PROJEKT PRAC GEOLOGICZNYCH

Transkrypt

1 BIURO STUDIÓW I PROJEKTÓW H Y D R O - E K O - G E O Białystok, ul. Chętnika 61, tel/fax (085) , Inwestor: Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Zakład Budżetowy Łomża, ul. Poznańska 141 PROJEKT PRAC GEOLOGICZNYCH w zakresie wykonania ujęcia wody podziemnej - studni wierconej na terenie STADIONU MIEJSKIEGO w rejonie ul. Zjazd w ŁOMŻY powiat grodzki - miasto Łomża woj. podlaskie Autor: Projekt przedstawia do zatwierdzenia: mgr inż. Cezary Madejski uprawnienia geologiczne Białystok - lipiec 2007 r. Egz. nr

2 - 2 - I. SPIS TREŚCI 1. Dane ogólne Wstęp3 3. Opis terenu badań Szczegółowa lokalizacja ujęcia wody Położenie, morfologia i hydrografia Budowa geologiczna i warunki hydrogeologiczne Obliczenia hydrogeologiczne Strefa ochrony sanitarnej Wnioski Projekt geologiczno-techniczny otworu rozpoznawczego Warunki techniczne prowadzenia robót Konstrukcja techniczna otworu Izolowanie horyzontów wodonośnych Pobieranie próbek gruntu i wody Pomiary i badania hydrogeologiczne Pomiary geodezyjne Harmonogram prac i terminy realizacji Uwagi końcowe II. SPIS ZAŁĄCZNIKÓW 1. Mapa dokumentacyjna terenu z elementami hydrogeologicznymi, skala 1: Mapa zasadnicza z lokalizacją projektowanego otworu studziennego, skala 1: Projekt zagospodarowania terenu z lokalizacją projektowanego otworu studziennego, skala 1: Projekt geologiczno-techniczny otworu studziennego 4. Zestawienie profili geologicznych 5. Wycinek Mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1: Arkusz Łomża 6. Zestawienie wybranych materiałów archiwalnych 6.1. Karta otworu archiwalnego nr 1 - Stadion Miejski w Łomży 6.2. Karta otworu archiwalnego nr 2 - Ujęcie wody Rybaki SW Karta otworu archiwalnego nr 3 - Ujęcie wody Rybaki SW 1A 6.4. Karta otworu archiwalnego nr 4 - Ujęcie wody Rybaki SW 7

3 DANE OGÓLNE 1.1. Zleceniodawca: Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Zakład Budżetowy, Łomża, ul. Poznańska Użytkownik: Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej (Stadion miejski w Łomży) 1.3. Lokalizacja: m. Łomża, woj. podlaskie działka nr ewid przy ul. Zjazd 1.4. Współrzędne topograficzne wiercenia [PUWG 1992]: x = m y = m 1.5. Współrzędne topograficzne wiercenia [PUWG 1992]: λ = E ϕ = N 1.6. Arkusz mapy topograficznej 1 1: N A-c-4 Łomża Arkusz mapy geologicznej: 1: Łomża - 31 Arkusz mapy hydrogeologicznej: 1: Łomża Projektowany otwór będzie drugim udokumentowanym otworem inwestora na terenie stadionu miejskiego. Dwie stare studnie (w tym jedna nieudokumentowana) są zdewastowane i przeznaczone do likwidacji Zapotrzebowanie na wodę: Q h = 15 m 3 /h - wg pisma MPGKiM znak TT-1369/07 z dn r Przeznaczenie wody do podlewania terenów zielonych, przy pomocy instalacji nawadniającej Wymogi, co do jakości wody - bez szczególnych wymagań. 1 PUWG 1992

4 WSTĘP Niniejszy projekt prac geologicznych opracowano na zlecenie Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej - Zakładu Budżetowego, Łomża, ul. Poznańska 141, na podstawie umowy nr 16/2007/CM z dn r. Badania hydrogeologiczne objęte projektem dotyczą wykonania otworu rozpoznawczoeksploatacyjnego dla budowy studni wierconej mającej zaopatrywać w wodę do podlewania terenów zielonych stadion miejski w Łomży, znajdujący się na działce nr ewid przy ul. Zjazd. Do chwili obecnej obiekty stadionu były zaopatrywane w wodę z wodociągu miejskiego. Na stadionie nie było profesjonalnej instalacji nawadniającej tereny zielone. Po rozbudowie i modernizacji stadionu instalacja taka zostanie wykonana, a jej zasilanie w wodę będzie realizowane z zaprojektowanej studni wierconej. Woda do celów socjalno-bytowych będzie w dalszym ciągu pobierana z wodociągu miejskiego. Na terenie stadionu miejskiego w Łomży znajdują się dwie nieczynne studnie, w tym jedna udokumentowana (zał. nr 6.1). Aktualnie obudowy studzienne są zdewastowane i nie ma możliwości wykonania w nich żadnych pomiarów (brak dostępu do wnętrz studzien). Stan techniczny samych otworów studziennych nie jest znany. Na obecną chwilę nie przewiduje się ich wykorzystania. Wymagane zapotrzebowanie na wodę ze studni zostało określone na Q h = 15 m 3 /h w piśmie MPGKiM znak TT-1369/07 z dn r. Z uwagi na charakter studni aktualnie nie ma możliwości określenia realnego średnio-dobowego i rocznego rozbioru wody ze studni. Po odwierceniu i przeprowadzeniu zaprojektowanych badań hydrogeologicznych otwór zostanie wyposażony w pompę głębinową, ewentualnie powierzchniową i podłączony do instalacji nawadniającej. Lokalizację zaprojektowanego otworu studziennego oraz podstawowe założenia projektowe uzgodniono z Miejskim Przedsiębiorstwem Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Łomży. Projekt sporządzono zgodnie z wymogami określonymi w Ustawie z dn r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. Nr 27, poz. 96 z późniejszymi zmianami) oraz Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dn r. w sprawie projektów prac geologicznych (Dz.U. Nr 153, poz. 1777) uwzględniając zapisy Rozporządzenia Ministra Środowiska z dn r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno-inżynierskie (Dz.U. Nr 201, poz. 1673). Przy sporządzaniu projektu wykorzystano: ogólnodostępne publikacje geologiczne (podręczniki i poradniki, m.in. Poradnik hydrogeologa, WG 1971, publikację Instrukcja opracowania i komputerowej edycji Mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1 : część I - opracowanie autorskie, PIG, Warszawa 1999 r., poradnik Projektowanie stref ochronnych źródeł i ujęć wód podziemnych, Min.O.Ś.Z.N. i L., Warszawa 1992 r.), ogólnodostępne mapy topograficzne i geologiczne w tym Mapę Hydrogeologiczną i Geologiczną Polski w skali 1: Arkusz Łomża, PIG, Warszawa 2004 r., geologiczne materiały archiwalne zgromadzone archiwum Urzędu Marszałkowskiego w Białymstoku oraz CAG PIG w Warszawie, w szczególności Dokumentację hydrogeologiczną ujęcia wody podziemnej z utworów czwartorzędowych na stadionie miejskim w Łomży (Rzemieślnicza Spółdzielnia Zaopatrzenia i Zbytu Remontowo-Budowlano-Montażowa w Białymstoku, autor Roman Kurhanowicz, Białystok 1962 r.), oraz karty dokumentacyjne wierceń hydrogeologicznych z rejonu projektowanych prac.

5 OPIS TERENU BADAŃ 3.1. Szczegółowa lokalizacja ujęcia wody Projektowany otwór studzienny zlokalizowano w północno-wschodniej części obiektu i działki o nr ewid przy ul. Zjazd w Łomży, na projektowanym trawniku pomiędzy płytą stadionu i bieżnią projektowaną wzdłuż wschodniej granicy obiektu (zał. nr 2.1 i 2.2). Ustalona lokalizacja spełnia wymogi Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie 2 (Dz. U. Nr 75, poz. 690) oraz Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dn r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi (Dz. U. Nr 109, poz. 961). Teren w bliskim sąsiedztwie wiercenia jest nieuzbrojony podziemnie i naziemnie. Nie występują trudności dla prowadzenia robót wiertniczych Położenie, morfologia i hydrografia Stadion miejski znajduje się w północno-wschodniej, brzeżnej części terenu miasta Łomża, przy ul. Zjazd - prowadzącej do Piątnicy Poduchownej, pomiędzy ulicznym pasem drogowym i zakolem rzeki Narwi przepływającej w odległości m na północ od obiektu. Regionalnie, opisywany rejon jest położony w obrębie mezoregionu Doliny Dolnej Narwi, wchodzącej w skład jednostki wyższego rzędu - Niziny Północnomazowieckiej (wg podziału fizycznogeograficznego Polski J. Kondrackiego i A. Richlinga, zamieszczonego w Atlasie Rzeczpospolitej Polskiej). Morfologicznie rejon stadionu znajduje się w dolinie przepływającej nieopodal Narwi. Jest on płaski wyrównany o rzędnych terenu oscylujących w przedziale ok m n.p.m. Tuż za obiektem, w kierunku wschodnim teren wyraźnie obniża się ku korytu rzeki Narwi, odwadniającej powierzchniowo i podziemnie opisywany rejon. Współrzędne geograficzne wiercenia wynoszą: λ = 22 o E, ϕ = 53 o N, zaś rzędna terenu (odczytana z mapy zasadniczej w skali 1: 500) m n.p.m Odległość studni dostarczającej wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi, niewymagającej, zgodnie z przepisami dotyczącymi ochrony ujęć i źródeł wodnych, ustanowienia strefy ochronnej, powinna wynosić - licząc od osi studni - co najmniej: 1. do granicy działki - 5 m, 2. do osi rowu przydrożnego m, 3. do budynków inwentarskich i związanych z nimi szczelnych silosów, zbiorników do gromadzenia nieczystości, kompostu oraz podobnych szczelnych urządzeń - 15 m, 4. do najbliższego przewodu rozsączającego kanalizacji indywidualnej, jeżeli odprowadzane są do niej ścieki oczyszczone biologicznie w stopniu określonym w przepisach dotyczących ochrony wód - 30 m, 5. do nieutwardzonych wybiegów dla zwierząt hodowlanych, najbliższego przewodu rozsączającego kanalizacji lokalnej bez urządzeń biologicznego oczyszczania ścieków oraz do granicy pola filtracyjnego - 70 m. 2. Dopuszcza się sytuowanie studni w odległości mniejszej niż 5 m od granicy działki, a także studni wspólnej na granicy dwóch działek, pod warunkiem zachowania na obydwu działkach odległości, o których mowa w ust. 1 pkt 2-5.

6 - 6 - Ryc. 1 Lokalizacja Stadionu miejskiego w Łomży - skala 1 : Stadion miejski 3.3. Budowa geologiczna i warunki hydrogeologiczne Budowa geologiczna przypowierzchniowych partii utworów czwartorzędowych rozpatrywanego rejonu Łomży w stanie naturalnym została ukształtowana w czasie trwania glacistadiału Mławy zlodowacenia środkowopolskiego (wg S. Z. Różyckiego, 1975). Została ona rozpoznana dość dobrze szeregiem otworów hydrogeologicznych, głównie studziennych. Najbliższe w stosunku do otworu projektowanego archiwalne otwory hydrogeologiczne to: otwór arch. nr 1 nieczynny otwór studzienny o gł m na terenie stadionu miejskiego, odległy ok. 90 m na WNW, otwory arch. nr 2-4 otwory studzienne o gł m ujęcia wodociągowego Rybaki, odległe ok m na SW. Powyższe archiwalne otwory hydrogeologiczne naniesiono na Mapę dokumentacyjną (zał. nr 1) i na ich podstawie sporządzono zestawienie profili geologicznych 3, obrazujące budowę geologiczną górnych i środkowych partii czwartorzędu w opisywanym rejonie. Na podstawie sporządzonego zestawienia w miejscu projektowanego wiercenia przewiduje się następujący zgeneralizowany profil geologiczny: m - piaski głównie drobnoziarniste i pylaste z możliwymi wkładkami mułków m - mułki i mułki piaszczyste m - glina zwałowa m - piaski różnej granulacji, piaski ze żwirem i żwiry m - glina zwałowa 3 Z uwagi na nierównomierne rozmieszczenie otworów nie sporządzano przekroju hydrogeologicznego

7 m - piaski różnej granulacji, piaski ze żwirem i żwiry pon m - glina zwałowa Zwierciadło wody: nawiercone 21.0 m p.p.t. ustalone 1.0 m p.p.t. nawiercone 56.0 m p.p.t. ustalone 5.0 m p.p.t. Dla uzupełnienia informacji o budowie geologicznej podaje się, iż wg materiałów archiwalnych zgromadzonych w Archiwum Geologicznym Podlaskiego Urzędu Marszałkowskiego w Białymstoku czwartorzęd osiąga tutaj miąższość około m, a jego dolne partie budują głównie osady glacjalne (gliny zwałowe) przewarstwiane fluwioglacjalnymi (piaski i żwiry) oraz lokalnie zastoiskowymi (iły, mułki). W podłożu czwartorzędu występują margle kredy górnej. W obrębie wyinterpretowanego profilu geologicznego należy spodziewać się wystąpienia dwóch wgłębnych warstw wodonośnych: płytszej w interwale głębokości ok m, wykształconej w postaci piasków różnej granulacji, piasków ze żwirem i żwirów, o napiętym zwierciadle wody stabilizującym się ok. 1 m p.p.t. Warstwę tą ujęła do eksploatacji nieczynna studnia na terenie stadionu miejskiego. Na trzecim stopniu pompowania uzyskano wydajność Q 3 = 20.2 m 3 /h przy depresji s 3 = 2.5 m, a wydajność eksploatacyjną otworu ustalono na Q e = 24 m 3 /h przy depresji s e = 4 m. Współczynnik filtracji wyniósł k śr = m/s. Opisana warstwa wodonośna jest zasilana przesączaniem opadów atmosferycznych przez izolujące ją słaboprzepuszczalne warstwy nadkładu. Izolacja ta ma miąższość ponad 15 m, stąd stopień zagrożenia ocenia się jako średni. Przepływ wód w kierunku Narwi. W otworach studziennych ujęcia Rybaki warstwa ta nie występuje. Jakość wody średnia, z uwagi na ponadnormatywną zawartość żelaza (2.0 mg/dm 3 ) i być może manganu (b.d.), w konsekwencji wtórnie podwyższoną barwę i mętność. Stan bakteriologiczny wody nie powinien budzić zastrzeżeń. głębszej, w interwale głębokości ok m, wykształconej w postaci piasków różnej granulacji, piasków ze żwirem i żwirów, o napiętym zwierciadle wody stabilizującym się ok. 5 m p.p.t. Warstwę tą ujmują do eksploatacji studnie ujęcia wodociągowego Rybaki. Ich wydajności eksploatacyjne są znaczne, rzędu a niektórych nawet 100 m 3 /h, przy współczynniku filtracji ~ m/s. Opisana warstwa wodonośna jest zasilana przesączaniem opadów atmosferycznych przez izolujące ją słaboprzepuszczalne warstwy nadkładu (głównie gliny zwałowe) oraz dopływem lateralnym z wysoczyzny. Izolacja ta ma znaczną miąższość rzędu m, stąd stopień jej zagrożenia ocenia się jako niski i bardzo niski. Przepływ wód w kierunku Narwi, będącej regionalną bazą drenażu wód powierzchniowych i podziemnych rejonu. Jakość wody średnia, z uwagi na ponadnormatywną zawartość żelaza ( mg/dm 3 ) i manganu ( mg/dm 3 ), w konsekwencji wtórnie podwyższoną barwę i mętność. Stan bakteriologiczny wody nie budzi zastrzeżeń. Z uwagi na niewielkie zapotrzebowanie na wodę, projektowanym otworem studziennym zamierza się ująć do eksploatacji płytszą warstwę wodonośną, a dopiero w przypadku jej braku warstwę głębszą.

8 OBLICZENIA HYDROGEOLOGICZNE A. Założenia projektowe - współczynnik filtracji k = m/s 22.5 m/d (współczynnik filtracji z nieczynnego otworu studziennego na terenie stadionu) - długość części roboczej filtra - ogólna - 8 m, w tym perforacja l = 7.0 m - średnica otworu d = 0.38 m (średnica wewnętrzna rur φ 406 mm - filtr z obsypką) - wydatek jednostkowy studni q = 8.3 m 3 /h/1ms (z nieczynnego otworu studziennego na terenie stadionu) B. Obliczenia 1. Obliczenie dopuszczalnej prędkości wlotowej wody do filtra (wg wzoru Sichardt a) v dop = 19.6 k (k wyrażone w m/d) v dop = Obliczenie przepustowości filtra 22.5 = m/d = 3.87 m/h Q max = 3.14 d l v dop (d = 0.38 m, l = 7.0 m) Q max = = m 3 /h 3. Obliczenie depresji przy Q h = 15 m 3 /h i Q max = 32 m 3 /h 15 Dla Q = Q h = 15 m 3 /h depresja wyniesie: s = 1.81 przyjęto 2 m Dla Q = Q max = 32 m 3 /h depresja wyniesie: s = 3.86 m przyjęto 4 m Obliczenie zasięgu oddziaływania ujęcia Dla Q = Q h = 15 m 3 /h R = = 95 m Dla Q = Q max = 32 m 3 /h R = = 190 m Uwaga W przypadku braku lub niekorzystnego wykształcenia (niewielka miąższość, niekorzystna granulacja) płytszej warstwy wodonośnej otwór zostanie pogłębiony do głębokości ok. 70 m w celu ujęcia warstwy głębszej. Głębokość ta zostanie najprawdopodobniej osiągnięta trzecią kolumną rur φ 298 mm, stąd w otworze będzie mógł być zabudowany filtr φ PVC-U φ 165 mm DN 150 o długości części roboczej ok. 10 m, w tym ok. l = 9 m perforacji. W takiej sytuacji: v dop = = m/d = 3.03 m/h (przyjęto k = m/s = 0.58 m/h = 13.8 m/d) Q max = = 24 m 3 /h (r = 0.14 m) Q 1.6 l Dla Q = Q h = 15 m 3 /h depresja wyniesie s = lg l k r = 2.12 m przyjęto 2.5 m, R = 90 m Dla Q = Q h = 24 m 3 /h depresja wyniesie s = 3.39 m przyjęto 3.5 m, R = 126 m

9 STREFA OCHRONY SANITARNEJ Pomimo, iż Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie projektów prac geologicznych (Dz.U. nr 153/2001 r., poz. 1777) nie nakazuje rozpatrywania na etapie projektu sprawy stref ochronnych, w niniejszym opracowaniu podano podstawowe informacje dotyczące ochrony sanitarnej ujęcia, w zakresie adekwatnym do stopnia rozpoznania rejonu, w nawiązaniu do przyjętych założeń projektowych. Zgodnie z Ustawą z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo Wodne (Dz.U , ze zmianami) na zakres i zasięg strefy ochronnej mają wpływ następujące czynniki: przeznaczenie ujęcia wód podziemnych, budowa geologiczna i warunki hydrogeologiczne, sposób zagospodarowania i użytkowania gruntów w rejonie i sąsiedztwie ujęcia. Zgodnie z w/w aktem prawnym strefy ochronne zakłada się dla ujęć służących do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia oraz zaopatrzenia zakładów wymagających wody wysokiej jakości a także ze względu na ochronę zasobów wodnych. W uzasadnionych przypadkach istnieje także możliwość zakładania stref ochronnych dla innych ujęć. Biorąc pod uwagę powyższe czynniki, a w szczególności fakt, iż projektowane ujęcie będzie ujęciem wód podziemnych dostarczającym wodę do nawadniania terenów zielonych, bez specjalnych wymogów jakościowych, uznaje się, iż nie ma konieczności zakładania dla niego strefy ochronnej. Nie mniej każde ujęcie wody powinno być zawsze odpowiednio zabezpieczone przed oddziaływaniem czynników zewnętrznych i dostępem osób niepożądanych (nie zajmujących się jego eksploatacją) poprzez wykonanie odpowiedniej obudowy studziennej z zamknięciem.

10 WNIOSKI W celu wykonania sprawnej studni wierconej, służącej do nawadniania terenów zielonych stadionu miejskiego w Łomży zaprojektowano odwiercenie studziennego otworu rozpoznawczego o gł. 32 m. Projektowany otwór zakłada się wykonać systemem udarowym lub okrętno - udarowym w jednej kolumnie rur: φ 406 mm oraz zafiltrować filtrem kolumnowym, wykonanym z atestowanych rur PVC-U φ 225 mm (DN 200) - szczelinowym lub siatkowym z obsypką filtracyjną. Projektowanym otworem zamierza się ująć do eksploatacji wgłębną warstwę wodonośną, przewidywaną w interwale głębokości: m. Woda z projektowanego otworu studziennego najprawdopodobniej w stanie surowym nie będzie odpowiadać warunkom stawianym wodzie do spożycia przez ludzi z uwagi na podwyższoną zawartość żelaza i być może manganu. Stan bakteriologiczny wody nie powinien budzić zastrzeżeń. Realizacja zaprojektowanych prac (roboty wiertnicze) spowoduje okresowe (ok. 3-4 tygodni) pogorszenie warunków akustycznych w rejonie wiercenia. Z uwagi na krótki okres i dzienną porę prowadzenia prac oraz znaczne oddalenie stadionu od budynków mieszkalnych nie wystąpi uciążliwość akustyczna dla okolicznej ludności. ❺ W przypadku braku przewidzianej do ujęcia płytkiej warstwy wodonośnej otwór należy pogłębić do gł. ok. 70 m w celu ujęcia do eksploatacji warstwy głębszej, przewidywanej w interwale głębokości ok m. Nieczynne studnie, znajdujące się na terenie stadionu miejskiego w przypadku braku zamiaru ich wykorzystywania, jak to ma aktualnie miejsce, powinny być zlikwidowane na podstawie wcześniej opracowanego projektu prac geologicznych. Aktualne zlecenie nie obejmuje tego zadania.

11 PROJEKT GEOLOGICZNO- TECHNICZNY OTWORU ROZPOZNAWCZEGO Zgodnie z wytycznymi części dokumentacyjnej dla pokrycia określonego tam zapotrzebowania na wodę wykonany zostanie otwór wiertniczy o charakterze rozpoznawczym do głębokości 32 m. Lokalizacja otworu została wyznaczona na załączonym planie sytuacyjnym, w oparciu o przeprowadzoną wizję lokalną oraz rozeznanie warunków terenowych Warunki techniczne prowadzenia robót Projektowany otwór studzienny zlokalizowano w północno-wschodniej części obiektu i działki o nr ewid przy ul. Zjazd w Łomży, na projektowanym trawniku pomiędzy płytą stadionu i bieżnią projektowaną wzdłuż wschodniej granicy obiektu (zał. nr 2.1 i 2.2). Teren w bliskim sąsiedztwie wiercenia jest nieuzbrojony podziemnie i naziemnie. Nie występują trudności dla prowadzenia robót wiertniczych. Ustalona lokalizacja spełnia wymogi Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dn r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi 4 (Dz. U. Nr 109, poz. 961). Dodatkowe uwagi dotyczące warunków technicznych prowadzenia robót wiertniczych (wykonania otworu rozpoznawczego): ogólne: Zastosowane urządzenie wiertnicze powinno posiadać parametry zapewniające zrealizowanie postawionego zadania geologicznego, zgodnie z jego dokumentacją techniczno-ruchową. Roboty wiertnicze powinny być prowadzone pod dozorem osób posiadających odpowiednie (stwierdzone) kwalifikacje. Załoga prowadząca roboty wiertnicze powinna być przeszkolona w zakresie bhp i ppoż. (zgodnie z w/w Rozporządzeniem Ministra Gospodarki w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy. szczegółowe: W trakcie wiercenia nie przewiduje się napotkania i przewiercania: horyzontów wodnych o podwyższonym ciśnieniu (samowypływów), warstw chłonnych (szczelinowatych, skawernowanych, o dużej porowatości) Otwór wiertniczy lokalizuje się co najmniej w odległości: 1) 2) wynoszącej 1.5 wysokości wieży wiertniczej lub masztu od linii kolejowych, kanałów i zbiorników wodnych, rzek, dróg publicznych, zabudowań, z tym że odległość od napowietrznych linii wysokiego napięcia powinna wynosić 1.5 wysokości wieży lub masztu, lecz nie mniej niż 30 m Odległości, o których mowa w ust. 1, mogą być zmniejszone przez kierownika ruchu zakładu górniczego w przypadkach uzasadnionych warunkami techniczno-ruchowymi; o zmniejszeniu odległości zawiadamia się właściwy organ nadzoru górniczego.

12 oraz horyzontów ropnych i gazowych. W związku z tym nie przewiduje się żadnych istotnych utrudnień geologicznych dla prowadzenia wiercenia. W trakcie wiercenia nie przewiduje się stosowania materiałów promieniotwórczych. Woda do potrzeb wiercenia będzie dowożona beczkowozem. Większość urządzeń wiertniczych nie wymaga zasilania w energię elektryczną, bowiem są one napędzane silnikami spalinowymi. Prace na wiertni mogą być prowadzone wyłącznie w porze dziennej, w związku z tym plac budowy nie wymaga oświetlenia. Energia elektryczna do pompowania zostanie dostarczona z tymczasowego przyłącza elektrycznego, wykonanego na czas budowy lub z agregatu prądotwórczego. Urobek w trakcie wiercenia będzie odprowadzany do dołu urobkowego, który po zakończeniu wiercenia będzie zasypany, zestabilizowany a jego nadmiar zostanie zużyty do splantowania terenu. Wodę z próbnego pompowania należy odprowadzać przy użyciu rurociągu lub węża strażackiego do wpustu kanalizacji deszczowej, przebiegającej ok. 15 m na SW od miejsca wiercenia. Po przeprowadzeniu zaprojektowanych badań do czasu uzbrojenia otworu odwiert zostanie zabezpieczony huczkiem z rury stalowej Konstrukcja techniczna otworu Konstrukcja techniczna otworu została uzgodniona pomiędzy Inwestorem i projektantem. Projektowany otwór rozpoznawczy o głębokości planowanej 32 m należy wykonać systemem udarowym lub udarowo-okrętnym. Do wykonania otworu zostanie użyta jedna kolumna rur φ 406 mm, która po zafiltrowaniu zostanie z otworu usunięta całkowicie. Przewiduje się, że w otworze zostanie zabudowany filtr tracony, wykonany z atestowanych rur PVC- U φ mm DN (typ KP) - szczelinowy lub siatkowy. Wymiary będą następujące: 1. rura nadfiltrowa - długość ~ 21.5 m - wyprowadzona do wierzchu 2. część robocza - długość ogólna ~ 8.0 m 3. rura podfiltrowa - długość ~ 2.5 m - zakończona denkiem. Filtr zostanie posadowiony na głębokości ok. 32 m. Rurę nadfiltrową i podfiltrową należy wyposażyć w prowadnice do rur φ 406 mm. Dookoła filtra właściwego zostanie wykonana obsypka piaskowa lub żwirowa, dostosowana do granulacji warstwy wodonośnej. Ostateczną średnicę filtra i jego typ należy uzależnić od granulacji warstwy wodonośnej i obsypki. Graficznie projektowaną konstrukcję otworu przedstawiono na zał. nr 3. Uwaga Końcową głębokość otworu oraz jego konstrukcję należy dostosować do stwierdzonej budowy geologicznej i postawionego zadania geologicznego. Wiercenie należy zakończyć po przewierceniu warstwy wodonośnej i zagłębieniu się w podściełające ją osady słaboprzepuszczalne na głębokość ok. 2-3 m, na rurę podfiltrową. Ostateczny typ filtra, szerokość szczeliny ewentualnie nr siatki filtracyjnej ustali dozór geologiczny w dostosowaniu do rzeczywistych warunków gruntowo - wodnych.

13 Izolowanie horyzontów wodonośnych W celu odizolowania projektowanej do ujęcia płytszej wgłębnej warstwy wodonośnej od powierzchni terenu zakłada się wypełnienie przestrzeni pomiędzy ściankami otworu (po usuniętych rurach φ 406 mm) a rurą nadfiltrową: - compactonitem - w interwale m, - gęstym mleczkiem iłowym - w interwale 5-12 m. Uszczelnienie należy wykonać w trakcie podciągania rur φ 406 mm Pobieranie próbek gruntu i wody Podczas wiercenia należy pobierać próbki gruntu do skrzynek znormalizowanych o pojemności 1 dm 3. Próbki należy pobierać: - z każdej warstwy wyróżniającej się litologicznie - z warstw nieprzepuszczalnych o dużej miąższości co 2 m - z warstw wodonośnych o dużej miąższości co 1 m. Ponadto, należy pobrać próbki gruntu z partii warstwy wodonośnej różniących się litologicznie - do badań granulometrycznych (do torebek foliowych lub słojów szklanych) W czasie próbnego pompowania otworu należy pobrać 1 próbkę wody zgodnie z normą PN-76/C oraz PN-74/C pod koniec pompowania pomiarowego. Zakres oznaczeń - typowy dla wydania orzeczenia o przydatności wody do picia i potrzeb gospodarczych Pomiary i badania hydrogeologiczne W trakcie wiercenia otworu należy codziennie przed rozpoczęciem wiercenia i po jego zakończeniu wykonywać pomiary głębokości zwierciadła wody w otworze i zapisywać je w dziennych raportach wiertniczych. Po nawierceniu warstwy wodonośnej i zagłębieniu się wierceniem w tę warstwę na głębokość 1 m konieczne jest przerwanie robót wiertniczych i dokonanie pomiarów stabilizacji zwierciadła wody. Po zafiltrowaniu otworu i odsłonięciu filtra należy zmierzyć poziom zwierciadła wody w otworze, a następnie przeprowadzić próbne pompowanie składające się z dwóch etapów: a) pompowanie oczyszczające - winno być wykonywane do chwili całkowitego oczyszczenia się wody z zawiesiny mechanicznej. Do celów kosztorysowych ustala się czas pompowania oczyszczającego równy 24 godziny. Wydajność pompowania nie powinna przekroczyć 1.2 Q max studni. Po zakończeniu pompowania oczyszczającego należy usunąć osad z filtra, otwór zachlorować i zarządzić przerwę w ruchu trwającą minimum 1 dobę.

14 b) pompowanie pomiarowe - należy przeprowadzić na trzech cyklach dynamicznych, przy czym jako podstawę do ustalenia wydajności na poszczególnych cyklach należy wykorzystać wyniki pompowania oczyszczającego. I cykl - Q 1 = 1/3 Q 3 II cykl - Q 2 = 2/3 Q 3 III cykl - Q 3 Q h Q Q max (Q h - zapotrzebowanie na wodę - Q h = 15 m 3 /h) Czas pompowania pomiarowego na poszczególnych cyklach ustala się wstępnie na 16 godzin - jednakże nie mniej niż 8 godzin warunków ustalonych na każdym cyklu. Z uwagi na niewielkie zapotrzebowanie na wodę dopuszcza się przeprowadzenie pompowania dwustopniowego, przy czym łączny czas pompowania pomiarowego nie powinien być krótszy niż 36 godz. Pompowanie można wykonać agregatem pompowym GBA.2, GBC.3, Grundfos SP- 17 lub innym o podobnej wydajności zbliżonej do Q max = m 3 /h. Należy je przeprowadzić zgodnie ze szczegółową instrukcją, sporządzoną przez geologa dozorującego (wydajność pompowania, typ pompy i głębokość jej zawieszenia, czas pompowania, itp.). W trakcie pompowania oraz stabilizacji po pompowaniu należy prowadzić obserwacje zwierciadła wody w otworze pompowym Pomiary geodezyjne Pomiary geodezyjne obejmą: wykonanie domiarów wykonanego otworu hydrogeologicznego do stałych elementów terenowych (budynków, dróg, granic działki itp.), określenie rzędnej powierzchni terenu w miejscu wiercenia pomiarami terenowymi w nawiązaniu do sieci reperów państwowych (niwelacja techniczna) Harmonogram prac i terminy realizacji Harmonogram i terminy prowadzenia prac 1. Zatwierdzenie projektu prac geologicznych 2. Zgłoszenie robót (na dwa tygodnie przed ich rozpoczęciem) 3. Wykonanie robót geologicznych (ok. 3-4 tygodni) 4. Wykonanie badań laboratoryjnych wody i pomiarów geodezyjnych 5. Opracowanie dokumentacji hydrogeologicznej i przesłanie 4 egz. do Urzędu Miejskiego w Łomży. Szacunkowy termin wykonania robót geologicznych - po zatwierdzeniu projektu, najprawdopodobniej w IV kwartale 2007 r. Ważność projektu - 3 lata Uwagi końcowe Projektowane w niniejszym opracowaniu roboty geologiczne powinny przebiegać pod dozorem uprawnionego geologa.

15 Lokalizacja otworu, przyjęcie filtra oraz zakończenie próbnego pompowania powinny odbywać się komisyjnie i protokolarnie. Po zakończeniu przewidywanych projektem robót i badań geolog dozorujący opracuje otrzymane wyniki w formie dokumentacji hydrogeologicznej ujęcia wody, którą należy przedłożyć Urzędowi Miejskiemu w Łomży w terminie do 6 miesięcy od zakończenia prac terenowych. W przypadku braku przewidzianej do ujęcia płytkiej warstwy wodonośnej należy ująć do eksploatacji warstwę głębszą, przewidywaną w interwale głębokości ok m. W tym celu należy: o otwór pogłębić do gł. ok. 70 m w rurach φ 356 mm (do gł. ok. 52 m) i φ 298 mm (do gł. końcowej), o otwór zafiltrować filtrem traconym PVC-U φ 165 mm DN 150 o długości części roboczej ok. 10 m i rurą nadfiltrową zakończoną w obrębie rur φ 356 mm, pozostawionych w otworze (rury φ 298 mm do usunięcia po zafiltrowaniu). W przypadku nienapotkania warstw wodonośnych oraz braku możliwości głębienia otworu w celu rozwiązania założonego zadania wykonany otwór należy zlikwidować przez usunięcie rur z równoczesnym wypełnieniem otworu urobkiem. Przy likwidacji należy zwracać uwagę na konieczność izolacji nawierconych stref wodonośnych, aby uniemożliwić połączenie się wód z różnych poziomów. Decyzję o likwidacji otworu należy podjąć komisyjnie z udziałem przedstawiciela Inwestora, wykonawcy i geologa dozorującego. Z uwagi na nie do końca zakończony cykl prac projektowych dopuszcza się kilkunastokilkudziesięciometrowe przesunięcie zaprojektowanego otworu w obrębie działki będącej w dyspozycji Inwestora. Opracował: mgr inż. Cezary Madejski