ScienceDirect. journal homepage:

Transkrypt

1 polski przeglą d otorynolaryngologiczny 2 (2013) Dostępne online ScienceDirect journal homepage: Sprawozdanie/Meeting Report Sprawozdanie z Konferencji Naukowo-Szkoleniowej,,Chirurgia endoskopowa FESS złoty standard w leczeniu przewlekłego zapalenia zatok przynosowych, Wrocław Report of the Scientific and Training Conference Endoscopic Surgery FESS the gold standard in the treatment of chronic rhinosinusitis, Wrocław [(Ryc._1)TD$FIG] Tematyka chirurgii endoskopowej zatok przynosowych jest w ostatnim czasie dynamicznie rozwijającym się zagadnieniem w ramach chirurgii w otorynolaryngologii. Wynika to z postępów w zakresie technik chirurgicznych, rozwoju wskazań do zabiegu oraz zaawansowanej technologii narzędzi wspomagających chirurga. Jednocześnie, wraz z rozwojem tej metody leczenia pojawiają się również trudne przypadki, pytania i wątpliwości. Stąd potrzeba zorganizowania konferencji skupionej wyłącznie na zagadnieniu chirurgii endoskopowej FESS. Konferencja Naukowo-Szkoleniowa FESS została zorganizowana w hotelu Haston we Wrocławiu w dn. 4 5 października 2013 r. przez firmę Medicus przy współpracy Dolnośląskiego Centrum Laryngologii pod patronatem Dolnośląskiego Oddziału PTORL. Głównym sponsorem konferencji była firma Berlin-Chemie. Konferencja rozpoczęła się od powitania prelegentów i uczestników przez pana dr n. med. Macieja Mazura, lekarza otolaryngologa i jednocześnie prezesa firmy Medicus, organizatora konferencji (Ryc. 1). Podkreślono, że jest to już druga edycja konferencji oraz że zgromadzono rekordową liczbę uczestników z całej Polski w liczbie 160 osób. Część merytoryczną konferencji rozpoczął pan prof. Oliver Kaschke, chirurg i ordynator Oddziału Klinicznego Otolaryngologii ze Szpitala Św. Gertrudy w Berlinie, wykładem o anatomii chirurgicznej zatok przynosowych. Podczas swojego wystąpienia prof. O. Kaschke szczegółowo i w bogato ilustrowanej prezentacji przedstawił zagadnienia anatomiczne związane z chirurgią zatok przynosowych FESS (Ryc. 2). Ryc. 1 Powitanie prelegentów i uczestników przez pana dr n. med. Macieja Mazura Fig. 1 Welcome to the speakers and participants for dr Maciej Mazur Kolejnym etapem była prezentacja pana prof. Olafa Michela, chirurga i ordynatora Oddziału Klinicznego Otolaryngologii Szpitala Uniwersyteckiego w Brukseli, na temat wskazań do operacji FESS ze szczególnym uwzględnieniem obrazów radiologicznych. Prof. Olaf Michel w detalach przedstawił zagadnienia związane z analizą obrazów radiologicznych pod kątem kwalifikacji do zabiegu endoskopowej operacji zatok przynosowych (Ryc. 3).

2 246 [(Ryc._2)TD$FIG] [(Ryc._4)TD$FIG] Ryc. 2 Prof. Oliver Kaschke przedstawił wykład o anatomii chirurgicznej zatok przynosowych Fig. 2 Prof. Oliver Kaschke gave a lecture on surgical anatomy of the paranasal sinuses W następnym wystąpieniu pan dr n. med. Krzysztof Dalke, chirurg i ordynator Oddziału Otolaryngologii Regionalnego Szpitala Specjalistycznego w Grudziądzu przedstawił etapy i najważniejsze elementy związane z chirurgią endoskopową zatoki czołowej i klinowej (Ryc. 4). Punktem kulminacyjnym tego dnia były zabiegi chirurgiczne na żywo, transmitowane w technologii HD z sali operacyjnej w Dolnośląskim Centrum Laryngologii (Ryc. 5). Operacje były komentowane przez moderatora dr. n. med. Józefa Mierzwińskiego, ordynatora Oddziału Otolaryngologii Wojewódzkiego Szpitala Dziecięcego w Bydgoszczy. Każdy zabieg rozpoczynał się od analizy przypadku, który był poddawany zabiegowi endoskopowej chirurgicznej operacji zatok. Wszystkie zabiegi FESS zostały wykonane z zastosowaniem nawigacji śródoperacyjnej i u każdego z pacjentów zastosowano całkowicie biodegradowalne opatrunki donosowe Nasopore, które samoczynnie usuwane są z nosa w rezultacie wchłaniania [(Ryc._3)TD$FIG] Ryc. 4 Dr n. med. Krzysztof Dalke przedstawił etapy i najważniejsze elementy związane z chirurgią endoskopową zatoki czołowej i klinowej Fig. 4 Dr n. med. Krzysztof Dalke presented the stages and key elements associated with endoscopic frontal sinus surgery płynów. Zmniejsza to znacznie traumę pooperacyjną związaną z usuwaniem opatrunku z nosa po operacji. Podczas zabiegów operatorom towarzyszyła pani dr n. med. Aleksandra Sztuka-Banel z Dolnośląskiego Centrum Laryngologii, która jednocześnie przygotowała opisy pacjentów wyznaczonych do zabiegów chirurgicznych. Pierwszy zabieg został wykonany przez prof. Olivera Kaschke na 28-letnim pacjencie, który zgłosił się do laryngologa z powodu pogorszenia drożności nosa, nasilającego się nocą oraz ściekania obfitej śluzowej wydzieliny po tylnej ścianie gardła i kataru,,przedniego dominującego w ciągu dnia. 10 lat temu u pacjenta wykonano polipektomię nosa, a w okresie pooperacyjnym przyjmował on sterydy donosowe. Zdiagnozowana została u pacjenta również alergia na pyłki drzew, traw, sierść zwierząt, roztocza kurzu, pierze i grzyby. Pacjent przebył 5-letni cykl odczulania z dobrym efektem, bez objawów astmy. W lipcu 2013 roku wykonano [(Ryc._5)TD$FIG] Ryc. 3 Prof. Olaf Michel przedstawił wykład na temat wskazań do operacji FESS ze szczególnym uwzględnieniem obrazów radiologicznych Fig. 3 Prof. Olaf Michel gave a lecture on indications for FESS operations with particular emphasis on radiological images Ryc. 5 Zabiegi na żywo transmitowane w technologii HD z sali operacyjnej w Dolnośląskim Centrum Laryngologii Fig. 5 Treatments broadcast live in HD from the operating theater in the Lower Silesian Centre of Laryngology

3 [(Ryc._6)TD$FIG] 247 Ryc. 6 Tomografia komputerowa: przypadek 1 Fig. 6 Computed tomography: case 1 [(Ryc._7)TD$FIG] TK zatok, w której wykryto masywne polipowate zmiany zapalne we wszystkich zatokach przynosowych obustronnie oprócz zatok szczękowych (Ryc. 6). Skierowano pacjenta do zabiegu FESS i zlecono kontynuację sterydoterapii donosowej do czasu zabiegu. Następnie dyrektor Szpitala św. Gertrudy w Berlinie pan dr Stefan Schoch podzielił się swoimi doświadczeniami w dziedzinie finansowania świadczeń z zakresu laryngologii w niemieckim systemie kas chorych (Ryc. 7). Kolejny zabieg FESS na żywo został wykonany przez dr. n. med. Krzysztofa Dalke na 42-letniej pacjentce, która zgłosiła się do laryngologa z powodu nasilających się od roku bóli głowy leczonych doraźnie lekiem przeciwbólowym. Pacjentka skierowana została przez neurologa, który wykluczył podłoże neurologiczne bóli głowy. W wywiadzie pacjentka podawała nawracające od 10 lat ropne zapalenia zatok, nasilone od 3 lat w ilości 4 5 zaostrzeń rocznie, przedłużające się, leczone głównie antybiotykami, zatkany nos, okresowo wydzielinę ropną, zaburzenia węchu. W czerwcu 2013 r. wykonano TK zatok, która wykazała przewlekłe zmiany zapalne głównie [(Ryc._8)TD$FIG] Ryc. 7 Dr Stefan Schoch przedstawił wykład na temat finansowania świadczeń z zakresu laryngologii w niemieckim systemie kas chorych Fig. 7 Dr Stefan Schoch gave a lecture on financing services in the field of otolaryngology in the German health insurance system Ryc. 8 Tomografia komputerowa: przypadek 2 Fig. 8 Computed tomography: case 2

4 248 [(Ryc._9)TD$FIG] w sitowiu przednim, częściowo tylnym, niedrożne kompleksy przewodowo-ujściowe obustronnie. Podano sterydy donosowe przez okres 3 miesięcy. We wrześniu 2013 r. po 3-miesięcznym leczeniu zachowawczym natężenie i częstotliwość bólów głowy nie zmniejszyły się. Skierowano pacjentkę do zabiegu FESS. Testy alergologiczne ujemne. TK zatok wykazała: przewlekłe zmiany zapalne głównie w sitowiu przednim i mniej nasilone w sitowiu tylnym oraz dyskretne zmiany zapalne przewlekłe w postaci zgrubień śluzówki w zatokach szczękowych i czołowych (Ryc. 8). Kolejnym etapem pierwszego dnia konferencji był okrągły stół na temat technik chirurgicznych w wybranych wskazaniach, którego moderatorem był prof. Witold Szyfter, kierownik Katedry i Kliniki Otolaryngologii i Onkologii Otolaryngologicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. W okrągłym stole uczestniczyli: prof. Oliver Kaschke (ordynator Klinicznego Oddziału Otolaryngologii Szpitala Św. Gertrudy w Berlinie), prof. Olaf Michel (kierownik Katedry i Kliniki Otolaryngologii Szpitala Uniwersyteckiego w Brukseli), prof. Dariusz Jurkiewicz (kierownik Kliniki Otolaryngologii oraz Przewodniczący Rady Naukowej Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie), dr Krzysztof Dalke (ordynator Oddziału Otolaryngologii Regionalnego Szpitala Specjalistycznego im. dr. Władysława Biegańskiego w Grudziądzu), dr Małgorzata Leszczyńska (adiunkt w Klinice Otolaryngologii i Onkologii Laryngologicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu), dr Józef Mierzwiński (ordynator Oddziału Laryngologii, Audiologii i Foniatrii Dziecięcej Wojewódzkiego Szpitala Dziecięcego w Bydgoszczy), dr Krzysztof Preś (przewodniczący Dolnośląskiego Oddziału PTORL, chirurg w Medicus Dolnośląskim Centrum Laryngologii we Wrocławiu). Prelegenci przedstawiali przypadki ze swojej praktyki chirurgicznej. Rozpoczynali od nakreślenia historii medycznej pacjenta, analizy zdjęć radiologicznych i zadawali obecnym [(Ryc._10)TD$FIG]pytanie: jak postąpiliby w podobnym przypadku? Następnie Ryc. 9 Okrągły stół na temat technik chirurgicznych w wybranych wskazaniach, którego moderatorem był prof. Witold Szyfter Fig. 9 Round Table on surgical techniques in selected indications, which was moderated by Professor Witold Szyfter przedstawiali wybraną przez siebie drogę postępowania. Pozostali uczestnicy okrągłego stołu odnosili się następnie w formie dyskusji do efektów zastosowanego leczenia (Ryc. 9). Drugi dzień konferencji rozpoczął się od ostatniego już zabiegu operacyjnego FESS z zastosowaniem nawigacji śródoperacyjnej. Operatorem był prof. Olaf Michel. Tym razem operacji poddano 29-letnią pacjentkę, która w kwietniu 2013 r. przyszła do laryngologa z powodu: nawracających zapaleń zatok, zaburzeń węchu, bóli głowy w okolicy czoła i nasady nosa. TK zatok wykazało przewlekłe zmiany zapalne obustronnie w sitowiu, niedrożne kompleksy przewodowo-ujściowe i lejki czołowe. Zastosowano leczenie zachowawcze w postaci sterydoterapii miejscowej donosowej. W czerwcu 2013 r. pacjentka pojawiła się z powodu zaostrzenia zdiagnozowano ropne zapalenie zatok. Zastosowano antybiotykoterapię celowaną na 6 tygodni, leki mukolityczne, przedłużono Ryc. 10 Tomografia komputerowa: przypadek 3 Fig. 10 Computed tomography: case 3

5 [(Ryc._1)TD$FIG] polski przeglą d otorynolaryngologiczny 2 (2013) Uczestnikami byli ponownie: prof. Olaf Michel, prof. Dariusz Jurkiewicz, dr Krzysztof Dalke, dr Małgorzata Leszczyńska, dr Józef Mierzwiński. Każdy z prelegentów przedstawił swój przypadek w zakresie poszerzonych wskazań do zabiegów FESS (Ryc. 11). Konferencję zakończył pan dr n. med. Maciej Mazur, prezentując film podsumowujący jej dwa dni. Konflikt interesu/conflict of interest Autorka sprawozdania jest zatrudniona przez firmę, która była organizatorem konferencji. Ryc. 11 Okrągły stół na temat poszerzonych wskazań do chirurgii endoskopowej zatok przynosowych FESS, którego moderatorem był prof. Oliver Kaschke Fig. 11 Round Table on expanded indications for endoscopic sinus surgery FESS, which was moderated by Professor Oliver Kaschke Finansowanie/Financial support Nie występuje. Etyka/Ethics sterydoterapię donosową na kolejne 3 miesiące. We wrześniu 2013 r. po 3 miesiącach od incydentu ropnego zaostrzonego zapalenia zatok wykonano kontrolną TK zatok bez zmian w porównaniu z poprzednim badaniem, bez poprawy objawów subiektywnych przewlekłego zapalenia zatok (Ryc. 10). Skierowano zatem pacjentkę do zabiegu FESS. Do czasu zabiegu zlecono stosowanie sterydów donosowych. Testy alergologiczne ujemne. W kolejnych wystąpieniach dr n. med. Józef Mierzwiński oraz prof. Dariusz Jurkiewicz przedstawili zagadnienia związane z chirurgią FESS u dzieci oraz opieką pooperacyjną w chirurgii zatok przynosowych FESS. Prof. Olaf Michel natomiast przybliżył uczestnikom konferencji najczęstsze powikłania chirurgii zatok przynosowych FESS i postępowanie w powikłaniach. Konferencję zakończył okrągły stół na temat poszerzonych wskazań do chirurgii endoskopowej zatok przynosowych FESS, którego moderatorem był prof. Oliver Kaschke. Nie dotyczy. Joanna Kuśmierczyk* MEDICUS Aparatura i Instrumenty Medyczne Sp. z o.o. S.K.A, Wrocław, Polska *Adres do korespondencji: ul. Grabiszyńska 251 a, Wrocław, Polska. Tel.: ; fax: Adres joanna.kusmierczyk@wp.pl Otrzymano: Zaakceptowano: Dostępne online: /$ see front matter 2013 Polish Otorhinolaryngology - Head and Neck Surgery Society. Published by Elsevier Urban & Partner Sp. z o.o. All rights reserved.