Transkrypt

1 DOM AUKCYJNY AGRA-ART Spó³ka Akcyjna MALARSTWO WARSZAWA ul. Wilcza 55/63 Prezes Zarz¹du Zofia Krajewska-Szukalska tel. (0-22) (0-22) fax (0-22) Uwaga! Pocz¹tek aukcji o godzinie Aby zaprenumerowaæ katalogi sztuki tradycyjnej, prosimy o wp³acenie 160 z³ dla AGRA - ART S.A., RCB BANK, oddzia³ Warszawa, numer konta: Prenumerata obejmuje 4 kolejne edycje, wysy³ane przed ka d¹ aukcj¹ w pierwszej kolejnoœci oraz wszelkie inne bezp³atne wydawnictwa Agry AUKCJA WYSTAWA ZLECENIA LIVE niedziela, 1 czerwca 2008, godz Hotel BRISTOL Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieœcie 42/44 Galeria Agry-Art - Warszawa, ul. Wilcza 55 od 24 do 31 maja w dniu aukcji od do w Hotelu Bristol internet - telefonicznie - (22) faxem - (22) em - agra@agraart.pl Mo na licytowaæ przez internet razem z sal¹ (live) na stronie Zdjêcia: Tomasz Pra mowski KATALOG Anna Tyczyñska Wszelkie prawa zastrze one. Druk: Drukarnia Ellert Sp. z o.o. ul. Nadrzeczna 17, Wi¹zowna tel , fax RADA NAUKOWA Ryszard Bobrow El bieta Charaziñska prof. dr Maria Poprzêcka doc. dr hab. Halina Stêpieñ Anna Tyczyñska Anna akiewicz Piotr Lisowski rzeÿba, srebra malarstwo teoria sztuki teoria sztuki malarstwo malarstwo konsultacje konserwatorskie

2 INDEKS ARTYSTÓW Alfred Aberdam 91 Arnold-Graboné 67 Aleksander Augustynowicz 6, 43 Teodor Axentowicz 5 Gottfried Albert Maria Bachem 42 W³adys³aw Baka³owicz 49 Józef Brandt 54 Otto Paul Bredow 74 Heinrich Breling 41 Szymon Buchbinder 17 Josef Burger 23 Jan Che³miñski 29 Jan Cybis 89, 93 Józef Czapski 82 Henryk (Chaim) Epstein 87 Erno Erb 11 Reinhold Feussner 51 Eduard Fischer 55 Francis-Glüsing 57 Clemens Freitag 8 Heinrich Ludwig Frische 10 Stanis³aw Ga³ek 13 August Christian Geist 73 Wojciech Gerson 14 Stanis³aw Gibiñski 7 Hans Gleissner 68 Leopold Gottlieb 84 Guido Hampe 52 Albert Heinrich 44 Rudolf Hellgrewe 2 Joseph Friedrich Nicolai Heydendahl 61 Vlastimil Hofman 16, 45, 64 W³adys³aw Jarocki 72 Soter Jaxa-Ma³achowski 63 Rajmund Kanelba 92, 98 Alfons Karpiñski 36 Apoloniusz Kêdzierski 46 Bohdan Kleczyñski 25 Roman Kochanowski 59, 60 Wiktor Korecki 3 Juliusz Kossak 22, 26, 27, 28 Wojciech Kossak 34, 35 Emil J. F. Kuhlmann 69 Franciszek Ksawery Lampi 20 Carl Langhorst 40 Augusta Ludwig 15 Georg (George) Majewicz 53 Anton D. H. Melbye 71 Zygmunt Menkes 94, 96, 97 Piotr Micha³owski 32, 33 Auguste Louis Mathurin Moreau 39 Peter Paul Müller 37 Mela Muter 83, 85, 88 Tymon Niesio³owski 81 Józef Rapacki 1 Ernst von Raven 62 F. M. Richter-Reich 70 Jan Rosen 24 Hanna Rudzka-Cybisowa 76 Aleksander Sarnowicz 12 Maria Scheyer-Gorska 48 Ernst Seger 99 Henryk Siemiradzki 21 Piotr Stachiewicz 4 W³adys³aw Stachowicz 18 Micha³ Stañko 30 W³adys³aw Œlewiñski 86 W³odzimierz Terlikowski 80, 95 Iwan Trusz 9 Emmanuel Villanis 58 Miloslava Vrbova-Štefková 38 Fritz Wagner 66 Joachim Weingart 90 Alfred Wierusz-Kowalski 56 Alfred Wildstosser 19 Stanis³aw Ignacy Witkiewicz 77, 78 Leon Wyczó³kowski 31, 47 Feliks Micha³ Wygrzywalski 65 Micha³ Gorstkin Wywiórski 50, 75 Eugeniusz Zak 79

3 REGULAMIN AUKCJI Dom Aukcyjny gwarantuje zgodnoœæ cech obiektów opisanych w katalogu ze stanem faktycznym. Oœwiadczenia i poprawki og³oszone w czasie sprzeda y uzupe³niaj¹ katalog. Dom Aukcyjny zastrzega sobie prawo do wycofania obiektów ze sprzeda y bez podania przyczyn i nie ponosi z tego tytu³u adnej odpowiedzialnoœci. Dom Aukcyjny zastrzega sobie prawo uniemo liwienia uczestnictwa w aukcji bez podania przyczyn. Dom Aukcyjny nie ponosi odpowiedzialnoœci za ukryte wady fizyczne i prawne oferowanych obiektów. Wszelkie reklamacje rozpatrywane bêd¹ zgodnie z przepisami prawa polskiego. Wszystkie obiekty sprzedawane na aukcji mo na ogl¹daæ w Domu Aukcyjnym oraz na wystawie poprzedzaj¹cej aukcjê. Dom Aukcyjny proponuje wykorzystanie tej mo liwoœci do bli szego zapoznania siê z obiektami, ich opisem katalogowym i stanem faktycznym. W katalogu podano orientacyjne ceny wywo³awcze. W³aœciciel obiektu mo e zmieniæ cenê rezerwow¹ na ni sz¹ do 24 godzin przed rozpoczêciem aukcji. Dom Aukcyjny zastrzega sobie mo liwoœæ zmiany ceny wywo³awczej przed aukcj¹. Aukcjoner mo e w zale noœci od zainteresowania obiektem rozpocz¹æ licytacjê od ni szej lub wy szej ceny. Wziêcie udzia³u w licytacji uwarunkowane jest wp³aceniem wadium, zwracanego w wypadku nie dokonania zakupu. Wp³ata wadium w wysokoœci z³ upowa nia do dokonania zakupów o wartoœci do z³. Osoby pragn¹ce licytowaæ powy ej tej kwoty, proszone s¹ o wp³acenie wadium w wysokoœci 10% planowanych wydatków (np. do licytacji obiektu o cenie wywo³awczej z³ upowa nia wp³acenie wadium w wysokoœci minimum z³, itd.). Osoba wp³acaj¹ca wadium otrzymuje numer identyfikacyjny. Dane osobiste Kupuj¹cego pozostaj¹ do wy³¹cznej wiadomoœci Domu Aukcyjnego. Otrzymuj¹c numer identyfikacyjny Kupuj¹cy wyra a zgodê na Warunki kupna i sprzeda y w Domu Aukcyjnym Agra-Art (Regulamin Aukcji). Kupuj¹cy pragn¹cy zachowaæ anonimowoœæ po uprzednim uzgodnieniu z Domem Aukcyjnym mog¹ wzi¹æ udzia³ w licytacji przez telefon lub zleciæ Domowi Aukcyjnemu licytowanie w ich imieniu. Osoby nie bêd¹ce dotychczas klientami Agry-Art, a pragn¹ce dokonaæ powa niejszych zakupów proszone s¹ o wczeœniejsze skontaktowanie siê z biurem Domu Aukcyjnego w celu ustalenia warunków p³atnoœci. Licytacjê prowadzi Aukcjoner, który okreœla post¹pienia w licytacji (podwy szenie stawki), rozstrzyga wszelkie spory i wskazuje Nabywcê obiektu. Oferta potencjalnego Nabywcy jest wi¹ ¹ca po zaakceptowaniu jej przez aukcjonera. Aukcjoner mo e nie zaakceptowaæ ofert bez podania przyczyny. Nabywc¹ jest osoba, która podczas licytacji oferuje najwy sz¹ cenê za dany obiekt. Uderzenie m³otkiem i wskazanie przez Aukcjonera Nabywcy obiektu jest równoznaczne z zawarciem Umowy (zgodnie z art Kodeksu Cywilnego) za cenê ostatniego post¹pienia Nabywcy, okreœlonego przez Aukcjonera. Bezpoœrednio po zakoñczeniu licytacji Nabywca zobowi¹zany jest do potwierdzenia zawarcia umowy w formie pisemnej oraz do wp³acenia zadatku w wys. 10% wartoœci zakupionego obiektu. Prawo w³asnoœci obiektu przechodzi na Kupuj¹cego z chwil¹ zap³acenia ca³ej ceny za obiekt. Do wylicytowanej ceny doliczona zostanie op³ata organizacyjna w wysokoœci 10 % (w zwi¹zku ze zmianami w przepisach dotycz¹cych podatku VAT). Uwaga! Do wylicytowanej ceny obiektów pochodz¹cych spoza Unii Europejskiej - oznaczonych (*) przy cenie wywo³awczej - doliczona zostanie op³ata w wys. 15 %. Nabywca obowi¹zany jest wp³aciæ nale noœæ za zakupione obiekty w terminie 7 dni od dnia aukcji. W przypadku dokonania p³atnoœci przelewem bankowym, wszelkie koszty transferu œrodków i op³aty bankowe pokrywa Kupuj¹cy. Nabywca zobowi¹zany jest do pokrycia we w³asnym zakresie wszelkich kosztów zwi¹zanych z zawarciem Umowy, w tym podatków i innych nale noœci publicznoprawnych. W przypadku niedotrzymanie warunków Umowy przez Nabywcê, Dom Aukcyjny uprawniony jest do odst¹pienia od Umowy oraz zatrzymania wadium i wp³aconej zaliczki tytu³em kary umownej. Dom Aukcyjny zastrzega sobie równie prawo s¹dowego dochodzenia realizacji Umowy i obci¹ enie Nabywcy wszelkimi kosztami wynik³ymi z tego tytu³u. Odbiór zakupionych obiektów odbywa siê w siedzibie Domu Aukcyjnego. Na yczenie kupuj¹cego Dom Aukcyjny mo e wys³aæ obiekt pod wskazany adres, je eli wszelkie koszty wysy³ki, zapakowania i ubezpieczenia, pokryje Kupuj¹cy. Dom Aukcyjny jest zwolniony z odpowiedzialnoœci z chwil¹ odbioru obiektu w siedzibie Domu Aukcyjnego lub z chwil¹ nadania tego obiektu w urzêdzie pocztowym lub firmie przewozowej. Nabywca ma prawo do odst¹pienia od Umowy w ci¹gu 10 dni od dnia odebrania obiektu, je eli jego opis katalogowy nie zgadza siê ze stanem faktycznym, co powinno byæ poparte wiarygodnymi ekspertyzami. Odst¹pienie od Umowy bêdzie uwa ane za skuteczne je eli Nabywca jednoczeœnie zwróci obiekt Domowi Aukcyjnemu. Je eli zakupione obiekty nie zostan¹ odebrane w terminie 30 dni od daty aukcji, Dom Aukcyjny Agra-Art bêdzie liczy³ sk³adowe w wysokoœci 40 z³ dziennie za jeden obiekt. Zgodnie z obowi¹zuj¹cymi przepisami wywóz dzie³ sztuki starszych ni 55 lat poza granice wymaga zgody odpowiednich w³adz. Dom Aukcyjny jest zobowi¹zany do zbierania danych osobowych klientów dokonuj¹cych transakcji powy ej 15 tys. euro.

4 1 JÓZEF RAPACKI (Warszawa Olszanka k. Skierniewic 1929) BRZOZY I WRZOSY, 1922 olej, p³ótno 84,5 x 64,5 cm sygnowany p.d.: JÓZEF RAPACKI 1922 r. Na odwrocie napisy na p³ótnie: W³asnoœæ Kazimiery i Juljana Bugajskich sierpieñ poni ej: S. Stw[..]gólwski [?] 1920 r. Na poprzecznej listwie krosna: 250. INFORMACJA O ARTYŒCIE: Józef Rapacki, nazywany malarzem brzóz i liliowych wrzosów, by³ jednym z najpopularniejszych pejza- ystów warszawskich koñca XIX i pierwszej æwierci XX wieku. Edukacjê malarsk¹ rozpocz¹³ jako uczeñ Wojciecha Gersona w Warszawskiej Klasie Rysunkowej. PóŸniej studiowa³ jeszcze w Szkole Sztuk Piêknych w Krakowie pod kierunkiem Floriana Cynka ( ) oraz w Monachium w prywatnej szkole Friedricha Fehra ( ). Po studiach kilkakrotnie podró owa³ do W³och. Bra³ udzia³ w licznych wystawach w TZSP w Warszawie oraz we Lwowie (1894 srebrny medal), Krakowie, Wilnie, Kielcach. Wystawia³ te za granic¹ - w Berlinie (1893) czy w Pary u, gdzie w 1900 zosta³ odznaczony dyplomem na Powszechnej Wystawie Œwiatowej. Nale a³ do grupy Pro Arte. Od roku 1907 stale mieszka³ w Olszance, wiosce na skraju Puszczy Mariañskiej, niedaleko Skierniewic. Malowa³ przede wszystkim realistyczne, nastrojowe pejza e oraz rozgrywaj¹ce siê w pejza u sceny rodzajowe, a tak e portrety i wnêtrza. Uprawia³ grafikê (teki Z dawnej i niedawnej Warszawy oraz Pro memoria. Prusak w Polsce), zajmowa³ siê ilustratorstwem ksi¹ kowym, wspó³pracowa³ z warszawskimi czasopismami, m.in. Tygodnikiem Ilustrowanym, Wêdrowcem Œwiatem, Biesiad¹ Literack¹ z³ (~ )

5

6 2 RUDOLF HELLGREWE (Hammeerstein Berlin 1935 /?/) SOSNY NAD JEZIOREM olej, p³ótno, 80 x 120,5 cm sygnowany p.d.: R. HELLGREWE INFORMACJA O ARTYŒCIE: Rudolf Hellgrewe - malarz niemiecki, kolonialny orientalista i pejza ysta, ilustrator; studiowa³ w Akademii Sztuk Piêknych w Berlinie pod kierunkiem E. Brachta i C. Wiberga. W 1885 wyjecha³ do Afryki wschodniej, gdzie malowa³ liczne pejza e i obrazy ycia w tamtejszych koloniach niemieckich (Wybrze e Afryki, Widok Mombasy, Motyw z Adenu itp.). Obrazy z tej podró y, jak równie ze swych wêdrówek po kraju pokazywa³ na wystawach Akademii (1887, 1889, 1891, 1892) i na Wielkich Wystawach Sztuki w Berlinie. W 1896 w Berlinie zaprezentowa³ cykl rysunków przedstawiaj¹cych afrykañskie tañce totemiczne. Wspó³pracowa³ przy malowaniu Cesarskiej dioramy z Afryki wystawionej na Jubileuszowej Wystawie w Berlinie w Uczestniczy³ te w pracach nad panoram¹ H. Petersena Przejazd niemieckiego parowozu Lloyd z Nowego Jorku do Hafen pokazanej na wystawie przemys³owej w Bremie w Zajmowa³ siê ilustracjê ksi¹ kow¹, przygotowuj¹c m.in. zespó³ rysunków do geograficznej pracy Insel Tinian (wyd. 1900) oraz Das Buch von unseren Kolonien Ottomara Beta (wyd. 1908). Ilustrowa³ tak e prace Hermanna Wismana, badacza Afryki i gubernatora kolonii Niemieckiej Afryki Wschodniej. Uwaga: jako data œmierci artysty podawany bywa tak e rok z³ (~ )

7 3 WIKTOR KORECKI (Kamieniec Podolski Komorów k. Warszawy 1980) SOSNY I WRZOSY, przed 1939 olej, p³ótno, 66 x 105 cm sygnowany p.d.: WIKTOR KORECKI INFORMACJA O ARTYŒCIE: Wiktor Korecki - malarz pejza ysta - gimnazjum ukoñczy³ w Kijowie, tam te studiowa³ w Szkole Rysunkowej Aleksandra Muraszki. Po studiach wróci³ do Kamieñca Podolskiego, sk¹d w roku 1921 wyjecha³ do Warszawy. Tu mia³ pracowniê na rogu ulic Tamki i Cichej. Zgromadzone tam obrazy sp³onê³y w czasie powstania 1944 roku. Po powstaniu artysta przebywa³ w obozie w Pruszkowie sk¹d trafi³ do obozu pracy w Lipsku. Do kraju powróci³ w roku 1946 i zamieszka³ w Komorowie pod Warszaw¹, a póÿniej w Milanówku. Jego nastrojowe krajobrazy emanuj¹ce spokojem i pogod¹ cieszy³y siê zawsze du ¹ popularnoœci¹. Korecki najczêœciej malowa³ pejza e zimowe z motywem leœnej drogi i strumienia wij¹cego siê wœród œniegów, a obok nich tak e wiosenne, letnie czy jesienne widoki z Mazowsza z³ (~ )

8 4 PIOTR STACHIEWICZ (Nowosió³ki Goœcinne Kraków 1938) KRAKOWIANKA pastel, papier, 45 x 60,5 cm (w œwietle oprawy) sygnowany p.d.: P. STACHIEWICZ. INFORMACJA O ARTYŒCIE: Piotr Stachiewicz ukoñczy³ Politechnikê Lwowsk¹, a nastêpnie ( ) studiowa³ malarstwo w krakowskiej Szkole Sztuk Piêknych, m.in. u J. Matejki. Kszta³ci³ siê te w Akademii monachijskiej u O. Seitza ( ). [...] Malowa³ sceny rodzajowe, portrety, m.in. popularne g³ówki dziewczêce oraz serie obrazów opartych na motywach literackich. Wiêcej informacji o artyœcie z³ (~ ) 5 TEODOR AXENTOWICZ (Braszów w Siedmiogrodzie Kraków 1938) STAROŒÆ I M ODOŒÆ, ok akwarela, pastel, kredka, papier na tekturze, 69 x 49,5 cm sygnowany bia³¹ kredk¹ p.g.: T. Axentowicz Na odwr. karta z kat. Krakowskiego Biura Artystycznego Stefana Podworskiego przy ul. Œw. Jana 14, wydanego po 1920; tu wymienione trzy prace Teodora Axentowicza. Ta nastrojowa kompozycja powtarza motyw siwow³osego starca i zamyœlonej m³odziutkiej dziewczyny, który okreœlany bywa tytu³em Staroœæ i m³odoœæ. Obraz ³¹czy siê z wiêkszym zespo³em podobnych rodzajowo-symbolicznych prac o treœciach zwi¹zanych z przemijaniem. (wiêcej z³ (~ )

9

10

11 6 ALEKSANDER AUGUSTYNOWICZ (Iskrzynia k. Krosna Warszawa 1944) DZIEWCZYNKA Z CZERWONYMI KORALAMI akwarela, papier 37,5 x 23 cm (w œwietle oprawy) sygnowany p.d.: Augustynowicz Informacja o artyœcie - kat. nr z³ (~ 900 ) 7 STANIS AW GIBIÑSKI (Rzeszów Katowice 1971) W PASIECE, przed 1939 akwarela, papier 33 x 48 cm (w swietle passe-partout) sygnowana p.d.: S. Gibiñski Informacja o artyœcie z³ (~ 600 )

12 8 CLEMENS FREITAG (Heisinger [dziœ dzielnica Essen] Monachium 1969) WYSOKIE DRZEWA NAD WOD olej, p³ótno 60 x 80 cm sygnowany p.d.: Clemens Freitag München INFORMACJA O ARTYŒCIE: Clemens Freitag - niemiecki malarz pejza ysta; studiowa³ w Berlinie, Düsseldorfie i w Monachium. Pocz¹tkowo mieszka³ i dzia³a³ w Monachium, gdzie nale a³ do stowarzyszenia artystów Der Bund. W roku 1917 wyjecha³ z miasta i osiad³ w Górnej Bawarii. Podró owa³ do Fryzji, Holandii, do Tyrolu i Szwajcarii. PrzyjaŸni³ siê z malarzem polowañ Josefem Schmitzbergerem. Malowa³ nastrojowe pejza e górskie, nadwodne, krajobrazy z mokrade³. Czêsto pos³ugiwa³ siê szpachl¹, stosuj¹c urozmaicon¹ fakturê malarsk¹. Swoich obrazów przewa nie nie datowa³ z³ (~ 900 )

13 9 IWAN TRUSZ (Wysocko Lwów 1941) PEJZA Z KRYMU, ok olej, tektura, 20,2 x 26,3 cm sygnowany l.d.: Iw. Trusz Z ty³u, na ramie fragm. napisu atram.: Lwów /./ / I 1930 INFORMACJA O ARTYŒCIE: Iwan Trusz studiowa³ w Krakowskiej Szkole Sztuk Piêknych u I. Jab³oñskiego, W. uszczkiewicza, J. Unierzyskiego, L. Loefflera, a w latach tak e u L. Wyczó³kowskiego i w pracowni pejza u J. Stanis³awskiego. W 1894 wyjecha³ do Wiednia i jako wolny s³uchacz przez kilka tygodni uczêszcza³ do tamtejszej ASP. W 1897 równie krótko uczy³ siê w prywatnej szkole A. Ažbego w Monachium. Po studiach wiele podró owa³ - dwukrotnie, w 1902 i 1908 by³ we W³oszech, póÿniej te w Palestynie i Egipcie, w 1901 i 1902 jeÿdzi³ na Krym, podró owa³ po Ukrainie. Stale mieszka³ we Lwowie, gdzie w dawnym domu artysty znajduje siê obecnie poœwiêcone mu muzeum. By³ przede wszystkim pejza yst¹ - malowa³ krajobrazy z dalekich podró y oraz nastrojowe pejza e z Ukrainy. Tworzy³ tak e portrety i rodzajowe sceny o tematyce huculskiej. Uprawia³ ilustratorstwo, wspó³pracowa³ z ukraiñskim teatrem we Lwowie. Zajmowa³ siê krytyk¹ artystyczn¹, pisuj¹c artyku³y do ukraiñskich czasopism Buducznist, Literaturno-Naukowyj Wistnik, Artystycznyj Wistnik i pracuj¹c przy ich redakcji z³ (~ )

14 10 HEINRICH LUDWIG FRISCHE (Altenbruch k. Cuxhafen Düsseldorf 1901) PEJZA GÓRSKI Z JE D CEM, 1861 olej, p³ótno 57 x 84 cm sygnowany p.d.: H Frische. 61 Na kroœnie nalepka (druk, rêkopis): 764 Verein Düsseldorfer Kun/.../ zu gegenseitiger Unterstützung und /.../ lle. Austellungs-Commision. Ponadto nalepka (druk) firmy Lagerhaus w Wiesbaden. INFORMACJA O ARTYŒCIE: Heinrich Ludwig Frische - niemiecki malarz pejza ysta szko³y düsseldorfskiej; malowaæ uczy³ siê pocz¹tkowo w Hamburgu, a póÿniej - w latach studiowa³ pod kierunkiem Hansa Gude w Akademii w Düsseldorfie. Tam te zamieszka³ na sta³e, wyje d aj¹c jednak w liczne podró e studyjne. Najchêtniej malowa³ pejza e z gór Harzu, a tak e z pó³nocnych Niemiec, Tyrolu i Szwajcarii oraz z wybrze y Anglii. Swoje obrazy, wyró niaj¹ce siê harmoni¹ kompozycji, nastroju i kolorytu, regularnie wystawia³ w Düsseldorfie. W latach uczestniczy³ tak e w wystawach Akademii berliñskiej, a w w Wielkich Wystawach Sztuki w Berlinie. Prace artysty znajduj¹ siê, m.in. w muzeach w Kolonii, Hanowerze, Rostocku, Magdeburgu i w Pradze z³ (~ )

15 11 ERNO ERB (Lwów 1878 lub Lwów 1942) STRAGANIARKI olej, tektura 34,5 x 49,8 cm sygnowany l.d.: E. Erb INFORMACJA O ARTYŒCIE: Erno Erb by³ artyst¹ zwi¹zanym ze œrodowiskiem lwowskim. Malowa³ motywy miejskie, targowiska, sceny rodzajowe, charakterystyczne typy ydów i ch³opów ukraiñskich, pejza e i martwe natury. Pos³ugiwa³ siê pastelami i farbami olejnymi; olejne obrazy, odznaczaj¹ce siê bogat¹ faktur¹ grubo k³adzionej farby, bywa³y porównywane z pracami niemieckiego malarza Maxa Liebermana. Artysta wielokrotnie wystawia³ w TPSP we Lwowie i Krakowie oraz w warszawskiej Zachêcie. W roku 1929 bra³ udzia³ w Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu, a w 1932 w Wystawie Sztuki Polskiej w Buffalo z³ (~ 900 )

16 12 ALEKSANDER SARNOWICZ (Radom Warszawa 1938) MORSKIE OKO, ok olej, tektura 70 x 100 cm sygnowany p.d.: A. S[arn]owicz INFORMACJA O ARTYŒCIE: Aleksander Sarnowicz w latach oraz studiowa³ w Akademii Sztuk Piêknych w Krakowie pod kierunkiem L. Wyczó³kowskiego. PóŸniej na dwa lata wyjecha³ za granicê, do Francji i Austrii, przebywa³ w Pary u i Salzburgu, a nastêpnie zamieszka³ w Kijowie. W 1919 ochotniczo wst¹pi³ do Legionów i s³u y³ w 7 Pu³ku U³anów Lubelskich. Podczas kampanii 1920 roku zosta³ ciê ko ranny. Od 1912 sporadycznie, a w latach stale i z du ym powodzeniem, wystawia³ swoje obrazy w warszawskiej Zachêcie. Malowa³ kompozycje batalistyczne z czasów wojny, ale jego twórczoœæ - na któr¹ sk³ada³y siê niemal wy³¹cznie obrazy olejne - to przede wszystkim pejza e, sceny z ycia wsi, miasteczek, studia zwierz¹t. W latach dwudziestych i trzydziestych malowa³ równie krajobrazy i motywy tatrzañskie oraz portrety górali. Kilka prac artysty znajduje siê w Muzeum Narodowym w Warszawie, a wiêkszy ich zespó³ w Muzeum Okrêgowym w Radomiu, gdzie w latach 1945, 1958 i 1968 urz¹dzono wystawy jego malarstwa z³ (~ )

17 13 STANIS AW GA EK (Mokrzyska k. Brzeska Zakopane 1961) NAD MORSKIM OKIEM, 1919 olej, tektura, 27,2 x 35,5, cm sygnowany p.d.: ST. GA EK 1919 Ten - powsta³y zapewne w plenerze - urzekaj¹cy pejza tatrzañski, malowany jest wra eniowo i swobodnie, z g³êbokim wyczuciem nastroju, koloru i œwiat³a charakterystycznego dla chmurnego dnia w górach. Mo na tu wspomnieæ o inspiracjach obrazami Wyczó³kowskiego, które Ga- ³ek na pewno doskonale zna³, ale chyba w³aœciwsza by³aby uwaga o podobnej wra liwoœci obu artystów i wspólnym im g³êbokim zachwycie nad tatrzañskim krajobrazem i przyrod¹. INFORMACJA O ARTYŒCIE: Stanis³aw Ga³ek - malarz i rzeÿbiarz, znany przede wszystkim jako pejza ysta tatrzañski - pocz¹tkowo uczy³ siê w Szkole Zawodowej Przemys³u Drzewnego w Zakopanem. W latach studiowa³ w krakowskiej ASP pod kierunkiem J. Stanis³awskiego i J. Malczewskiego. Nastêpnie, po roku 1900 kszta³ci³ siê jeszcze w Königliche Kunstgewerbeschule w Monachium i w École Nationale des Beaux-Arts w Pary u u J. L. Gérôme a. Po powrocie do kraju zamieszka³ w Zakopanem. Ga³ek, uwa any za jednego z najlepszych malarzy Tatr, cieszy³ siê du ¹ popularnoœci¹. Jego szczególnie ulubionym rejonem by³o otoczenie Morskiego Oka. Wiêcej o artyœcie z³ (~ 900 )

18 14 WOJCIECH GERSON (Warszawa Warszawa 1901) W OCZEKIWANIU. KRAJOBRAZ TATRZAÑSKI, 1896 olej, deska 35 x 26,5 cm sygnowany p.d.: WG 96 (monogram wi¹zany) Na odwrocie napis o³ówkiem: 68. Ponadto ma³a nalepka z napisem atramentem: K.N 536, a tak e nalepka (druk, atrament) o treœci: ZACHÊTA SZTUK PIÊKNYCH w WARSZAWIE Autor Wojciech Gerson Rodzaj ol. W oczekiwaniu Data 7/V 1912 r. Jak œwiadczy nalepka na odwrocie, w roku 1912 obrazu znalaz³ siê w warszawskiej Zachêcie i jest, byæ mo e, to samy, z nieokreœlona bli ej prac¹ W ustroniu zakupion¹ wówczas przez TZSP celem rozlosowania wœród cz³onków Towarzystwa (ró ne tytu³y: W ustroniu / W oczekiwaniu mog³y byæ wynikiem pomy³ki; porównaj; J. Wierciñska, Katalog prac wystawionych w Towarzystwie Zachêty Sztuk Piêknych w Warszawie w latach , Wroc³aw-Warszawa-Kraków 1969, s. 94). Wojciech Gerson by³ jednym z pierwszych malarzy krajobrazu tatrzañskiego, krajobrazu, który szczególnie umi³owa³ i w którym znajdowa³ wci¹ nowe motywy i uroki. Po raz pierwszy pojecha³ w Tatry w roku 1860, ponownie prawdopodobnie w 1877, nastêpnie w 1885, a póÿniej w bywa³ tam corocznie, mieszkaj¹c latem w Zakopanem. By³ znakomitym znawc¹ Tatr, które przewêdrowa³ wielokrotnie. To za jego (i Walerego Eljasza) rad¹ obrano wierzcho³ek Miedzianego za centralny punkt malowanej Panoramy Tatr ( ). A Teodor Axentowicz uwieczni³ na tej panoramie samego Gersona maluj¹cego tatrzañski pejza. Artysta podczas swych górskich wêdrówek robi³ liczne studia olejne czy akwarelowe, liczne szkice i rysunki, które póÿniej - ju w pracowni - by³y dlañ podstaw¹ i pomoc¹ przy malowaniu du ych obrazów olejnych. Tatrzañskie obrazy Gersona nale ¹ nie tylko do rzêdu jego czo³owych dzie³, lecz tak e do najwiêkszych osi¹gniêæ polskiego malarstwa pejza owego XIX w. To mistrzostwo artysty widaæ tak e w wystawionym obrazie, w którym niewa na staje siê sugerowana anegdota, ale sugestywne wra enie powietrznej przestrzeni górskiego krajobrazu z gin¹cymi w chmurach dalekimi pasmami wysokich szczytów. INFORMACJA O ARTYŒCIE: Wojciech Gerson - malarz, pedagog; w latach kszta³ci³ siê w warszawskiej Szkole Sztuk Piêknych u Jana Feliksa Piwarskiego, Christiana Breslauera i Marcina Zaleskiego, a w latach w Akademii Sztuk Piêknych w Petersburgu. W 1856 wyjecha³ do Pary a, gdzie uczy³ siê jeszcze w pracowni Leona Cognieta i samodzielnie studiowa³ w muzeach. W 1858 po powrocie do Warszawy, rozwin¹³ szerok¹ dzia³alnoœæ artystyczn¹ i publiczn¹. W 1860 by³ jednym z za³o ycieli warszawskiego Towarzystwa Zachêty Sztuk Piêknych. Uczy³ malarstwa i rysunku w warszawskiej Klasie Rysunkowej oraz we w³asnej pracowni, kszta³c¹c kilka pokoleñ malarzy. Jego uczniami byli, m.in. Che³moñski, Wyczó³kowski, Stanis³awski, Podkowiñski, Pankiewicz. W 1878 otrzyma³ tytu³ profesora Akademii petersburskiej. JeŸdzi³ za granicê - do Berlina, W³och, Wiednia, Pragi i kilkakrotnie do Pary a. Du o podró owa³ po kraju, a szczególnie czêsto i chêtnie jeÿdzi³ w Tatry. Malowa³ rodzajowe sceny wiejskie, portrety, obrazy historyczne i religijne oraz pejza e - w tym wiele krajobrazów tatrzañskich z³ (~ )

19

20 15 AUGUSTA LUDWIG (Gräfenthal ) DZIEWCZYNKA NAD KSI K, 1865 olej, p³ótno, 47 x 39 cm sygnowany p.d.: Auguste Ludwig 1865 INFORMACJA O ARTYSTCE: Augusta Ludwig - niemiecka malarka rodzajowa i portrecistka, kuzynka pisarza Otto Ludwiga ( ) i pejza ysty Karla Ludwiga ( ). Studiowa³a w Weimarze u F. Martersteiga, w DreŸnie u Erhardta i J. Scholza oraz w Düsseldorfie u R. Jordana i G. Stevera. Do 1880 mieszka³a w Düsseldorfie i od 1868 uczestniczy³a w tamtejszych wystawach. PóŸniej przenios³a siê do Berlina. Malowa³a portrety, w tym chêtnie portrety dzieciêce, a tak e sceny rodzajowe, czêsto z dzieæmi naœladuj¹cymi zachowania doros³ych (Dzieciêce ma³ eñstwo, Zabawa rodzinna, S¹d Parysa). Rzadziej malowa³a pejza e. W muzeum miejskim w DreŸnie (przed 1939) znajdowa³ siê jej autorstwa Portret ony Otto Ludwiga z³ (~ )

21 16 VLASTIMIL HOFMAN (Praga Szklarska Porêba 1971) G ÓWKA DZIEWCZYNKI, 1926 olej, p³ótno naklejone na tekturê 24 x 20 cm (w œw. ramy) sygnowany p.g.: Wlastimil Hofman 1926 Na odwrocie napis kredk¹: 4736 Informacja o artyœcie - kat. nr z³ (~ )

22 17 SZYMON BUCHBINDER (Radzyñ Podlaski Berlin 1908 /?/) DAMA GRAJ CA NA LUTNI, 1880 olej, deska 13,5 x 15 cm sygnowany l.g.: Buchbinder 80 Na odwrocie deski lakowa pieczêæ z herbowym kartuszem. Napis kredk¹: 2804 oraz 15 XII. INFORMACJA O ARTYŒCIE: Szymon Buchbinder by³ m³odszym bratem malarza Józefa Buchbindera ( ), który prawdopodobnie udziela³ mu pierwszych lekcji rysunku i malarstwa. PóŸniejszymi jego nauczycielami byli portrecista Stanis³aw Heymann oraz pejza ysta i dekorator teatralny Adam Malinowski. W latach Buchbinder uczy³ siê w warszawskiej Klasie Rysunkowej u Wojciecha Gersona, Rafa³a Hadziewicza i Aleksandra Kamiñskiego, a nastêpnie wyjecha³ do Wiednia, gdzie - ju od przez kilka lat pracowa³ jako dekorator w operze dworskiej, a w latach studiowa³ w Akademii pod kierunkiem E. von Engertha i L. Müllera. W okresie W latach kszta³ci³ siê jeszcze w pracowni Jana Matejki w Szkole Sztuk Piêknych w Krakowie. Uzyskawszy stypendium, w 1883 wyjecha³ do Monachium, sk¹d w 1897 przeniós³ siê na sta³e do Berlina. Buchbinder malowa³ portrety, sceny historyczne (Zygmunt II w pracowni z³otniczej, Abdykacja królowej Bony) i historyczno-rodzajowe, w których nawi¹zywa³ do dawnego malarstwa holenderskiego. Jego obrazy - zazwyczaj niewielkich formatów, misternie i starannie wykoñczone, wiernie odtwarzaj¹ce kostiumy i realia przedstawianej epoki - cieszy³y siê znacznym powodzeniem, by³y cenione i poszukiwane na niemieckim rynku sztuki. Artysta wystawia³ stosunkowo niewiele, a nawet - jak wspó³czeœnie pisano - prawie nigdy, gdy natychmiast po ukoñczeniu idzie wszystko w œwiat. W latach uczestniczy³ jednak w wystawach w Berlinie, w pojedyncze prace pokazywa³ kilkakrotnie na wystawach w TPSP w Krakowie i TZSP w Warszawie z³ (~ )

23

24 18 W ADYS AW STACHOWICZ w³aœciwie W ADYS AW CHMIELIÑSKI (Warszawa Warszawa 1979) WIDOK RYNKU STAREGO MIASTA W WARSZAWIE, akwarela, gwasz, 33,3 x 48 cm (w œwietle passe-partout) sygnowana p.d.: W³. Stachowicz. INFORMACJA O ARTYŒCIE: W³adys³aw Chmieliñski by³ malarzem zwi¹zanym z Warszaw¹, gdzie stale mieszka³ i pracowa³. W latach studiowa³ w warszawskiej Miejskiej Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarstwa (dawna Klasa Rysunkowa). Wiod¹cym tematem jego obrazów by³y widoki miejskie, malowane olejno i akwarel¹. W latach artysta u ywa³ pseudonimu W³adys³aw Stachowicz. 19 ALFRED WILDSTOSSER ( po 1910) MARTWA NATURA Z NUTAMI I SKRZYPCAMI, 1887 olej, deska 31,7 x 26 cm sygnowany p.d.: Alfred Wildstosser: Wien 1887 Na odwrocie zatarty owalny stempel. INFORMACJA O ARTYŒCIE: Alfred Wildstosser - artysta niemiecki b¹dÿ austriacki; malowa³ portrety, sceny rodzajowe i martwe natury z³ (~ ) z³ (~ )

25

26 20 FRANCISZEK KSAWERY LAMPI (Klagenfurt w Austrii Warszawa 1852) NOC W KARTUZJI olej, p³ótno 37,3 x 50 cm Na kroœnie napis kredk¹: 388/K Prezentowana Noc w Kartuzji jest - nieznan¹ dotychczas, pe³niejsz¹, ciekawsz¹ i bogatsz¹ w szczegó³y - wersj¹ romantycznego nokturnu uznanego za dzie³o Franciszka Lampiego, okreœlanego jako Kartuzja lub Noc w klasztorze kartuzów, a znajduj¹cego siê w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie (MP 3044). Nasz obraz prezentuje jednak znacznie wy szy poziom malarski, co nasuwa przypuszczenie o wtórnoœci kompozycji muzealnej, bêd¹cej zapewne replik¹ lub star¹ kopi¹. Obie Kartuzje przedstawiaj¹ pomieszczenia klasztorne. W kru ganku krz¹taj¹ siê mnisi, za uchylonymi drzwiami ukryte jest Ÿród³o œwiat³a - latarni lub pochodni, której blask zabarwia wnêtrze ciep³ym oran owym tonem. Po prawej stronie ogromny przeœwit ods³ania fragment nierealnego pejza u z zamkiem na skale - rozleg³e pustkowie ton¹ce w zimnej, b³êkitno zielonej poœwiacie ksiê yca. O ile jednak nierealny wydaje siê pejza w Kartuzji muzealnej, o tyle krajobraz w naszej Nocy w Kartuzji przywodzi skojarzenie z konkretnym miejscem, a mianowicie z ujêtym z klasztoru kartuzów na Capri widokiem na ska³y Faraglioni i ruiny rzymskie. Jest to oczywiœcie widok przetworzony przez fantazjê artysty, którego - jak pisa³ Aleksander Lesser - krajobrazy by³y pe³ne utworu poetyckiego, lecz brak³o w nich studium natury. Artysta by³ wprawdzie we W³oszech, ale o jego bytnoœci na Capri nic nie wiemy. Musia³ jednak znaæ popularne ryciny przedstawiaj¹ce wyspê, a wœród nich zapewne tak e powtórzenia dzie³ Francois-Mariusa Graneta ( ), popularnego malarza francuskiego. Inspiracje jego twórczoœci¹ s¹ tu wyraÿnie czytelne. Koloryt obrazu, oparty na kontraœcie tonów zimnych i ciep³ych, wzmaga zgodny z duchem czasu romantyczny nastrój tego p³ótna. Jego - na po³y fantastyczny wyraz - wspó³tworz¹ te akcesoria - tak modne i pobudzaj¹cych wyobraÿniê w owej epoce - ruiny, ska³y, urwiste zbocze, przepaœcie, mnisi, noc, ksiê yc. (cyt. wg A. Melbechowska-Luty; patrz ni ej). Bibliografia - porównaj: - A. Melbechowska-Luty, Mali mistrzowie polskiego pejza u XIX wieku, Warszawa 1997, s. 33; - A. Melbechowska-Luty, Nokturny. Widoki nocy w malarstwie polskim, Warszawa 1999, s. 36, il. s. 14 i 15. INFORMACJA O ARTYŒCIE: Franciszek Ksawery Lampi, syn malarza Jana Chrzciciela Lampiego ( ), z pochodzenia by³ W³ochem. Wychowa³ siê w Wiedniu, gdzie uczy³ siê pocz¹tkowo ojca, a póÿniej w tamtejszej Akademii u H. Fügera, H. Maurera, a prawdopodobnie tak e u I. Duviviera i F. Casanovy. Podró owa³ do W³och i Niemiec. Sk³ócony z ojcem, w 1814 wyjecha³ na Wêgry, sk¹d ok przyby³ do Polski i zamieszka³ w Warszawie. St¹d wyje d a³ do innych miast polskich i za granicê - do Niemiec i Austrii. W przebywa³ w Krakowie, po 1830 kilka lat spêdzi³ we Wroc³awiu. Zajmowa³ siê prac¹ pedagogiczn¹; w Krakowie jego uczniami byli, m.in. Wojciech Korneli Stattler i Piotr Micha³owski. Malowa³ przede wszystkim portrety oraz pejza- e fantastyczne i marynistyczne, rzadziej tak e obrazy rodzajowe, religijne i mitologiczne z³ (~ )

27

28 21 HENRYK SIEMIRADZKI (Pieczeniegi (Bie³gorod), przedmieœcie Charkowa Strza³kowo k. Czêstochowy 1902) PROJEKT KURTYNY DLA TEATRU IM. S OWACKIEGO W KRAKOWIE, 1893/1894 olej, papier 26 x 34,5 cm (w œwietle passe-partout) sygnowany p.d.: HSiemiradzki (inicja³y wi¹zane) W roku 1892 og³oszono w Krakowie otwarty konkurs na wielk¹ kurtynê do budowanego w³aœnie nowego teatru miejskiego. Wziê³o w nim udzia³ szeœciu artystów - wœród nich tak e S. Wyspiañski i J. Mehoffer. Konkurs nie przyniós³ jednak rezultatu i adnej z nades³anych prac nie wybrano do realizacji. Wówczas zwrócono siê do - przebywaj¹cego w Rzymie - Henryka Siemiradzkiego, który nastêpnie podj¹³ siê namalowania kurtyny i to tylko za cenê kosztów w³asnych, bez adnego honorarium. By³ to kolejny, po Pochodniach Nerona, dar artysty dla miasta. Pierwsze projekty zamierzonego dzie³a Siemiradzki przedstawi³ w lipcu I choæ praca nad kurtyn¹ by³a ciê ka i trudna, jak budowa piramidy, to artysta rad by³, e siê wzi¹³ do niej. Nie zd¹- y³ jednak ukoñczyæ kurtyny na otwarcie krakowskiego teatru w paÿdzierniku Gotowe dzie³o, w lutym 1894, pokaza³ najpierw w sali dawnego rzymskiego Akwarium. Wystawa cieszy³a siê powodzeniem, odwiedzi³a j¹ tak e królowa Ma³gorzata, wielka mi³oœniczka sztuki, która - jak pisa³ artysta - nie szczêdzi³a pochlebnych wyrazów dla obrazu. [...] Niechby to by³o dobr¹ wró b¹ dla przysz³ych jej [kurtyny] losów. Przes³ana w marcu do Krakowa, kurtyna zawis³a w nowym teatrze, gdzie ods³oniêto j¹ 10 kwietnia Sam Siemiradzki tak opisa³ i wyjaœni³ treœæ kurtyny i znaczenie wszystkich alegorycznych postaci, okreœlaj¹cych Sztukê Teatru: Grupa œrodkowa: Natchnienie kojarzy Piêkno z Prawd¹. Grupa z lewej strony: przed postaci¹ Tragedii roztacza siê obraz niedoli i zbrodni. Widma i Furie, uosabiaj¹ce Wyrzuty Sumienia i Zemstê, œcigaj¹ Morderstwo i Wystêpn¹ Mi³oœæ. Eros p³acze nad urn¹ z prochami drogiego serca. W g³êbi u stóp Sfinksa (Przeznaczenia) pierwiastki Dobrego i Z³ego walcz¹ o panowanie nad œwiatem. Grupa na pierwszym planie: Komedia przygl¹da siê z uœmiechem uciesznym figurkom, którymi potrz¹sa przed ni¹ Trefniœ. Grupa ze strony prawej: Psyche (dusza) uwalnia siê z wiêzów zmys³owoœci, usi³uj¹c za Muzyk¹ i Œpiewem wznieœæ siê ku niebu. W g³êbi grono m³odzie y otacza w tañcu pos¹g Terpsychory. Kompozycja prezentowanego szkicu doœæ znacznie - liczb¹ i odmiennym upozowaniem postaci - ró ni siê od zrealizowanej kurtyny. By³by to wiêc jeden z pierwszych pomys- ³ów zamierzonego dzie³a. Ten szkic o jasnych, radosnych barwach namalowany jest z wyczuwaln¹ ³atwoœci¹ i swobod¹, a lekkie, nieomylne dotkniêcia pêdzla kszta³tuj¹ formy postaci, draperii, architektury. Znane s¹ tak e inne rysunki, olejne projekty i studia krakowskiej kurtyny, m.in. wiêkszy szkic ca³ej kompozycji w Muzeum Narodowym w Warszawie (w sta³ej ekspozycji galerii malarstwa polskiego), studium postaci Muzyki (MNW) czy postaci Piêkna i Mi³oœci w Lwowskiej Galerii Obrazów. INFORMACJA O ARTYŒCIE: Henryk Siemiradzki - wybitny malarz-akademik; kszta³ci³ siê w petersburskiej ASP; w czasie studiów jego obrazy kilkakrotnie odznaczano medalami (piêæ srebrnych i dwa z³ote). W 1871 jako stypendysta Akademii wyjecha³ do Monachium, gdzie przebywa³ przez rok, utrzymuj¹c kontakty z tamtejsz¹ koloni¹ artystów polskich oraz, m.in. z Karlem Piloty m, którego sztukê podziwia³. Od roku 1872 stale mieszka³ w Rzymie; pocz¹tkowo mia³ pracowniê przy via Margutta, a od 1884 we w³asnym pa³acyku przy via Gaetta. Uhonorowany cz³onkostwem europejskich Akademii - œw. ukasza w Rzymie, Akademii w Petersburgu, Berlinie, Sztokholmie, Pary u, Turynie, wielokrotnie nagradzany medalami na wystawach, odznaczany orderami pañstwowymi (m.in. francusk¹ Legi¹ Honorow¹ i w³oskim orderem Corona d Italia), cieszy³ siê wielkim uznaniem i s³aw¹. Z krajem utrzymywa³ sta³e i ywe kontakty - przesy³a³ obrazy na wystawy, a w 1879 podarowa³ miastu Krakowowi s³awny swój obraz Œwieczniki chrzeœcijañstwa, daj¹c pocz¹tek zbiorom Muzeum Narodowego. Namalowa³ kurtyny do teatrów w Krakowie (1894) i we Lwowie (1900). Tematów do swych obrazów szuka³ w staro ytnoœci, w historii, yciu i mitach dawnej Grecji czy Rzymu. Z mistrzowsk¹ technik¹ malowa³ zarówno du e, teatralnie inscenizowane i t³umnie zaludnione p³ótna, jak i kameralne, idylliczne sceny rodzajowe. Ze szczególn¹ maestri¹ odtwarza³ efekty wywo³ane œwiat³em przes¹czaj¹cym siê przez ga³êzie i liœcie drzew. Z upodobaniem malowa³ pejza, traktowany b¹dÿ jako t³o osadzonych w nim scen, a rzadziej tak- e jako samodzielny krajobraz przesycony s³oñcem lub pogr¹ ony w zapadaj¹cym zmierzchu z³ (~ )

29

30 22 JULIUSZ KOSSAK (Wiœnicz Kraków 1899) PRZEJA D KA POWOZEM, 1852 olej, p³ótno 55,7 x 65 cm sygnowany l.d.: J. Kossak 1852 (oryginalna sygnatura wydrapana w mokrej farbie zachowana jest fragmentarycznie; w czêœci zosta³a uzupe³niona wydrapaniem na suchym retuszu) Na odwrocie, po prawej u do³u, na oryginalnym p³ótnie widocznym w okienku dubla u napis czarn¹ farb¹ naniesiony przez syna artysty Wojciecha, potwierdzaj¹cego autorstwo Juliusza Kossaka (wyraÿnie czytelny w podczerwieni): Obraz uwa am za m³odocian¹ pracê mojego œp. Ojca Juliusza z r Wojciech Kossak Przeja d ka powozem powsta³a w roku 1852, roku który Kossak spêdzi³ na ustawicznych podró ach - ze Lwowa poprzez Wo³yñ, Podole, Ukrainê jeÿdzi³ a do Petersburga, a póÿniej do Wiednia i na Wêgry by w koñcu w paÿdzierniku przyjechaæ do Warszawy, gdzie osiad³ na kilka lat. W czasie tych podró y - wedle w³asnych s³ów - malowa³ konie, i psy, i wilki, i kozaków, powozy, typy i sceny wojenne, rotmistrzów, jenera³ów, przegl¹dy wojsk. Wed³ug niepotwierdzonych informacji pochodz¹cych do rodziny w³aœcicieli, obraz ma przedstawiaæ nieokreœlonego bli ej hrabiego (?) Radwana. INFORMACJA O ARTYŒCIE: Juliusz Kossak - malarz i ilustrator - by³ jednym z najpopularniejszych artystów polskich 2 po³owy XIX wieku. Naukê rysunku i malarstwa rozpocz¹³ we lwowskiej pracowni Jana Maszkowskiego; póÿniej wiele rysowa³ z natury odwiedzaj¹c maj¹tki szlacheckie na Ukrainie, Podolu i Wo³yniu. W roku 1852 by³ w Wiedniu, na Wêgrzech i w Petersburgu, a nastêpnie zamieszka³ na sta³e w Warszawie. Lata spêdzi³ w Pary- u, gdzie przyjaÿni³ siê z Horacem Vernetem. Powróciwszy do Warszawy w latach by³ kierownikiem artystycznym Tygodnika Ilustrowanego. W roku 1869 przeniós³ siê na sta³e do Krakowa, sk¹d wyje - d a³ jeszcze do Monachium, by malowaæ w atelier batalisty Franza Adama. Kossak by³ przede wszystkim znakomitym akwarelist¹; rzadziej pos³ugiwa³ siê technik¹ olejn¹. Malowa³ obrazy historyczne i batalistyczne, sceny rodzajowe ilustruj¹ce ycie i tradycje dworu szlacheckiego oraz obyczaje polskiego ludu. Ale prawdziwymi bohaterami jego obrazów by³y konie, których ruch, temperament, charakter i indywidualnoœæ potrafi³ po mistrzowsku przedstawiæ. By³ tak e autorem wielu ilustracji do czasopism i ksi¹ ek, trafiaj¹cym bezb³êdnie tak w klimat utworów literackich, jak i w têsknoty i potrzeby odbiorców - czytelników Pieœni o ziemi naszej Wincentego Pola, Trylogii Henryka Sienkiewicza, Pana Tadeusza i poematów Adama Mickiewicza z³ (~ )

31

32 23 JOSEF BURGER (Monachium Monachium 1966) DOMKI NAD RZEK olej, tektura 49,5 x 59 cm sygnowany l.d.: J. Burger Mchn. INFORMACJA O ARTYŒCIE: Josef Burger, czynny w Monachium malarz i konserwator, uczeñ Leo Putza. Tworzy³ pejza e i martwe natury utrzymane w duchu malarstwa akademickiego. Jego prace znajduj¹ siê w zbiorach muzeów monachijskich z³ (~ 900 )

33 24 JAN ROSEN (Warszawa Warszawa 1936) HUZARZY PRZED CHAT, 1907 olej, tektura, 24 x 30,5 cm sygnowany p.d.: J.Rosen 1907 Obraz reprodukowany w: - Poradnik polskiego kolekcjonera, [praca zbiorowa], Wydawnictwo Kluszczyñski, Kraków [b. daty], il. na s z³ (~ ) INFORMACJA O ARTYŒCIE: Jan Rosen, popularny malarz-batalista, pierwsze lekcje rysunku pobiera³ ju w dzieciñstwie - u H. Redlicha w DreŸnie i F. Kostrzewskiego w Warszawie. PóŸniej, w latach studiowa³ w Monachium - w Akademii pod kierunkiem A. Strähubera i F. Bartha oraz w prywatnej pracowni J. Brandta, a w latach w École des Beaux- Arts w Pary u u I. Pilsa i J. L. Gérôme a. Malowa³ przede wszystkim obrazy o tematyce wojskowej, sceny batalistyczne z czasów napoleoñskich i powstania listopadowego oraz obrazy rodzajowe z ulubionym motywem jeÿdÿców i koni. (Wiêcej o artyœcie -

34 25 BOHDAN KLECZYÑSKI (Dubno [Wo³yñ] Kraków 1920) POLOWANIE Z CHARTAMI, 1884 olej, p³ótno 58,5 x 95 cm sygnowany p.d.: Bohdan Kleczyñski Monachium Obraz po konserwacji; p³ótno dublowane. Artysta powtórzy³ tu centralny motyw - jad¹cych saniami myœliwych, charty, lisa - ze swego wczeœniejszego (1882) obrazu, znanego z reprodukcji zamieszczonej w warszawskich K³osach w 1889 (patrz: K³osy 1889, nr 1238, il. s.184). INFORMACJA O ARTYŒCIE: Bohdan Kleczyñski - malarz z krêgu polskich monachijczyków, ziemianin i dzia³acz polityczny. Po nauce w szko³ach w Odessie i Krakowie, studiowa³ ekonomiê na uniwersytecie w Heidelbergu. Naukê malarstwa rozpocz¹³ w warszawskiej Klasie Rysunkowej u Wojciecha Gersona. W 1880 krótko studiowa³ we Florencji, bo ju w listopadzie tego roku zapisa³ siê do Naturklasse w Akademii Sztuk Piêknych w Monachium. Uczy³ siê tak e w prywatnej szkole Józefa Brandta. W 1888 wróci³ do kraju i zaj¹³ siê gospodarowaniem; najpierw w Zielonym Rogu w dawnym powiecie humañskim, a od 1889 w maj¹tku Knyszkowice na Podolu, gdzie prowadzi³ hodowlê koni. W 1918 przeniós³ siê do Krakowa. Malowa³ - rozgrywaj¹ce siê przewa nie we wsiach i w stepach Ukrainy - barwne sceny rodzajowe i myœliwskie, jeÿdÿców, sanny, kuligi, napady wilków (Przed karczm¹, U studni, Poczu³y wilka, Czwórka, Na stra y, Próba koni), obrazy ze stale powracaj¹cym ulubionym motywem konia, którego artysta wystudiowa³ jak ma³o kto. Ponadto malowa³ pejza e. W jego twórczoœci, ukszta³towanej w krêgu Józefa Brandta, odnaleÿæ mo na równie inspiracje malarstwem Juliusza Kossaka, Alfreda Wierusza-Kowalskiego i Józefa Che³moñskiego. W 1888 artysta wzi¹³ udzia³ w jubileuszowej wystawie w Monachium, swoje prace nadsy³a³ równie na wystawy krajowe - w TZSP ( , 1889) i w Salonie Krywulta (1883, ) w Warszawie oraz w TPSP w Krakowie (1881, 1883). Jego obrazy cieszy³y siê wówczas znacznym powodzeniem, by³y sprzedawane tak e do USA i Anglii. Dziœ znane s¹ w³aœciwie tylko prace z tego monachijskiego okresu. Obrazy malowane w latach póÿniejszych na Ukrainie w wiêkszoœci zaginê³y w czasie pierwszej wojny œwiatowej z³ (~ )

35

36 26 JULIUSZ KOSSAK (Wiœnicz Kraków 1899) NA LISA SANKAMI, 1883 akwarela, gwasz, papier 53,5 x 97,5 cm (w œwietle passe-partout) sygnowana l.d.: Juliusz Kossak 1883 Na odwrocie oprawy, podpisana i opatrzona stemplami, karta maszynopisu z orzeczeniem dr. Kazimierza Buczkowskiego (Kraków, 5 lipca 1958), który potwierdzaj¹c autorstwo Juliusza Kossaka powo³uje siê na ksi¹ kê Stanis³awa Witkiewicza, Juliusz Kossak, wyd. Warszawa Ponadto kartka maszynopisu z opisem obrazu i przywo³aniem - dotycz¹cych twórczoœci artysty - opracowañ Stanis³awa Witkiewicza i Eligiusza Niewiadomskiego oraz informacj¹, e obraz znajdowa³ siê w zbiorach W³. W³odarskiego w Czêstochowie. Obraz opisany i reprodukowany w: - St. Witkiewicz, Juliusz Kossak, Warszawa 1900, il. na s. 99; - E. Swieykowski, Pamiêtnik Towarzystwa Przyjació³ Sztuk Piêknych w Krakowie , Kraków 1905, s. 76 (zapewne by³ wówczas wystawiony p.t. Na lisa sankami); - K. Olszañski, Juliusz Kossak, Wroc³aw 1988, s. 74, 124, il. 499 oraz 498 (szkic); - K. Olszañski, Juliusz Kossak, Kraków 2000, s. 195, il. 179 na s. 196 (szkic). Informacja o artyœcie - kat. nr z³ (~ )

37

38 27 JULIUSZ KOSSAK KRAKOWSKI DRU BA, 1896 akwarela, papier 39,5 x 23,2 cm (w œw. passe-partout) sygnowana l.d.: JKossak 1896 (inicja³y wi¹zane) z³ (~ )

39 28 JULIUSZ KOSSAK NA WESELE!, 1891 akwarela, papier, 26,3 x 17,5 cm (w œw. passe-partout) sygnowana l.d.: JKossak 1891 (inicja³y wi¹zane) Na odwrocie oprawy napis tuszem: oraz kartka z napisem o³ówkiem: KOSSAK JULIUS geb in Krakau gest z³ (~ )

40 29 JAN CHE MIÑSKI (Brzustów k. Opoczna Nowy Jork 1925) DWÓR PAÑSKI W PODRÓ Y ZA CZASÓW AUGUSTA III, 1880 olej, p³ótno 75,5 x 120 cm sygnowany p.d.: Jan Che³minski 1880 München Obraz, wystawiony w roku 1880 w Akademii w Berlinie, okreœlony zosta³ doœæ ogólnikowym tytu³em Dwór pañski w podró y za czasów Augusta III Saskiego (Herrschaften auf Reisen zur Zeit August III. von Sachsen), a w katalogu wystawy zamieszczono informacjê o mo liwoœci jego zakupu. Nastêpnie przez lata znajdowa³ siê w prywatnych zbiorach w Bawarii. Wedle tradycji zachowanej w rodzinie spadkobierców pierwszych w³aœcicieli, sam Che³miñski, autor obrazu okreœla³ jego temat jako epizod z przejazdu przez Polskê m³odziutkiej Zofii, ksiê niczki Anhalt-Zerbst (póÿniejszej Katarzyny II), udaj¹cej siê do Sankt Petersburga, by tam (w 1745) poœlubiæ przysz³ego cara Piotra III. Takie sprecyzowanie treœci obrazu wydaje siê wielce prawdopodobne, a potwierdzaæ je mo e zarówno herb z pruskim or³em na drzwiach karety, mundury hajduków eskorty, jak i cyfra AR III (Augustus Rex) widoczna na kapie okrywaj¹cej olstra towarzysz¹cego karecie jeÿdÿca, zapewne oficera królewskiego pu³ku u³anów tatarskich. Jednak anonimowy autor opisu zamieszczonego w warszawskich K³osach temat obrazu okreœla - zgodnie z tytu³em w berliñskim katalogu - jako podró mo nego pana za czasów Augusta III pisz¹c nastêpnie, e: modne wówczas ubiory saskie przywdziewa³a s³u ba [a] dwaj m³odzieñcy obok karety jad¹cy, maj¹ na sobie staropolskie szaty, które nie uleg³y jeszcze wp³ywowi mody. Autor, rozwodz¹c siê nad przepychem ycia osiemnastowiecznych magnatów, podkreœla³ te realizm przedstawionej sceny: z dala widzimy furgon przeznaczony na baga e i przybory kuchenne, na którym siedzi kilku s³u ¹cych, inni za nim jad¹ na koniach. Orszak poprzedza cz³owiek z latarni¹, daj¹c znak, i jest bród do przebycia. Obraz wymieniony, opisany b¹dÿ reprodukowany w: - LIV. Ausstellung der Königl. Akademie der Künste, Berlin 1880, s. 21, nr kat. 144 (wystawiony jako: Herrschaften auf Reisen zur Zeit August III. von Sachsen); - Dwór pañski w podró y za czasów Augusta III, K³osy 1881, 2. pó³rocze, nr 857, tekst s. 346, il. na s. 348; - F. von Boetticher, Malerwerke des Neunzehten Jahrhunderts, Betreig zur Kunstgeschichte von Friedrich von Boetticher, Erster Band, Dresden 1895, s. 165, nr kat. 9 (p.t. Herrschaften auf Reisen zur Zeit August III. von Sachsen) z³ (~ )

41

42 30 MICHA STAÑKO (Sosnowiec Zakopane 1969) KRAJOBRAZ GÓRSKI, 1967 olej, p³ótno 50 x 70 cm sygnowany p.d.: M. Stañko 67 Informacja o artyœcie z³ (~ 600 ) 31 LEON WYCZÓ KOWSKI (Huta Miastkowska k. Siedlec Warszawa 1936) STARE DRZEWO, 1924 tusz lawowany, papier, 26 x 18,4 cm (w œw. p-partout) sygnowany p.d.: LWyczó³ 1924 Wyczó³kowski, który mawia³ o sobie - jestem dzieckiem lasu - zawsze malowa³ i rysowa³ szczególnie du o portretów drzew - sosen z Po³¹gi, starych dêbów, œwierków, cisów z Bia³owie y, Rogalina, Borów Tucholskich czy z parku w Goœcieradzu. Niektóre z nich powtarza³ w litografii. W tym zespole mieœci siê tak e prezentowana kompozycja z pniem starego drzewa i przytulonym doñ m³odym œwierczkiem. Informacja o artyœcie - kat. nr z³ (~ )

43

44 32 PIOTR MICHA OWSKI (Kraków Krzy toporzyce 1855) GÓRALIK, po 1835 olej, p³ótno 50,5 x 35,5 cm Na odwrocie, na dolnej listwie krosna napis czarn¹ farb¹: MNK N.D W okresie do kwietnia do paÿdziernika 1998 obraz by³ eksponowany w Galerii Malarstwa Polskiego w Sukiennicach jako prywatny depozyt w Muzeum Narodowym w Krakowie (numer jw.). Obraz wymieniony i reprodukowany w: - J. Sienkiewicz (wspó³praca J. Zanoziñski, J. Micha³owski), Piotr Micha³owski, Warszawa 1959, s. 63, nr kat. 100, tabl. 100; - Piotr Micha³owski Wystawa dzie³ artysty w dwusetn¹ rocznicê urodzin, (kat. oprac. A. Zeñczak, B. Studzi ba, artyku³y wstêpne M. K. Ostrowski, J. Szpor), Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 2000, s. 95, nr kat. 35, il. na s. 94. INFORMACJA O ARTYŒCIE: Piotr Micha³owski by³ najwybitniejszym malarzem epoki polskiego romantyzmu, a jego twórczoœæ jest zjawiskiem w skali europejskiej. Wszechstronnie utalentowany, w latach studiowa³ nauki przyrodnicze, prawo, historiê i jêzyki na Uniwersytecie Jagielloñskim i w Getyndze. Równoczeœnie od dzieciñstwa uczy³ siê rysunku w krakowskich pracowniach M. Stachowicza, J. Brodowskiego i F. Lampiego. Pracowa³ w administracji Królestwa Polskiego jako naczelnik hut i radca górniczy. Podczas powstania listopadowego kierowa³ produkcj¹ broni i amunicji w hucie w Bia³ogonie. W latach przebywa³ w Pary u i studiowa³ w pracowni Nicolasa Toussainta Charleta. By³ znakomitym malarzem koni, a jego obrazy i akwarele zyskiwa³y podziw i ogromne powodzenie, tak e ca³y Pary lata³ za jego koñmi. Po powrocie do kraju przebywa³ g³ównie w swoich maj¹tkach - Krzy toporzycach i Bolestraszycach, zajmuj¹c siê ich administracj¹. Wiele podró owa³ po Europie, wyje d aj¹c do Londynu, Wiednia, Karlsbadu, do Belgii, Holandii i jeszcze kilkakrotnie do Francji. W latach pe³ni³ funkcjê Prezesa Rady Administracyjnej Miasta Krakowa. Malowa³ dynamiczne kompozycje batalistyczne z wojen napoleoñskich, konne portrety wodzów i hetmanów, portrety rodziny i przyjació³, a tak e portrety ch³opów. Jego obrazy olejne i akwarele, ³¹cz¹ce si³ê wyrazu z wra liwoœci¹ na naturê, odznaczaj¹ siê œmia³ym rysunkiem, syntetyczn¹ form¹, wartoœciami koloru, swobod¹ techniki malarskiej i romantyczn¹ arliwoœci¹ polskiego patrioty z³ (~ )

45

46 33 PIOTR MICHA OWSKI (Kraków Krzy toporzyce 1855) KIRASJER TRZYMAJ CY KONIA ZA UZDÊ, ok olej, papier 30,5 x 33,5 cm (w œwietle passe-partout) Na odwrocie oprawy stempel krakowskiej Pracowni Introligatorskiej Volumin. Obraz pochodzi ze zbiorów rodziny artysty. W katalogu monograficznej wystawy Micha³owskiego (MN Kraków 2000) obraz ten opisany jest ³¹cznie z zespo³em prac okreœlonych jako studia malowane w paryskim atelier Nicolas-Toussainta Charleta, gdzie artysta wst¹pi³ w roku Poczynaj¹c w³aœnie od tych pracownianych studiów, tak podczas pobytu w Pary u, jak i póÿniej, ju po powrocie do kraju Micha³owski malowa³ francuskich kirasjerów wielokrotnie. Wed³ug Jerzego Zanoziñskiego, seria obrazów z kirasjerami jest pierwsz¹ manifestacj¹ dojrza³ego malarstwa artysty [...] znakomit¹ malarsk¹ realizacjê poci¹gaj¹cego go szczególnie zjawiska ruchu. Kirasjerzy [...] niezale nie od tego czy pêdz¹ na swoich ognistych rumakach ku nie zawsze widzialnemu wrogowi, czy wstrzymuj¹ je gwa³townie, czy wreszcie tylko defiluj¹ na nich spokojnie przed widzem s¹ zawsze okreœleni bezb³êdnie. Zarówno w napiêciu bitewnym, jak w momentach wytchnienia, w przemarszach i paradach nie ma w nich nic z pozy i teatralnoœci, s¹ naturalni i proœci [...] A konie ich... tym ju doprawdy nie ma równych w ca³ym wspó³czesnym Micha³owskiemu malarstwie. (J. Zanoziñski, Piotr Micha³owski. ycie i twórczoœæ , Wroc³aw-Warszawa-Kraków 1965, s. 50) Obraz wymieniony i reprodukowany w: - Piotr Micha³owski Wystawa dzie³ artysty w dwusetn¹ rocznicê urodzin, (kat. oprac. A. Zeñczak, B. Studzi ba, artyku³y wstêpne M. K. Ostrowski, J. Szpor), Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 2000, s. 133, nr kat. 80, il z³ (~ )