i symbiotycznych przedstawia zasady profilaktyki chorób człowieka wywoływanych przez grzyby charakteryzuje rodzaje plech porostów Różnorodność roślin 1 Rośliny pierwotnie wodne wymienia cechy właściwe wyłącznie roślinom wymienia cechy charakterystyczne dla roślin pierwotnie wodnych omawia znaczenie krasnorostów i zielenic wymienia formy organizacji roślin pierwotnie wodnych wymienia sposoby rozmnażania krasnorostów i zielenic charakteryzuje formy organizacji roślin pierwotnie wodnych omawia przemianę pokoleń na przykładzie ulwy sałatowej omawia kolejne etapy koniugacji u skrętnicy wyjaśnia trudności w klasyfikacji systematycznej krasnorostów i zielenic charakteryzuje krasnorosty i zielenice pod względem budowy i środowiska występowania 2 Główne kierunki rozwoju roślin lądowych wymienia cechy środowiska wodnego wymienia przykłady adaptacji roślin do życia na lądzie rozróżnia grupy morfologiczno-rozwojowe roślin lądowych 3 Tkanki roślinne określa rolę tkanek twórczych wymienia charakterystyczne cechy tkanek stałych omawia budowę epidermy omawia jedną z hipotez o pochodzeniu roślin lądowych, wymieniając cechy świadczące o bliskim pokrewieństwie roślin i współczesnych zielenic definiuje pojęcie telom klasyfikuje i identyfikuje tkanki roślinne wymienia charakterystyczne cechy tkanek twórczych charakteryzuje ryniofity omawia główne założenia teorii telomowej wymienia merystemy pierwotne i wtórne oraz określa ich funkcje określa lokalizację merystemów w roślinie omawia efekt działania kambium i fellogenu porównuje warunki panujące w wodzie i na lądzie wykazuje znaczenie cech adaptacyjnych roślin do życia na lądzie uzasadnia różnicę pomiędzy tkankami twórczymi a tkankami stałymi porównuje budowę epidermy i ryzodermy 10