Norweskie i polskie doświadczenia w zakresie wdrażania GOZ Krzysztof CHOROMAŃSKI

Transkrypt

1 WEBINARIUM - DOŚWIADCZENIA NORWESKICH SAMORZĄDÓW W ZAKRESIE WDRAŻANIA GOSPODARKI W OBIEGU ZAMKNIĘTYM (GOZ) I WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII (OZE) 18 października 2017 r. Norweskie i polskie doświadczenia w zakresie wdrażania GOZ Krzysztof CHOROMAŃSKI

2 Od namiotu w Esval Miljopark do sklepu BrukaNes Esval Miljopark - zarządzanie przyszłymi zasobami Firma jest spółką gminy Nes i prowadzi działania w zakresie gospodarowania odpadami od W wyniku zmian w sektorze odpadowym w Norwegii (m.in. wprowadzenie nowych przepisów dotyczących odpadów i zakończenie deponowania odpadów na składowisku) w 2012 roku utworzony Esval Miljopark. 2

3 Od namiotu w Esval Miljopark do sklepu BrukaNes Esval Miljopark - punkt selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. Punkt funkcjonuje podobnie, jak bardziej zaawansowane punkty w Polsce. W ramach punktu wydzielone są miejsca, gdzie przyjmowane są rzeczy używanych. Rzeczy używane z Esval Miljopark trafiają do sklepu BrukaNes 3

4 Od namiotu w Esval Miljopark do sklepu BrukaNes Sklep BrukaNes działa ramach Kanmer. Kanmer jest również spółką gminną, jej celem jest prowadzenie szkoleń i innych działań zwiększających kompetencje mieszkańców gminy Nes, przy założeniu, że prowadzona działalność musi być opłacalna i gwarantować wysoki poziom jakości świadczonych usług. Kanmer została założona w 2001 roku i obecnie posiada trzy oddziały. 4

5 Od namiotu w Esval Miljopark do sklepu BrukaNes Sklep BrukaNes jest najnowszym projektem realizowanym przez Kanmer. Działania prowadzone w sklepie mają promować ponowne wykorzystanie rzeczy używanych. Sklep BrukaNes ma 400 m2, a cały budynek firmy 10 tys. m2. Sklep posiada duży magazyn. Sklep zatrudnia dziesięć osób. W ciągu roku zbierane jest ok. 30 ton rzeczy używanych i o tyle zmniejsza się strumień powstających w Nes odpadów. Zakładanym celem jest jednocześnie przynoszenie 1 mln koron przychodu. 5

6 Od namiotu w Esval Miljopark do punktu w Płońsku W PSZOK-u w Płońsku prowadzonym przez PGK w Płońsku Sp. z o.o. powstał punkt wymiany rzeczy używanych. Można w nim zostawić np. działający, lecz niepotrzebny sprzęt codziennego użytku, który nadal może być używany przez inne osoby. Oprócz tego w punkcie zbierane są takie rzeczy jak meble, ceramika, odzież i tekstylia, dywany, zabawki czy rowery. W ten sposób można rozwiązać problem zagraconych mieszkań, strychów i piwnic, a nieużywanym sprzętom dać drugie życie. 6

7 SAFEDROP - norweski systemem zbiórki odpadów elektronicznych System SAFEDROP jest nowoczesnym rozwiązaniem w zakresie gospodarowania odpadami IT. Pod pojęciem odpadów IT rozumiane są przede wszystkim: telefony komórkowe, komputery, tablety. Norweski system SAFEDROP obejmuje: - specjalistyczne kontenery do odbioru odpadów IT; - odbiór i przewóz kontenerów do specjalistycznego zakładu; - utylizację odpadów IT w wymienionym wyżej zakładzie. 7

8 SAFEDROP - norweski systemem zbiórki odpadów elektronicznych W zakresie zagospodarowania ZSEiE przepisy norweskie są bardzo restrykcyjne. Ze względu m.in. na te przepisy działania prowadzone w Norwegii w zakresie ZSEiE są podzielona na dwa główne obszary: sprzęt biały i sprzęt czarny. Ta druga grupa to właśnie interesujące nas odpady IT. Jednym z głównych czynników różnicujących te dwie grupy sprzętu ZSEiE jest to, że sprzęt czarny zawiera elementy mogące być nośnikami danych wrażliwych. Dodatkowo sprzęt czarny zawiera znacznie więcej cennych substancji (głównie metali) w stosunku do wagi niż sprzęt biały (np. pralki, lodówki). 8

9 SAFEDROP - norweski systemem zbiórki odpadów elektronicznych W przypadku sprzętu czarnego ważne jest zabezpieczenie danych wrażliwych przed niepowołanym dostępem. Kwestia ta jest uregulowana w obowiązujących w Norwegii przepisach prawa, zgodnie z którymi: Dystrybutor zapewniają, że odbierany ZSEE jest oddzielony od innych odpadów i przechowywany w odpowiednim miejscu. Warunki przechowywania powinny być estetyczne i nie mogą stwarzać ryzyka zanieczyszczenia lub szkody dla ludzi lub zwierząt. Sposób odbioru nie może ograniczać możliwości przygotowania do ponownego wykorzystania, recyklingu i sortowania komponentów ZSEE. 9

10 SAFEDROP - norweski systemem zbiórki odpadów elektronicznych Dystrybutorzy podejmują środki w celu zapobiegania kradzieży ZSEE. W przypadku ZSEE, które mogą zawierać poufne dane powinna zostać opracowana oferta obejmująca przechowywanie w zamkniętym stacjonarnym pojemniku lub oferta równoważnego rozwiązania. Ze względu na ograniczenia dostępu osób trzecich do odpadów IT nie stosowane są rozwiązania związane z naprawą sprzętu. W przypadku systemu SAFEDROP ograniczony zostaje całkowicie dostęp do sprzętu, a ponownie wykorzystywane zostają dopiero surowce wtórne pozyskane po rozdrobnieniu zużytego sprzętu IT. 10

11 SAFEDROP - norweski systemem zbiórki odpadów elektronicznych W przypadku białego sprzętu podejmowane są próby wdrażania systemów naprawy i ponownego wprowadzania na rynek. Zgodnie z uzyskanymi informacjami działania te napotykają na opór ze strony producentów sprzętu. Mimo tego oporu w Norwegii funkcjonuje na niewielką skalę taki system naprawy i redystrybucji sprzętu białego. W zakładzie, który prowadzi działalność w tym zakresie znaczną część zatrudnionych pracowników zajmujących się naprawą sprzętu stanowią pracownicy z Polski (ok. kilkunastu osób). 11

12 SAFEDROP - norweski systemem zbiórki odpadów elektronicznych W przypadku sprzętu czarnego stosowane w systemie SAFEDROP rozwiązania mają zagwarantować, że do przekazanego sprzętu nikt nieupoważniony nie będzie miał dostępu. Zapewnić to mają m.in. certyfikowane (certyfikaty ISO). Na podstawowe etapy systemu SAFEDROP składają się: - etap zbiórki sprzęt IT jest dostarczany przez mieszkańców do stacjonarnych pojemników SAFEDROP, pojemniki są zabezpieczone przed dostępem osób obcych, zapewnia to masywna konstrukcja oraz specjalny zamek zabezpieczający dostęp do pojemnika (kluczem otwierającym dysponują jedynie upoważnione osoby. 12

13 SAFEDROP - norweski systemem zbiórki odpadów elektronicznych Zabezpieczenia pozwalają stwierdzić nieupoważniony dostęp. Pojemnik SAFEDROP posiada wąską szczelinę, wystarczająco szeroką aby wsunąć laptopa, a także telefony komórkowe, tablety, karty pamięci i dyski twarde, w przypadku wyrzucania większego komputera, należy najpierw wyjąć dysk twardy, umieścić go w pojemniku SAFEDROP, a resztę umieścić w otwartych klatkach na zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny; - etap przewozu pojemników SAFEDROP zamknięte pojemniki wymieniane są na nowe, puste i odbierane w kontenerach pozwalających na przewóz 5 ton sprzętu; 13

14 SAFEDROP - norweski systemem zbiórki odpadów elektronicznych - etap zagospodarowania odpadów IT pojemniki dostarczane są do jednego zakładu (jest to zakład firmy Revac AS, która jest jedną z największych firm w dziedzinie przetwarzania WEEE w Norwegii) zamknięte pojemniki dostarczane są na monitorowaną hale i dopiero tam, przy zabezpieczeniu nadzoru kamer przemysłowych następuje otwarcie pojemników przez upoważnione osoby, wydobyty z pojemników sprzęt przekazywany jest na linię demontażu, która również jest ściśle nadzorowana. 14

15 SAFEDROP - norweski systemem zbiórki odpadów elektronicznych W wyniku dalszych działań, które również są monitorowane następuje podział na frakcje materiałowe, mechaniczne rozdrobnienie poszczególnych frakcji gwarantuje trwałe zniszczenie danych wrażliwych, które znajdowały się na nośnikach informacji wchodzących w skład zużytego sprzętu IT. Obecnie są zawarte porozumienia z kilkunastoma gminami. Wśród tych gmin jest m.in. gmina Oslo co oznacza, że system obejmuję znaczną część rynku odpadów IT w Norwegii (udział ten jest szacowany na 20%). Pojemniki SAFEDROP umieszczone są zazwyczaj w punktach selektywnej zbiórki. 15

16 SAFEDROP - norweski systemem zbiórki odpadów elektronicznych Dotychczas wyprodukowane zostało 100 pojemników SAFEDROP, a rozmieszczone są w 35 lokalizacjach. Uzupełnieniem systemu adresowanego dla gospodarstw domowych jest system mini SAFEDROP-ów, które umieszczane są w punktach sprzedaży detalicznej wprowadzających na rynek produkty IT. Równolegle funkcjonuje system odbioru odpadów IT od podmiotów gospodarczych. Sposób współpracy, w tym przypadku określany jest w indywidualnie zawieranych umowach. Zgodnie z warunkami usługi świadczonej wg tych umów musi być również zagwarantowane bezpieczeństwo danych źródłowych. 16

17 SAFEDROP z Nes do Płońska Projekt "Polsko-norweska platforma współpracy dla poszanowania energii i klimatu" W ramach mikroprojektu w Płońsku został uruchomiony pierwszy punkt zbiórki odpadów elektronicznych. Specjalistyczny, szczelnie zamknięty pojemnik na odpady elektroniczne, wzorowany na norweskim systemie Safedrop, został ustawiony w Urzędzie Miejskim w Płońsku. Odwiedzający urząd mogą wrzucać tam zużyty sprzęt elektroniczny małego formatu, jak np. telefony komórkowe, tablety, karty pamięci, laptopy, pen-drive'y, nośniki cyfrowe CD, DVD itp. 17

18 SAFEDROP z Nes do Płońska Uzupełnieniem systemu zagospodarowania odpadów elektronicznych może być plazmowa technologia odzysku metali z elektronicznych obwodów drukowanych opracowana w Przemysłowym Instytutem Automatyki i Pomiarów (PIAP) w Warszawie. W PIAP powstało stanowisko do plazmowego przetwarzania odpadów elektronicznych obwodów ze zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego w celu odzysku z nich metali. Kluczowym elementem stanowiska jest reaktor plazmowy, w którym zastosowano trzy źródła plazmy w postaci plazmotronów rozmieszczone na jego obwodzie co

19 SAFEDROP z Nes do Płońska Opracowana technologia pozwala na proste i szybkie przetworzenie odpadów elektronicznych i odzysk z nich metali. Proces może być prowadzony w miejscu ich powstawania co jest właściwe dla środowiska i opłacalne dla stacji utylizacji ZSEE: bez rozdrabniania i segregacji, wytop o zredukowanej objętości i masie kierowany do rozdziału metali, odzysk surowców i unieszkodliwienie PCB zamiast eksportu, wielkość urządzeń pozwoli na doposażenie istniejących zakładów przetwarzania np. w kontenerze. 19

20 SAFEDROP z Nes do Płońska Zastosowanie tego rozwiązania w Płońsku byłoby możliwe pod warunkiem podjęcia współpracy w ramach Mazowieckiego Stowarzyszenia Gmin na Rzecz Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego. Łączna liczba mieszkańców gmin-członków Stowarzyszenia to 550 tys. Wykorzystanie doświadczeń Płońska i koordynacja działań we wszystkich gminach mogłaby doprowadzić do uzyskania znacznej części ilości PCB niezbędnej dla zapewnienia ekonomicznej efektywności wykorzystania plazmotronu. W okresie dojścia do tego poziomu konieczne byłoby pozyskanie środków zewnętrznych w celu dofinansowania systemu. 20

21 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ