BIURO STUDIÓW I PROJEKTÓW H Y D R O - E K O - G E O

Transkrypt

1 BIURO STUDIÓW I PROJEKTÓW H Y D R O - E K O - G E O Białystok, ul. Chętnika 61, tel/fax , Inwestor: Miasto Brańsk z siedzibą Urzędzie Miasta Brańsk Brańsk, ul. Rynek 8 PROJEKT ROBÓT GEOLOGICZNYCH w zakresie wykonania otworu studziennego nr 3 na terenie ujęcia miejskiego w Brańsku przy ul. Senatorskiej 14 m. Brańsk pow. bielski woj. podlaskie Autor: Projekt przedstawia do zatwierdzenia: mgr inż. Cezary Madejski uprawnienia geologiczne Białystok - maj 2015 r. Egz.

2 - 1 - I. SPIS TREŚCI 1. Dane ogólne Wstęp Charakterystyka ujęcia wody Opis terenu badań Położenie ujęcia wody, morfologia i hydrografia Szczegółowa lokalizacja projektowanego otworu studziennego nr Budowa geologiczna i warunki hydrogeologiczne Obszary chronione Obliczenia hydrogeologiczne Uwagi dotyczące strefy ochronnej ujęcia wody Projekt geologiczno-techniczny otworu rozpoznawczego (studziennego) nr Warunki techniczne prowadzenia robót Konstrukcja techniczna otworu Izolowanie horyzontów wodonośnych Pobieranie próbek gruntu i wody Pomiary i badania hydrogeologiczne Pomiary geodezyjne Uwagi końcowe Harmonogram prac i terminy realizacji Podsumowanie i wnioski... 19

3 - 2 - II. SPIS ZAŁĄCZNIKÓW: 1. Mapa przeglądowa z lokalizacją ujęcia wody wodociągu miejskiego w Brańsku, skala 1: Mapa dokumentacyjna z elementami hydrogeologicznymi, skala 1: Mapa zasadnicza z lokalizacją projektowanego otworu studziennego nr 3 na terenie ujęcia miejskiego w Brańsku, skala 1: Projekt geologiczno-techniczny otworu nr 3 5. Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1: Arkusz Brańsk Plansza główna wycinek 6. Przekrój hydrogeologiczny II - II z Mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1: Ark. Brańsk - fragment 7. Zestawienie wybranych materiałów archiwalnych 7.1. Karta archiwalna wiercenia otworu studziennego nr Karta archiwalna wiercenia otworu studziennego nr Decyzja zatwierdzająca aktualną dokumentację hydrogeologiczną 8. Wypis z ewidencji gruntów.

4 DANE OGÓLNE 1.1. Zleceniodawca: Miasto Brańsk z siedzibą w Urzędzie Miasta Brańsk, Brańsk, ul. Rynek Użytkownik: Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Brańsku Brańsk, ul. Senatorska Lokalizacja: teren ujęcia miejskiego w Brańsku działka nr ewid. 1948/2 w Brańsku, przy ul. Senatorskiej m. Brańsk, pow. bielski, woj. podlaskie 1.4. Współrzędne topograficzne projektowanego otworu studziennego nr 3 (w układzie PUWG-1992): x = ,0 m y = ,0 m y - współrzędna pozioma [m], x - współrzędna pionowa [m] 1.5. Współrzędne geograficzne projektowanego otworu studziennego nr 3: = ,2 N λ = ,6 E 1.6. Rzędna bezwzględna (wg. mapy zasadniczej): m n.p.m Arkusz mapy topograficznej: 1: ark. N D Brańsk [układ 1942, 1992] Arkusz mapy topograficznej: 1: ark Brańsk [układ 1965] Arkusz mapy geologicznej: 1: Brańsk Arkusz mapy hydrogeologicznej: 1: Brańsk Projektowany otwór studzienny nr 3 będzie eksploatowany pojedynczo 1.9. Zapotrzebowanie na wodę z projektowanej studni - maksymalne do uzyskania Przeznaczenie wody: cele wodociągowe Wymogi, co do jakości wody - jak dla wody do spożycia - zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U ) z późniejszymi zmianami (Dz.U )

5 WSTĘP Niniejszy projekt robót geologicznych opracowano na zlecenie Miasta Brańsk z siedzibą w Urzędzie Miasta Brańsk, Brańsk, ul. Rynek 8, na podstawie umowy nr 9/2015/CM z dn r. Roboty geologiczne objęte projektem dotyczą wykonania rozpoznawczego otworu studziennego nr 3 na terenie miejskiego ujęcia wód podziemnych w Brańsku, przy ul. Senatorskiej 14, na działce nr ewid. 1948/2. Lokalizację zaprojektowanego otworu studziennego oraz podstawowe założenia projektowe uzgodniono ze zleceniodawcą projektu. Przy sporządzaniu projektu wykorzystano ogólnodostępne mapy topograficzne i geologiczne, publikacje geologiczne oraz geologiczne materiały archiwalne zgromadzone w wojewódzkim archiwum geologicznym przy Podlaskim Urzędzie Marszałkowskim w Białymstoku oraz archiwum BSiP Hydro-Eko- Geo, w szczególności: Dokumentację hydrogeologiczną ustalającą zasoby wód podziemnych ujęcia wód podziemnych z utworów czwartorzędowych w kat. B w rejonie Brańska ujęcie dla miasta (Przedsiębiorstwo Hydrogeologiczne, Warszawa, 1963 r.), Dokumentację hydrogeologiczną zasobów wód podziemnych z utworów czwartorzędowych w kat. B dla Zakładu Gospodarki Komunalnej w Brańsku (WPG-BPT w Białymstoku, Białystok, 1973 r.), Mapę hydrogeologiczną Polski w skali 1: Arkusz 418 Brańsk (PIG, Warszawa, 2004 r.) Jako podkład geodezyjny do lokalizacji otworów studziennych wykorzystano aktualną mapę zasadniczą terenu zakładu, dostarczoną przez Inwestora. Działka nr ewid. 1948/2 o pow ha, na której zaprojektowano otwór studzienny nr 3, jest własnością Gminy Miejskiej Brańsk (adres - jw.) i pozostaje w trwałym zarządzie Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Brańsku, Brański, ul. Senatorska 14 (załącznik nr 8).

6 3. CHARAKTERYSTYKA UJĘCIA WODY Miejskie ujęcie wód podziemnych w Brańsku, eksploatowane przez Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Brańsku składa się z dwóch studzien wierconych: Otwór studzienny nr 1 wykonany przez Przedsiębiorstwo Hydrogeologiczne w Warszawie 1963 r. do głębokości 48.0 m. Otwór został odwiercony metodą udarową, w dwóch kolumnach rur: 356 mm - do głębokości 27.5 m (posadowione w korku iłowym) 305 mm - do głębokości końcowej 48.0 m (po zafiltrowaniu podciągnięte do 32.5 m) Zabudowano w nim filtr OB-5, o następujących wymiarach: o rura nadfiltrowa 127 mm - długość 9.0 m o część robocza typ OB-5 z okładziną 3 mm o grubości 55 mm - długość 10.0 m o rura podfiltrowa 127 mm - długość 4.5 m posadowiony na głębokości 47 m p.p.t. i obsypany obsypką filtracyjną 2-3 mm. W trakcie pompowania pomiarowego studni nr 1 uzyskano wydajność: Q 3 = m 3 /h przy depresji s 3 = 4.73 m (q 3 = 9.28 m 3 /h/1ms). W tej wielkości ustalono wydajność eksploatacyjną studni i pierwotne zasoby eksploatacyjne ujęcia wody w dawnej kat. B - decyzją PWRN w Białymstoku z dnia r. Po odwierceniu studni nr 2 w/w zasoby zostały anulowane. Studnia nr 1 stanowi awaryjne źródło wody ujęcia i jest okresowo eksploatowana przy pomocy powierzchniowej pomy zasysającej (samowypływ). Jej aktualne parametry nie są znane. Wg informacji eksploatatora w istniejącym układzie technologicznym ze studni można uzyskać ok m 3 /h wody. (rekonstrukcji). Konstrukcja techniczna studni powoduje, iż praktycznie nie nadaje się ona do remontu Otwór studzienny nr 2 wykonany przez Przedsiębiorstwo Geologiczno-Badawcze Przemysłu Terenowego w Białymstoku w 1973 r. do głębokości 66.0 m. Otwór został odwiercony metodą udarową, w dwóch kolumnach rur: 406 mm - do głębokości 26.0 m (posadowione w korku iłowym) 356 mm - do głębokości 66.0 m (usunięte z otworu po zafiltrowaniu) Zabudowano w nim filtr stalowy 244 mm, z częścią roboczą siatkową, o następujących wymiarach: o rura nadfiltrowa - długość m o część robocza grn. - długość ogólna m siatka nylonowa nr 10 i nr 12 o rura międzyfiltrowa - długość 3.42 m o część robocza dln. - długość ogólna 10.9 m siatka nylonowa nr 10 i nr 12 o rura podfiltrowa - długość 2.98 m posadowiony na głębokości 65.5 m, obsypany obsypką filtracyjną mm, 2 3 mm i 3 5 mm.

7 - 6 - W trakcie pompowania pomiarowego studni nr 2 uzyskano wydajność: Q 3 = m 3 /h przy depresji s 3 = 6.16 m (q 3 = 24.1 m 3 /h/1ms). Wydajność eksploatacyjną studni nr 2 ustalono na Q e = 148 m 3 /h przy depresji s e = 6 m. Na tym poziomie ustalono nowe zasoby eksploatacyjne ujęcia wody, zatwierdzone w dawnej kat. B - decyzją PWRN w Białymstoku z dnia r. Studnia nr 2 stanowi podstawowe źródło wody ujęcia. Pod koniec 2014 r. stwierdzono wydatny spadek jej wydajności. Wg informacji eksploatatora w istniejącym układzie technologicznym (samowypływ - eksploatacja z wykorzystaniem powierzchniowej pomy zasysającej) ze studni można uzyskać jedynie ok. 40 m 3 /h wody. Wyłączenie studni aktualnie nie jest możliwe (studnia nr 1 ma za mała wydajność), a ewentualna rekonstrukcja nie musi zakończyć się powodzeniem. W konsekwencji zaprojektowano odwiercenie nowego pełnosprawnego otworu studziennego nr 3. Decyzja odnośnie losu starej studni nr 2 zostanie podjęta po wykonaniu i podłączeniu do eksploatacji studni nowej. Studnia nr 1, z uwagi na jej konstrukcję (nie pozwalającą na rekonstrukcję) będzie eksploatowana do czasu jej całkowitego zużycia.

8 OPIS TERENU BADAŃ 4.1. Położenie ujęcia wody, morfologia i hydrografia Miejskie ujęcie wód podziemnych w Brańsku znajduje się w skrajnie południowej części miasta (Ryc. 1) na działkach o nr ewid. 1947, 1948/1, 1948/2 oraz 1949, przy ul. Senatorskiej 14. Studnie wiercone ujęcia znajdują się na działkach: 1949 (studnia nr 1) oraz 1948/2 (studnia nr 2 oraz projektowany otwór studzienny nr 3). Ryc. 1. Położenie ujęcia miejskiego w Brańsku zdjęcie satelitarne (skala 1:20000) Ujęcie miejskie w Brańsku Miasto Brańsk jest siedzibą gminy w powiecie bielskim w województwie podlaskim. Regionalnie, rozpatrywany obszar znajduje się w obrębie mezoregionu o nazwie Równina Bielska (843.37), wchodzącego w skład makroregionu - Niziny Północnopodlaska (wg podziału J. Kondrackiego i A. Richlinga, zamieszczonego w Atlasie Rzeczypospolitej Polskiej). Morfologicznie opisywany rejon znajduje się w dolinie rzeki Nurzec, po jej prawej (północnej) stronie, w odległości ok. 90 m na NW od głównego koryta rzeki. Teren zakładu jest płaski, lekko (ale wyraźnie) nachylony w kierunku na WSW, o rzędnych z przedziału m n.p.m. Rzędna powierzchni terenu w miejscu projektowanego wiercenia nr 3 wynosi ok m n.p.m. Sąsiedztwo ujęcia wody stanowią (Ryc. 1): na północ zabudowa miejska, na zachód - łąki, na południe łąki z niewielkim sztucznym stawem, na wschód obiekty zakładu przemysłowego (produkcja zniczy).

9 Szczegółowa lokalizacja projektowanego otworu studziennego nr 3 Projektowany otwór studzienny nr 3 zlokalizowano w południowo-zachodnim narożniku terenu stacji wodociągowej na działce nr ewid. 1948/2 - na trawniku w odległości ok. 9 m od studni nr 2. Wyznaczona lokalizacja otworu studziennego spełnia wymogi Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie 1 (Dz. U. Nr 75, poz. 690). Szczegółowo lokalizację projektowanego wiercenia nr 3 oraz studzien eksploatowanych nr 1 i nr 2 na tle istniejącego zagospodarowania i uzbrojenia terenu przedstawiono na mapie zasadniczej w skali 1:500 (załącznik nr 3) Budowa geologiczna i warunki hydrogeologiczne Budowa geologiczna Z uwagi na specyfikę projektu opis budowy geologicznej rejonu badań ograniczono do osadów czwartorzędu, których miąższość szacuje się tu na ok m. Wierceniami studziennymi, wykonanymi na terenie ujęcia miejskiego rozpoznano budowę geologiczną czwartorzędu do głębokości 66 m (otwór studzienny nr 2). Budowę geologiczną warstw głębszych opisano na podstawie informacji zawartych w MhP - Arkusz Brańsk. Najstarsze partie czwartorzędu stanowią tu najprawdopodobniej gliny zwałowe zlodowacenia Nidy (najstarsze zlodowacenie zlodowaceń południowopolskich), spoczywające na osadach ilastych trzeciorzędu. Powyżej utworów gliniastych występuje miąższy ponad 30-metrowy kompleks osadów piaszczystożwirowych zlodowaceń Sanu i Wilgi (zlodowacenia południowopolskie) oraz interglacjału wielkiego rozdzielony cienkim przewarstwieniem iłów. Na osadach piaszczysto-żwirowych zalegają gliny zwałowe zlodowaceń środkowopolskich: Liwca, Odry i Warty. Przypowierzchniowe warstwy gruntu stanowi cienka kilkumetrowa pokrywa osadów piaszczysto pylastych, lokalnie ilastych (w rejonie studni nr 1). Budowę geologiczną rejonu przedstawiono graficznie na przekroju hydrogeologicznym I-I z MhP, (zał. nr 6) Odległość studni dostarczającej wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi, niewymagającej, zgodnie z przepisami dotyczącymi ochrony ujęć i źródeł wodnych, ustanowienia strefy ochronnej, powinna wynosić - licząc od osi studni - co najmniej: 1. do granicy działki - 5 m, 2. do osi rowu przydrożnego m, 3. do budynków inwentarskich i związanych z nimi szczelnych silosów, zbiorników do gromadzenia nieczystości, kompostu oraz podobnych szczelnych urządzeń - 15 m, 4. do najbliższego przewodu rozsączającego kanalizacji indywidualnej, jeżeli odprowadzane są do niej ścieki oczyszczone biologicznie w stopniu określonym w przepisach dotyczących ochrony wód - 30 m, 5. do nieutwardzonych wybiegów dla zwierząt hodowlanych, najbliższego przewodu rozsączającego kanalizacji lokalnej bez urządzeń biologicznego oczyszczania ścieków oraz do granicy pola filtracyjnego - 70 m.

10 - 9 - Dla zaprojektowanego otworu studziennego nr 3 o gł. 66 m przyjęto profil geologiczny zbliżony do stwierdzonego wierceniem studni nr 2 (odległej o 9 m). W formie zgeneralizowanej profil ten przedstawia się następująco: m - piasek średnioziarnisty m - glina zwałowa m - piaski różnej granulacji i piaski ze żwirem, możliwe wkładki piasków pylastych m - ił m - piaski różnej granulacji i piaski ze żwirem m - piaski pylaste m - mułek (pył) m - glina zwałowa Zwierciadło wody: - nawiercone 30.0 m, 51 m - ustabilizowane ok. + 5 m n.p.t. (samowypływ) Warunki hydrogeologiczne Na MhP Arkusz Brańsk, rejon ujęcia wodociągowego w Brańsku znajduje się w granicach jednostki hydrogeologicznej o symbolu 3b Q I. Występuje tutaj jeden użytkowy poziom wodonośny w obrębie osadów piaszczysto-żwirowych zlodowaceń Sanu i Wilgi (zlodowacenia południowopolskie) oraz interglacjału wielkiego (rozdzielonych cienkim przewarstwieniem iłów). Na terenie ujęcia miejskiego poziom ten wystąpił: - w studni nr 1 w interwale głębokości m (nie przewiercony) - w studni nr 2 w interwale głębokości m (przewiercony) Poziom ten cechuje się napiętym zwierciadłem wody stabilizującym się nad powierzchnią terenu na rzędnej ok m n.p.m. Granulacja wodonośca jest zmienna od piasków pylastych i drobnoziarnistych do piasków ze żwirem i żwirów. Wydajność potencjalna studni wg MhP powyżej 120 m 3 /h. Ze studzien wodociągowych ujmujących ten poziom uzyskano następujące wydajności: studnia nr 1 Q 3 = m 3 /h przy depresji s 3 = 4.73 m (q 3 = 9.28 m 3 /h/1ms) współczynnik filtracji k = m/s = 16.8 m/d, studnia nr 2 Q 3 = m 3 /h przy depresji s 3 = 6.16 m (q 3 = 24.1 m 3 /h/1ms) współczynnik filtracji k = m/s = 26.8 m/d. Izolacja poziomu wodonośnego ma charakter ciągły i znaczną ponad 25-metrową miąższość. W MhP stopień zagrożenia poziomu określono, jako średni (obszar o średniej odporności z ogniskami zanieczyszczeń). W rejonie ujęcia warunki izolacji poziomu są korzystniejsze - występuje tu wysokie ciśnienie wody (samowypływy) przeciwdziałające pionowej migracji zanieczyszczeń Zasilanie poziomu lateralne z północnego wschodu (przepływ wód ku dolinie Nurca).

11 Na MhP jednostce 3b Q I przypisano następujące uśrednione parametry hydrogeologiczne GPU: - miąższość m = 26 m, współczynnik filtracji k = 13.5 m/d, przewodność T = 350 m 2 /d, - moduł zasobów odnawialnych 95 m 2 /24h/km 2, moduł zasobów dyspozycyjnych 65 m 2 /24h/km 2. Zgodnie z Dokumentacją hydrogeologiczną określającą zasoby dyspozycyjne wód podziemnych czwartorzędowego piętra wodonośnego na obszarze zlewni Bugu rejon Brańska zawiera się w rejonie zasobowym (jednostce bilansowej) nr 2 Górny Nurzec o powierzchni 978 km 2, w obrębie której moduł zasobów odnawialnych wynosi 8.57 m 3 /h km 2 a moduł zasobów dyspozycyjnych 3.48 m 3 /h km 2. W rejonie tym występuje znaczna nadwyżka zasobów dyspozycyjnych ( m 3 /h) nad prowadzoną realną eksploatacją wód (142.1 m 3 /h). Jakość wody Jakość wody z użytkowego poziomu wodonośnego, wg klasyfikacji przyjętej w MhP jest średnia (klasa IIb). Woda nie spełnia wymogów stawianych wodzie do spożycia i wymaga uzdatniania. Cechuje się ponadnormatywną zawartością żelaza (3-4 mg/l), manganu (ok. 0.2 mg/l) oraz jonu amonowego (ok mg/l), w konsekwencji wtórnie podwyższoną barwą i mętnością Obszary chronione Teren ujęcia wody w Brańsku znajduje się w znacznym oddaleniu (ponad 10 km) od obszarów chronionych na podstawie Ustawy z dn r. o ochronie przyrody, w tym obszarów Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 (Ryc. 2), a zaprojektowane roboty nie będą miały żadnego wpływu na obszary objęte ochroną. W celu zobrazowania położenia projektowanych robót w stosunku do obszarów chronionych posłużono się najbardziej aktualną mapą obszarów chronionych GDOŚ. W konsekwencji do projektu nie załączano mniej aktualnej mapy geologiczno-gospodarczej. Ryc. 2 Położenie ujęcia wody w Brańsku w stosunku do obszarów chronionych przyrodniczo Brańsk ujęcie wody

12 5. OBLICZENIA HYDROGEOLOGICZNE A. Założenia projektowe - współczynnik filtracji przyjęto z otworu nr 2, ujmującego cały poziom wodonośny k = 26.8 m/d - długość ogólna części roboczej filtra l og. = = 26.0 m - długość filtra właściwego (bez złącz 2 ) l = = 23.0 m - średnica otworu d = m (filtr z obsypką) - wydatek jednostkowy studni: q = 24 m 3 /h 1mS (z otworu nr 2) B. Obliczenia 1. Obliczenie dopuszczalnej prędkości wlotowej wody do filtra Do obliczeń zastosowano bardzo bezpieczny wzór Sichardt a 3 : v dop = 19.6 k (k wyrażone w [m/d]) v dop = = m/d = 4.23 m/h 2. Obliczenie przepustowości filtra: Q = 3.14 d l v max dop Q = = przyjęto 140 max m3 /h Przepustowość 1 mb filtra wyniesie q = 140 / 23 = 6.1 m 3 /h/1mb i nie będzie przekraczała przepustowości technicznej filtrów PVC-U 280 mm DN 250, dopuszczanej przez producentów dla v = 3 cm/s, wynoszącej w zależności od szczeliny od q = 7 m 3 /h/1mb filtra (przy szczelinie 0.75 mm) do q = 11 m 3 /h/1mb filtra (przy szczelinie 3 mm). Przy założonym profilu geologicznym z uwagi na zmienne uziarnienie wodonośca najbardziej prawdopodobne jest zastosowanie filtra siatkowego z korpusem frezowanym szczeliną h = 5 mm. 3. Obliczenie depresji przy Q max i Q e Depresję obliczono wzorem: s = Q max / q i zaokrąglono w górę do 1 m Przy Q max = 140 m 3 /h s = 140 / 24 = 5.83 przyjęto s = 6 m 4. Obliczenie zasięgu oddziaływania studni dla Q max R = 10 s k, k [m/d] R = = 311 m 2 3 Produkowane są odcinki fabryczne rur PVC-U o długości: 1m, 2m, 3m, 4 m Na etapie dokumentacyjnym dopuszcza się zastosowanie innych wzorów zalecanych dla studzien eksploatowanych przemiennie np. Abramowa v dop = 60 4 k, ewentualnie średniej arytmetycznej z wzorów : Sichardt a i Abramowa, przy czym przy ustalaniu wydajności maksymalnej studni należy uwzględnić przepustowość nominalną filtra, zależną od DN i szerokości szczeliny.

13 UWAGI DOTYCZĄCE STREFY OCHRONNEJ UJĘCIA WODY Pomimo, iż Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących projektów robót geologicznych, w tym robót których wykonywanie wymaga uzyskania koncesji (Dz.U ) nie nakazuje rozpatrywania na etapie projektu sprawy stref ochronnych, w niniejszym opracowaniu podano podstawowe informacje dotyczące ochrony sanitarnej ujęcia, w zakresie adekwatnym do jego specyfiki i do istniejącego stanu formalno-prawnego. Zgodnie z Ustawą z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo Wodne (tekst jednolity Dz.U ), przy rozpatrywaniu strefy ochronnej wzięto pod uwagę następujące czynniki: - budowę geologiczną i warunki hydrogeologiczne (opisane szczegółowo w rozdziale 4.3.) - przeznaczenie ujęcia - ujęcie pracujące na potrzeby wodociągu, - sposób zagospodarowania i użytkowania gruntów w rejonie i sąsiedztwie ujęcia. Biorąc pod uwagę w/w czynniki, a szczególnie fakt istnienia ciągłej, miąższej izolacji ujmowanego poziomu wodonośnego przy wysokim ciśnieniu hydrostatycznym, na etapie projektowym przyjmuje się, iż ochrona ujęcia wody będzie wymagała założenia wyłącznie terenu ochrony bezpośredniej, obejmującego studnię wraz z obudową oraz pasem gruntu wokół niej o szerokości ok. 6-8 m, w obrębie którego należy zapewnić: - odprowadzenie wód opadowych w taki sposób, aby nie mogły one przedostawać się do urządzeń służących do poboru wody, - zagospodarowanie terenu zielenią, - ograniczenie do niezbędnych potrzeb przebywania osób niezatrudnionych stale przy urządzeniach służących do poboru wody. Należy podkreślić, iż zgodnie z zapisami w/w Ustawy zakładanie stref ochronnych nie jest obowiązkowe, lecz uzależnione od woli i możliwości właściciela (użytkownika) ujęcia wody. Potrzeba, wstępny zasięg strefy ochronnej i zakres ograniczeń użytkowania terenu w jej obrębie powinien być określony na podstawie danych zawartych w powykonawczej dokumentacji hydrogeologicznej. Granice terenu ochrony bezpośredniej należy oznakować. Na ogrodzeniu należy umieścić tablicę informacyjną o ujęciu wody i zakazie wstępu osób nieupoważnionych na teren ochrony bezpośredniej. Z uwagi na lokalizację studni w obrębie zamkniętego terenu stacji wodociągowej dopuszcza się rezygnację z niezależnego wygradzania jej terenu ochronnego. Zaznacza się jedocześnie, iż nawet w przypadku braku strefy ochronnej każde ujęcie wody podziemnej powinno być zawsze odpowiednio zabezpieczone. Obudowa studzienna powinna być zabezpieczona przed dopływem do jej wnętrza wód opadowych i gruntowych oraz wyposażona w zamknięcie, zabezpieczające studnię przed dostępem osób niepożądanych (niezajmujących się ich eksploatacją). Korzystne jest ogrodzenie i oznakowanie studni, tak jak w przypadku terenu ochrony bezpośredniej.

14 PROJEKT GEOLOGICZNO-TECHNICZNY OTWORU ROZPOZNAWCZEGO (STUDZIENNEGO) NR 3 Zgodnie z wytycznymi części dokumentacyjnej dla zrealizowania postawionego zadania geologicznego zostanie wykonany otwór wiertniczy studzienny nr 3 o charakterze rozpoznawczym do głębokości ok. 66 m. Lokalizacja otworu została wyznaczona na załączonej mapie zasadniczej (załącznik nr 3), w oparciu o przeprowadzoną wizję lokalną oraz szczegółowe rozeznanie warunków terenowych Warunki techniczne prowadzenia robót Nowy otwór studzienny nr 3 zlokalizowano w południowo-zachodnim narożniku terenu stacji wodociągowej na działce nr ewid. 1948/2 - na trawniku w odległości ok. 9 m od studni nr 2. Szczegółowo lokalizację projektowanego wiercenia nr 3 oraz studzien istniejących nr 1 i nr 2, na tle zagospodarowania i uzbrojenia terenu przedstawiono na załączniku nr 2. Aktualnie w sąsiedztwie projektowanego wiercenia w promieniu 8 m brak jest jakiegokolwiek uzbrojenia podziemnego i naziemnego. W promieniu 20 m nie ma napowietrznych linii energetycznych. W promieniu 10 m nie ma drzew i zakrzaczeń. W konsekwencji nie będą występowały żadne utrudnienia dla przeprowadzenia zaprojektowanych robót geologicznych. Zaprojektowane wiercenie może być wykonane zarówno przy zastosowaniu mobilnych urządzeń wiertniczych ze składanym masztem wiertniczym - np. H-4 jak i typowego wyciągu wiertniczego z niezależną wieżą wiertniczą, np. US 100. Wyznaczona lokalizacja otworu studziennego jest w pełni dopuszczalna z punktu widzenia przepisów Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi (Dz. U. Nr 109, poz. 961). Zaleca się, aby podpisanie umowy przez wykonawcę zostało poprzedzone wizją lokalną w terenie, mającą na celu ocenę możliwości wykorzystania posiadanego w dyspozycji sprzętu wiertniczego. Dodatkowe uwagi dotyczące warunków technicznych prowadzenia robót wiertniczych: ogólne: Zastosowane urządzenie wiertnicze powinno posiadać parametry zapewniające zrealizowanie postawionego zadania geologicznego, zgodnie z jego dokumentacją techniczno-ruchową. Roboty wiertnicze powinny być prowadzone pod dozorem osób posiadających odpowiednie (stwierdzone) kwalifikacje. Załoga prowadząca roboty wiertnicze powinna być przeszkolona w zakresie bhp i ppoż. (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi - Dz. U. Z dnia 18 lipca 2002 r.).

15 szczegółowe: W trakcie wiercenia przewiduje się wystąpienie horyzontu wodnego o podwyższonym ciśnieniu (samowypływ, o poziomie stabilizacji zwierciadła wody ok. 5 m n.p.t.). Powyższy fakt należy uwzględnić przy organizacji wiertni. Dodatkowo należy wyposażyć wiertnię w rurociągi pozwalające na awaryjne odprowadzenie wody z odwiertu do pobliskiego stawu (odległość ok. 30 m) oraz w substancje pozwalające na obniżenie słupa wody w otworze poprzez zwiększenie jej gęstości (np. sól kamienną). W trakcie wiercenia nie przewiduje się stosowania materiałów promieniotwórczych. Woda do potrzeb wiercenia będzie pobierana z wodociągu zakładowego. Większość urządzeń wiertniczych nie wymaga zasilania w energię elektryczną, bowiem są one napędzane silnikami spalinowymi. Prace na wiertni będą prowadzone na jedną zmianę - w dzień, w związku z tym plac budowy nie wymaga oświetlenia. Energia elektryczna do pompowania zostanie dostarczona z sieci energetycznej zakładu z miejsca wskazanego przez Inwestora. Urobek powstały w trakcie wiercenia będzie odprowadzany do dołu urobkowego, który po zakończeniu wiercenia zostanie zasypany, zestabilizowany a ewentualny jego nadmiar zostanie zużyty do splantowania terenu lub wywieziony na składowisko odpadów. Wodę z próbnego pompowania należy odprowadzać przy użyciu rurociągu lub węża strażackiego do pobliskiego stawu na odległość ok. 30 m. Na czas pompowania może być wymagane założenie szczelnej głowicy w celu przejęcia całej wody wypływającej z otworu. Odprowadzenie wód z próbnych pompowań hydrogeologicznych nie wymaga pozwolenia wodnoprawnego. Po przeprowadzeniu zaprojektowanych badań odwiert zostanie zabezpieczony huczkiem z rury stalowej i przekazany Inwestorowi Konstrukcja techniczna otworu Metoda wiercenia i konstrukcja techniczna otworu została wstępnie uzgodniona pomiędzy Inwestorem i projektantem. Projektowany otwór studzienny nr 3 o głębokości planowanej 66 m należy wykonać systemem udarowym lub okrętno-udarowym 4. Do wykonania otworu zostaną użyte dwie kolumny rur: o 508 mm do głębokości 25 m o 457 mm do głębokości 66 m Kolumnę rur 508 mm należy posadowić wodoszczelnie w korku iłowym (może być z compactonitu) i pozostawić ją w otworze. Kolumna rur 457 mm zostanie z otworu usunięta całkowicie w trakcie jego filtrowania. 4 Pomimo dłuższego okresu realizacji prac zaprojektowano wiercenie udarowe lub okrętno-udarowe, kierując się następującymi powodami: - wiercenie udarowe lub okrętno-udarowe zapewnia możliwość dokładnego opróbowania i rozpoznania granulacji warstwy wodonośnej, w konsekwencji prawidłowy dobór obsypki filtracyjnej, co ma szczególne znaczenie przy zastosowaniu filtrów szczelinowych z PVC-U, - otwory studzienne wiercone metodą obrotową zazwyczaj posiadają gorsze parametry techniczno-eksploatacyjne niż analogiczne otwory wiercone metodą udarową lub okrętno-udarową.

16 Przewiduje się, że w otworze zostanie zabudowany filtr z atestowanych rur studziennych PVC-U 280 mm DN 250 o grubości ścianki dostosowanej do głębokości zabudowy, o następujących wymiarach: 1. rura nadfiltrowa - dł m - wyprowadzona do wierzchu 2. część robocza grn. - dł. og m - filtr siatkowy (rura frezowana szczelinowo, owinięta siatką 3. rura międzyfiltrowa - dł. 3.0 m 4. część robocza dln. - dł. og. 8.5 m - filtr siatkowy, jw. 5. rura podfiltrowa - dł. 5.5 m - zakończona denkiem. Filtr zostanie posadowiony na głębokości ok m. nylonową, szczelina h = 5 mm) lub filtr szczelinowy 5 Rurę nadfiltrową i podfiltrową należy wyposażyć w prowadnice do rur 457 mm. Dookoła filtra właściwego zostanie wykonana obsypka piaskowa lub żwirowa (w zależności od granulacji warstwy wodonośnej). Graficznie projektowaną konstrukcję otworu przedstawiono na zał. nr 4. Uwaga Końcową głębokość otworu oraz jego konstrukcję należy dostosować do stwierdzonej budowy geologicznej i postawionego zadania geologicznego. Wiercenie należy zakończyć po przewierceniu poziomu wodonośnego i zagłębieniu się w podściełające go osady słabo-przepuszczalne na głębokość pozwalającą na zabudowanie rury podfiltrowej o długości ok. 3-6 m. Ostateczną głębokość otworu, konstrukcję i typ filtra, numer siatki filtracyjnej (ewentualnie szerokość szczeliny) oraz rodzaj obsypki ustali dozór geologiczny w dostosowaniu do rzeczywistego uziarnienia warstwy wodonośnej Izolowanie horyzontów wodonośnych W celu odizolowania ujętego poziomu wodonośnego od powierzchni terenu oraz zabezpieczenia się przed niekontrolowanym samowypływem zaprojektowano pozostawienie w otworze kolumny rur 508 mm (posadowionej wodoszczelnie) oraz dodatkowe doszczelnienie compactonitem, zgodnie ze schematem na załączniku nr Pobieranie próbek gruntu i wody Podczas wiercenia należy pobierać próbki gruntu do skrzynek znormalizowanych o pojemności 1 dm 3. Próbki należy pobierać: - z każdej warstwy wyróżniającej się litologicznie - z warstw nieprzepuszczalnych o dużej miąższości co 2 m - z warstw wodonośnych o dużej miąższości co 1 m. Ponadto, należy pobrać próbki gruntu z partii warstwy wodonośnej różniących się litologicznie - do badań granulometrycznych (do torebek foliowych lub słojów szklanych). Z uwagi na charakter zaprojektowanych robót nie przewiduje się potrzeby przekazywania próbek gruntu organom administracji geologicznej, chyba, że obowiązek taki zostanie nałożony w decyzji zatwierdzającej projekt robót geologicznych. 5 W przypadku korzystnej i niezbyt zmiennej granulacji warstwy wodonośnej można zastosować filtr szczelinowy.

17 Pod koniec pompowania pomiarowego otworu należy pobrać 1 próbkę wody do laboratoryjnych badań fizyczno-chemicznych i bakteriologicznych. Zakres oznaczeń: barwa, mętność, ph, przewodność, utlenialność, żelazo, mangan, azotyny, azotany, jon amonowy, bakterie Coli i Escherichia Coli, enterokoki. Analizy technologicznej wody nie przewiduje się Pomiary i badania hydrogeologiczne W trakcie wiercenia otworu należy codziennie przed rozpoczęciem wiercenia i po jego zakończeniu wykonywać pomiary głębokości zwierciadła wody w otworze i zapisywać je w dziennych raportach wiertniczych. Po nawierceniu warstwy wodonośnej i zagłębieniu się wierceniem w tę warstwę na głębokość 1 m konieczne jest przerwanie robót wiertniczych i dokonanie pomiarów stabilizacji zwierciadła wody. Po zafiltrowaniu każdego otworu i odsłonięciu filtra należy zmierzyć poziom zwierciadła wody w otworze, a następnie przeprowadzić próbne pompowanie składające się z dwóch etapów: a) pompowanie oczyszczające - winno być wykonywane do chwili całkowitego oczyszczenia się wody z zawiesiny mechanicznej. Do celów kosztorysowych ustala się czas pompowania oczyszczającego równy 24 godziny. Wydajność pompowania nie powinna przekroczyć 1.2 Q max studni. Po zakończeniu pompowania oczyszczającego należy usunąć osad z filtra, otwór zachlorować (w tym celu należy nakręcić na rurę nadfiltrową dodatkowy odcinek manewrowy do wysokości powyżej stabilizacji zwierciadła wody o dł. ok. 5-6 m) i zarządzić przerwę w ruchu trwającą minimum 1 dobę. b) pompowanie pomiarowe - należy przeprowadzić na trzech cyklach dynamicznych, przy czym jako podstawę do ustalenia wydajności na poszczególnych cyklach należy wykorzystać wyniki pompowania oczyszczającego. I cykl - Q 1 1/3 Q 3 II cykl - Q 2 2/3 Q 3 III cykl - Q Q max Q Q max (Q max - przepustowość filtra) Czas pompowania pomiarowego na poszczególnych cyklach ustala się wstępnie na 24 godziny - jednakże nie mniej niż 8 godzin warunków ustalonych na każdym cyklu. Pompowanie można wykonać agregatem pompowym HydroVacuum GCA.7 i GCA.8, Grundfos SP- 125 lub innym o podobnej wydajności przekraczającej 120 m 3 /h. Przy znacznym samowypływie, może się okazać, iż pierwsze dwa stopnie pompowania lub całe pompowanie można będzie wykonać bez agregatu pompowego. W trakcie pompowania pomiarowego przewiduje się prowadzenie pomiarów opadania zwierciadła wody wyłącznie w otworze pompowym. Próbne pompowanie należy przeprowadzić zgodnie ze szczegółową instrukcją, sporządzoną przez geologa dozorującego (wydajność pompowania, typ pompy i głębokość jej zawieszenia, czas pompowania, częstotliwość pomiarów itp.). Dopuszcza się rezygnację z pompowania 3-stopniowego i alternatywne wykonanie 1-stopniowego pompowania w warunkach nieustalonych przez okres ok godz.

18 Pomiary geodezyjne Pomiary geodezyjne obejmą: wykonanie domiarów wykonanego otworu hydrogeologicznych do stałych elementów terenowych (studni, dróg, itp.) i określenie współrzędnych wiercenia w PUWG określenie rzędnej powierzchni terenu w miejscu wiercenia pomiarami terenowymi w nawiązaniu do sieci reperów państwowych (niwelacja techniczna) Uwagi końcowe Projektowane w niniejszym opracowaniu roboty geologiczne powinny przebiegać pod dozorem uprawnionego geologa. Lokalizacja otworu, przyjęcie filtra oraz zakończenie próbnego pompowania powinno odbywać się komisyjnie i protokolarnie. Po zakończeniu przewidywanych projektem robót i badań geolog dozorujący opracuje otrzymane wyniki w formie dodatku do dokumentacji hydrogeologicznej ujęcia wody lub nowej dokumentacji hydrogeologicznej ustalającej zasoby eksploatacyjne ujęcia wody. Dodatek lub dokumentację należy sporządzić w terminie do 6 miesięcy od zakończenia prac terenowych i przekazać do zatwierdzenia do Podlaskiego Urzędu Marszałkowskiego w Białymstoku w terminie 1 miesiąca. W przypadku nienapotkania warstw wodonośnych oraz braku możliwości głębienia otworu w celu rozwiązania założonego zadania wykonany otwór należy zlikwidować przez usunięcie rur z równoczesnym wypełnieniem otworu urobkiem z wiercenia oraz materiałami wiertniczymi (ił, compactonit, glina ilasta) zapewniając właściwe odizolowanie nawierconych stref wodonośnych, eliminujące możliwość połączenie się wód z różnych poziomów wodonośnych. Decyzję o likwidacji otworu należy podjąć komisyjnie z udziałem przedstawiciela Inwestora, wykonawcy i geologa dozoru. Całość prac należy udokumentować w formie tzw. innej dokumentacji geologicznej, której zawartość określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących innych dokumentacji geologicznych (Dz.U ). Prawdopodobieństwo wystąpienia w/w przypadku jest minimalne. Dopuszcza się zmianę lokalizacji zaprojektowanego otworu w stosunku do lokalizacji projektowanej, w ramach terenu pozostającego we władaniu Inwestora, przy zachowaniu obowiązujących przepisów określonych w: - Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690), - Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi (Dz. U. Nr 109, poz. 961).

19 HARMONOGRAM PRAC I TERMINY REALIZACJI 1. Zatwierdzenie projektu robót geologicznych 2. Zgłoszenie robót (na dwa tygodnie przed ich rozpoczęciem). 3. Wykonanie wiercenia i pompowania otworu studziennego nr 3 - ok tygodni, w tym: ~ 3 dni na prace przygotowawcze (przygotowanie placu budowy i montaż urządzenia wiertniczego), ~ 5-7 tygodni na wiercenie, ~ 1 tydzień na zaprojektowanie i wykonanie filtra oraz zafiltrowanie otworu, ~ 1 tydzień na próbne pompowanie, ~ 3 dni na demontaż urządzenia wiertniczego i likwidację placu budowy. 4. Wykonanie badań laboratoryjnych wody z wykonanego otworu studziennego (1 tydzień) oraz wykonanie pomiarów geodezyjnych. 5. Opracowanie dokumentacji hydrogeologicznej lub dodatku do dokumentacji hydrogeologicznej (w terminie do 6 miesięcy od zakończenia robót geologicznych) i przesłanie do Podlaskiego Urzędu Marszałkowskiego w Białymstoku (w terminie 1 miesiąca od sporządzenia dokumentacji). Szacunkowy termin wykonania robót geologicznych - po zatwierdzeniu projektu, najprawdopodobniej w trzecim kwartale 2015 r. lub w pierwszym półroczu 2016 r. Wnioskowany termin ważności decyzji zatwierdzającej projekt - do końca 2018 r.

20 PODSUMOWANIE I WNIOSKI Realizując postawione zadanie geologiczne, tj. zaopatrzenie ujęcia miejskiego w Brańsku w nową pełnosprawną studnię zaprojektowano odwiercenie otworu studziennego nr 3 o głębokości ok. 66 m. Otwór zaprojektowano wykonać systemem udarowym lub okrętno-udarowym w dwóch kolumnach rur 508 mm i 457 mm oraz zafiltrować filtrem kolumnowym, wykonanym z atestowanych rur studziennych PVC-U 280 mm (DN 250) - siatkowym lub szczelinowym - z obsypką filtracyjną. Zaprojektowanym otworem zamierza się ująć do eksploatacji użytkowy czwartorzędowy poziom wodonośny, przewidywany w interwale głębokości: m. Woda z zaprojektowanego otworu nr 3 w stanie surowym nie będzie odpowiadać warunkom stawianym wodzie do spożycia z uwagi na wysoką zawartość żelaza, manganu i jonu amonowego, wtórnie podwyższona barwę i mętność i będzie wymagać uzdatniania. Jej stan bakteriologiczny nie powinien budzić zastrzeżeń. Realizacja zaprojektowanych robót geologicznych spowoduje okresowe ok. 10 tygodniowe pogorszenie warunków akustycznych w rejonie ich wykonywania. Z uwagi na krótki okres prowadzenia prac, dzienną porę ich wykonywania oraz znaczne oddalenie od siedzib mieszkalnych uciążliwość akustyczna dla okolicznej ludności nie wystąpi. Teren miejskiego ujęcia wody w Brańsku znajduje się w znacznym oddaleniu od obszarów chronionych na podstawie Ustawy z dn r. o ochronie przyrody, a zaprojektowane roboty w żaden sposób nie będą na nie oddziaływać. Opracował: mgr inż. Cezary Madejski