SZPITAL JAKO SPÓŁKA PRAWA HANDLOWEGO - SZANSE I ZAGROŻENIA

Transkrypt

1 Adam Szczepanik Wspólnik Kancelarii SZPITAL JAKO SPÓŁKA PRAWA HANDLOWEGO - SZANSE I ZAGROŻENIA

2 Otoczenie zmian w zakresie struktury właścicielskiej zoz: 1. Obecnie wielkość rynku usług medycznych w Polsce szacuje sie na 80 miliardów złotych 2. Prawdopodobnie wielkość rynku do roku 2015 wzrośnie dwukrotnie 3. Przewidywalny szybszy wzrost i zwiększenie udziału w rynku zakładów niepublicznych niż zakładów publicznych 4. Duże rozproszenie - największe podmioty (spółki giełdowe, zoz) mają mniej niż 1% udziału w rynku 5. Spodziewana konsolidacja rynku (przejmowanie mniejszych podmiotów realizujących świadczenia zdrowotne 2

3 Zmiana formy prawnej SPZOZ przekształcenie przez likwidację (stan obecny) Zalety: rozpoczęcie działalności od początku przejecie zadłużenia przez organ założycielski (dwa ujęcia: zaleta dla przyszłego zoz, obciążenie dla JST lub innego organu założycielskiego) łatwiejsza restrukturyzacja zatrudnienia - art. 41(1) KP ewentualne zastosowanie 23 (1) KP Wady: Długotrwała procedura (konieczność jednoczesnego prowadzenia procedury likwidacyjnej SPZOZ oraz tworzenia nowej spółki) Konieczność zawierania wszystkich umów od nowa (w tym pozyskanie majątku) również w zakresie kontraktu z NFZ (brak sukcesji)

4 Założenia nowej ustawy o ZOZ - kwestie sporne Obligatoryjność/dobrowolność Udziały/akcje pracownicze (nie zostały uchwalone) - przywilej dla tzw. uprawnionych pracowników do nieodpłatnego nabycia udziałów/akcji (do15% kapitału zakładowego spółki), Progi kapitałowe (nie zostały uchwalone): w publicznym zoz w formie spółki co najmniej: - 51% kapitału zakładowego należy do Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego - 75% kapitału zakładowego należy do publicznej uczelni medycznej, CMKP Sankcja nieważności czynności prawnych prowadzących do naruszenia w/w struktury kapitałowej

5 Założenia nowej ustawy o ZOZ Art Minister, centralny organ administracji rządowej, wojewoda oraz jednostka samorządu terytorialnego, może wyłącznie utworzyć: ( ) 1) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółkę akcyjną, prowadzącą zakład opieki zdrowotnej; 2) zakład opieki zdrowotnej w formie jednostki budżetowej albo zakładu budżetowego, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych. 3. Publiczna uczelnia medyczna albo publiczna uczelnia prowadząca działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych, albo Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, może wyłącznie utworzyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółkę akcyjną, prowadzącą zakład opieki zdrowotnej.

6 Założenia nowej ustawy o ZOZ Art. 43. Zawiązanie, przekształcenie i rozwiązanie sp. z o.o. albo S.A. prowadzącej zakład opieki zdrowotnej następuje na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych. Zakład opieki zdrowotnej, o którym mowa w ust. 1, jest przedsiębiorstwem w rozumieniu art. 55 (1) Kodeksu cywilnego. Spółka, o której mowa w ust. 1, może prowadzić więcej niż jeden zakład opieki zdrowotnej. Nie wolno wprowadzać szczególnych uprawnień dla wspólników lub akcjonariuszy, w szczególności uprzywilejowanie w zakresie prawa głosu oraz w zakresie powoływania i odwoływania organów spółki. Spółki mogą prowadzić działalność gospodarczą, inną niż prowadzenie zakładu opieki zdrowotnej, jeżeli działalność ta nie ogranicza dostępu do świadczeń zdrowotnych udzielanych w tym zakładzie.

7 Założenia nowej ustawy o ZOZ Art. 45. W zakresie nieuregulowanym w ustawie o ZOZ - do spółek stosuje się przepisy Kodeksu spółek handlowych. Uchwały dotyczące rozwiązania spółki, zbycia zakładu opieki zdrowotnej albo jego zorganizowanej części, zbycia udziałów większościowych albo istotnej zmiany przedmiotu działalności tej spółki są podejmowane przez zgromadzenie wspólników (walne zgromadzenie) większością trzech czwartych głosów (3/4), przy czym: zbycie zakładu opieki zdrowotnej albo udziałów większościowych wchodzi w życie po uzyskaniu zgody podmiotu, który utworzył zakład, wyrażonej w uchwale popartej większością 3/5 głosów organu stanowiącego lub w lokalnym referendum Jeżeli bilans sporządzony przez zarząd spółki, wykaże stratę przewyższającą sumę kapitałów zapasowego i rezerwowych, zarząd jest obowiązany niezwłocznie zwołać zgromadzenie wspólników (walne zgromadzenie) w celu powzięcia uchwały dotyczącej dalszego istnienia spółki.

8 Założenia nowej ustawy o ZOZ - nowość art. 9 ust. 1 obowiązek zakładu opieki zdrowotnej zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody będące następstwem udzielania świadczeń zdrowotnych w tym zakładzie oraz będące następstwem niezgodnego z prawem zaniechania udzielania świadczeń zdrowotnych w tym zakładzie.

9 Stosowanie przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych w spółkach prowadzących zoz: Art. 3 ustawy Prawo zamówień publicznych 1. Ustawę stosuje się do udzielania zamówień publicznych przez ( ): 3) inne, niż jednostki sektora finansów publicznych, osoby prawne, utworzone w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym niemających charakteru przemysłowego ani handlowego, jeżeli podmioty te, pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio lub pośrednio przez inny podmiot: a) finansują je w ponad 50 % lub b) posiadają ponad połowę udziałów albo akcji, lub c) sprawują nadzór nad organem zarządzającym, lub d) mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego;

10 Zmiana formy prawnej zoz przekształcenie w spółkę kapitałową prawa handlowego Zalety: Usprawnienie zarządzania (jasność, klarowność kompetencji) Racjonalizacja świadczeń zdrowotnych w kontekście ich udzielania Zatrzymanie progresji (spirali) długów Zwiększenie wiarygodności kredytowej Pozyskanie środków na inwestycje konieczność dostosowania zoz-ów do wymogów unijnych do końca 2012r. Możliwość prowadzenia dodatkowej działalności gospodarczej, Okresowe zwolnienie od podatku dochodowego

11 Zmiana formy prawnej zoz przekształcenie w spółkę kapitałową prawa handlowego Wady: Zdolność upadłościowa Szersza odpowiedzialność kadry kierowniczej

12 ORGANY SPÓŁKI Organami spółki, która prowadzi ZOZ są: a) zarząd organ wykonawczy, b) rada nadzorcza organ nadzorczy, c) walne zgromadzenie/ zgromadzenie wspólników

13 ZARZĄD Odwołanie: rada nadzorca, członek zarządu może być odwołany lub zawieszony w czynnościach także przez walne zgromadzenie, jeżeli statut tak stanowi. Kadencja członka zarządu okres sprawowania funkcji przez członka zarządu nie może być dłuższy niż pięć lat. Ponowne powołania tej samej osoby na członka zarządu są dopuszczalne na kadencje nie dłuższe niż pięć lat każda. Powołanie może nastąpić nie wcześniej niż na rok przed upływem bieżącej kadencji członka zarządu.

14 Zarząd spółki prowadzącej ZOZ - założenia nowej ustawy Wymogi: Członkiem zarządu spółki może być osoba, która: posiada wykształcenie wyższe, posiada wiedzę i doświadczenie dające rękojmię prawidłowego wykonywania obowiązków, nie została prawomocnie skazana za przestępstwo popełnione umyślnie. Zasady odwoływania: Członka zarządu spółki odwołuje się (obligatoryjnie), jeżeli: przestał spełniać wymagania określone powyżej, w związku z zarządzaniem spółką dopuszcza się rażącego naruszenia prawa, utracił zdolność do pełnienia funkcji na skutek długotrwałej choroby, trwającej co najmniej sześć miesięcy, potwierdzonej orzeczeniem lekarskim. Członka zarządu spółki można odwołać (fakultatywnie) w każdym czasie tj. na zasadach określonych w Kodeksie spółek handlowych.

15 ZARZĄD Reprezentacja spółki (art. 371) Jeżeli zarząd jest wieloosobowy wszyscy jego członkowie są obowiązani i uprawnieni do wspólnego prowadzenia spraw spółki, chyba że statut stanowi inaczej. Powołanie prokurenta wymaga zgody wszystkich członków zarządu. Odwołać prokurę może każdy członek zarządu. Prawo członka zarządu do reprezentowania spółki dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki. Prawa członka zarządu do reprezentowania spółki nie można ograniczyć ze skutkiem prawnym wobec osób trzecich.

16 ZARZĄD Umowy pomiędzy spółką a członkiem zarządu W umowie między spółką a członkiem zarządu, jak również w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza albo pełnomocnik powołany uchwałą walnego zgromadzenia. Zakaz konkurencji Członek zarządu nie może bez zgody spółki zajmować się interesami konkurencyjnymi ani też uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej lub jako członek organu spółki kapitałowej bądź uczestniczyć w innej konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu.

17 NADZÓR W S.A. zawsze USTANAWIA SIĘ RADĘ NADZORCZĄ (w sp. z o.o. fakultatywnie). Uprawnienia rady nadzorczej: Ad 1). wynikające z nowej ustawy o ZOZ: kontrola i ocena obejmująca w szczególności: 1) realizację zadań określonych w regulaminie organizacyjnym zakładu, dostępność i jakość udzielanych świadczeń zdrowotnych; 2) prawidłowość gospodarowania mieniem oraz środkami publicznymi; 3) gospodarkę finansową. Ad 2). wynikające z KSH: Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. Rada nadzorcza nie ma prawa do wydawania zarządowi wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki. Do szczególnych obowiązków rady nadzorczej należy ocena sprawozdań zarządu o działalności spółki ( o których mowa w art pkt 1), w zakresie ich zgodności z księgami i dokumentami, jak i ze stanem faktycznym oraz wniosków zarządu dotyczących podziału zysku albo pokrycia straty, a także składanie walnemu zgromadzeniu corocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej oceny.

18 NADZÓR Uprawnienia rady nadzorczej cd. W celu wykonania swoich obowiązków rada nadzorcza może badać wszystkie dokumenty spółki, żądać od zarządu i pracowników sprawozdań i wyjaśnień oraz dokonywać rewizji stanu majątku spółki. Do kompetencji rady nadzorczej należy również zawieszanie, z ważnych powodów, w czynnościach poszczególnych lub wszystkich członków zarządu oraz delegowanie członków rady nadzorczej do czasowego wykonywania czynności członków zarządu niemogących sprawować swoich czynności. W przypadku niemożności sprawowania czynności przez członka zarządu rada nadzorcza powinna niezwłocznie podjąć odpowiednie działania w celu dokonania zmiany w składzie zarządu.

19 NADZÓR Skład rady nadzorczej Rada nadzorcza składa się co najmniej z trzech członków powoływanych i odwoływanych przez walne zgromadzenie. Statut może przewidywać inny sposób powoływania lub odwoływania członków rady nadzorczej. Kadencja członka rady nadzorczej Kadencja członka rady nadzorczej nie może być dłuższa niż pięć lat.

20 NADZÓR Sposób wykonywania obowiązków Rada nadzorcza wykonuje swoje obowiązki kolegialnie, może jednak delegować swoich członków do samodzielnego pełnienia określonych czynności nadzorczych. Jeżeli rada nadzorcza została wybrana w drodze głosowania oddzielnymi grupami, każda grupa ma prawo delegować jednego spośród wybranych przez siebie członków rady nadzorczej do stałego indywidualnego wykonywania czynności nadzorczych.

21 Odpowiedzialność cywilnoprawna zasady ogólne - Odpowiedzialność cywilna członków kadry kierowniczej Źródła, zasady i podstawy prawne Odpowiedzialność wobec spółki Odpowiedzialność wobec wierzycieli spółki Reguluje ją kodeks cywilny oraz kodeks spółek handlowych

22 Odpowiedzialność cywilnoprawna Odpowiedzialność cywilnoprawna według kodeksu cywilnego Odpowiedzialność kontraktowa odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez niewykonanie zobowiązań (art. 471 i nast. k.c.), Odpowiedzialność deliktowa - odpowiedzialność za czyny niedozwolone, polegające na zawinionym wyrządzeniu szkody, niezależnie od wszelkich umów (art. 415 i nast. k.c.). Przesłanki powstania obu rodzajów odpowiedzialności: działanie lub zaniechanie sprzeczność z prawem lub umową szkoda, związek przyczynowy między działaniem lub zaniechaniem a szkodą

23 Odpowiedzialność cywilnoprawna Najważniejsze przykłady odpowiedzialności cywilnoprawnej członków kadry kierowniczej cz.1 1. Zgłoszenie fałszywych danych -art. 291 i 479 k.s.h. 2. Rozpowszechnianie fałszywych danych przy wydawaniu papierów wartościowych art. 484 k.s.h. 3. Naruszenie zasad tworzenia spółki - art. 292 i 480 k.s.h. 4. Wyrządzenie spółce szkody - art. 293 i 483 k.s.h. jedna z najważniejszych podstaw odpowiedzialności cywilnoprawnej szeroki zakres odpowiedzialności klauzula profesjonalnej działalności wykonywanie czynności przy zachowaniu staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności

24 Odpowiedzialność cywilnoprawna Najważniejsze przykłady odpowiedzialności kierowniczej cz. 2 cywilnoprawnej członków kadry 2. Odpowiedzialność członków zarządu za bezskuteczność egzekucji art. 299 K.S.H.: Tylko w spółkach z o.o. Tylko członkowie zarządu Odpowiedzialność solidarna wraz ze spółką za zobowiązania spółki, jeżeli egzekucja przeciwko niej okaże się bezskuteczna. Wyłączenia odpowiedzialności z art. 299 k.s.h. 8. Uzyskanie nadmiernych korzyści art. 481 K.S.H Tylko w spółce akcyjnej przy powstaniu i podwyższeniu kapitału zakładowego Odpowiedzialność za nieprawidłowości związane z wnoszeniem aportów, nabywaniem praw i przedmiotów przed rejestracją spółki oraz przyznanie niewspółmiernych korzyści za usługi oddane przy tworzeniu spółki Powództwo wspólnika - Actio pro socio - art. 295 i 486 K.S.H.

25 Ogólne zasady odpowiedzialności Członkowie zarządów spółek kapitałowych szczególną uwagę powinni zwrócić na art ordynacji podatkowej. Przepis ten wprowadza ich odpowiedzialność za zaległości podatkowe spółek. 1. Za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu: 1) nie wykazał, że: e)we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo f)niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy; 2) nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części. 2. Odpowiedzialność członków zarządu, określona w 1, obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu ( ).

26 Źródła odpowiedzialności cywilnej kierownictwa w poszczególnych typach spółek Przepisy k.s.h. dotyczące wyłącznie spółki z o.o.: art. 299 wprowadzający zasadę odpowiedzialności członków zarządu spółki za jej zobowiązania, gdy egzekucja przeciw spółce okaże się bezskuteczna, art , zgodnie z którym członkowie zarządu, którzy zgłosili spółkę do rejestru, wiedząc, że wartość wkładów niepieniężnych została znacznie zawyżona w stosunku do ich wartości zbywczej w dniu zawarcia umowy spółki, odpowiadają solidarnie ze wspólnikiem wnoszącym aport za wyrównanie brakującej wartości.

27 Odpowiedzialność karna zasady ogólne Odpowiedzialność karna 1. Źródła odpowiedzialności karnej kierownictwa: kodeks spółek handlowych - tytuł V, art kodeks karny Ustawa o rachunkowości Kodeks karny skarbowy 2. Zasady odpowiedzialności karnej. Odpowiedzialności karnej podlega członek kadry kierowniczej, którego czyn: zabroniony pod groźbą kary, przez ustawę (nie przez akty niższego rzędu albo umowę spółki czy statut), obowiązującą w czasie jego popełnienia z ostał popełniony umyślnie: zamiar bezpośredni lub ewentualny jest zawiniony

28 Odpowiedzialność karna Odpowiedzialność karna według kodeksu spółek handlowych - art k.s.h. dotyczy członków organów spółek kapitałowych Przykłady: 1. Działanie na szkodę spółki 585 k.s.h. wina umyślna zakres ochrony: ochrona spółki i wierzycieli spółki 2. Niezgłoszenie upadłości 586 k.s.h. zakres ochrony: tylko wierzyciele spółki 3. Podawanie nieprawdziwych danych - art. 587 k.s.h., dotyczy nieprawidłowości przy podejmowaniu m.in. następujących czynności: tworzenie spółki z o.o. czy zawiązanie spółki akcyjnej, zgłoszenie ich do sądu rejestrowego, zmiana statutu spółki, podwyższanie kapitału zakładowego, rozwiązanie i likwidacja spółki.

29 1. Oszustwo czynne i bierne k.k przesłanki popełnienia zakres podmiotowy zastosowanie w praktyce orzeczenia Odpowiedzialność karna 5. Przestępstwa przeciwko prawom pracowniczym - art Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów - art Przestępstwa przeciwko mieniu - art Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu - art k.k. nadużycie zaufania, oszustwo kredytowe, oszustwo ubezpieczeniowe, pranie brudnych pieniędzy, utrudnianie dochodzenia roszczeń, pozorne bankructwo, faworyzowanie niektórych wierzycieli z pokrzywdzeniem pozostałych, prowadzenie nierzetelnej dokumentacji, lichwa, utrudnianie przetargu publicznego fałszowanie znaków identyfikacyjnych.

30 Odpowiedzialność karna Odpowiedzialność karna za księgi i sprawozdania - art ustawy o rachunkowości Zasady odpowiedzialności - art. 4 ust. 5 ustawy o rachunkowości Zakres podmiotowy pojęcie kierownika jednostki (art. 3 ust. 1 pkt 6 ustawy) Zgodnie z art. 77 ustawy grzywnie (według k.k.: od 100 zł do 720 tys. zł) lub karze pozbawienia wolności do lat 2 albo obu tym karom łącznie podlega ten, kto dopuszcza do: nieprowadzenia ksiąg rachunkowych, prowadzenia ich wbrew przepisom ustawy lub podawania w tych księgach nierzetelnych danych, niesporządzenia sprawozdania finansowego, sporządzenia go niezgodnie z przepisami ustawy lub zawarcia w tym sprawozdaniu nierzetelnych danych.

31 Odpowiedzialność karna Odpowiedzialność karna skarbowa według Kodeksu karnego skarbowego 1. Członek zarządu może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej skarbowej, jeżeli: popełnił czyn społecznie szkodliwy, który jest zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia, można mu przypisać winę 2. Zakres podmiotowy - art. 9 3 Kodeksu karnego skarbowego 3. Problem odpowiedzialności zbiorowej kadry menedżerskiej za działania niektórych członków kierownictwa 4. Rodzaje przestępstw i wykroczeń skarbowych

32 Odpowiedzialność przewidziana w prawie upadłościowym i układowym Źródła odpowiedzialności: Obowiązek zgłoszenia w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości art. 21 PrUpiN Niedopełnienie wskazanych obowiązków rodzić będzie konsekwencje określone w art. 21 ust. 3 oraz w art. 373 i dalszych PrUpiN.

33 Dziękuję Państwu za uwagę Adam Szczepanik