WZORU UŻYTKOWEGO PL Y1. UNIWERSYTET ŚLĄSKI W KATOWICACH, Katowice, PL BUP 3/14

Transkrypt

1 PL Y1 RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS OCHRONNY WZORU UŻYTKOWEGO (21) Numer zgłoszenia: (22) Data zgłoszenia: (19) PL (11) (13) Y1 (51) Int.Cl. F24F 13/14 ( ) (54) Kratka wentylacyjna o jednokierunkowym przepływie powietrza (62) Numer zgłoszenia macierzystego: (73) Uprawniony z prawa ochronnego: UNIWERSYTET ŚLĄSKI W KATOWICACH, Katowice, PL (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 3/14 (45) O udzieleniu prawa ochronnego ogłoszono: WUP 12/16 (72) Twórca(y) wzoru użytkowego: MIKOŁAJ ŚLIWOŃ, Czechowice-Dziedzice, PL FILIP MANOWSKI, Czechowice-Dziedzice, PL

2 2 PL Y1 Opis wzoru Przedmiotem wzoru użytkowego jest kratka wentylacyjna o jednokierunkowym przepływie powietrza, znajdująca zastosowanie w pomieszczeniach zamkniętych, zwłaszcza mieszkalnych. Tlenek węgla (czad) jest gazem powstającym w wyniku niepełnego spalania węgla i substancji zawierających węgiel. Jest nieco lżejszy od powietrza, jednak jako produkt spalania paliw powstaje w mieszaninie z ciężkim dwutlenkiem węgla, co sprawia, że spaliny mają sumaryczną gęstość większą od powietrza i gromadzą się w dolnych partiach pomieszczeń. Gaz ten ma niebezpieczne właściwości i po przekroczeniu dopuszczalnych norm może powodować zatrucie tlenkiem węgla (popularnie nazywane zaczadzeniem), które jest najczęściej spotykanym zatruciem gazowym. Jego trujące działanie polega na łączeniu się z hemoglobiną, a połączenie to następuje 210 razy łatwiej niż z tlenem i charakteryzuje się znacznie większą trwałością, co powoduje że transport tlenu z płuc do tkanek jest drastycznie zmniejszony i dochodzi do niedotlenienia tkanek. Zatrucie tlenkiem węgla stanowi kilkadziesiąt procent (w niektórych krajach nawet ponad połowę) zatruć przypadkowych i jest jedną z najczęstszych przyczyn śmiertelnych zatruć. Wśród przyczyn zatruć tlenkiem węgla wymienia się pożary budynków, zatrucia przemysłowe, zatrucia samobójcze, spaliny silnikowe oraz wadliwa instalacja grzewcza (piecyki gazowe, węglowe i inne) i wentylacyjna. Dość często do zaczadzenia w sposób pośredni przyczyniają się sami użytkownicy pomieszczeń, bowiem zwłaszcza w okresie zimowym uszczelniają okna i drzwi przed zimnem. W ten sposób ogranicza się wymianę powietrza, a tym samym do spalania paliwa (np. węgla w piecu kaflowym) nie dostarcza się odpowiedniej ilości tlenu, niezbędnej do pełnego spalenia paliwa w urządzeniach grzewczych i w efekcie powstaje tlenek węgla, W takich przypadkach może dojść również do zaburzenia ciągu w przewodach kominowych i niepożądanego wydostawania się tlenku węgla do przestrzeni mieszkalnej (obserwujemy wtedy tak zwany odwrotny ciąg powietrza w przewodach kominowych z zewnątrz do wewnątrz pomieszczenia), co poważnie zagraża życiu i zdrowiu przebywających tam osób lub zwierząt. Istnieje również ryzyko, że na skutek nieszczelności przewodów kominowo-wentylacyjnych lub innych zjawisk tlenek węgla pojawi się w kanałach wentylacyjnych, z których również na skutek odwrotnego ciągu powietrza może przedostać się do wentylowanego pomieszczenia. Wpływ na poziom zagrożenia tlenkiem węgla ma fakt, że nie posiada on smaku, zapachu, barwy, nie szczypie w oczy i nie dusi w gardle, a więc jest praktycznie nieodczuwalny dla nieświadomej zagrożenia osoby, W wielu pomieszczeniach mieszkalnych instalacja wentylacyjna jest (od strony mieszkania) zakończona zwykłą kratką wentylacyjną, zbudowaną z osłony wyposażonej w żaluzje umieszczone na jej powierzchni czołowej oraz części osadczej umieszczanej najczęściej na wylotach lub wlotach kanałów wentylacyjnych. Przykładowo z opisu ochronnego polskiego wzoru użytkowego nr znana jest kratka wentylacyjna o stałym otworze przepływu powietrza, która nie daje możliwości jakiejkolwiek regulacji przepływu powietrza i w żaden sposób nie zabezpiecza pomieszczenia przed przedostaniem się w efekcie odwrotnego ciągu powietrza tlenku węgla z przewodu kominowego. Powietrze może w sposób niekontrolowany krążyć zarówno w jedną jak i drugą stronę, a sama kratka pełni raczej rolę ozdobną niż zabezpieczającą. Znane są też kratki wentylacyjne umożliwiające regulację przepływu powietrza. Przykładowo z opisu ochronnego polskiego wzoru użytkowego nr znana jest kratka z regulacją wielkości otworu przepływu powietrza, przy czym regulacja odbywa się przez równoległy przesuw kratki ruchomej wzglądem kratki zamocowanej na stałe lub rozwarcie listew żaluzjowych zamocowanych obrotowo do kratek stałych. To rozwiązanie nie pozwała na ustalenie dowolnej wielkości otworu przepływu powietrza przez użytkownika pomieszczenia. Ten problem rozwiązano w wynalazku opatentowanym pod nr PL , w którym kratka składa się z ramki mocowanej do ściany, przesłony regulującej wielkość otworu przepływu powietrza oraz mechanizmu przemieszczania przesłony. Ponadto z polskiego opisu patentowego nr znana jest kratka wentylacyjna, która w korzystnym wariancie umożliwia regulowany przepływ powietrza i wyposażona jest w mechanizm składający się z wkładek żaluzyjnych umieszczonych obrotowo we wnęce osłony redukcyjnej połączonych z korektorami regulatora zmiany położenia wkładek żaluzyjnych zawierającego dźwignię wystającą poza osłonę. Regulacja przepływu powietrza przez kratkę następuje poprzez zmianę położenia wkładek żaluzyjnych obracanych w wyniku przemieszczania się regulatora na skutek pionowego ruchu dźwigni. Każde z omawianych rozwiązań wymaga działania człowieka, który za pomocą dźwigni lub innego elementu reguluje wielkość otworu wentylacyjnego i przepływu powietrza, a co za tym idzie żadne z nich nie umożliwia samoczynnej, automatycznej regulacji przepływu powietrza.

3 PL Y1 3 W celu zmniejszenia ryzyka zatrucia tlenkiem węgla stosuje się też dodatkowe urządzenia w postaci czujników tlenku węgla, które sygnalizują przekroczenie dopuszczalnej wartości i umożliwiają podjęcie reakcji przez znajdującą się w pomieszczeniu osobę (opuszczenie pomieszczenia lub jego przewietrzenie). Rozwiązania te (czujniki) pełnią jednak rolę jedynie ostrzegawczą a nie profilaktyczną i nie zapobiegają przedostawaniu się tlenku węgla z przewodu kominowego do pomieszczenia. Ostrzeżenie o przekroczeniu dopuszczalnej wartości tlenku węgla nie zawsze pozwoli zareagować odpowiednio na istniejące zagrożenie, bowiem niektóre osoby (np. niepełnosprawne lub dzieci) a także zwierzęta nie będą w stanie samodzielnie opuścić bądź przewietrzyć pomieszczenia. Dodatkową niedogodnością tego rozwiązania jest konieczność zastosowania dodatkowego urządzenia (czujnika) co zwiększa również koszty. Celem twórców niniejszego wzoru użytkowego było opracowanie stosunkowo prostego i niedrogiego urządzenia, które w sposób samoczynny (bez udziału człowieka) będzie skutecznie zapobiegać przedostawaniu się wskutek odwrotnego ciągu powietrza tlenku węgła, a przy okazji również innych zanieczyszczeń, z kanału wentylacyjnego do wentylowanego pomieszczenia. Istotą wzoru użytkowego jest kratka wentylacyjna o jednokierunkowym przepływie powietrza posiadająca ramkę podstawową wyposażoną w część osadczą, przeznaczoną do osadzania kratki na wlotach kanałów wentylacyjnych oraz powierzchnię czołową z wykonanymi w niej otworami wentylacyjnymi, charakteryzująca się tym, że na wewnętrznej stronie części osadczej ramki podstawowej, wzdłuż krawędzi pionowych łączących tą część z powierzchnią czołową zamontowane są obustronnie w sposób umożliwiający ich swobodny obrót słupki nośne, na których zamocowane są ruchome, samosterujące skrzydełka o kształcie i powierzchni dopasowanej do powierzchni otworu wentylacyjnego ograniczonego wielkością części osadczej ramki podstawowej, ponadto na ściankach pionowych części osadczej przymocowane są wsporniki sterownicze pełniące rolę odbojników dla otwierających się skrzydełek w celu niedopuszczenia do pełnego rozwarcia skrzydełek i pozostawania ich pod pewnym kątem. Ustawienie rozwartych skrzydełek pod pewnym kątem powoduje, że przy odwrotnym (wstecznym) ciągu powietrza skrzydełka, które znajdują się w strumieniu powietrza, stosunkowo łatwo i szybko poddają się jego ciśnieniu i zamykają otwór wentylacyjny. Brak wsporników sterowniczych mógłby obniżyć niezawodność rozwiązania bowiem rozwarte w pełni skrzydełka ustawione byłyby pod kątem 90 w stosunku do strumienia powietrza, co mogłoby blokować ich zamykanie. Korzystnie, skrzydełka wykonane są z lekkiego materiału odpornego na działanie czynników chemiczno-fizycznych wentylowanego strumienia powietrza, zwłaszcza z lekkiej i odpornej na odkształcenia miki. Przedmiot wzoru użytkowego został przedstawiony na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia otwartą kratkę wentylacyjną w ujęciu perspektywicznym z tyłu, fig. 2 zamkniętą kratkę wentylacyjną w ujęciu perspektywicznym z tyłu, fig. 3 otwartą kratkę wentylacyjną w widoku z góry, fig. 4 otwartą kratkę wentylacyjną w widoku z tyłu, fig. 5 otwartą kratkę wentylacyjną w przekroju w widoku z boku. Przykładowa kratka wentylacyjna o jednokierunkowym przepływie powietrza wykonana według wzoru użytkowego posiada kwadratową ramkę podstawową (1) wyposażoną w część osadczą, przeznaczoną do osadzania kratki na wlotach kanałów wentylacyjnych oraz powierzchnię czołową z wykonanymi w niej otworami wentylacyjnymi. Na wewnętrznej stronie części osadczej ramki podstawowej (1), wzdłuż krawędzi pionowych łączących tą część z powierzchnią czołową zamontowane są obustronnie w sposób umożliwiający ich swobodny obrót słupki nośne (3), na których zamocowane są ruchome, samosterujące skrzydełka (2) o kształcie prostokątów, wykonane z miki, które po zamknięciu i wzajemnym połączeniu dopasowane są do powierzchni otworu wentylacyjnego, ograniczonego obwodem części osadczej ramki podstawowej (1) skutecznie go zamykając, ponadto na ściankach pionowych części osadczej, w połowie ich wysokości przymocowane są wsporniki sterownicze (4). Działanie kratki wentylacyjnej uzależnione jest od kierunku przepływu powietrza przez otwór wentylacyjny. W momencie prawidłowego ciągu powietrza, to jest na zewnątrz wentylowanego pomieszczenia (do wewnątrz kanału wentylacyjnego) skrzydełka (2) są rozwierane w wyniku działającego na nie ciśnienia strumienia powietrza. Kąt ich rozwarcia jest ograniczony przez wsporniki sterownicze (4). W momencie wystąpienia odwrotnego (wstecznego) ciągu powietrza, to jest do wewnątrz pomieszczenia, skrzydełka (2) są zamykane w wyniku działającego na nie od wewnątrz kanału wentylacyjnego ciśnienia strumienia powietrza. Dzięki dopasowaniu kształtu i powierzchni skrzydełek (2) do kształtu otworu wentylacyjnego zostaje on całkowicie zamknięty w momencie zamknięcia skrzydełek. Zaletą rozwiązania według wzoru użytkowego jest jego prostota a jednocześnie skuteczność. Rozwiązanie działa samoczynnie i nie wymaga dodatkowego czynnego udziału człowieka oraz

4 4 PL Y1 stosowania dodatkowych elementów typu suwaki, sznurki, dźwignie do ręcznego sterowania czy wymagających zasilania elektrycznego urządzeń sterujących. Kratka według wzoru użytkowego zapewnia jednokierunkowy ruch powietrza (na zewnątrz pomieszczenia), przez co skutecznie zapobiega przedostawaniu się wskutek odwrotnego ciągu powietrza tlenku węgla, a przy okazji również innych zanieczyszczeń, z kanału wentylacyjnego do wewnątrz pomieszczenia. Zastrzeżenia ochronne 1. Kratka wentylacyjna o jednokierunkowym przepływie powietrza posiadająca ramkę podstawową wyposażoną w część osadczą, przeznaczoną do osadzania kratki na wlotach kanałów wentylacyjnych oraz powierzchnię czołową z wykonanymi w niej otworami wentylacyjnymi, znamienna tym, że na wewnętrznej stronie części osadczej ramki podstawowej (1), wzdłuż krawędzi pionowych łączących tą część z powierzchnią czołową zamontowane są obustronnie w sposób umożliwiający ich swobodny obrót słupki nośne (3), na których zamocowane są ruchome, samosterujące skrzydełka (2) o kształcie i powierzchni dopasowanej do kształtu i powierzchni otworu wentylacyjnego ograniczonego wielkością części osadczej ramki podstawowej (1), ponadto na ściankach pionowych części osadczej przymocowane są wsporniki sterownicze (4). 2. Kratka wentylacyjna według zastrz. 1, znamienna tym, że skrzydełka wykonane są z lekkiego materiału odpornego na działanie czynników chemiczno-fizycznych wentylowanego strumienia powietrza, korzystnie z miki.

5 PL Y1 5 Rysunki

6 6 PL Y1 Departament Wydawnictw UPRP