Jakość życia w mieście akademickim na przykładzie miasta Szczecina

Transkrypt

1 Jakość życia w mieście akademickim na przykładzie miasta Szczecina Zespół badawczy: dr hab. prof. US Augustyna Burlita dr hab. prof. US Jolanta Witek dr Krzysztof Błoński Szczecin luty- marzec 2016

2 SPIS TREŚCI: 1. WPROWADZENIE I CHARAKTERYSTYKA BADAŃ POSTAWY I OPINIE SZCZECINIAN WOBEC MIASTA ZAMIESZKANIA ORAZ OCENA ZAANGAŻOWANIA WŁADZ W ROZWÓJ MIASTA SAMOOCENA TOLERANCJI I ZAANGAŻOWANIA MIESZKAŃCÓW SZCZECINA W ODNIESIENIU DO OKREŚLONYCH OBSZARÓW OCENA ZAUFANIA BADANYCH DO ORGANIZACJI W ICH OTOCZENIU ORAZ SATYSFAKCJA Z USŁUG DOSTARCZANYCH PRZEZ WŁADZE MIASTA SATYSFAKCJA MIESZKAŃCÓW Z WŁASNEGO ŻYCIA ORAZ WARUNKÓW ŻYCIA W MIEŚCIE BIBLIOGRAFIA SPIS TABEL SPIS WYKRESÓW... 26

3 1. WPROWADZENIE I CHARAKTERYSTYKA BADAŃ Początków zainteresowania pojęciem "jakości życia" można doszukiwać się w poglądach Hipokratesa (wyrazem szczęśliwego życia ma być stan wewnętrznej równowagi) czy Arystotelesa (najważniejszy cel to dążenie do eudajmonii). W czasach nowożytnych na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku jakość życia została włączona do obszaru badań socjologii, psychologii i medycyny. Na gruncie nauk społecznych poziom jakości życia łączono z takimi kategoriami jak styl życia, poczucie podmiotowego dobrostanu, zadowolenie z warunków oraz możliwości zaspokajania najistotniejszych życiowych potrzeb. Natomiast na gruncie medycyny badacze próbowali wyjaśnić, dlaczego subiektywne poczucie jakości życia osób z chronicznymi, często nieuleczalnymi chorobami powodującymi ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu bywa wyższe, niż osób w pełni zdrowych 1. Jedna z pierwszych definicji jakości została sformułowana przez N.C. Dalkey i D.L. Rourke i zakładała, że jej elementami są satysfakcja z życia i poczucie szczęścia 2. Natomiast najbardziej wyczerpującą taksonomię jakości życia przedstawiła M. Farquhar 3. Według niej wszystkie definicje jakości życia można podzielić na definicje profesjonalne opracowane przez badaczy jakości życia i definicje potoczne. Pierwsza grupa definicji jest wewnętrznie mocno zróżnicowana bowiem autorka zakwalifikowała do niej definicje: globalne - ujmują ocenę jakości życia jako całości, ocenę ogólnej satysfakcji życiowej, dobrostanu w różnych sferach życia, poczucia szczęścia złożone - oprócz oceny globalnej uwzględniają różne cząstkowe obszary życia człowieka, a ich ocena ma wpływ na globalną jakość życia człowieka specyficzne -definicje, których istota koncentruje się na poszczególnych obszarach życia mieszane - uwzględniają ocenę globalnej jakości życia, ale także czynników zewnętrznych takich jak: środowisko życia, warunki ekonomiczne, udział w życiu społecznym, indywidualne oczekiwania. Druga grupa definicji tzw. potoczne - zawiera te definicji w których jakość życia jest pojęciem na tyle subiektywnym, iż niemożliwe jest ujęcie jej w formie norm lub standardów. Autorzy mając świadomość braku w naukach społecznych przyjmowanej przez wszystkich 1 J. Trzebiatowski, Jakość życia w perspektywie nauk społecznych i medycznych systematyzacja ujęć definicyjnych, Hygeia Public Health 2011, no. 46, issue 1, s N.C. Dalkey, D. L.Rourke, The Delphi procedure and rating quality of life factors. University California, Los Angeles M. Farquhar, Definitions of quality of life: a taxonomy, Joumal of Advanced Nursmg 1995, no. 22, s

4 uniwersalnej definicji jakości życia, zakładają na potrzeby niniejszej publikacji, że jakość życia to obraz życia człowieka oparty na określonym systemie wartości (systemie aksjologicznym). Ukształtowany obraz należy traktować jako zbiorowy atrybut człowieka lub grupy ludzi w zależności od użytych narzędzi jego opisu. Przedstawiony obraz może być wyrażany subiektywnie lub obiektywnie, jednowymiarowo lub wielowymiarowo 4 [Borys, 2008]. Potencjał szkół wyższych jest coraz częściej doceniany i wykorzystywany przez władze samorządowe uwzględniające rozwój szkolnictwa wyższego i wzajemną współpracę w opracowywanych strategiach rozwoju miasta czy regionu, jak i współpracujący z uczelniami przedsiębiorcy. Jednakże nie można zapominać, że miasto to przede wszystkim miejsce życia ludzi oferujące im określone korzyści stanowiące m. in. rezultat sposobu i stanu realizacji przypisanych miastu funkcji endogenicznych i egzogenicznych 5 [Szymańska 2001]. Wśród nich, obok funkcji administracyjnej, gospodarczej, politycznej, kulturalnej czy turystycznej, wyróżnić można funkcje: edukacyjną i naukową 6, których realizacja jest związana z funkcjonującym w mieście szkolnictwem, zwłaszcza szkolnictwem wyższym. Akademicki charakter miasta ma więc wpływ także na warunki i jakość życia mieszkańców. Zaś ich zachowania, postawy, inteligencja, wykształcenie, kreatywność, potrzeby i motywacje stanowią (obok działań podejmowanych przez władze) o sukcesie miasta 7. Dlatego też istotnym jest poznanie postaw, opinii i oczekiwań mieszkańców wobec akademickiego charakteru miasta ich zamieszkania. Informacje na ten temat mogą być przydatne dla władz miasta, których nadrzędnym celem jest przecież zaspokajanie potrzeb wspólnoty poprzez kreowanie określonych warunków jakości życia 8, ale także dla szeroko rozumianego środowiska akademickiego, zarówno z punktu widzenia jego wizerunku, jak i rozwijania współpracy z lokalnymi społecznościami. Celem tegorocznych badań była jakości życia w Szczecinie jako mieście akademickim. Badania przeprowadzono w okresie październik 2014r. - marzec 2015r wśród dorosłych mieszkańców Szczecina. Wielkość próby została ustalona na podstawie danych wtórnych zamieszczonych w Banku Danych Lokalnych na stronie Projektowana wielkość próby 4 T. Borys, Propozycja siedmiu typologii jakości życia, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu 2008, nr 22, s D. Szymańska, Urbanizacja na świecie. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa A. Mandal, Funkcje miast i ich subiektywna percepcja (na przykładzie regionu śląskiego), (w:) Acta Geografica Silesiana, WNoZ UŚ, nr 14, s , Sosnowiec Ch. Landary, Kreatywne miasto, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa Ustawa o samorządzie gminnym, tekst jednolity z późniejszymi zmianami, Dz. U Nr 142, poz

5 wyniosła 384 osób. Otrzymano 439 wypełnionych kwestionariuszy. Maksymalny błąd szacunku wyniósł 0,047. Wysokość błędu wskazuje, że wyniki badań można oceniać jako wysoce precyzyjne 9. Przeprowadzone badania ankietowe pozwoliły na znalezienie odpowiedzi na następujące pytania badawcze: Jaki jest stosunek badanych do miasta jako ośrodka akademickiego? Jakie są opinie badanych na temat zaangażowania władz i mieszkańców na rzecz miasta? Jaki jest poziom zaufania badanych do instytucji i otoczenia w mieście? Jaki jest poziom satysfakcji z usług dostarczanych przez władze miasta? Jaki jest poziom satysfakcji mieszkańców z własnego życia oraz warunków życia w mieście? Przedstawione pytania badawcze zostały przekształcone w dwanaście pytań merytorycznych o charakterze zamkniętym. Kwestionariusz zawierał również pięć pytań metryczkowych tj. płeć, wiek, poziom wykształcenia, rodzaj aktywności zawodowej oraz przeciętnych dochód netto na członka gospodarstwa domowego. Wzór wykorzystanego kwestionariusza ankietowego został zamieszczony w załączniku. W pytaniach wykorzystano skale do oceny zadowolenia z warunków życia, zaufania, zaangażowania, przywiązania i skale satysfakcji, przyjmując, iż posiadają one jednostkę miary, czyli że odległości między sąsiednimi pozycjami skal są sobie równe. W celu oszacowania rzetelności pomiaru użyto współczynnika - Cronbacha, który jest jednym z najczęściej stosowanych narzędzi pomiaru homogeniczności skali. Wyznaczone wartości współczynnika są większe od 0,8, co oznacza że skale charakteryzują się wysoką rzetelnością. Ze względu na rozbieżności występujące pomiędzy wytypowaną strukturą próby a otrzymaną strukturą próby, dokonano jej ważenia ze względu na płeć i wiek. Zakładaną strukturę próby ustalono na podstawie danych statystycznych ze względu na wiek, płeć i poziom wykształcenia dla miasta Szczecina, zamieszczonych w Banku Danych Lokalnych na stronie Strukturę próby według cech respondentów po uwzględnieniu wag przedstawia tabela 1. 9 R. Zasępa, Zarys metody reprezentacyjnej, Biblioteka Wiadomości Statystycznych, GUS, tom 39, Warszawa 1991; M. Rószkiewicz, Jakość badań marketingowych o charakterze ilościowym, Marketing i Rynek 1997, nr.12, s. 5.

6 Tab. 1: Struktura próby po procesie ważenia Wyszczególnienie Procent próba ważona Ogółem respondentów 100 Kobieta 52,85 Płeć Mężczyzna 44,42 brak odp. 2,73 do 25 lat 5,01 Wiek Wykształcenie Rodzaj aktywności zawodowej Przeciętny miesięczny dochód netto na członka gospodarstwa domowego lat 19, lat 15, lat 20, lat 19,36 66 i więcej 18,91 brak odp. 0,23 Podstawowe 8,66 Gimnazjalne 0,46 Zawodowe 14,35 Średnie 40,09 Wyższe 33,94 brak odp. 2,51 pracownik fizyczny 17,54 pracujący na stanowisku umysłowym niższego szczebla 21,41 pracujący na stanowisku umysłowym średniego szczebla (stanowisko kierownicze) 10,71 dyrektor, menedżer, wysokiej klasy specjalista, itp. 2,51 wykonujący wolny zawód lub pracujący na własny rachunek 11,39 uczeń/student 4,78 rencista/emeryt 24,60 bezrobotny/niepracujący 6,61 brak odp. 0,46 do 700 zł. 7, zł. 16, zł. 25, zł. 19, zł. 12, zł. 8, zł. 8,43 brak odp. 1,82 Źródło: Opracowane własne na podstawie badania ankietowego W kolejnych rozdziałach raportu scharakteryzowano najważniejsze wyniki badań, natomiast szczegółowe odpowiedzi respondentów na pytania ankiety zamieszczono w tabelach w aneksie statystycznym.

7 2. POSTAWY I OPINIE SZCZECINIAN WOBEC MIASTA ZAMIESZKANIA ORAZ OCENA ZAANGAŻOWANIA WŁADZ W ROZWÓJ MIASTA Miasto jako jednostka osadnicza charakteryzująca się zwartą zabudową i funkcjami nierolniczymi, jest przede wszystkim miejscem życia ludzi oferującym im określone korzyści wynikające ze sposobu i stanu realizacji przypisanych miastu funkcji: gospodarczej, administracyjnej, kulturalnej, politycznej, turystycznej, edukacyjnej, naukowej, itp. 10 Ocena tych korzyści w konfrontacji z potrzebami i oczekiwaniami mieszkańców przekłada się na ich postawy i opinie wobec miasta zamieszkania. Te zaś w odniesieniu do ankietowanych mieszkańców Szczecina są zróżnicowane (tabela 2). Generalnie jednak większość badanych osób deklaruje pozytywne odczucia wobec miasta swojego zamieszkania. Ponad dwie trzecie respondentów jest bowiem zadowolonych z mieszkania w Szczecinie, w tym ponad jedna czwarta bardzo zadowolonych; niezadowolonych jest jedynie 4%. Nieco mniej, bo 61% ma poczucie przynależności do miasta; na jego brak wskazało tylko 4%. Ponad połowa ankietowanych (55%) jest dumnym z bycia mieszkańcem Szczecina; przeciwstawną opinię wyraziło jedynie 7%. Blisko dwie trzecie badanych osób zadeklarowało, iż wiąże z miastem swoją przyszłość, co można uznać za względnie wysoki odsetek odpowiedzi, jeśli weźmiemy pod uwagę zachodzące w otoczeniu procesy globalizacji oraz migracji. Problemem jest natomiast brak poczucia wpływu respondentów na to, co dzieje się w mieście odpowiedzi takiej udzieliło aż 45% ankietowanych; nie zgodziło się z nią 27%. Tab. 2 Postawy i opinie Szczecinian wobec miasta (w % odp. ogółem). Lp Wyszczególnienie Zdecydowanie mnie nie dotyczy Raczej mnie nie dotyczy Ani mnie dotyczy, ani nie dotyczy Raczej mnie dotyczy Dotyczy mnie całkowicie Jestem zadowolony/a z mieszkania w obecnym mieście 4,1 11,4 18,9 40,1 25,5 Mam poczucie przynależności do miasta, w którym 3,9 11,4 24,6 37,3 22,8 obecnie mieszkam Jestem dumny/a z bycia mieszkańcem obecnego miasta 7,1 8,7 29,0 34,2 21,0 Mam wpływ na to, co się dzieje 16,6 28,3 28,4 19,6 7,1 w moim mieście Swoją przyszłość wiążę 4,6 14,8 19,1 34,4 27,1 z miastem, w którym obecnie mieszkam Ważny jest dla mnie akademicki charakter miasta 17,1 12,3 34,6 22,6 13,4 10 Por. m. in.: A. Mandal, Funkcje miast... op. cit., s oraz D. Szymańska, Urbanizacja... op. cit.

8 Źródło: Opracowane własne na podstawie badania ankietowego Bez wątpienia na takie postawy i opinie przynajmniej częściowo mają wpływ czynniki ekonomiczne, w tym zwłaszcza relatywnie trudna sytuacji na lokalnym rynku pracy wynikająca z upadku największych zakładów pracy w mieście, jak również niższy od przeciętnego w kraju poziom dochodów gospodarstw domowych. Ale istotna w postrzeganiu miasta jest także opinia mieszkańców na temat aktywności władz miasta i podejmowanych przez nie działań na rzecz jego rozwoju. Zaspokajanie potrzeb wspólnoty poprzez kreowanie określonych warunków jakości życia jest przecież zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym 11 - nadrzędnym celem władz miasta. I o ile ponad 70% badanych mieszkańców Szczecina uznało, że w ciągu ostatnich 3 lat warunki życia w mieście zmieniły się na lepsze, w tym 26% stwierdziło, że były to duże zmiany (wykres 1), o tyle - co uznać można za pewną sprzeczność - większość raczej nisko oceniła zaangażowanie władz miasta w jego rozwój (tabela 2). Zdaniem ankietowanych mieszkańców Szczecina władze miasta są zdecydowanie za mało zaangażowane w: dialog z mieszkańcami, nie słuchając i nie biorąc pod uwagę ich opinii, jak również w działania na rzecz poprawy warunków życia mieszkańców, działania niosące pomoc ubogim, samotnym i chorym oraz pozyskiwanie inwestorów czy wspieranie przedsiębiorczości w celu rozwoju rynku pracy te cztery obszary działalności władz miasta zostały przez ankietowanych najniżej ocenione uzyskując przeciętne oceny w granicach: 2,72-2,90 punktu (tj. poniżej 58% oceny maksymalnej) w skali 1-5, gdzie 5 oznaczało bardzo duże zaangażowanie władz. Jako przeciętne respondenci ocenili zaangażowanie władz Szczecina w przyciąganie nowych mieszkańców (tylko w latach liczba mieszkańców miasta zmalała z 410,2 tys. do 407, 2 tys. 12, co stanowi rezultat zarówno migracji, jak i niskiego przyrostu naturalnego) oraz w promowanie miasta na arenie krajowej i międzynarodowej przeciętne oceny zaangażowania władz w te działania wyniosły odpowiednio: 2,98 i 3,03 punktu. Relatywnie najlepiej w ocenie wypadły inicjatywy podejmowane przez włodarzy miasta na rzecz rozwoju turystyki, a także organizacja imprez kulturalnych, sportowych i rekreacyjnych dla mieszkańców oraz dbałość o ochronę środowiska naturalnego przeciętne oceny zaangażowania władz w wymienione działania kształtowały się na poziomie 3,38 3,29 punktu, tj % oceny maksymalnej. Te relatywnie niskie oceny pracy władz miasta nie zawsze uzasadnione i często wynikające z braku wiedzy/informacji czy też zainteresowania zachodzącymi w mieście zmianami i 11 Ustawa o samorządzie gminnym, tekst jednolity (Dz. U Nr 142, poz. 1591) z późniejszymi zmianami dostęp dnia

9 wydarzeniami., często przekładają się na postrzeganie Szczecina jako miasta mało dynamicznego, peryferyjnego, w którym niewiele się dzieje, miasta nie wykorzystującego swoich atutów, pomimo lokalizacji blisko morza i granicy, w tym niewielkiej odległości od Berlina. 13. Odsetek ankietowanych mieszkańców Szczecina uznających, iż władze są bardzo zaangażowane w działania na rzecz miasta wynosi od 2,5% do 15,9%, jest więc relatywnie niewielki (tabela 3). Nie można też nie zwrócić uwagi, iż Szczecin stolica regionu i siódme miasto w Polsce pod względem liczby mieszkańców zajął dopiero 26 miejsce (na 66 badanych miast) w rankingu miast z największym potencjałem rozwoju - Rankingu Miast Uczących się. 14 nic się nie zmieniło/trudno zauważyć jakiekolwiek zmiany 20% zaszły raczej niewielkie ale niekorzystne zmiany 6% zmieniło się wiele ale były to zmiany niekorzystne 3% zmieniło się wiele na lepsze 26% zmiany były raczej niewielkie ale korzystne 45% Wyk. 1. Ocena przez mieszkańców zmian warunków życia w Szczecinie w ciągu ostatnich trzech lat (w % odp. ogółem). Źródło: Opracowane własne na podstawie badania ankietowego 13 A. Burlita, K. Błoński, Postawy i opinie mieszkańców Szczecina wobec akademickiego charakteru miasta, artykuł na w VIII Międzynarodową Konferencję Naukową WIELOKULTUROWE DYLEMATY UNIVERSITAS" zorganizowaną przez Instytut Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Społeczną Akademię Nauk, Kraków Warszawa, r., w publikacji dostęp dnia

10 Tab. 3. Przeciętne oceny zaangażowania władz Szczecina w wybrane działania (w skali 1-5, gdzie 1 oznacza brak zaangażowania, a 5 bardzo duże zaangażowanie). Lp. Wyszczególnienie Ocena średnia Odsetek respondentów, którzy przyznali najwyższą ocenę Zaangażowanie władz w rozwój rynku pracy (np. 1. pozyskiwanie inwestorów, wspieranie rozwoju przedsiębiorczości) 2,90 5,5 Zaangażowanie władz w dialog z mieszkańcami 2. (wysłuchiwanie opinii mieszkańców i branie ich pod uwagę) 2,72 2,5 3. Zaangażowanie władz w ochronę środowiska naturalnego 3,29 10,7 4. Zaangażowanie władz w rozwój turystyki w mieście 3,38 10,3 5. Zaangażowanie władz w przyciąganie nowych mieszkańców 2,98 5,5 6. Zaangażowanie władz w pomoc ubogim, osobom samotnym, chorym, niepełnosprawnym, itp. 2,89 5,9 7. Zaangażowanie władz w promocję miasta na arenie krajowej i międzynarodowej 3,06 10,3 8. Zaangażowanie władz w organizację imprez kulturalnych, sportowych i rekreacyjnych dla mieszkańców 3,36 15,9 9. Zaangażowanie władz w działania na rzecz poprawy warunków życia mieszkańców 2,89 5,0 Źródło: Opracowane własne na podstawie badania ankietowego Tak niska pozycja we wspomnianym rankingu bez wątpienia wpływa niekorzystnie na wizerunek miasta, zwłaszcza, że - jak podkreśla R. Florida - szeroko rozumiana wiedza stała się obecnie motorem rozwoju miast. 15 Szczecin zaś jest miastem akademickim, w którym funkcjonuje obecnie kilkanaście publicznych i niepublicznych szkół wyższych (w tym wydziałów zamiejscowych), 16 co bez wątpienia można uznać za jeden z atutów miasta, decydujących o potencjale jego rozwoju ale także wpływających na warunki życia mieszkańców. Szkoły wyższe w mieście współpracujące z władzami oraz biznesem stanowią element środowiska i infrastruktury ułatwiający przepływ wiedzy, generujący pomysły, stanowiący źródło innowacyjności ale również wpływający na społeczno-kulturalny rozwój miasta, jego strukturę funkcjonalną 17 czy też oferujący miejsca pracy, jak i określone możliwości edukacji. Jednakże wyniki przeprowadzonych badań wskazują, iż akademicki charakter Szczecina ma raczej niewielkie znaczenie dla większości ankietowanych w kontekście wpływu na jakość ich życia (tabela 1). Tylko 36% zadeklarowało, iż funkcjonowanie w Szczecinie szkół wyższych jest dla nich ważne i były to przede wszystkim 15 R. Florida R. The Learning Region, (in:) Zoltan J., Regional Innovation, Knowledge and Global Change, Routledge, New York dostęp B. Popławski, Nierównomierność i koncentracja, (w:) Forum Akademickie, nr 1/2007, dostęp:

11 osoby z wyższym wykształceniem, prowadzący własną działalność gospodarczą, pracujący na stanowiskach umysłowych, specjaliści, menadżerowie oraz uczniowie i studenci. Ale niewiele mniej osób, bo 30% odpowiedziało, że fakt ten jest dla nich mało istotny. Nieco lepiej wypadły opinie mieszkańców na temat wpływu akademickiego charakteru miasta na jego rozwój i wizerunek - ponad dwie trzecie Szczecinian uznało, że jest to wpływ pozytywny; zdaniem co piątego respondenta nie ma to większego znaczenia dla potencjału miasta (wykres 2). trudno powiedzieć 15% bardzo duży pozytywny wpływ 29% nie ma to większego znaczenia 19% pozytywny ale raczej niewielki wpływ 37% Wyk. 2. Wpływ akademickiego charakteru Szczecina na jego rozwój i wizerunek w opinii mieszkańców (w % odp. ogółem). Źródło: Opracowane własne na podstawie badania ankietowego Podsumowując, większość badanych mieszkańców Szczecina pozytywnie ocenia miasto i zachodzące w nim zmiany, zwłaszcza z punktu widzenia warunków życia mieszkańców. W pewnej sprzeczności z tymi deklaracjami pozostają opinie respondentów na temat małego zaangażowania władz miasta w jego rozwój. Często wynikają one z niskiej oceny poziomu własnego życia ale także braku odpowiedniej wiedzy o podejmowanych przez władze działaniach, braku poczucia wpływu na to, co dzieje się w mieście i niedostatecznego dialogu władz z mieszkańcami, jak też mało skutecznych/niedostatecznych działań w zakresie promowania/informowania mieszkańców o zachodzących w mieście wydarzeniach, podejmowanych inwestycjach, sukcesach miasta czy planach jego rozwoju.

12 3. SAMOOCENA TOLERANCJI I ZAANGAŻOWANIA MIESZKAŃCÓW SZCZECINA W ODNIESIENIU DO OKREŚLONYCH OBSZARÓW O sukcesie miasta decydują nie tylko jego władze ale także mieszkańcy - ich pragnienia, motywacje, zachowania, inteligencja, wykształcenie czy kreatywność i zaangażowanie, które to czynniki można potraktować jako elementy kapitału społecznego, swoiste zasoby odgrywające istotne znaczenie w kształtowaniu potencjału miasta. 18 Badanych mieszkańców Szczecina cechuje w większości raczej niski poziom kapitału społecznego, jeśli wziąć pod uwagę dokonane przez nich samooceny zaangażowania i tolerancji wobec określonych grup i zjawisk. Relatywnie najbardziej respondenci są zaangażowani (oczywiście z różną częstotliwością i w różnym zakresie) w pomoc sąsiedzką średnia ocena zaangażowania wyniosła 3,16 punktu w skali 1 5, gdzie 5 oznacza bardzo duże zaangażowanie, przy czym na to ostatnie wskazało 17,3% ankietowanych (tabela 4). Zdecydowanie gorzej wypadła samoocena zaangażowania w wolontariat i/lub działalność społeczną. Przeciętna ocena tego aspektu kształtowała się na poziomie 2,75 pkt., zaś na duże zaangażowanie w wymienione działania wskazało 7,3% Szczecinian. Tylko co szesnasty respondent zadeklarował bardzo duże zaangażowanie w działania na rzecz lokalnych społeczności, w tym m. in. prace w komitetach szkolnych, radach czy klubach osiedlowych. Przeciętna ocena zaangażowania w tym obszarze wyniosła 2,62 punktu. Jeszcze mniejsze jest zaangażowanie mieszkańców w aktywności podejmowane na rzecz miasta, na przykład uczestnictwo w pracach na rzecz miasta, głosowanie w sprawie budżetu obywatelskiego, udział w akcjach na rzecz miasta czy konsultacjach zorganizowanych przez władze miasta. Średnia samoocena zaangażowania wyniosła w tym przypadku 2,34 punktu (a więc poniżej 50% oceny maksymalnej), a bardzo mocne zaangażowanie zadeklarowało tylko 3,4% Szczecinian. Najgorzej w ocenie wypadło zaangażowanie mieszkańców w działalność polityczną na bardzo dużą aktywność polityczną wskazało jedynie 3,2% osób, a przeciętny poziom zaangażowania ankietowanych w tę sferę wyniósł zaledwie 1,98 punktu (tj. poniżej 40% maksymalnej oceny). 18 Ch. Landary, Kreatywne... op. cit.

13 Tab. 4 Samoocena zaangażowania Szczecinian w wybrane działania na rzecz miasta i innych osób (w skali 1-5, gdzie 1 oznacza brak zaangażowania, a 5 bardzo duże zaangażowanie). Lp. Wyszczególnienie Średnia ocena w pkt. Odsetek osób deklarujących bardzo duże zaangażowanie 1. Zaangażowanie w pomoc sąsiedzką 3,16 17,3 2. Zaangażowanie w działania na rzecz lokalnych społeczności, np. działalność w komitetach szkolnych, radzie osiedlowej, klubach, itp. 2,62 6,2 Zaangażowanie w działania na rzecz miasta, np. poprzez 3. uczestnictwo w pracach na rzecz miasta, głosowanie w sprawie budżetu obywatelskiego, udział w akcjach na rzecz miasta lub 2,34 3,4 konsultacjach organizowanych przez władze miasta 4. Zaangażowanie w wolontariat lub działalność społeczną na rzecz np. chorych, dzieci, biednych, zwierząt w schroniskach 2,75 7,3 5. Zaangażowanie w działalność polityczną 1,98 3,2 Źródło: Opracowane własne na podstawie badania ankietowego Większość ludzkich zachowań realizowana jest w ciągłych kontaktach społecznych. Stąd zachodzące w otoczeniu zmiany społeczno-kulturowe, w tym m. in. ujednolicanie wzorców zachowań i kultury z jednej strony, a z drugiej - dążenie do podkreślania własnej indywidualności, wymagają kompromisu, poszanowania społecznej i politycznej różnorodności, cudzych poglądów, uczuć, zachowań czy sposobów życia nawet odmiennych czy sprzecznych od wyznawanych i realizowanych przez daną jednostkę. Oczywiście pod warunkiem, iż nie zagraża to bezpieczeństwu i nie łamie przepisów prawa. Do tego problemu odnoszą się m. in. Europejska Konwencja Praw Człowieka (z 1950r.) oraz Karta Socjalna Wspólnoty Europejskiej (z 1961r.), w których zawarto zbiór praw gwarantujących tolerancję i uniemożliwiających jakąkolwiek dyskryminację na całym obszarze Unii. 19 Badani mieszkańcy Szczecina cechują się relatywnie wysokim poziomem tolerancji jedynie wobec osób upośledzonych, chorych czy niepełnosprawnych oraz wobec turystów przeciętny poziom deklarowanej tolerancji w stosunku do wymienionych grup osób wyniósł odpowiednio: 4,05 i 4,03 punktu w skali 1-5, gdzie 5 oznacza całkowitą tolerancję (na którą w odniesieniu do obu grup wskazało prawie 40% respondentów; tabela 5). Niższym poziomem tolerancji ankietowani darzą: sąsiadów - średnia ocena 3,79 punktu; osoby wyznające inną religię - średnia ocena 3,48 punktu; osoby o innych poglądach politycznych - średnia ocena 3,44 punktu; mniejszości narodowe - średnia ocena 3,41 punktu. 19 R. Borkowski, dostęp r.

14 Całkowitą tolerancją wobec wymienionych grup cechuje się od 18% do 24% badanych osób. Większość Szczecinian ma natomiast raczej negatywne nastawienie do przebywających w mieście (nie w celach turystycznych) innych narodowości takich, jak np. Cyganie czy uchodźcy, jak i osób o odmiennej orientacji seksualnej - średnie oceny tolerancji kształtowały się na poziomie (odpowiednio) 3,13 punktu i 2,71 punktu, a całkowitą tolerancję wobec wymienionych osób zadeklarowało jedynie (odpowiednio) 13,4% i 10,7%. Mniej niż co piętnasty respondent odpowiedział, że całkowicie toleruje subkultury, a przeciętny poziom tolerancji wyniósł w tym przypadku 2,33 punktu, co po części spowodowane jest negatywnymi ocenami czasami destrukcyjnego charakteru aktywności takich ugrupowań jak np. anarchiści czy szalikowcy. Tab. 5. Samoocena poziomu tolerancji Szczecinian wobec wybranych grup i zjawisk w miejscu zamieszkania (w skali 1-5, gdzie 1 oznacza brak tolerancji, a 5 całkowitą tolerancję). Lp. Wyszczególnienie Średnia ocena w pkt. Odsetek osób deklarujących całkowitą tolerancję 1. Tolerancja wobec sąsiadów 3,79 24,1 2. Tolerancja wobec osób o innych poglądach politycznych 3,44 18,5 3. Tolerancja wobec osób wyznających inną religię 3,48 20,7 4. Tolerancja wobec mniejszości narodowych 3,41 18,9 5. Tolerancja wobec osób o odmiennej orientacji seksualnej 2,71 10,7 6. Tolerancja wobec innych narodowości (np. Cygan, 3,13 13,4 Niemiec) 7. Tolerancja wobec turystów 4,03 38,7 8. Tolerancja wobec osób upośledzonych 4,05 39,6 /chorych/niepełnosprawnych 9. Tolerancja wobec subkultur (np. anarchistów, 2,33 6,8 szalikowców, punków) Źródło: Opracowane własne na podstawie badania ankietowego Podsumowując badani mieszkańcy Szczecina bardzo nisko oceniają zaangażowanie władz miasta w jego rozwój (średnia ocena 2,99 punktu) ale równie nisko oceniają swoje zaangażowanie w działania na rzecz miasta, lokalnych środowisk, politykę, czy bezinteresowną pomoc innym, poza sąsiadami (średnia ocena 2,90 punktu). Podobnie niski jest poziom tolerancji Szczecinian wobec osób o odmiennych poglądach, wyglądzie, orientacji i narodowości (średnia ocena 3,16 punktu), przy stosunkowo pozytywnym deklarowanym nastawieniu wobec osób niepełnosprawnych/chorych i turystów. Przedstawione wyniki korespondują z wynikami badań świadczących o niskim kapitale

15 społecznym Polaków, co budzi obawy, że może to stanowić czynnik ograniczający rozwój społeczno-gospodarczy kraju Polska 203. Wyzwania rozwojowe. 20aktywne%20starzenie/pl_2030_wyzwania_rozwojowe.pdf, dostęp dnia r.

16 4. OCENA ZAUFANIA BADANYCH DO ORGANIZACJI W ICH OTOCZENIU ORAZ SATYSFAKCJA Z USŁUG DOSTARCZANYCH PRZEZ WŁADZE MIASTA Zaufanie jest jedną z najważniejszych wartości utrzymujących spoistość grup społecznych, a w szerszym wymiarze społeczeństw. Bez zaufania, bez przekonania, że można wierzyć drugiej osobie, cudzemu słowu, diagnozie czy obietnicy, nie da się dobrze funkcjonować ani w rodzinie, ani w biznesie, ani w państwie. Na potrzeby badań przyjęto, że pojęcie zaufania związane jest z oczekiwaniem odnośnie działań innych ludzi; wiąże się z wiarą, że efekty tych działań będą pozytywne dla innych; wynika z powszechnie uznawanych norm i reguł; odnosi się do przyszłości; pozwala szybciej zaadaptować się do zachodzących w rzeczywistym świecie zmian 21. Zaufanie może mieć wielu adresatów, mogą to być 22 : inne, konkretne osoby, z którymi człowiek wchodzi w bezpośredni kontakt i wytwarza wzajemne relacje, role społeczne rozumiane jako sposób działania typowy i wymagany dla danej pozycji społecznej (np.: lekarz, prawnik, profesor uniwersytecki, przedsiębiorca, żołnierz), grupa społeczna, czyli zbiór jednostek utrzymywanych razem przez więzi społeczne szczególnego rodzaju, instytucje i organizacje, rozumiane jako zbiory reguł strukturalnych, w obrębie których zachodzą działania i interakcje. systemy urządzeń technicznych czy też kompetencji zawodowych, dzięki którym możliwe jest funkcjonowanie dzisiejszego społeczeństwa ogólne właściwości systemu czy też porządku społecznego albo ustroju. Na potrzeby badań przyjęto, że adresatami zaufania badanych były osoby (sąsiedzi), władze miasta, służby odpowiadające na porządek i bezpieczeństwo w mieście (policja, służba zdrowia, straż pożarna, straż miejska) oraz lokalnych mediów (prasa, radio, telewizja, portale internetowe o tematyce lokalnej). Respondenci dokonali oceny na podstawie pięciostopniowej skali gdzie 1-oznaczało oceną najniższą, zaś 5 -ocenę najwyższą. Szczegółowe wyniki prezentuje tabela P. Sztompka, C. Kesselman. Zaufanie: fundament społeczeństwa, Wydawnictwo" Znak", Kraków 2007, s P. Sztompka, C. Kesselman. Zaufanie... op. cit, s

17 Tab. 6. Ocena poziomu zaufania badanych do instytucji i otoczenia w mieście zamieszkania Zmienna Średnia Wsp.zmn. Zaufanie do władz miejskich 3,09 35,12 Zaufanie do policji w mieście 3,35 31,42 Zaufanie do służby zdrowia 3,03 36,67 Zaufanie do straży pożarnej w mieście 4,00 25,09 Zaufanie do straży miejskiej 2,90 42,39 Zaufanie do sąsiadów 3,57 29,63 Zaufanie do lokalnej prasy 3,34 32,99 Zaufanie do lokalnych stacji radiowych 3,47 28,97 Zaufanie do lokalnych stacji telewizyjnych 3,43 29,62 Zaufanie do portali internetowych/ forów dyskusyjnych o tematyce lokalnej 3,02 42,48 Źródło: Opracowane własne na podstawie badania ankietowego Uzyskane wyniki wskazują, że największym zaufaniem badanych cieszy się straż pożarna (4,00) i sąsiedzi (3,57). Najniższy poziomem zaufania respondenci mają do straży miejskiej (2,9) i portali internetowych o tematyce lokalnej (3,02). Jeśli chodzi o służby odpowiadające na porządek i bezpieczeństwo w mieście to oprócz straży pożarnej największym zaufaniem obdarzana jest policja (3,35). Niski poziom zaufania do portali internetowych jest w opozycji do innych mediów lokalnych. W tej grupie największe zaufanie respondenci mają do lokalnych stacji radiowych (3,47) oraz telewizyjnych (3,43). Na tym tle zaufanie do władz miejskich może być postrzegane jako stosunkowo niskie (3,09). Znajduje to odzwierciedlenie w dalszych wynikach badania. Satysfakcja badanych mieszkańców z całościowych osiągnięć władz miasta w odniesieniu do rozwoju społeczno gospodarczego miasta jest na poziomie przeciętnym. Średnia ocena wynosi 3,1 w skali pięciostopniowej 23, zaś współczynnik zmienności wynosi 34%. Rozkład odpowiedzi wskazuje na istnienie sporej grupy osób niezadowolonych (28%) i zadowolonych w niewielkim stopniu (34%). Zadowolonych z działań władz miasta jest 38% badanych, w tym jedynie 8% deklaruje całkowite zadowolenie. Na niższym poziomie kształtuje się satysfakcja mieszkańców z usług dostarczanych przez władze miasta. Poziom satysfakcji z usług administracyjnych i społecznych dostarczanych przez urząd miasta nie przekracza 3 punktów w skali pięciostopniowej 24. Najniższy poziom satysfakcji można zauważyć w przypadku usług administracyjnych. Średni poziom satysfakcji wynosi 2,95 pkt., przy współczynniku zmienności 35%. Ponad jedna trzecia badanych (32%) jest całkowicie niezadowolona lub niezadowolona. Kolejne 34% jest 23 Gdzie 1- oznacza całkowite niezadowolenie, zaś 5 całkowite zadowolenie. 24 Wartość 3 oznacza mało zadowolonych

18 zadowolone w niewielkim stopniu. Podobny odsetek badanych deklaruje się jako usatysfakcjonowanych (29%). Tylko co dwudziesty piąty badany stwierdza, że jest całkowicie zadowolony. Nieznacznie wyższy jest poziom satysfakcji mieszkańców z usług społecznych (średnia wartość 2,99; współczynnik zmienności 35%). Najwyższy poziom zadowolenia można zaobserwować w przypadku usług technicznych (średnia wartość 3,18; współczynnik zmienności 31%). Szczegółowy rozkład odpowiedzi prezentuje wykres ,00 80,00 60,00 40,00 20,00 0,00 6,15 7,29 25,28 38,95 21,18 33,03 34,17 22,10 7,97 2,96 usługi społeczne usługi techniczne Wyk. 3. Rozkład zadowolenia mieszkańców miasta z usług technicznych i społecznych dostarczanych przez władze miasta (% odpowiedzi). Źródło: Opracowane własne na podstawie badania ankietowego Respondenci zostali także poproszeni o określenie odczuwanej przez nich różnicy między otrzymywanymi usługami a swoimi oczekiwaniami względem tych usług, jak i różnicy między dostarczonymi usługami a wyobrażanym ich ideałem. W pierwszym przypadku średnia wartość wynosi 2,63 w skali pięciostopniowej, co oznacza, że usługi dostarczane przez władze miasta spełniają oczekiwania mieszkańców w średnim stopniu. Blisko 30 % badanych uważa, że dostarczone usługi spełniają ich oczekiwań w niewielkim stopniu, zaś 12% twierdzi że nie spełniają one ich oczekiwań. 41% respondentów zadeklarowało, ze jego oczekiwania są raczej spełnione, a jedynie 16% uznało, że ich oczekiwania zostały spełnione całkowicie. Mniej niż 1% stwierdzało, że dostarczone usługi przekraczają oczekiwania badanych. Zbliżony obraz wyłania się z odpowiedzi na pytanie o różnicę między dostarczonymi usługami a wyobrażonym przez respondentów ideałem, co przedstawia wykres 4. brak odp. niezadowolony zadowolony całkowicie niezadowolony mało zadowolony całkowicie zadowolony

19 ,41 37, ,53 8, ,37 brak odp. są bardzo dalekie od mojego ideału są raczej dalekie od mojego ideału są blisko mojego ideału są bardzo blisko mojego ideału 0,46 są idealne Wyk. 4. Opinie badanych na temat różnicy między dostarczonymi usługami a wyobrażonym przez respondentów ideałem (% odpowiedzi). Źródło: Opracowane własne na podstawie badania ankietowego

20 5. SATYSFAKCJA MIESZKAŃCÓW Z WŁASNEGO ŻYCIA ORAZ WARUNKÓW ŻYCIA W MIEŚCIE Zgodnie z Ustawą o samorządzie gminnym - nadrzędnym celem władz miasta jest zaspokajanie potrzeb wspólnoty poprzez kreowanie określonych warunków jakości życia. 25 Zaliczyć do ich można m. in. infrastrukturę funkcjonalną miasta, jego układ przestrzenny czy stan środowiska naturalnego. Generalnie poziom satysfakcji Szczecinian z różnych aspektów warunków życia w mieście jest zróżnicowany i waha się w granicach: 2,55-3,90 pkt. (w skali 1-5, gdzie 5 oznaczało najwyższą ocenę), a więc pomiędzy 51% a 78% oceny maksymalnej (tabela 7). Najwyższy poziom satysfakcji ankietowani zadeklarowali w odniesieniu do: funkcjonującej w mieście sieci handlowo-usługowej średnia ocena 3,9 pkt., szkół wyższych w Szczecinie 3,71 pkt., komunikacji miejskiej 3,66 pkt., terenów zielonych 3,64 pkt., infrastruktury kulturalnej i imprez kulturalnych- 3,53 pkt., szkól podstawowych, gimnazjalnych i średnich w mieście 3,52 pkt., infrastruktury sportowo-rekreacyjnej 3,5 pkt. Najmniej są natomiast zadowoleni z tych aspektów życia w mieście, które stanowią bolączki mieszkańców większości dużych miast. Są to powiązane ze sobą: ilość miejsc parkingowych/postojowych w Szczecinie średnia ocena 2,55 pkt., łatwość przemieszczania się po mieście samochodem 2,71 pkt. oraz stan dróg 2,74 pkt. Poniżej 3 punktów uzyskały również: dostępność miejsc pracy 2,86 pkt., życie nocne miasta 2,95 pkt. oraz dostęp do bezprzewodowego Internetu w przestrzeni miejskiej 2,96 pkt. Analiza rozkładu ocen poziomu satysfakcji Szczecinian z warunków życia w mieście wskazuje, że oceny najniższe, tj. 1 pkt przyznawało w poszczególnych obszarach od ok. 1% do 15% respondentów, natomiast oceny oznaczające najwyższy poziom satysfakcji, czyli 5 pkt. od ok. 2% do 26% ankietowanych. Jedynie w kilku obszarach liczba ocen 1 pkt. przewyższała liczbę ocen 5 pkt. i były to: stan dróg, liczba miejsc parkingowych, łatwość poruszania się samochodem po mieście (a więc te aspekty, które uzyskały najniższe przeciętne oceny), a także bezpieczeństwo mieszkańców i miejsca pracy w mieście. 25 Ustawa o samorządzie gminnym, tekst jednolity z późniejszymi zmianami, Dz. U Nr 142, poz

21 Tab. 7. Satysfakcja Szczecinian z wybranych warunków życia w mieście (w skali 1-5, gdzie 5 to najwyższa ocena). L.p. Wyszczególnienie Ocena średnia Odsetek respondentów, którzy przyznali najniższą ocenę, tj. 1 pkt. Odsetek respondentów, którzy przyznali najwyższą ocenę, tj. 5 pkt. 1. Komunikacja miejska 3,66 1,6 17,7 2. Sieć handlowo-usługowa 3,90 0,7 26,2 Infrastruktura kulturalna (liczba i 3,53 17,5 3. lokalizacja placówek i instytucji kultury, imprezy kulturalne) 0,9 Infrastruktura sportowo-rekreacyjna 17,5 4 (stadiony, baseny, place zabaw i inne 3,50 3,4 obiekty sportowo-rekreacyjne) 5. Służba zdrowia (szpitale, przychodnie, nocna opieka zdrowotna, pogotowie) 3,04 7,5 9,6 6. Tereny zielone (parki, skwery, itp.) 3,64 1,8 18,7 7. Czystość miasta 3,19 4,5 8,4 8. Estetyka przestrzeni miejskiej 3,31 3,6 10,5 9. Ścieżki rowerowe 3,33 2,5 14,8 10. Żłobki/przedszkola 3,19 2,7 9,1 11. Szkoły podstawowe/gimnazjalne/licea i technika 3,52 0,7 12,3 12. Szkoły wyższe 3,71 0,7 19,8 13. Sieć dróg 3,33 2,1 9,1 14. Stan dróg 2,74 11,4 2,1 15. Parkingi, miejsca postojowe 2,55 14,8 2,7 16. Łatwość przemieszczania się po mieście 2,5 samochodem 2,71 12,1 Powiązania komunikacyjne miasta w 17. układzie krajowym i 3,23 4,3 13,4 międzynarodowym 18. Dostęp do bezprzewodowego Internetu w przestrzeni miejskiej 2,96 7,7 7,7 19. Życie nocne miasta 2,95 6,8 9,8 20. Poziom hałasu w mieście 3,13 4,3 10,9 21. Bezpieczeństwo mieszkańców 3,16 3,8 3,2 22. Miejsca pracy 2,86 9,3 6,2 Źródło: Opracowane własne na podstawie badania ankietowego Przeciętny poziom satysfakcji mieszkańców z analizowanych aspektów życia w mieście wyniósł 3,25 pkt., tj. 65% oceny maksymalnej, można więc uznać, że respondenci są raczej zadowoleni z większości oferowanych im przez miasto i jego władze warunków życia. Nieco wyższy jest poziom zadowolenia Szczecinian z różnych aspektów własnego życia - ich oceny kształtowały się w przedziale od 3,05 pkt. do 3,68 pkt. (w skali 1-5, gdzie 5 oznaczało bardzo zadowolony), tj. od 61% do 73,6% oceny maksymalnej (tabela 8). Zgodne jest to z wynikami diagnozy społecznej świadczącymi, iż Polakom coraz bardziej towarzyszy

22 poczucie wpływu na własne życie i wiary we własne możliwości. 26 Respondenci są najbardziej zadowoleni z: życia osobistego średnia ocena 3,68 pkt., posiadania przyjaciół 3,66 pkt., miejsca zamieszkania 3,57 pkt., prowadzenia gospodarstwa domowego 3,56 pkt., samopoczucia psychicznego 3,50 pkt. Tab. 8. Zadowolenie Szczecinian z wybranych aspektów własnego życia oraz najważniejsze dla nich obszary życia Lp. Wyszczególnienie Średnia ocena w Najważniejsze dziedziny życia w % odp.** pkt.* 1. Dzieci (satysfakcja z własnych dzieci) 3,40 52,2 2. Posiadanie przyjaciół 3,66 22,3 3. Życie osobiste 3,68 43,7 4. Miejsce zamieszkania (miejscowość i dzielnica) 3,57 17,1 5. Sąsiedzi (ludzie mieszkający obok) 3,43 11,2 6. Praca zawodowa 3,12 33,9 7. Prowadzenie gospodarstwa domowego (dbanie o dom) 3,56 21,4 8. Warunki mieszkaniowe 3,43 38,0 9. Wykształcenie 3,44 16,2 10. Pozycja społeczna 3,34 18,0 11. Zdrowie 3,42 56,0 12. Samopoczucie psychiczne 3,50 13,7 13. Sposób spędzania wolnego czasu 3,35 10,5 14. Sytuacja materialna 3,08 42,1 15. Ilość wolnego czasu 3,23 7,5 16. Realizacja zasad demokracji w kraju 3,05 2,5 17. Zadowolenie z życia - ogólnie 3,37 *ocena w skali 1-5, gdzie 5 oznacza bardzo zadowolony; **respondent miał do wyboru maksymalnie 5 odpowiedzi Źródło: Opracowane własne na podstawie badania ankietowego Relatywnie niższy jest poziom satysfakcji ankietowanych z własnej sytuacji materialnej średnia ocena 3,08 pkt., pracy zawodowej 3,12 pkt. (a więc aktywności mającej istotny wpływ na sytuację materialną) oraz ilości czasu wolnego 3,23 pkt. Przy tym na najniższy poziom zadowolenia (1 pkt.) wskazywało, zależnie od ocenianego obszaru, od 1% do 7% 26 dostęp r.

23 respondentów, zaś bardzo duże zadowolenie (5 pkt.) od 4% do 37% (w odniesieniu do satysfakcji z dzieci). Stopień zadowolenia badanych mieszkańców Szczecina z poszczególnych obszarów życia nie zawsze jest skorelowany z ich ważnością dla jednostki (tabela 8). Za najważniejsze aspekty życia respondenci uznali bowiem: 27 zdrowie 56,0% odp. (przy średnim poziomie satysfakcji z własnego zdrowia wynoszącym 3,42 pkt.), dzieci 52,2% odp. (przy średnim poziomie satysfakcji 3,4 pkt.), życie osobiste 45,7% odp., sytuację materialną 42,1% odp. i związane z nią warunki mieszkaniowe 38% odp. Ostatnie miejsca w rankingu ważności poszczególnych aspektów życia zajęły natomiast: ilość czasu wolnego i sposób jego wykorzystania, z których respondenci są jednocześnie relatywnie mniej zadowoleni ale co również świadczy o przywiązywaniu przez badanych większej wagi do materialnych warunków życia. Jednakże najgorzej w ocenie w obu analizowanych aspektach wypadła realizacja zasad demokracji w kraju. Ankietowani byli najmniej zadowolenia z tego obszaru jakości życia średnia ocena 3,05 pkt., jak również najmniej osób, bo zaledwie 2,5% wskazało ten aspekt wśród 5 najważniejszych dziedzin swojego życia, co koresponduje z wynikami przywoływanej już diagnozy społecznej. 28 Podsumowując przeciętny poziom zadowolenia badanych mieszkańców Szczecina z własnego życia wyniósł 3,37 pkt. (tj. 67,4% oceny maksymalnej) i był nieco wyższy od poziomu satysfakcji z warunków życia w mieście (3,25 pkt.), jak również wyższy od poziomu satysfakcji z usług dostarczanych mieszkańcom przez władze miasta (3,06 pkt.) i oceny ich zaangażowania w rozwój Szczecina (2,99 pkt.). Jednakże średnia ocena żadnego z analizowanych obszarów nie przekroczyła 4 punktów w 5 stopniowej skali, gdzie 5 było najwyższa oceną, co pozwala na ocenę warunków i jakości życia w mieście jako raczej dobrych ale wymagających od władz, jak również od samych mieszkańców, aktywnych działań na rzecz ich poprawy. 27 Respondenci mogli wybrać maksymalnie 5 najważniejszych dla nich z 16 analizowanych obszarów życia dostęp r.

24

25 BIBLIOGRAFIA 1. Borkowski R., 2. Borys T., Propozycja siedmiu typologii jakości życia, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu 2008, nr Burlita A., Błoński K., Postawy i opinie mieszkańców Szczecina wobec akademickiego charakteru miasta, artykuł na VIII Międzynarodową Konferencję Naukową WIELOKULTUROWE DYLEMATY UNIVERSITAS" zorganizowaną przez Instytut Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Społeczną Akademię Nauk, Kraków Warszawa, r., w publikacji 4. Dalkey N.C., Rourke D.L. The Delphi procedure and rating quality of life factors. University California, Los Angeles Farquhar M., Definitions of quality of life: a taxonomy, Joumal of Advanced Nursmg 1995, no. 22, s Florida R. The Learning Region, (w:) Zoltan J., Regional Innovation, Knowledge and Global Change, Routledge, New York Landary Ch., Kreatywne miasto, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa Mandal A., Funkcje miast i ich subiektywna percepcja (na przykładzie regionu śląskiego), (w:) Acta Geografica Silesiana, WNoZ UŚ, nr 14, s , Sosnowiec Polska 203. Wyzwania rozwojowe. sci/seniorzy/badania%20aktywne%20starzenie/pl_2030_wyzwania_rozwojowe.pdf 15. Popławski B., Nierównomierność i koncentracja, (w:) "Forum Akademickie" 2007, nr 1, Rószkiewicz M., Jakość badań marketingowych o charakterze ilościowym, Marketing i Rynek 1997, nr Trzebiatowski J., Jakość życia w perspektywie nauk społecznych i medycznych systematyzacja ujęć definicyjnych, Hygeia Public Health 2011, no. 46, issue Ustawa o samorządzie gminnym, tekst jednolity z późniejszymi zmianami, Dz. U Nr 142, poz Zasępa R., Zarys metody reprezentacyjnej, Biblioteka Wiadomości Statystycznych, GUS, tom 39, Warszawa 1991

26 SPIS TABEL Tab. 1. Struktura próby po procesie ważenia Tab. 2. Postawy i opinie Szczecinian wobec miasta (w % odp. ogółem). Tab. 3. Przeciętne oceny zaangażowania władz Szczecina w wybrane działania (w skali 1-5, gdzie 1 oznacza brak zaangażowania, a 5 bardzo duże zaangażowanie). Tab. 4. Samoocena zaangażowania Szczecinian w wybrane działania na rzecz miasta i innych osób (w skali 1-5, gdzie 1 oznacza brak zaangażowania, a 5 bardzo duże zaangażowanie). Tab. 5. Samoocena poziomu tolerancji Szczecinian wobec wybranych grup i zjawisk w miejscu zamieszkania (w skali 1-5, gdzie 1 oznacza brak tolerancji, a 5 całkowitą tolerancję). Tab. 6. Ocena poziomu zaufania badanych do instytucji i otoczenia w mieście zamieszkania SPIS WYKRESÓW Wyk. 1. Ocena przez mieszkańców zmian warunków życia w Szczecinie w ciągu ostatnich trzech lat (w % odp. ogółem). Wyk. 2. Wpływ akademickiego charakteru Szczecina na jego rozwój i wizerunek w opinii mieszkańców (w % odp. ogółem). Wyk. 3. Rozkład zadowolenia mieszkańców miasta z usług technicznych i społecznych dostarczanych przez władze miasta (% odpowiedzi). Wyk. 4. Opinie badanych na temat różnicy między dostarczonymi usługami a wyobrażonym przez respondentów ideałem (% odpowiedzi).