Postawa ciała w płaszczyźnie strzałkowej dzieci w wieku 3, 4, 5 lat Body posture in sagittal plane in children aged 3, 4, 5 years

Transkrypt

1 Fizjoterapia 2008, 16, 2, ISSN DOI: /v Postawa ciała w płaszczyźnie strzałkowej dzieci w wieku 3, 4, 5 lat Zamiejscowy Wydział Kultury Fizycznej AWF w Poznaniu w Gorzowie Wielkopolskim Branch Faculty of Physical Culture, Academy of Physical Education in Poznań Streszczenie: Badaniami objęto 60. dzieci w wieku 3 lat, 199. w wieku 4 lat i 402. w wieku 5 lat z wybranych losowo przedszkoli regionu warmińsko-mazurskiego. Do pomiaru wykorzystano fotogrametryczną i fotometryczną ocenę postawy ciała w płaszczyźnie strzałkowej. Stwierdzono: 1. Postawa dziecka w wieku 3 lat charakteryzuje się znacznym odchyleniem tyłowia w tył. Jeśli tułów jest w zgięciu w przód, to w bardzo niewielkim stopniu. Zdecydowanie kąt, długość, wysokość i głębokość kifozy piersiowej są większe niż lordozy lędźwiowej. 2. Postawa dziecka w wieku 4 lat charakteryzuje się odchyleniem tułowia w tył. Jeśli tułów jest w zgięciu w przód, to w bardzo niewielkim stopniu, w przybliżeniu z równymi wartościami kątowymi i głębokościowymi kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej a różnymi długościowymi i wysokościowymi. Zdecydowanie długość i wysokość kifozy piersiowej jest większa niż lordozy lędźwiowej. 3. Postawa dziecka w wieku 5 lat charakteryzuje się odchyleniem tułowia w tył. Jeśli tułów jest zgięty w przód, to w bardzo niewielkim stopniu, nieco większym kątem lordozy lędźwiowej niż kifozy piersiowej, znacznie większą wysokością, długością i głębokością kifozy piersiowej niż lordozy lędźwiowej. Słowa kluczowe: postawa ciała, lordoza, kifoza, zakresy normatywne. Abstract: The research covered 60 children aged 3, 199 aged 4, 402 aged 5 years, from randomly selected kindergartens from the province of Warmia and Mazury. Examinations embraced Moire topography and photometric assessment of the posture of the body in the sagittal plain. Conclusions: 1. At the age of 3, body posture is characterized by the trunk considerably bent to the back and if the bend is to the front then to a very slight extent. 2. At the age of 4, body posture is characterized by the trunk bent to the back and if the bend is to the front then to a very slight extent, with approximately equal angle and depth values and different length and height values for chest kyphosis and loin lordosis. 3. At the age of 5, body posture is characterized by the trunk bent to the back and if the bend is to the front then to a very slight extent, with slightly greater angle of loin lordosis than of chest kyphosis, considerably greater height, length and depth of chest kyphosis than of loin lordosis. Key words: body posture, lordosis, kyphosis, normative ranges. Wprowadzenie W rozwoju osobniczym są okresy stabilizacji i chwiejności postawy ciała, okresy, kiedy zmiany są wyraźne, a wady postawy częstsze. Ponieważ wzrost poszczególnych części ciała jest nierówny, daje się zauważyć charakterystyczne dla pewnych okresów rozwojowych zmiany proporcji. Zmiany te odnoszą się zarówno do długości, jak i szerokości kończyn dolnych, tułowia. Zmienia się także kąt pochylenia miednicy i wartości kątowe krzywizn kręgosłupa. Postawa ciała [1] jest istotnym problemem medycznym z trzech powodów: diagnostyki stanu zdrowia, profilaktyki przeciążeń kręgosłupa i patologii klinicznej. Rozwój fizyczny dziecka jest procesem złożonym i uzależnionym od wielu czynników. Nie można jednoznacznie udokumentować dominującej roli jednego z nich. Sprawność kręgosłupa uwarunkowana jest wielkością krzywizn fizjologicznych. Ta odporność na wszelkiego rodzaju obciążenia jest proporcjonalna do kwadratu liczby krzywizn +1 [2, 3]. Świderska i Świderski [4] Introduction In ontogenesis development there are periods of stabilization and instability of body postures, the periods when the changes are distinct and the faulty postures are more frequent. Due to the fact that the growth of particular body parts is uneven, it is possible to observe the characteristic of some developmental periods the changes of proportions. The changes relate both to the lenghth as well as the width of bottom limbs and trunk. The angle of pelvic inclination also changes and the angular values of spine curvetures. Body posture [1] is signifi cant medical problem due to three reasons: diagnosis of health condition, prophylaxis of spine strain and clinical pathlogy. Physical develeopment of child is a complex process and depends on many factors. The commanding (dominating) role of any of them cannot be documented in the consistent way. Spine effi ciency is determined by the scale of physiological curvatures. The resistance to all kinds of strain is proportional to square of the number of curvatures +1 [2, 3]. Świderska and Świderski [4] term the competent 29

2 Postawa ciała w płaszczyźnie strzałkowej dzieci w wieku 3, 4, 5 lat Fizjoterapia 2008, 16, 2 określają kręgosłup wydolny jako ten, którego krzywizny fizjologiczne nie są zbyt małe ani zbyt głębokie. Ich spłycenie jak i pogłębienie interpretowane jest jako wada postawy. Czaklin i Abalmasowa [5] uważają, że zarówno zwiększenie jak i zmniejszenie ich wartości spowoduje zmiany w postawie ciała, a w skrajnych postaciach wpłynie na stany patologiczne. Krzywizny tworzą się doraźnie, po przyjęciu pozycji pionowej, w wyniku koordynacji napięcia antagonistycznych grup mięśniowych przeciwstawiających się sile grawitacji, wytrącającej ciało z równowagi. Posturogeneza jest stopniowym nabywaniem umiejętności przybrania i utrzymania dwunożnej wyprostowanej postawy ciała, a przednio-tylne wygięcia kręgosłupa są wyrazem indywidualnego dostosowania się organizmu człowieka do tej labilnej pozycji [6]. Z układem dźwigniowym kręgów łączy się wiele zespołów mięśniowych mających wpływ na stan funkcjonalny kręgosłupa. Zachowanie prawidłowej postawy ciała i orientacji przestrzennej zależy od sprzężenia zwrotnego, przetwarzania i sensorycznej interpretacji informacji pochodzących z trzech źródeł: receptorów czucia głębokiego wrażliwych na rozciąganie, napinanie, receptorów narządu równowagi zapewniających równowagę ciała z chwilą zmiany położenia środka ciężkości i receptorów wzrokowych reakcje, umożliwiające przyjęcie prawidłowej postawy po konfrontacji ze środowiskiem zewnętrznym [7]. Celem przeprowadzonych badań jest określenie wartości parametrów opisujących kifozę piersiową i lordozę lędźwiową w płaszczyźnie strzałkowej oraz wyznaczenie ich zakresów normatywnych w populacji 3-4 i 5-letnich dzieci obojga płci regionu warmińsko-mazurskiego. spine as the one whose physiological curvatures are not too small or too deep. Theirs shallowing and deepening is interpreted as the faulty postures. Czaklin and Abalmasowa [5] assume that the increase and decrease of their values will cause changes of body postures and in extreme forms will have infl uence pathological conditions. The curvatures form extemporaneously after striking the vertical (straight) position in result of coordination of antagonistic tension of muscle group opposing to force of gravity, unnerving the body balance. Postural development is progressive acquisition of skills of assumption and keeping two legged straight body posture, anteroposterior bend of spine are the expression of individual adjustment of the body to the labile position. [6]. There are muscles groups associated with lever system of vertebras which have infl uence on the functional state of spine. Maintaining the appropriate body posture and space orientation depends on feedback, conversion and sensory interpretation of information coming from three different saucers: proprioception sensory receptors sensitive to distention, stretching, receptors of balance organ ensuring body balance as the location of centre of gravity changes and visual receptors reactions enabling acquiring the proper posture to confrontate with external environment [7]. The aim of conducted researches is to determine the values of parameters describing the chest kyphosis and loin lordosis in the sagittal plain and specify theirs normative ranges in populations 3, 4 i 5 aged children of both sexes from the province of Warmia and Mazury. 30 Materiał i metoda badań Badaniami objęto 60. dzieci w wieku 3 lat, 199. w wieku 4 lat i 402. w wieku 5 lat, u których lekarz nie stwierdził znaczących błędów postawy ciała. Dzieci rekrutowały się z wybranych losowo przedszkoli regionu warmińsko-mazurskiego. Stanowisko pomiarowe składało się z: komputera z kartą, programem, monitorem i drukarką, urządzenia projekcyjno-odbiorczego z kamerą do pomiaru pleców i stóp. Uzyskanie przestrzennego obrazu możliwe jest dzięki wyświetleniu na plecach dziecka linii o ściśle określonych parametrach. Linie, padając na plecy, ulegają zniekształceniom zależnie od konfi guracji powierzchni. Dzięki zastosowaniu obiektywu obraz badanego może być odebrany przez specjalny układ optyczny z kamerą, a następnie przekazany na monitor komputera. Zniekształcenia obrazu linii, rejestrowane w pamięci komputera, algorytm numeryczny przetwarza na mapę warstwicową badanej powierzchni. Uzyskany obraz powierzchni pleców umożliwia wieloaspektową interpretację postawy ciała. Poza oceną symetrii tułowia istnieje możliwość określenia kąta rotacji kręgów, wielkości garbu żebrowego i pomiaru skrzywienia kręgosłupa, tzn. odległości odchylenia kręgu szczytowego od liniic 7 -S 1. Dokładność pomiaru i analiza rejestrowanych przestrzennych parametrów sprawia, że formułowane wnioski mogą różnić się od dotąd publikowanych. Krótki czas rejestrowania sylwetki badanego pozwala na uniknięcie zmęczenia mięśni posturalnych pojawiającego się podczas badań dokonywanych metodami somatoskopowymi. Najistotniejsza w tej metodzie jest jednoczesność pomiaru wszystkich rzeczywistych wartości przestrzennego usytuowania poszczególnych odcinków ciała. Pomiar metodą tradycyjną poszczególnych parametrów, często na różnych stanowiskach, w różnych porach dnia, Material and method The research covered 60 children aged 3, 199 aged 4 and 402 aged 5, in whom a doctor has not diagnosed the signifi cant faulty postures. The children were randomly selected from kindergartens from the province of Warmia and Mazury. The measurement unit includes the following items: computer with a card, software, monitor (screen) and a printer, projector with a camera used for measuring back and feet. Obtaining the spatial image is possible due to displaying on child s back the lines with exactly defi ned parameters. The lines refl ecting the back come under the deformation depending on confi guration of the surface. Thank to applying the lens, the image of examined can be perceived by special Visual system with camera and then transferred to the computer screen. The deformation of line image is saved in computer memory, processed by numerical algorithm on contour map of the surface. Achieved image of back surface enables multi aspects interpretation of body posture. Besides the assessment of body symmetry there is the possibility of determining the angle of vertebras rotations, the size of costal kyphosis and measurements of spine cyrtosis so called the distance between the of atlas vertebra and the line C 7 -S 1. The precision of the measurement and analysis of recorded spatial parameters makes that the concluded fi ndings may be different from the one that have been published so far. Short time of registration (recording) of examined silhouette allows to avoid the muscle-bound posture, which appears happens during the research conducted with use of somatoscopic methods. The most signifi cant issue considering that method is simultaneous measurement of all real values of spatial location of particular body sections. Measurement with a traditional method of particular parameters, often at

3 Physiotheraphy 2008, 16, 2 a czasami nawet kilka dni sprawia, że uzyskane wyniki mogą dotyczyć odmiennych postaw badanego i mogą być obarczone stosunkowo dużym błędem. Powszechnie znana zmienność postawy sugeruje bowiem, że pozycji swobodnych jest wiele, z czego wynikają zapewne znaczne niedokładności oceny różnych stosunków przestrzennych, które są pochodnymi pomiarów przeprowadzonych w odmiennych pozycjach. Analizując obiektywizm i rzetelność badania, należy zwrócić uwagę na błędy pomiarów wynikające z konstrukcji narzędzia badawczego, specyfi ki ciała ludzkiego i postawy habitualnej, będącej przedmiotem badania. W każdej metodzie pomiarowej występuje zbiór przyczyn, których skutki przejawiają się niepewnościami przypisanymi procedurze, a ich wpływ na końcową niedokładność pomiaru jest zróżnicowany i zależny od wielu, trudnych do oszacowania, zależności. Podczas badań zachowano ogólnie przyjęte metody postępowania badawczego. Dla zminimalizowania ryzyka popełniania błędów przestrzegano opracowanej procedury badania: 1. Postawa habitualna badanego (postawa swobodna, niewymuszona, ze stopami lekko rozstawionymi, stawami kolanowymi i biodrowymi w wyproście, ramionami zwisającymi wzdłuż tułowia i wzrokiem skierowanym prosto przed siebie) tyłem do kamery w odpowiedniej od niej odległości z zachowaniem wszystkich wymienionych wyżej zasad. Rejestracja do analizy zdjęcia ze środkowej fazy swobodnego wydechu. 2. Oznaczenie na skórze pleców badanego punktów: szczytu wyrostka kolczystego ostatniego kręgu szyjnego (C 7 ), wyrostka kolczystego będącego szczytem kifozy piersiowej (KP), lordozy lędźwiowej (LL), miejsce przejścia kifozy piersiowej w lordozę lędźwiową (PL), dolnych kątów łopatek (Łl i Łp), kolców biodrowych tylnych górnych (Ml i Mp). 3. Po wpisaniu niezbędnych danych o badanym (imię i nazwisko, rok urodzenia, masa i wysokość ciała, uwag: o stanie kolan i pięt, klatki piersiowej, przebytych urazach, zabiegach chirurgicznych, chorobach narządu ruchu, chodzie itd.) następuje rejestracja w pamięci komputera cyfrowego obrazu pleców. 4. Opracowanie zarejestrowanych obrazów odbywa się bez udziału badanego. 5. Po zapisaniu w pamięci komputera charakterystyki matematycznej zdjęć następuje druk 29. parametrów opisujących przestrzennie zespół miednicy-kręgosłupa. Metodyka badań obejmowała pomiar parametrów opisujących kifozę piersiową i lordozę lędźwiową. Do oceny ich wartości wykorzystano stanowisko do komputerowej oceny postawy ciała morę projekcyjną Posturometr M, produkcji CQ Elektronik System, Artur Świerc. Metodyka i technika badania była zgodna z przyjętymi zasadami [8]. Otrzymane wyniki w postaci przestrzennego, grafi cznego obrazu pozwoliły liczbowo opisać parametry: alfa: kąt nachylenia odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa; beta: kąt nachylenia odcinka piersiowo-lędźwiowego kręgosłupa; gamma: kąt nachylenia odcinka piersiowego górnego kręgosłupa, KPT+: kąt wyprostu tułowia, KPT-: kąt zgięcia tułowia, DKP: długość kifozy piersiowej, KKP: kąt kifozy piersiowej, RKP: wysokość kifozy piersiowej, GKP+: głębokość kifozy piersiowej, DLL: długość lordozy lędźwiowej, KLL: kąt lordozy lędźwiowej, RLL: wysokość lordozy lędźwiowej i GLL-: głębokość lordozy lędźwiowej (ryc. 1, 2). Analiza statystyczna obejmowała: wartość średnią, -+ wartość średnią, odchylenie, współczynnik zmienności, -+ odchylenie. Rozkład zmiennych jest normalny. different units, in different time of the day and sometimes even during the period of few days makes that obtained results may be biased with relatively major error. Commonly well known changeability of posture suggest then there are many free positions which result in signifi cant inaccuracy of assessment of various spatial ratios which are the coeffi cient of measurements taken in unlike positions. Analyzing the objectivity and reliability of examination, the attention should be drawn to terror of measurement resulting from construction of measuring device, the specifi city of the human body and habitual posture which is the subject of the research. In each measurement method there are some reasons whose results manifest the uncertainties regarding the procedure and their infl uence on fi nal inaccuracy of measurement is diversifi ed and depends on many diffi cult to estimate dependances. During researches the general methods of research procedures were followed. In order to minimize the risk of making mistakes the elaborated research procedure was obeyed: 1. Habitual posture of examined person (free posture, relaxed, unconstrained with feet a bit spread, stifl e and hip joint in extension, the pendulous arms along the trunk and the sight directed straight ahead) back to the camera in proper distance with following all rules mentioned above. The registration for analysis the image of middle phase of free fl ow expiration. 2. Marking on skin of back of examined person the points: apex of acantha of last cervical vertebra (C 7 ), acantha which is the apex of chest kyphosis (KP), loin lordosis (LL), the place of transformation of chest kyphosis to loin lordosis (PL), bottom angles of shoulder blades (Łl and Łp),( Łl left shoulder blade, Łp right shoulder blade) posterior superior iliac spine (Ml and Mp). 3. After entering the essential data about examined person (name and surname, age, weight and height, comments on: condition of knees and heels, chest, past injuries, chirurgical operations, motor organs diseases, gait etc.), the registration of digital back image is proceeded in the computer. 4. Elaboration of registered images happens without participation of the examined person. 5. After saving in computer memory the mathematical characteristic of images, print of 29 parameters ensues, describing of pelvic-spine complex in sigittal way. Methodology of researches covered the measurement of parameters describing the chest kyphosis and loin lordosis. To assess their values the unit for computer assessment of body posture was applied, projection moire. Posturometr M, produeced by CQ Elektronik System, Artur Świerc. Methodology and technique of research was consistent with agreed principles [8]. Obtained results as sigittal, graphic image let describe the parameters in numerical way.: Alpha: lumbosacral angle, Beta: thoracolumbar angle Gamma: upper thoracic spine segment KPT+: body extension angle, KPT-: body bending angle, DKP: the length of chest kyphosis KKP: chest kyphosis angle, RKP: height of chest kyphosis GKP+: depth of chest kyphosis, DLL: length of loin lordosis, KLL: loin lordosis angle, RLL: height of loin lordosis and GLL-: depth of loin lordosis (Fig. 1, 2). Statistical analysis included: mean value, -+ mean value, standard, variation coeffi cient, -+ standard. There is normal distribution of variables. 31

4 Postawa ciała w płaszczyźnie strzałkowej dzieci w wieku 3, 4, 5 lat Fizjoterapia 2008, 16, 2 Ryc. 1. Parametry kątowe opisujące krzywizny kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej Fig. 1. Angular parameters describing the spine curvatures in saggital plane Ryc. 2. Parametry liniowe opisujące krzywizny kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej Fig. 2. Linear parametres describing the spine curvatures in saggital plane 32 Wyniki Przeprowadzone badania postawy ciała pozwoliły określić średnie wartości parametrów opisujących kifozę piersiową i lordozę lędźwiową kręgosłupa (tab. 1-3). Dla 3-letnich dzieci Kąt nachylenia odcinka lędźwiowo-krzyżowego: 5,0 stopnia, kąt nachylenia odcinka piersiowo-lędźwiowego: 9,0 stopnia, kąt nachylenia odcinka piersiowego górnego kręgosłupa: 13,0 stopnia, kąt wyprostu tułowia: 5,46 stopnia, kąt zgięcia tułowia: 0,6 stopnia, długość kifozy piersiowej: 267,6 mm, kąt kifozy piersiowej: 158,0 stopnia, wysokość kifozy piersiowej: 184,3 mm, głębokość kifozy piersiowej: 16,0 mm, długość lordozy lędźwiowej: 214,6 mm, kąt lordozy lędźwiowej: 166,0 stopnia, wysokość lordozy lędźwiowej: 118,0 mm i głębokość lordozy lędźwiowej: 12,0 mm. Największe zróżnicowanie w uzyskanych pomiarach występuje w: kącie zgięcia i wyprostu tułowia; współczynnik zmienności wynosi odpowiednio: 398,82 i 85,71, kącie nachylenia odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa: 58,2 i głębokości kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej: 45,32, 43,78. Najmniejszy w kącie kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej, odpowiednio: 3,71 i 7,83. Dla 4-letnich dzieci Kąt nachylenia odcinka lędźwiowo-krzyżowego: 8,11 sto pnia, kąt nachylenia odcinka piersiowo-lędźwiowego: 13,04 sto pnia, kąt nachylenia odcinka piersiowego górne- Results Conducted researches of body postures let determine the average values of parameters describing the chest kyphosis and loin lordosis of the spine, Table 1-3. For children aged 3 Lumbosacral angle: 5.0 degree, thoracolumbar angle: 9.0 degree, upper thoracic spine segment: 13.0 degree, body extension angle: 5.46 degree, body bending angle: 0.6 degree, the length of chest kyphosis: mm, chest kyphosis angle: degree, height of chest kyphosis: mm, depth of chest kyphosis: 16.0 mm, length of loin lordosis: mm, loin lordosis angle, degree, height of loin lordosis: mm and depth of loin lordosis, 12.0 mm. The biggest variation of obtained results occurs at: body bending and extension angle: variation coeffi cient is respectively: and 85.71, lumbosacral angle: 58.2 and depth of chest kyphosis and loin lordosis: 45.32, The smallest angle of chest kyphosis and loin lordosis, respectively: 3.71 and For children aged 4. Lumbosacral angle: 8.11 degree, thoracolumbar angle: degree, upper thoracic spine segment angle: degree, body extension angle: 4.18 degree, body bending angle: 0.18 degree, the length of chest kyphosis: mm, chest kyphosis angle: degree, height of chest kyphosis: mm, depth of chest kyphosis: mm,

5 Physiotheraphy 2008, 16, 2 Tabela 1. Parametry opisujące postawę ciała w płaszczyźnie strzałkowej dzieci obojga płci w wieku 3 lat Wartości średnie, -+ wartość średnia, odchylenie, współczynnik zmienności, -+ odchylenie, (n) 60 Table 1. Parameters describing body posture in siggital plane of children of both sexes at the age of 3 Mean value, -+ mean value, standard, variation coeffi cient, -+ standard, (n) 60 Lp. No parametru Parameter Wartość średnia Mean value (r) -+ r Odchylenie Standard Współczynnik zmienności Variation coeffi cient r odchylenie r standard r + odchylenie r + standard 1. Alfa 6,5 1,11 4,83 58,2 2,11 13,61 2. Beta 12,58 0,91 4,1 30,1 9,26 18,11 3. Gamma 12,54 0,99 4,2 39,89 7,14 15,04 4. KPT+ 5,46 0,82 3,39 85,71 0,77 7,11 5. KPT- 0,6 0,19 0,68 398,82 0,0 1,01 6. DKP 267,6 8,45 39,51 13,9 227,67 313,21 7. KKP 154,51 1,35 5,61 3,71 154,5 161,4 8. RKP 175,6 6,31 28,89 16,71 146,71 207,08 9. GKP+ 21,47 2,21 9,69 45,32 12,98 31, DLL 214,6 8,9 38,54 15,68 190,45 263, KLL 156,0 1,99 9,16 7,83 148,16 169, RLL 127,23 5,03 21,98 15,99 109,19 156, GLL- 16,18 2,21 9,12 43,78 12,11 20,01 Źródło: badania własne Source: own research Legenda/Legend: Alfa: kąt nachylenia odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa (stopnie)/lumbosacral angle (degree) Beta: kąt nachylenia odcinka piersiowo-lędźwiowego kręgosłupa (stopnie)/thoracolumbar angle ( degree) Gamma: kąt nachylenia odcinka piersiowego górnego kręgosłupa (stopnie)/upper thoracic spine segment angle (degree) KPT+: kąt wyprostu tułowia (stopnie)/body extension angle (degree) KPT-: kąt zgięcia tułowia (stopnie)/body bending angle (degree) DKP: długość kifozy piersiowej (mm)/length of chest kyphosis (mm) KKP: kąt kifozy piersiowej (stopnie)/chest kyphosis angle (degree) RKP: wysokość kifozy piersiowej(mm)/height of chest kyphosis (mm) GKP+: głębokość kifozy piersiowej (mm)/depth of chest kyphosis (mm) DLL: długość lordozy lędźwiowej (mm)/length of loin lordosis (mm) KLL: kąt lordozy lędźwiowej (stopnie)/loin lordosis angle (degree) RLL: wysokość lordozy lędźwiowej (mm)/height of loin lordosis (mm) GLL-: głębokość lordozy lędźwiowej (mm)/depth of loin lordosis (mm) go kręgosłupa: 10,45 stopnia, kąt wyprostu tułowia: 4,18 stopnia, kąt zgięcia tułowia: 0,18 stopnia, długość kifozy piersiowej: 267,03 mm, kąt kifozy piersiowej: 156,57 stopnia, wysokość kifozy piersiowej: 177,18 mm, głębokość kifozy piersiowej: 22,86 mm, długość lordozy lędźwiowej: 231,04 mm, kąt lordozy lędźwiowej, 158,75 stopnia, wysokość lordozy lędźwiowej: 133,78 mm i głębokość lordozy lędźwiowej, 21,59 mm. Największe zróżnicowanie w uzyskanych pomiarach występuje w: kącie zgięcia i wyprostu tułowia; współczynnik zmienności wynosi odpowiednio: 406,93 i 81,65, kącie nachylenia odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa: 53,3, kącie nachylenia odcinka piersiowego górnego: 42,17 i głębokości kifozy piersiowej: 42,2. Najmniejszy w kącie kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej, odpowiednio: 3,68 i 5,73. Dla 5-letnich dzieci Kąt nachylenia odcinka lędźwiowo-krzyżowego: 7,64 stopnia, kąt nachylenia odcinka piersiowo-lędźwiowego: 12,96 stopnia, kąt nachylenia odcinka piersiowego górnego kręgosłupa: 10,94 stopnia, kąt wyprostu tułowia: 4,6 stopnia, kąt zgięcia tułowia: 0,18 stopnia, długość kifozy length of loin lordosis: mm, loin lordosis angle, degree, height of loin lordosis: mm and depth of loin lordosis, mm. The biggest variation of obtained results occurs at: body bending and extension angle: variation coeffi cient is respectively: and 81.65, lumbosacral angle: 53.3, upper thoracic spine segment angle and depth of chest kyphosis The smallest angle of chest kyphosis and loin lordosis, respectively: 3.68 and For children aged 5. Lumbosacral angle: 7.64 degree, thoracolumbar angle: degree, upper thoracic spine segment angle: degree, body extension angle: 4.6 degree, body bending angle: 0.18 degree, the length of chest kyphosis: mm, chest kyphosis angle: degree, height of chest kyphosis: mm, depth of chest kyphosis: mm, length of loin lordosis: mm, loin lordosis angle, degree, height of loin lordosis: mm and depth of loin lordosis, mm. The biggest variation of obtained results occurs at : body bending and extension angle: variation coeffi cient is re- 33

6 Postawa ciała w płaszczyźnie strzałkowej dzieci w wieku 3, 4, 5 lat Fizjoterapia 2008, 16, 2 Tabela 2. Parametry opisujące postawę ciała w płaszczyźnie strzałkowej dzieci obojga płci w wieku 4 lat Wartości średnie, -+ wartość średnia, odchylenie, współczynnik zmienności, -+ odchylenie, (n) 199 Table 2. Parameters describing body posture in siggital plane of children of both sexes at the age of 4 Mean value, -+ mean value, standard, variation coeffi cient, -+ standard, (n) 199 Lp. No parametru Parameter Wartość średnia Mean value (r) -+ r Odchylenie Standard Współczynnik zmienności Variation coeffi cient r odchylenie r standard r + odchylenie r + standard 1. Alfa 6,5 1,05 4,82 53,3 3,94 13,59 2. Beta 13,04 0,88 4,03 30,96 9,0 17,08 3. Gamma 10,45 0,96 4,4 42,17 6,04 14,86 4. KPT+ 4,18 0,74 3,41 81,65 0,76 7,6 5. KPT- 0,18 0,16 0,7 406,93 0,0 0,94 6. DKP 267,03 8,39 38,45 14,4 228,57 305,49 7. KKP 156,57 1,25 5,76 3,68 150,81 162,34 8. RKP 177,18 6,1 28,37 16,01 148,8 205,55 9. GKP+ 22,86 2,1 9,64 42,2 13,21 32, DLL 231,04 8,4 38,47 16,65 192,57 269, KLL 158,75 1,98 9,09 5,73 149,66 167, RLL 133,78 4,94 22,65 16,93 111,13 156, GLL- 21,59 1,96 9,0 41,72 12,58 30,59 Źródło: badania własne Source: own research Legenda: patrz tab. 1 Legenda: see above tab. 1 Tabela 3. Parametry opisujące postawę ciała w płaszczyźnie strzałkowej dzieci obojga płci w wieku 5 lat Wartości średnie, -+ wartość średnia, odchylenie, współczynnik zmienności, -+ odchylenie, (n) 402 Table 3. Parameters describing body posture in siggital plane of children of both sexes at the age of 5 Mean value, -+ mean value, standard, variation coeffi cient, -+ standard, (n) 402 Lp. No parametru Parameter Wartość średnia Mean value (r) -+ r Odchylenie Standard Współczynnik zmienności Variation coeffi cient r odchylenie r standard r + odchylenie r + standard 1. Alfa 7,64 0,82 4,82 63,09 2,82 12,47 2. Beta 12,96 0,65 3,83 29,58 9,12 16,79 3. Gamma 10,94 0,62 3,63 33,21 7,31 14,58 4. KPT+ 4,6 0,55 3,22 69,9 1,38 7,83 5. KPT- 0,18 0,12 0,72 388,24 0,0 0,91 6. DKP 280,14 6,96 40,63 14,5 239,5 320,77 7. KKP 156,24 0,94 5,5 3,52 150,74 161,75 8. RKP 186,19 4,56 26,63 14,31 159,55 212,82 9. GKP+ 24,87 1,61 9,42 37,88 15,45 34, DLL 242,57 5,85 34,13 14,07 208,43 276, KLL 160,86 1,18 6,93 4,31 153,92 167, RLL 136,38 3,37 19,68 14,43 116,69 156, GLL- 22,21 1,6 9,37 42,18 12,84 31,55 Źródło: badania własne Source: own research 34 Legenda: patrz tab.1 Legend: see above tab.1

7 Physiotheraphy 2008, 16, 2 piersiowej: 280,14 mm, kąt kifozy piersiowej: 156,24 stopnia, wysokość kifozy piersiowej: 186,19 mm, głębokość kifozy piersiowej: 24,87 mm, długość lordozy lędźwiowej: 242,57 mm, kąt lordozy lędźwiowej: 160,86 stopnia, wysokość lordozy lędźwiowej: 136,38 mm i głębokość lordozy lędźwiowej: 22,21 mm. Największe zróżnicowanie w uzyskanych pomiarach występuje w: kącie zgięcia i wyprostu tułowia: współczynnik zmienności wynosi odpowiednio: 388,24 i 69,9, kącie nachylenia odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa: 63,09, głębokości lordozy lędźwiowej: 42,18. Najmniejszy w kącie kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej, odpowiednio: 3,52 i 4,31. spectively: and 69.9, lumbosacral angle: and depth of loin lordosis The smallest angle of chest kyphosis and loin lordosis, respectively: 3.52 and Wnioski 1. Postawa dziecka w wieku 3. lat charakteryzuje się znacznym odchyleniem tułowia w tył. Jeśli tułów jest w zgięciu w przód, to w bardzo niewielkim stopniu. Zdecydowanie kąt, długość, wysokość i głębokość kifozy piersiowej są większe niż lordozy lędźwiowej (zakresy normatywne parametrów opisujących kifozę piersiową i lordozę lędźwiową zostały przedstawione na ryc. 3). Conclusions 1. Posture of the child aged 3 is characterized with trunk significantly bent to the back. In it is in bend to the front then to a very slight extent. Definitely the angle, length height and depth of chest kyphosis are greater than of loin lordosis (the normative ranges of parameters describing the chest kyphosis and loin lordosis are presented in Fig.3). 2. Posture of the child aged 4 lat is characterized by the trunk bent to the back and if the bend is to the front Gamma: 7,14-15,048 stopnia/degree DKP: 227,67-313,21 mm KKP: 154,5-161,4 stopnia/degree RKP: 146,71-207,08 mm GKP+: 12,98-31,29 mm Gamma: 6,04-14,86 stopnia/degree DKP: 228,57-305,49 mm KKP: 150,81-162,34 stopnia/degree RKP: 148,8-205,55 mm GKP+: 13,21-32,51 mm Beta: 9,26-18,11 stopnia/degree Beta: 9,0-18,11 stopnia/degree DLL: 190,45-263,71 mm KLL: 148,16-169,23 stopnia/degree RLL: 109,19-156,54 mm GLL-: 12,11-20,01 mm DLL: 192,57-269,52 mm KLL: 149,66-167,85 stopnia/degree RLL: 111,13-156,43 mm GLL-: 12,58-30,59 mm Alfa: 2,11-13,61 stopnia/degree Alfa: 3,94-13,59 stopnia/degree Ryc. 3. Zakresy normatywne parametrów opisujących kifozę piersiową i lordozę lędźwiową dla dzieci w wieku 3 lat Fig. 3. The normative ranges of parameters describing the chest kyphosis and loin lordosis in children at the age of 3 Ryc. 4. Zakresy normatywne parametrów opisujących kifozę piersiową i lordozę lędźwiową dla dzieci w wieku 4 lat Fig. 4. Normative ranges of parameters describing the chest kyphosis and loin lordosis for children aged 4 35

8 Postawa ciała w płaszczyźnie strzałkowej dzieci w wieku 3, 4, 5 lat Fizjoterapia 2008, 16, 2 2. Postawa dziecka w wieku 4. lat charakteryzuje się odchyleniem tułowia w tył. Jeśli tułów jest w zgięciu w przód, to w bardzo niewielkim stopniu, w przybliżeniu z równymi wartościami kątowymi i głębokościowymi kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej a różnymi długościowymi i wysokościowymi. Zdecydowanie długość i wysokość kifozy piersiowej jest większa niż lordozy lędźwiowej (zakresy normatywne parametrów opisujących kifozę piersiową i lordozę lędźwiową zostały przedstawione na ryc. 4). 3. Postawa dziecka w wieku 5. lat charakteryzuje się odchyleniem tułowia w tył. Jeśli tułów jest zgięty w przód to w bardzo niewielkim stopniu. Kąt lordozy lędźwiowej jest nieco większy niż kifozy piersiowej. Wysokość, długość i głębokość kifozy piersiowej jest znacznie większa niż lordozy lędźwiowej (zakresy normatywne parametrów opisujących kifozę piersiową i lordozę lędźwiową zostały przedstawione na ryc. 5). then to a very slight extent, with approximately equal angle and depth values and different length and height values for chest kyphosis and loin lordosis. Defi nitely the length and height of chest kyphosis is greater than of loin lordosis (the normative ranges of parameters describing the chest kyphosis and loin lordosis are presented in Fig. 4). 3. Posture of the child aged 5 is characterized by the trunk bent to the back and if the bend is to the front then to a very slight extent, with slightly greater angle of loin lordosis than of chest kyphosis, considerably greater height, length and depth of chest kyphosis than of loin lordosis (the normative ranges of parameters describing the chest kyphosis and loin lordosis are presented in Fig. 5). Gamma: 7,31-14,58 stopnia/degree DKP: 239,5-320,77 mm KKP: 150,74-161,75 stopnia/degree RKP: 159,55-212,82 mm GKP+: 15,45-34,25 mm Beta: 9,12-16,79 stopnia/degree DLL: 208,43-276,71 mm KLL: 153,92-167,79 stopnia/degree RLL: 116,69-156,06 mm GLL-: 12,84-31,55 mm Alfa: 2,82-12,47 stopnia/degree Ryc. 5. Zakresy normatywne parametrów opisujących kifozę piersiową i lordozę lędźwiową dla dzieci w wieku 5 lat Fig. 5. Normative ranges of parameters describing the chest kyphosis and loin lordosis for children aged 5 Piśmiennictwo References 36 [1] Świderski G. Postawa ciała i metody jej oceny. Konferencja okrągłego stołu o postawie ciała człowieka. AWF, Katowice 1992, 288. [2] Charriere L., Roy J. Kinesitherapie des s anteroposterieures du rachis. Paris, Mas son [3] Tylman D. Patomechanika bocznych skrzywień kręgosłupa. PZWL, Warszawa [4] Świderski G., Świderska K. Kliniczne uwarunkowania wydolności kręgosłupa a postawa ciała, [w:] J. Ślężyński (red.) Postawa ciała człowieka i metody jej oceny. AWF, Katowice 1992,

9 Physiotheraphy 2008, 16, 2 [5] Czaklin W. F., Abalmasowa A. A. Skoliozy i kifozy. Medic, Moskwa [6] Zeyland-Malawka E. Wybrane morfologiczne i funkcjonalne parametry ciała człowieka jako modyfi katory przednio-tylnych krzywizn kręgosłupa. Medycyna Sportowa, 2004, 6, 159, [7] Kutzner-Kozińska M. Korekcja wad postawy, wyd. 2. WSiP, Warszawa [8] Mrozkowiak M. Uwarunkowania wybranych parametrów postawy ciała dzieci i młodzieży oraz ich zmienność w świetle mory projekcyjnej. Zamiejscowy Wydział Kultury Fizycznej AWF Poznań w Gorzowie Wlkp, 2007, Adres do korespondencji: Address for correspondence: Zamiejscowy Wydział Kultury Fizycznej AWF Poznań ul. Estkowskiego Gorzów Wlkp Wpłynęło/Submitted: V 2008 Zatwierdzono/Accepted: VI