TEOLOGIA I MORALNOή Volumen 10(2015), numer 1(17) doi: /tim

Transkrypt

1 CHRZEST JAKO PIERWOTNA KONSEKRACJA 27 TEOLOGIA I MORALNOŒÆ Volumen 10(2015), numer 1(17) doi: /tim JACEK HADRYŒ 1 Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydzia³ Teologiczny Udzia³ ochrzczonych w kap³añskim, prorockim i królewskim pos³annictwie Chrystusa Participation of the baptized in the priestly, prophetic and royal mission of Christ Chrzeœcijañskie ycie duchowe polega na udziale w yciu Bo ym, a samo w sobie jest rzeczywistoœci¹ dynamiczn¹, gdy udzia³ w yciu Bo ym jest nie tylko dany cz³owiekowi, ale równie zadany. ycie Bo e w cz³owieku i jego rozwój jest mo liwy dziêki Chrystusowi, jednak e w praktyce uzale niony od wspó³pracy cz³owieka z Bo ¹ ³ask¹. Rozwój duchowy jest zatem procesem zakorzenionym w Chrystusie jako Ÿródle, zapocz¹tkowanym na chrzcie, i stanowi Bo y dar wymagaj¹cy przyjêcia przez cz³owieka 2. Sam sakrament chrztu wywo³uje ró ne skutki, wprowadzaj¹c w chrzeœcijañsk¹ nowoœæ ycia, obdarowuj¹c udzia³em w yciu zmartwychwsta³ego Chrystusa, bêd¹c swoist¹ bram¹ otwieraj¹c¹ dostêp do ycia w Duchu Œwiêtym. Mo na mówiæ o piêciu skutkach przyjêcia sakramentu chrztu. Pierwszym jest uwolnienie od grzechu pierworodnego i obdarowanie udzia³em w nowym yciu, w yciu zmartwychwsta³ego Syna Bo ego. Drugim skutkiem jest przywrócenie godnoœci dziecka Bo ego i umo liwienie uczestnictwa w yciu Osób Trójcy Przenajœwiêtszej, która odt¹d mieszka w cz³owieku. Ochrzczony otrzymuje w ten spo- 1 Jacek Hadryœ kap³an archidiecezji poznañskiej, dr hab. teologii, profesor UAM, wyk³adowca teologii duchowoœci i prodziekan na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, dyrektor Szko³y Katechistów archidiecezji poznañskiej, cenzor ksi¹g religijnych. 2 aska Chrystusa jest darem darmo danym, przez który Bóg obdarza nas swoim yciem wlanym przez Ducha Œwiêtego do naszej duszy, by j¹ uleczyæ z grzechu i uœwiêciæ. Jest to ³aska uœwiêcaj¹ca lub przebóstwiaj¹ca, otrzymana na chrzcie. Jest ona w nas Ÿród³em dzie³a uœwiêcenia Katechizm Koœcio³a katolickiego, Poznañ 1999, dalej: KKK.

2 28 JACEK HADRYŒ sób pe³ne, nadprzyrodzone wyposa enie, tzw. duchowy organizm. Nastêpuje nie tylko inicjacja ycia duchowego, ycia Bo ego, ale tak e uzdolnienie do jego kontynuacji, rozwoju, czyli d¹ enia do osi¹gniêcia jego pe³ni w yciu wiecznym. Trzecim skutkiem przyjêcia chrztu jest wszczepienie w Chrystusa i bezpoœrednio st¹d wynikaj¹ca powinnoœæ ycia na podobieñstwo Chrystusa oraz bezwarunkowego i ca³kowitego oddania siê Jemu: chrzest jest w yciu chrzeœcijanina podstawow¹ konsekracj¹, poprzez któr¹ zostaje on poœwiêcony i ca³kowicie oddany Chrystusowi. Wszelkie inne konsekracje, np. œwiêcenia kap³añskie czy œluby zakonne, s¹ oparte na konsekracji chrzcielnej. Wszczepienie w Chrystusa ma prowadziæ do integracji z Nim, pe³nego uto samienia, zgodnie ze s³owami œw. Paw³a Aposto³a, zawartymi w drugim rozdziale Listu do Galatów: Teraz zaœ ju nie ja yjê, ale yje we mnie Chrystus (Gal 2,20). Wszczepienie w Chrystusa jest równoznaczne z wszczepieniem w Mistyczne Cia³o Chrystusa, czyli w Koœció³, i stanowi czwarty skutek przyjêcia sakramentu chrztu. Cz³owiek ochrzczony uzyskuje w ten sposób pe³ne prawo do korzystania z sakramentów, do s³owa Bo ego, do wszelkich innych pomocy duchowych. Z drugiej strony nabywa odpowiedzialnoœæ za wspólnotê Koœcio³a, za budowanie go poprzez œwiadectwo ycia naznaczonego mi³oœci¹. Pi¹tym i jednoczeœnie zasadniczym skutkiem przyjêcia sakramentu chrztu jest udzia³ w potrójnym pos³annictwie Chrystusa: kap³añskim, prorockim i królewskim. Pe³nienie tego pos³annictwa stanowi zasadniczy wymiar duchowoœci chrzcielnej i wyznacza ca³¹ yciow¹ drogê chrzeœcijanina oraz jego rozwój duchowy. Ka - dy ochrzczony ma dzieñ po dniu umieraæ dla siebie, eby yæ dla Pana Boga, umieraæ dla grzechu, eby yæ dla ³aski, a powy sze ma siê wype³niaæ poprzez pe³nienie kap³añskiej, prorockiej i królewskiej misji Chrystusa 3. Refleksja nad tym szczególnym skutkiem sakramentu chrztu jest celem niniejszego przed³o enia. Zagadnienie zosta³o podzielone na trzy czêœci, które poœwiêcono kolejno udzia³owi ochrzczonego: w kap³añskim, prorockim i królewskim pos³annictwie Chrystusa. Problematykê ujêto z uwzglêdnieniem specyfiki ró nych stanów w Koœciele, a podsumowanie i wnioski podano w zakoñczeniu. Autor artyku³u odwo³uje siê przede wszystkim do wybranych dokumentów Koœcio³a, a tak e korzysta z Katechizmu Koœcio³a katolickiego i odpowiednio dobranej literatury przedmiotu. UDZIA W KAP AÑSKIM POS ANNICTWIE CHRYSTUSA Katechizm Koœcio³a katolickiego k³adzie szczególny nacisk na uczestnictwo ochrzczonych w kap³añskiej godnoœci i misji Chrystusa. Przypomina, e s¹ oni wybranym plemieniem, królewskim kap³añstwem, narodem œwiêtym, ludem Bogu 3 A strong desire must fill us to become different beings, to mortify our old selves and rearise as new men in Christ D. von Hildebrand, Transformation in Christ, San Francisco 2001, s. 5.

3 UDZIA OCHRZCZONYCH W KAP AÑSKIM, PROROCKIM I KRÓLEWSKIM 29 na w³asnoœæ przeznaczonym, aby og³aszaæ dzie³a potêgi Tego, który ich wezwa³ z ciemnoœci do przedziwnego swojego œwiat³a (1 P 2,9) 4. Niew¹tpliwie sakrament chrztu jest podstaw¹ kap³añstwa powszechnego wiernych, od którego kap³añstwo urzêdowe, wed³ug nauki Soboru Watykañskiego II, ró ni siê istot¹, a nie stopniem tylko, s¹ sobie jednak wzajemnie przyporz¹dkowane, jedno i drugie bowiem we w³aœciwy sobie sposób uczestniczy w jednym kap³añstwie Chrystusowym 5. Wzorem urzeczywistniania funkcji kap³añskiej dla ochrzczonych jest sposób pe³nienia jej przez Chrystusa 6. Zbawiciel kap³añsk¹ godnoœci¹ zosta³ obdarowany w tajemnicy wcielenia: Nikt sam sobie nie bierze tej godnoœci, lecz tylko ten, kto jest powo³any przez Boga jak Aaron. Podobnie i Chrystus nie sam siebie okry³ s³aw¹ przez to, e sta³ siê arcykap³anem, ale uczyni³ to Ten, który powiedzia³ do Niego: «Ty jesteœ moim Synem, Jam ciê dziœ zrodzi³» (Hbr 5,4-5). Kap³añsk¹ funkcjê Chrystus wype³nia³ przede wszystkim poprzez swój ofiarniczy styl ycia wyra aj¹cy siê w ca³kowitym pos³uszeñstwie Ojcu i Jego woli, co wi¹za³o siê z postaw¹ rezygnacji z samego siebie. Pos³uszeñstwo Chrystusa osi¹gnê³o swoj¹ pe³niê w œmierci krzy owej, w której zosta³y zawarte wszystkie wczeœniejsze akty pos³uszeñstwa Ojcu. Œmieræ na Kalwarii sta³a siê najpe³niejszym uwielbieniem Boga i pojednaniem ludzi z Nim. Mo na uznaæ, e Chrystus swoj¹ kap³añsk¹ funkcjê sprawowa³ poprzez uwielbienie Ojca oraz prze ywanie ca³ego ycia w postawie ofiarnoœci. Wszystko zatem, co ochrzczony czyni dla uwielbienia Boga oraz ofiarowania siê Jemu, jest realizacj¹ przez niego udzia³u w kap³añskim pos³annictwie Chrystusa. Dokumenty Koœcio³a ukonkretniaj¹ ten udzia³. Sobór Watykañski II stwierdza, e dokonuje siê on przez przyjmowanie sakramentów, modlitwê i dziêkczynienie, œwiadectwo ycia œwi¹tobliwego, zaparcie siê siebie i czynn¹ mi- ³oœæ 7. Katechizm Koœcio³a katolickiego, nawi¹zuj¹c do soborowego nauczania i podkreœlaj¹c, i ochrzczeni otrzymuj¹ niezatarte znamiê duchowe, zaznacza, e s¹ oni konsekrowani do uczestniczenia w kulcie oraz uzdolnieni i w³¹czeni do s³u enia Bogu przez ywy udzia³ w œwiêtej liturgii Koœcio³a i wype³niania ich kap³añstwa na mocy chrztu przez œwiadectwo œwiêtego ycia i skutecznej mi³oœci 8. Podsumowuj¹c nauczanie Koœcio³a zawarte w ró nych dokumentach, mo - na w pewnym uproszczeniu powiedzieæ, e udzia³ ochrzczonych w kap³añskiej misji Chrystusa realizuje siê poprzez podejmowanie czynnoœci zwi¹zanych z liturgicznym kultem Koœcio³a, prze ywanie codziennego ycia w ofiarowaniu siebie Bogu, œwiadectwo œwiêtego ycia oraz czynn¹ mi³oœæ 9. 4 Por. KKK Sobór Watykañski II, Konstytucja dogmatyczna o Koœciele Lumen gentium, 10, w: ten e, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznañ 2002, dalej KK. 6 Por. H. Wejman, Komplementarnoœæ duchowoœci stanów ycia w Koœciele, Poznañ 2002, s KK KKK Por. tam e, s

4 30 JACEK HADRYŒ Czynnoœci zwi¹zane z liturgicznym kultem Koœcio³a to przede wszystkim modlitwa, zw³aszcza brewiarzowa, oraz korzystanie z sakramentów œwiêtych. Modlitwa jest konieczna dla podtrzymywania i rozwijania komunii z Chrystusem, mo na j¹ za œw. Urszul¹ Ledóchowsk¹ uwa aæ za swoisty most miêdzy ziemi¹ a niebem, miêdzy cz³owiekiem a Bogiem 10. Ju sama w sobie jest realizacj¹ udzia³u ochrzczonego w kap³añstwie Chrystusa, szczególnie wtedy, gdy przybiera charakter dziêkczynny. Kiedy jest ona modlitw¹ brewiarzow¹, to mo na powiedzieæ, e ów udzia³ w kap³añstwie Chrystusa dokonuje siê na drodze liturgicznej, gdy modlitwa Liturgii godzin jest kontynuacj¹ modlitwy Chrystusa, czynnoœci¹ ca³ego mistycznego Cia³a Chrystusa, a nie jedynie praktyk¹ prywatn¹. Jako modlitwa Koœcio³a stanowi uwielbienie Boga w ka dym czasie i odgrywa tak wa n¹ rolê w ekonomii zbawienia, e wchodzi w sakramentaln¹ celebracjê misterium paschalnego, ma œcis³y zwi¹zek z Eucharysti¹ 11. Dla osób konsekrowanych przez œwiêcenia kap³añskie ró nych stopni b¹dÿ przez œlubowanie rad ewangelicznych modlitwa brewiarzowa jest obowi¹zkiem, natomiast przez osoby œwieckie bywa podejmowana na zasadzie dobrowolnoœci. Korzystanie z sakramentów nale y uznaæ za szczególny liturgiczny udzia³ ochrzczonych w kap³añstwie Chrystusa. Sakramenty s¹ najskuteczniejszym i najbardziej podstawowym œrodkiem uœwiêcenia, s¹ skutecznymi znakami, przez które ochrzczony otrzymuje ycie Bo e i je w sobie pomna a 12. Przyjmowanie sakramentów, a tak e ich sprawowanie 13 jest uczestniczeniem w kap³añstwie Chrystusa. Szczególne znaczenie ma Eucharystia, podczas której ochrzczeni sk³adaj¹ Bogu bosk¹ ertwê ofiarn¹, a wraz z Ni¹ samych siebie; w ten sposób zarówno przez sk³adanie ofiary, jak i przez Komuniê œwiêt¹, wszyscy bior¹ w³aœciwy sobie udzia³ w czynnoœci liturgicznej 14. Dokument soborowy zaznacza, e odbywa siê to we w³aœciwy sposób, gdy kap³ani urzêdowi sk³adaj¹ Ofiarê w zastêpstwie Chrystusa i w imieniu ludu, a pozostali wspó³dzia³aj¹ w tym ofiarowaniu 15. Wa ne miejsce w liturgicznym udziale w kap³añstwie Chrystusa zajmuje równie sakrament pokuty i pojednania, poniewa pozwala doœwiadczyæ Bo ej mi³oœci wiêkszej od ludzkiego grzechu. Warto pamiêtaæ, e ³aska spowiedzi œwiêtej nie ogranicza siê do oczyszczenia z grzechów, ale równie przyczynia siê do uœwiêcenia osoby spotykaj¹cej siê z Chrystusem w tym sakramencie. Samo korzystanie z sakramentu nawrócenia oddaje chwa³ê Bogu przede wszyst- 10 Por. U. Ledóchowska, Myœli, Warszawa 1988, s Por. KKK Por. KKK 111 oraz Szafarzami sakramentów s¹ ci, którzy uczestnicz¹ w kap³añstwie Chrystusa na podstawie œwiêceñ, zatem diakoni, kap³ani i biskupi, natomiast sakramentu ma³ eñstwa udzielaj¹ sobie narzeczeni, a w szczególnych sytuacjach pod pewnymi warunkami szafarzem chrztu mo e byæ ka dy cz³owiek, nawet nieochrzczony. 14 KK Por. H. Wejman, Komplementarnoœæ duchowoœci stanów, dz. cyt., s

5 UDZIA OCHRZCZONYCH W KAP AÑSKIM, PROROCKIM I KRÓLEWSKIM 31 kim poprzez uznanie Jego œwiêtoœci oraz powierzenie siê Jego mi³osierdziu z przyjêciem, e tylko On ma w³adzê odpuszczenia grzechów. Przy korzystaniu z sakramentu Eucharystii, jak wspomniano, wierny ofiarowuje siebie Bogu, co ³¹czy siê z pozaliturgiczn¹ drog¹ aktualizowania kap³añskiej funkcji Chrystusa, polegaj¹c¹ na sk³adaniu duchowych ofiar. Katechizm Koœcio³a katolickiego na temat udzia³u œwieckich w kap³añskiej misji Chrystusa przypomina nauczanie Soboru Watykañskiego II, e wszystkie ich uczynki, modlitwy i apostolskie przedsiêwziêcia, ycie ma³ eñskie i rodzinne, codzienna praca, wypoczynek ducha i cia³a, jeœli odbywaj¹ siê w Duchu, a nawet utrapienia ycia, jeœli cierpliwie s¹ znoszone, staj¹ siê duchowymi ofiarami, mi³ymi Bogu przez Jezusa Chrystusa; ofiary te sk³adane s¹ zbo nie Ojcu w eucharystycznym obrzêdzie wraz z ofiar¹ Cia³a Pañskiego. W ten sposób i ludzie œwieccy, jako zbo nie dzia³aj¹cy wszêdzie czciciele Boga, sam œwiat Jemu poœwiêcaj¹ 16. Biskup Henryk Wejman, analizuj¹c teksty biblijne, doszed³ do przekonania, e istota ofiar duchowych cz³owieka polega na yciu ca³kowicie poœwiêconym Bogu. W sposób zaœ szczególny swój wyraz znajdzie ona w aktach uwielbienia Boga, wyznania wiary i mi³osierdzia wobec bliÿnich 17. Wed³ug Wejmana ofiary duchowe przejawiaæ siê bêd¹ w podejmowaniu przez cz³owieka wszelkich yciowych zadañ zwi¹zanych ze stanem ycia w duchu wiary Bogu 18. Pozaliturgiczna realizacja udzia³u w kap³añstwie Chrystusa, oznaczaj¹ca sk³adanie duchowych ofiar, polega zatem na yciu poœwiêconym Bogu, po³¹czonym z usilnym d¹ eniem do osobistej œwiêtoœci, a wi¹ e siê to z dawaniem œwiadectwa wiary poprzez ycie zgodne z ni¹ oraz poprzez czynn¹ mi³oœæ. Rzecz jasna, powy sze realizuje siê w ró ny sposób, w zale noœci od stanu ycia ochrzczonego, niemniej jednak zawsze jest naznaczone d¹ eniem do œwiêtoœci 19. Owo powo³anie do œwiêtoœci zak³ada przede wszystkim osobow¹ relacjê z Bogiem, dokonuj¹c¹ siê w Chrystusie i przez Chrystusa 20. D¹ enie do œwiêtoœci polega zatem na 16 KK 34; por. 10, zob. KKK Tam e, s Tam e. 19 Chcê z tych rekolekcji wyjœæ œwiêt¹ i pomimo wszystko, to jest pomimo nêdzy mojej, chcê zostaæ œwiêt¹ i ufam, e mi³osierdzie Bo e i z takiej nêdzy, jak¹ jestem, mo e uczyniæ œwiêt¹, bo przecie mam dobr¹ wolê. Pomimo wszystkich pora ek chcê walczyæ jak dusza œwiêta i chcê postêpowaæ jak dusza œwiêta. Niczym siê nie bêdê zniechêcaæ, jak siê nie zniechêca dusza œwiêta. Chcê yæ i umieraæ jak dusza œwiêta, wpatrzona w Ciebie, Jezu na krzy u rozpiêty, jako we wzór, jak mam postêpowaæ. Szuka³am przyk³adu woko³o siebie i nie znajdowa³am dostatecznych, i zauwa y³am, jakoby opóÿnia³a siê œwiêtoœæ moja; lecz od chwili obecnej utkwi³am wzrok w Ciebie, Chryste, Wodzu mój najlepszy. Ufam, e pob³ogos³awisz wysi³kom moim. [ ] wyznajê w pokorze, i pomimo swej nêdzy, przy Twojej pomocy mogê zostaæ œwiêt¹ F. Kowalska, Dzienniczek. Mi³osierdzie Bo e w duszy mojej, Warszawa 2011, nr 1333 i Si rechazas la posibilidad de ser santo, significa que has olvidado dos hechos básicos que conciernen la santidad. El primer hecho es que el crecimiento espiritual es obra de Diós, obra de su

6 32 JACEK HADRYŒ nawi¹zaniu g³êbokiej osobistej wiêzi przyjaÿni z Chrystusem, wyra aj¹cej siê w coraz doskonalszej postawie moralnej, odpowiadaj¹cej Jego pragnieniom. Podstaw¹ œwiêtoœci jest przyjacielska wiêÿ z Chrystusem, a konsekwencj¹ i zarazem potwierdzeniem jej autentycznoœci w³aœciwe postêpowanie moralne 21. Przez analogiê do ludzkich relacji przyjaÿni mo na powiedzieæ, e jeœli ktoœ prawdziwie mi³uje drug¹ osobê, to nie jest mo liwe, aby w sposób œwiadomy i dobrowolny wyrz¹dza³ jej krzywdê czy sprawia³ przykroœæ, a gdyby nawet mimowolnie to uczyni³, to wtedy bêdzie tak¹ sytuacjê bardzo g³êboko prze ywa³ i stara³ siê tej ukochanej osobie okazywaæ jeszcze wiêksz¹ yczliwoœæ. Podobnie jest z odniesieniem chrzeœcijanina do Chrystusa. Jeœli ktoœ autentycznie przyjaÿni siê z Nim, to nie jest do pomyœlenia, aby œwiadomie i dobrowolnie chcia³ cokolwiek czyniæ wbrew Chrystusowi; jest dok³adnie przeciwnie, czyli pragnie Jemu sprawiaæ radoœæ i okazywaæ coraz wiêksz¹ mi³oœæ. A jeœli doœwiadcza s³aboœci, to g³êboko prze ywa owo doœwiadczenie w odniesieniu do Chrystusa i stara siê Jemu zadoœæuczyniæ poprzez jeszcze wiêksze oddanie siê Jemu. Osobist¹ wiêÿ z Chrystusem trudno zmierzyæ, ale postêpowanie moralne danego cz³owieka mo na zbadaæ i poddaæ ocenie, dlatego te tak czyni Koœció³, kiedy analizuje ycie osoby, która umar³a w opinii œwiêtoœci i jest kandydatem do wyniesienia na o³tarze. Œwiêtoœci nie mo na uto samiaæ z bezgrzesznoœci¹, ale z d¹ eniem do niej ze wzglêdu na osobist¹ przyjaÿñ z Chrystusem. Chrzeœcijanin, który wszed³ w g³êbok¹ relacjê z Chrystusem, mo e jeszcze nawet przez stosunkowo d³ugi okres doœwiadczaæ swoich s³aboœci, na przyk³ad z powodu posiadania jakiejœ wady czy te wczeœniejszego popadniêcia w na³óg, ale w takiej sytuacji jego przyjaÿñ z Chrystusem sprawia, e mocno prze ywa swoje moralne ubóstwo w odniesieniu do relacji z Boskim Przyjacielem i podejmuje powa ne wysi³ki, aby tak¹ sytuacjê zmieniæ. Zdarza siê tak e, e dla utrzymania postawy pokory i dla poznania zale noœci od Boga pewne drobne s³aboœci b¹dÿ niedoskona³oœci towarzysz¹ cz³owiekowi autentycznie d¹ ¹cemu do œwiêtoœci a do koñca ziemskiego ycia. gracia. Estás muy en lo cierto cuando piensasa que no posees, por ti mismo, lo que hace a un santo. Estás totalmente equivocado, no obstante, si piensasa que- para ti- la santidad es una búsquda sin esperanza. Cada santo es un milagro del poder creativo de Diós, de la gracia transformadora de Diós. Diós necesita muy poco para actuar. De hecho, podemos decir que le gusta trabajar con materiales inapropiados. Cuando peor sea la naturaleza humana con la que empieze, más certeramente brillará luego su gracia. [ ] Para Diós, el producto más precioso de la santidad es la íntima unión con El, mismo de un alma que le quiere con un amor indiviso L. Trese, Puedes volar como las aguilas, Madrid 2003, s. 12, nr [ ] the saint is a human person who becomes increasingly free during his mortal life. As he progresses in his intimacy with God, he gradually loses the concrete faculty to choose evil, for evil entices him less and less. And yet he becomes increasingly free, because he tends more and more to make his decisions from the depths of his being, by surrendering himself ever more completely to God. By contrast, the inveterate sinner, in whom the faculty to choose evil is constantly growing, becomes increasingly the slave of his passions and becomes progressively less free J. Galot, Who is Christ? A theology of the incarnation, Roma 1980, s. 390.

7 UDZIA OCHRZCZONYCH W KAP AÑSKIM, PROROCKIM I KRÓLEWSKIM 33 Nale y pamiêtaæ, e realizacja powo³ania do œwiêtoœci dokonuje siê w Koœciele, który Chrystus wyposa y³ w to wszystko, co jest potrzebne cz³owiekowi do osi¹gniêcia pe³nego udzia³u w Boskim yciu. Trudno sobie wyobraziæ chrzeœcijanina autentycznie d¹ ¹cego do komunii z Chrystusem, a jednoczeœnie maj¹cego lekcewa ¹cy stosunek do Mistycznego Cia³a Chrystusa, którym jest Koœció³. Bez Koœcio³a i szacunku dla niego nie mo na postêpowaæ na drodze wiod¹cej do œwiêtoœci 22. Rzecz jasna, owo powo³anie do œwiêtoœci wpisane w realizowanie kap³añskiej misji Chrystusa mo e byæ prze ywane w ró ny sposób: jako d¹ enie do upodobnienia siê do Chrystusa 23, do doskona³oœci, do zjednoczenia z Bogiem 24 czy jako pe³nienie woli Bo ej we wszystkim 25. W przypadku kap³anów jest œciœle zwi¹zane z trosk¹ o zbawienie ludzi powierzonych ich pos³udze i tzw. mi³oœci¹ pastersk¹ wzglêdem nich, czyli osobiste uœwiêcenie kap³ana dokonuje siê poprzez uœwiêcanie innych. W yciu osób konsekrowanych d¹ enie do œwiêtoœci dokonuje siê poprzez naœladowanie pos³usznego, ubogiego i dziewiczego Chrystusa we wspólnocie i poprzez ni¹, chocia owo naœladowanie mo e byæ realizowane równie poza wspólnot¹, np. w przypadku dziewictwa konsekrowanego czy œwieckich konsekrowanych. Osoby œwieckie, tak e konsekrowane, realizuj¹ je, yj¹c w œwiecie i zajmuj¹c siê jego sprawami. W sposób specyficzny d¹ enie do œwiêtoœci, które jest wpisane w kap³añskie pos³annictwo ochrzczonych, dokonuje siê w chrzeœcijañskich rodzinach, w których ma³ onkowie maj¹ siê troszczyæ o uœwiêcenie wzajemne i ca³ej rodziny poprzez wspólne, pe³ne uczestniczenie w Eucharystii, korzystanie z sakramen- 22 Zob. J. Gogola, Teologia komunii z Bogiem, Kraków 2003, s Trzeba mieæ ci¹g³e pragnienie naœladowania we wszystkim Chrystusa, staraj¹c siê upodobniæ ycie swoje do Jego ycia, nad którym czêsto trzeba rozmyœlaæ, by je umieæ naœladowaæ i zachowywaæ siê we wszystkich okolicznoœciach tak, jak On by siê zachowywa³ Jan od Krzy a, Droga na Górê Karmel I, 13, 3, w: ten e, Dzie³a, t³um. B. Smyrak, Kraków 1998, s Ani ³aski, ani objawienia, ani zachwyty, ani adne dary jej udzielane nie czyni¹ j¹ doskona- ³¹, ale wewnêtrzne zjednoczenie duszy mojej z Bogiem. Te dary s¹ tylko ozdob¹ duszy, ale nie stanowi¹ treœci ani doskona³oœci. Œwiêtoœæ i doskona³oœæ moja polega na œcis³ym zjednoczeniu woli mojej z wol¹ Bo ¹. Bóg nigdy nie zadaje gwa³tu naszej wolnej woli. Od nas zale y, czy chcemy przyj¹æ ³askê Bo ¹, czy nie; czy bêdziemy z ni¹ wspó³pracowaæ, czy te j¹ zmarnujemy F. Kowalska, Dzienniczek, dz. cyt., nr Okreœlenie pe³ni chrzeœcijañskiego ycia jako zjednoczenia z Bogiem podkreœla z jednej strony osobow¹ wiêÿ miêdzy cz³owiekiem a Bogiem, a z drugiej moralny aspekt tej e relacji, gdy jak zauwa y³ œw. Jan od Krzy a, cz³owiek osi¹ga na ziemi pe³niê zjednoczenia z Bogiem wtenczas, kiedy dwie wole, to jest wola duszy i wola Boga, s¹ zupe³nie zgodne i nic ich nie dzieli. Jan od Krzy a œw., Droga na Górê Karmel, II 5, 3, dz. cyt., s Na jedno s³owo uwa am i z tym jednym siê zawsze liczê, to jedno mi jest wszystkim, tym yjê i z tym umieram, a to jest œwiêta wola Bo a. Ona jest mi pokarmem codziennym, ca³a dusza moja jest ws³uchana w yczenia Bo e, pe³niê zawsze to, czego Bóg ode mnie ¹da, chocia nieraz dr y natura moja i czujê, e wielkoœæ ich przechodzi si³y moje. Wiem dobrze, czym jestem sama z siebie, ale te wiem dobrze, czym jest ³aska Bo a, która mnie wspiera F. Kowalska, Dzienniczek, dz. cyt., nr

8 34 JACEK HADRYŒ tu pokuty, modlitwê oraz codzienne sk³adanie duchowych darów, zwi¹zanych zw³aszcza z wszelkiego rodzaju cierpieniem i trudem sumiennego wype³niania codziennych obowi¹zków. UDZIA W PROROCKIM POS ANNICTWIE CHRYSTUSA Wzorem i miar¹ udzia³u ochrzczonych w prorockiej funkcji Chrystusa, tak jak w kap³añskiej i królewskiej, jest sam Zbawiciel, sposób pe³nienia przez Niego proroczego pos³annictwa. Ju sama unia hipostatyczna sprawia, e Chrystus jako Bóg-Cz³owiek przez swoje cz³owieczeñstwo ods³ania to, co jest boskie, i w ten e sposób staje siê najdoskonalszym wzorem pe³nienia misji prorockiej 26. Najogólniej mówi¹c, udzia³ ochrzczonych w prorockim pos³annictwie Chrystusa zobowi¹zuje ich do œwiadectwa o Chrystusie przez ycie wiar¹ i mi³oœci¹, do przyjmowania charyzmatów, pos³ugiwania siê nimi, do w³¹czania siê w ewangelizacjê czy dzie³a misyjne Koœcio³a. Ró nie to siê dokonuje w poszczególnych stanach ycia, niemniej jednak owo œwiadczenie o Chrystusie nie mo e ograniczaæ siê jedynie do odpowiedniej postawy i œwiadectwa ycia, ale powinno byæ czynnym w³¹czeniem siê w ewangelizacjê oraz dzia³alnoœæ misyjn¹ Koœcio³a. Owo w³¹czenie mo e dokonywaæ siê na ró ne sposoby, gdy wspieranie innych w d¹ eniu do zbawienia i uœwiêcenia, ogólnie mówi¹c, realizuje siê poprzez przyk³ad ycia zgodnego z wyznawan¹ wiar¹, przez konkretn¹ pomoc œwiadczon¹ bliÿnim, przez wspieranie innych s³owem oraz poprzez modlitwê i ofiarowanie cierpieñ i wyrzeczeñ w ich intencji 27. Kap³ani pe³ni¹ misjê prorock¹ wtenczas, gdy daj¹ czytelne œwiadectwo prawdzie Chrystusowej, radykalnie yj¹c Ewangeli¹ i odwa nie jej broni¹c, a tak e g³osz¹c ca³¹ prawdê Chrystusow¹, broni¹c siê przed pokus¹ ucieczki w milczenie. W ich sytuacji chodzi wiêc przede wszystkim o pe³ne ycie Ewangeli¹ w ka - dym jej aspekcie i w ten sposób bycie czytelnym znakiem wskazuj¹cym na Chrystusa, znakiem, który intryguje i pobudza innych do ycia dla Niego. Œwiadectwo ycia zgodnego z wyznawan¹ wiar¹ nie wystarczy jednak do wype³nienia pro- 26 Por. H. Wejman, Komplementarnoœæ duchowoœci stanów, dz. cyt., s Ewangelizacja jest procesem wielowarstwowym, na który sk³adaj¹ siê nastêpuj¹ce elementy: odnowa ludzkoœci, dawanie œwiadectwa, wejœcie we wspólnotê, otwarte przepowiadanie, duchowe przylgniêcie, przyjêcie znaków, dzie³a apostolskie. Jej celem jest wewnêtrzna przemiana cz³owieka. Jest stale aktualna i zak³ada we wspó³czesnym œwiecie nowe duszpasterstwo polegaj¹ce na nowej gorliwoœci, nowych metodach oraz nowym sposobie g³oszenia i dawania œwiadectwa Ewangelii, przy jednoczesnym zachowaniu pe³nej integralnoœci nauki i jej radykalizmu. Nowa ewangelizacja urzeczywistnia siê zasadniczo w trzech obszarach: duszpasterstwie zwyczajnym, w œrodowisku osób ochrzczonych nie yj¹cych zgodnie z wymaganiami sakramentu chrztu oraz wobec tych, którzy nie znaj¹ Chrystusa lub Go zawsze odrzucali. Por. Franciszek, Evangelii gaudium, Rzym 2013, nr 14, a tak e W. Seremak, Ewangelizacja, w: Leksykon duchowoœci katolickiej, red. M. Chmielewski, Lublin Kraków 2002, s

9 UDZIA OCHRZCZONYCH W KAP AÑSKIM, PROROCKIM I KRÓLEWSKIM 35 rockiej misji Zbawiciela, gdy potrzebne jest równie odwa ne bronienie Ewangelii, które zak³ada nie tylko zgodê na doznawanie przeciwnoœci czy wrêcz przeœladowañ, ale przede wszystkim sta³e jej poznawanie i pog³êbianie znajomoœci Chrystusa. Powy sze dokonuje siê szczególnie poprzez ycie Ewangeli¹, jednak- e konieczne jest systematyczne studium i dba³oœæ o swoj¹ osobist¹ formacjê intelektualn¹. Wspomniana zgoda na doznawanie przeciwnoœci czy przeœladowañ jest potrzebna równie z tego wzglêdu, e wiernoœæ prorockiej misji Chrystusa zak³ada g³oszenie ca³ej Ewangelii, tak e tych prawd, które w obecnych czasach s¹ przez wielu, równie ochrzczonych, kwestionowane czy negowane. Osoby konsekrowane realizuj¹ udzia³ w prorockiej misji Chrystusa ju przez samo ycie wed³ug rad ewangelicznych. Im radykalniej yj¹ Ewangeli¹, tym bardziej staj¹ siê przekonuj¹cym znakiem wskazuj¹cym na Chrystusa i wskazuj¹cym na eschatologiczny aspekt ludzkiej egzystencji. Takie radykalne ycie Ewangeli¹ i pe³nienie prorockiej misji Chrystusa jest mo liwe jedynie wtenczas, gdy osoby te same prowadz¹ g³êbokie ycie duchowe i gorliwie anga uj¹ siê w wype³nianie codziennych obowi¹zków oraz wszelkich inicjatyw ewangelizacyjnych podejmowanych przez ich instytuty b¹dÿ w œrodowiskach, w których yj¹. Jeœli przynale ¹ do konkretnego instytutu, to niezwykle istotna jest wiernoœæ charyzmatowi tego instytutu i anga owanie siê w dzie³a ewangelizacyjne prowadzone przez niego. Wype³nianie misji prorockiej przez osoby konsekrowane zak³ada nieustanne pog³êbianie przez nie œwiadomoœci, e zosta³y powo³ane i wybrane przez Boga, oraz podporz¹dkowywanie ca³ego swojego ycia Chrystusowi i ofiarowanie Jemu wszystkiego, czym s¹ i co maj¹, jak równie pozbywanie siê wszystkiego, co nie pozwala im odpowiedzieæ Bogu pe³n¹ mi³oœci¹ 28. Realizacja funkcji prorockiej Chrystusa przez œwieckich dokonuje siê w œwiecie i poprzez zajmowanie siê jego sprawami. Udzia³ w prorockim urzêdzie Chrystusa zobowi¹zuje œwieckich katolików do g³oszenia s³owem i czynem Ewangelii oraz demaskowania wszelkich przejawów z³a 29. Powinni oni staraæ siê o to, aby nowoœæ i moc Ewangelii jaœnia³a w ich yciu codziennym, rodzinnym i spo³ecznym, oraz cierpliwie i odwa nie, poœród sprzecznoœci wspó³czesnych czasów, dawaæ wyraz nadziei na przysz³¹ chwa³ê 30. Powinni tak e œwiadczyæ o tym, e wiara daje pe³n¹ odpowiedÿ na problemy i nadzieje cz³owieka. Te zadania bêd¹ mogli spe³niæ tylko wtedy, kiedy nie bêdzie rozdÿwiêku pomiêdzy Ewangeli¹ a ich codziennym yciem 31. Pe³nienie prorockiej misji Chrystusa przez 28 Jan Pawe³ II, Vita consecrata, 25, Adhortacja apostolska po synodzie biskupów o yciu konsekrowanym i jego misji w Koœciele i w œwiecie, Rzym , w: Adhortacje apostolskie Ojca Œwiêtego Jana Paw³a II, Kraków 1996, dalej: VC. 29 Por. Kodeks Prawa Kanonicznego, 225; 227, Poznañ 1984, dalej: KPK. 30 Jan Pawe³ II, Christifideles laici, 14, Adhortacja apostolska po Synodzie Biskupów o powo- ³aniu i misji œwieckich w Koœciele i w œwiecie dwadzieœcia lat po Soborze Watykañskim II, Rzym, , w: Adhortacje apostolskie Ojca Œwiêtego, dz. cyt., dalej: Chl. Por. KK Por. Chl 34.

10 36 JACEK HADRYŒ œwieckich nie polega tylko na samym œwiadectwie ycia. Prawdziwy aposto³ szuka okazji g³oszenia Chrystusa równie s³owem, b¹dÿ to niewierz¹cym b¹dÿ wierz¹cym 32. Wed³ug dokumentów Koœcio³a œwieccy mog¹ wnosiæ swój wk³ad w formacjê katechetyczn¹ 33, korzystaæ ze œrodków spo³ecznego przekazu 34, maj¹ równie prawo i obowi¹zek wyjawiania swojego zdania pasterzom Koœcio³a w sprawach dotycz¹cych dobra Koœcio³a, a tak e przekazywania tego zdania do wiadomoœci innym 35. Specyficzne zadania, wynikaj¹ce z udzia³u w prorockiej funkcji Chrystusa, s¹ wpisane w duchowoœæ œwieckich, którzy przyjêli sakrament ma³ eñstwa. Wed³ug nauczania œw. Jana Paw³a II komunia mi³oœci miêdzy Bogiem i ludÿmi znajduje swój znamienny wyraz w przymierzu oblubieñczym miêdzy mê czyzn¹ a kobiet¹ 36, st¹d ma³ onkowie s¹ sta³ym przypomnieniem dla Koœcio³a tego, co dokona³o siê na Krzy u; wzajemnie dla siebie i dla dzieci s¹ œwiadkami zbawienia, którego uczestnikami stali siê poprzez sakrament. Ma³ eñstwo, podobnie jak ka dy sakrament, jest pami¹tk¹, uobecnieniem i proroctwem tego zbawczego dzie³a 37. Z powy szego wynika, e sama œwiadomoœæ bycia chrzeœcijañskim ma³ eñstwem oraz godne ycie ma³ onków stanowi pe³nienie przez nich prorockiej misji Chrystusa. W tym kontekœcie mo na za Janem Paw- ³em II powtórzyæ, e w czasach nam wspó³czesnych dawanie œwiadectwa nierozerwalnoœci i wiernoœci ma³ eñskiej jest szczególnie wa nym zadaniem chrzeœcijañskich ma³ onków 38. Wype³nianie przez nich prorockiego pos³annictwa Chrystusa jest uwarunkowane poznawaniem Ewangelii i wcielaniem jej w codzienne ycie: Zale nie od tego, w jakim stopniu rodzina chrzeœcijañska przyjmuje Ewangeliê i dojrzeje w wierze, staje siê ona wspólnot¹ ewangelizuj¹c¹ 39. UDZIA W KRÓLEWSKIM POS ANNICTWIE CHRYSTUSA Tak jak w przypadku pe³nienia kap³añskiej i prorockiej misji Chrystusa, równie udzia³ ochrzczonych w Jego królewskim pos³annictwie wzoruje siê na przyk³adzie Zbawiciela, czyli na sposobie wype³niania przez Niego misji królew- 32 KKK 905. Por. Sobór Watykañski II, Dekret o apostolstwie œwieckich Apostolicam actuositatem, 6, w: ten e, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznañ 2002, s Por. Jan Pawe³ II, Catechesi tradendae, 66, Adhortacja apostolska do biskupów, kap³anów i wiernych ca³ego Koœcio³a Katolickiego o katechizacji w naszych czasach, Rzym, 16 paÿdziernika 1979, w: Adhortacje apostolskie Ojca Œwiêtego, dz. cyt., s Por. tam e, Por. KKK ; KPK 212, 774, 776, 780, Por. Jan Pawe³ II, Familiaris consortio, 12, Adhortacja apostolska do biskupów, kap³anów i wiernych ca³ego Koœcio³a Katolickiego o zadaniach rodziny chrzeœcijañskiej w œwiecie wspó³czesnym, Rzym , w: Adhortacje apostolskie Ojca Œwiêtego, dz. cyt., s , dalej: FC. 37 FC Por. tam e, Tam e, 52.

11 UDZIA OCHRZCZONYCH W KAP AÑSKIM, PROROCKIM I KRÓLEWSKIM 37 skiej 40. Królewskoœæ Chrystusa zwi¹zana jest z tajemnic¹ wcielenia: podczas zwiastowania archanio³ Gabriel wypowiedzia³ m.in. nastêpuj¹ce s³owa: Bêdzie On wielki i bêdzie nazwany Synem Najwy szego. [ ] Bêdzie panowa³ nad domem Jakuba na wieki, a Jego panowaniu nie bêdzie koñca ( k 1,33). Godnoœæ królewska Chrystusa wynika z bycia Synem Najwy szego, a Jego królewska funkcja ze s³ów Gabriela mówi¹cych o wiecznym panowaniu. Zarówno królewska godnoœæ, jak i funkcja Chrystusa, s¹ doskona³e, gdy jest On Bogiem-Cz³owiekiem. Ujawniaj¹ siê one we wspomnianej tajemnicy wcielenia, natomiast pe³niê królewskoœci Chrystus osi¹ga w dziele odkupienia. Owa królewskoœæ Chrystusa jest zupe³nie inna od œwieckiego królowania, gdy nie polega na politycznym panowaniu, ale na dawaniu œwiadectwa prawdzie i kierowaniu siê w yciu s³u ebn¹ mi³oœci¹. Zbawiciel tak w³aœnie okreœli³ swoj¹ królewskoœæ podczas przes³uchania u Pi³ata (por. J 18, ), jak równie upominaj¹c uczniów sprzeczaj¹cych siê o to, który z nich jest najwiêkszy (por. k 22,24-30). Z tak rozumianej królewskoœci Chrystusa wynika, e udzia³ ochrzczonego w pos³annictwie królewskim Chrystusa ma charakter duchowo-moralny i polega na zapanowaniu nad grzechem, czyli nad wszystkim, co sprzeciwia siê godnoœci dziecka Bo ego, oraz na codziennej, s³u ebnej mi³oœci wobec bliÿnich. Innymi s³owy, zobowi¹zuje do pielêgnowania w sobie stanu królewskiej wolnoœci, odrzucania ka dego przejawu grzechu w yciu osobistym i spo³ecznym, do samozaparcia, do pokornej, cierpliwej s³u by bliÿnim, aby w ten sposób porz¹dkowaæ œwiat ska ony grzechem 41. Owo pielêgnowanie w sobie królewskiej wolnoœci jest zwi¹zane z przezwyciê aniem nie tylko grzechu, ale równie wszelkich nieuporz¹dkowanych, nadmiernych przywi¹zañ. Walka o wewnêtrzn¹ wolnoœæ wymaga, ujmuj¹c zagadnienie bardzo ogólnie, stosowania zarówno metody teologicznej, jak i ascetycznej. Teologiczna troska o pe³n¹ wewnêtrzn¹ wolnoœæ wyra a siê w pog³êbianiu za y³ej relacji z Chrystusem i coraz pe³niejszym otwieraniu siê na Jego ³askê, w ca³kowitym pozwoleniu na Jego dzia³anie. Jej wyrazem i owocem jest wzrastanie w cnotach teologalnych, czyli w wierze, nadziei i mi³oœci. Z kolei ascetyczny wysi³ek oznacza z jednej strony bezpoœrednie sprzeciwianie siê pokusie b¹dÿ nieuporz¹dkowanej sk³onnoœci, a z drugiej stosowanie ignacjañskiej metody agere contra, czyli dzia³ania przeciwnego do danej s³aboœci (np. rozwijania pracowitoœci w opozycji do odkrytego w sobie lenistwa, hojnoœci wobec sk³onnoœci do sk¹pstwa itp.). Królewska wolnoœæ ma charakter dynamiczny, j¹ siê zdobywa, pog³êbia przez ca³e ycie, st¹d mo na w niej uczestniczyæ w ró nym stopniu: byæ wolnym od grzechów œmiertelnych, od grzechów powszednich, od niedoskona³oœci czy jakichkolwiek nieuporz¹dkowanych przywi¹zañ. 40 Por. H. Wejman, Komplementarnoœæ duchowoœci stanów, dz. cyt., s Por. KKK 943.

12 38 JACEK HADRYŒ Troska o osi¹gniêcie mo liwie najwy szego stopnia królewskiej wolnoœci dotyczy ka dego ochrzczonego, niezale nie od jego stanu ycia. W swoim aspekcie pozytywnym, czyli d¹ eniu do pog³êbiania relacji z Chrystusem i pe³nego ycia teologalnego, w poszczególnych stanach ycia jest wyraÿnie zró nicowana, gdy kap³añstwo czy ycie konsekrowane maj¹, obok ogólnych, tak e swoje specyficzne œrodki uœwiêcenia, natomiast w aspekcie ascetycznym owo zró nicowanie jest zdecydowanie mniejsze. Kap³an ma siê osobiœcie uœwiêcaæ przede wszystkim poprzez troskê o uœwiêcenie tych, do których jest pos³any, pos³ugê wobec nich, w tym szczególnie przez sprawowanie sakramentów, g³oszenie s³owa Bo ego, jak równie podejmowanie praktyk duchowych i ascetycznych zalecanych ka demu ochrzczonemu. Osoba konsekrowana w swoje d¹ enie do g³êbokiej komunii z Chrystusem ma wpisane wezwanie do radykalnego ycia wed³ug rad ewangelicznych zgodnie z w³aœciwym dla siebie charyzmatem, czêsto jest zaproszona do braterskiego ycia we wspólnocie, a tak e zobowi¹zana, jak ka - dy ochrzczony, do podejmowania ró norakich praktyk duchowych i ascetycznych. Natomiast œwieccy przez uczestniczenie w urzêdzie królewskim Chrystusa s¹ równie zobowi¹zani do s³u enia królestwu Bo emu i rozszerzania go w œwiecie. Z tej racji maj¹ przez duchow¹ walkê pokonywaæ w sobie królestwo grzechu, przez dar z siebie s³u yæ Jezusowi w braciach, przyczyniaj¹c siê do poddawania stworzenia prawdziwemu dobru, które przywraca cz³owiekowi ca³¹ jego pierwotn¹ wartoœæ 42. W tym kontekœcie Katechizm Koœcio³a katolickiego odwo- ³uje siê do stwierdzenia œw. Ambro ego: Ten, kto utrzymuje w karnoœci swoje cia³o i kieruje swoj¹ dusz¹, nie pozwalaj¹c, by by³a ona niepokojona namiêtnoœciami, jest panem siebie; s³usznie mo e byæ nazwany królem, poniewa umie panowaæ nad samym sob¹; jest wolny i niezale ny oraz nie poddaje siê w niewolê grzechu 43. Wed³ug nauczania Soboru Watykañskiego II œwieccy winni wspólnymi si³ami tak uzdrawiaæ istniej¹ce na œwiecie urz¹dzenia i warunki, jeœli one gdzieœ sk³aniaj¹ do grzechu, by to wszystko stosowa³o siê do norm sprawiedliwoœci i raczej sprzyja³o praktykowaniu cnót, ni mu przeszkadza³o 44. Podsumowuj¹c, mo na stwierdziæ, e udzia³ w królewskiej godnoœci Chrystusa zobowi¹zuje ich do troski nie tylko o osobist¹ wewnêtrzn¹ wolnoœæ, ale tak e o uwalnianie swoich œrodowisk i œwiata od grzechu i z³a. Powy sze dotyczy równie ma³ onków i rodziców, którzy poprzez udzia³ w królewskiej misji Chrystusa maj¹ szczególnie dbaæ o ow¹ wolnoœæ od grzechu i z³a w swoich rodzinach. Mi³oœæ s³u ebna, obok troski o królewsk¹ wolnoœæ, jest nieodzownym warunkiem uczestniczenia w królewskiej misji Chrystusa, poniek¹d mo na przyj¹æ, e owa królewska wolnoœæ umo liwia wzrastanie w prawdziwej mi³oœci. Im cz³owiek jest bardziej wewnêtrznie wolny, tym g³êbiej mo e wejœæ nie tylko w ko- 42 Por. Chl KKK KK 36; KKK 909.

13 UDZIA OCHRZCZONYCH W KAP AÑSKIM, PROROCKIM I KRÓLEWSKIM 39 muniê z Chrystusem, ale równie osi¹gn¹æ wiêkszy stopieñ mi³oœci bliÿniego. Jak w zdobywaniu królewskiej wolnoœci mo na wzrastaæ przez ca³e ycie, tak równie w mi³oœci s³u ebnej: mo na mi³owaæ bliÿniego ze wzglêdu na siebie samego, ze wzglêdu na niego b¹dÿ w koñcu ze wzglêdu na Boga. Im cz³owiek bardziej jest wyzwolony z egoizmu i ukierunkowany ku Bogu, tym jego mi³oœæ do bliÿniego jest bardziej bezinteresowna, bardziej wzorowana na mi³oœci Chrystusa, który umi³owa³ do koñca (por. J 13,1). Owo s³u ebne mi³owanie ma swoj¹ specyfikê w zale noœci od stanu ycia. Kap³ani ze wzglêdu na swój udzia³ w hierarchicznym kap³añstwie Chrystusa maj¹ odznaczaæ siê tzw. mi³oœci¹ pastersk¹, czyli ukierunkowaniem na s³u bê tym osobom, które powierzy³ im Chrystus. Mi³oœæ pasterska powinna wyra aæ siê w s³u bie wolnej od chêci panowania 45, ma byæ mi³oœci¹ s³u ebn¹, bezgraniczn¹, powszechn¹, ukierunkowan¹ na sprawy zbawienia, nacechowan¹ siln¹ wiêzi¹ z biskupem i z innymi kap³anami. Powinna byæ sta³¹ postaw¹ wzorowan¹ na mi³oœci Chrystusa a po gotowoœæ poœwiêcenia swojego ycia na Jego wzór. Jest rzecz¹ oczywist¹, e droga kap³ana do takiej mi³oœci prowadzi przez pog³êbianie komunii z Chrystusem i Jego radykalne naœladowanie w kap³añskiej codziennoœci. Kap³ana obowi¹zuj¹ wszystkie duchowe praktyki, które powinien spe³niaæ ka dy chrzeœcijanin, takie jak: codzienna modlitwa, medytacja, rozwa anie s³owa Bo ego, regularne korzystanie z sakramentu pokuty i pojednania, jak równie praca nad sob¹ i pe³nienie dobrych uczynków 46. Mi³oœæ s³u ebna w yciu kap³ana ma wyra aæ siê szczególnie w modlitwie za innych, a zw³aszcza osoby, którym pos³uguje, oraz w sumiennym wype³nianiu obowi¹zków zwi¹zanych z trosk¹ o zbawienie innych. Osoby konsekrowane zobowi¹zuj¹ siê realizowaæ w yciu s³u ebn¹ mi³oœæ, mi³uj¹c siê nawzajem, tak jak Chrystus umi³owa³, oraz ogarniaj¹c mi³oœci¹ ca³y œwiat (por. J 13,34) 47. Mi³oœæ sk³oni³a Chrystusa do z³o enia daru z siebie i do najwy szej ofiary Krzy a, st¹d osoby konsekrowane w szczególny sposób maj¹ yæ mi³oœci¹, która wymaga gotowoœci do ofiarnej s³u by, zdolnoœci przyjêcia bliÿniego takim, jakim jest, oraz umiejêtnoœci przebaczenia. Ich mi³oœæ ze wzglêdu na stan ycia ma oblubieñczy charakter, mo e zaistnieæ i realizowaæ siê jedynie poprzez trwanie w g³êbokiej komunii z Chrystusem. Œwieccy katolicy maj¹ siê kierowaæ s³u ebn¹ mi³oœci¹, yj¹c w œwiecie i zajmuj¹c siê jego sprawami. Do ich powinnoœci nale y harmonijne godzenie obowi¹zków wynikaj¹cych z ich przynale noœci jednoczeœnie do Koœcio³a i do danej spo³ecznoœci ludzkiej, i to zawsze w zgodzie z chrzeœcijañskim sumieniem Por. Jan Pawe³ II, Pastores dabo vobis, 22, Adhortacja apostolska do biskupów, do duchowieñstwa i wiernych po synodzie biskupów o formacji kap³anów we wspó³czesnym œwiecie, Rzym , w: Adhortacje apostolskie Ojca Œwiêtego, dz. cyt., s Por. M. Chmielewski, 101 pytañ o ycie duchowe, Lublin 1999, s Por. VC Por. KKK 912; KPK 225, par. 2.

14 40 JACEK HADRYŒ Tak jak wszyscy ochrzczeni powinni dbaæ o osobist¹ wiêÿ z Chrystusem oraz stosowaæ powszechnie znane praktyki duchowe i ascetyczne, by byæ w stanie podejmowaæ owo wezwanie do mi³oœci s³u ebnej w zwyk³ych warunkach ycia. Ich najczêœciej bardzo liczne relacje z bliÿnimi winna cechowaæ troska o ich dobro duchowe, ale tak e wra liwoœæ na zwyk³e, doczesne potrzeby. Szczególnym wzorem takiej postawy jest Maryja, która bêd¹c powo³an¹ do godnoœci Bogurodzicy oraz wezwan¹ do wyj¹tkowego udzia³u w dziele zbawienia œwiata, ju na weselu w Kanie Galilejskiej wykaza³a siê ogromn¹ wra liwoœci¹ wobec sytuacji nowo eñców i trosk¹ o to, aby uniknêli kompromitacji (por. J 1,3). Wyczulenie na równomierny podzia³ dóbr materialnych, na tworzenie sprawiedliwego porz¹dku spo³ecznego i politycznego, troska o zachowanie praw cz³owieka w spo- ³eczeñstwie i œwiecie oraz o uwzglêdnianie wartoœci ewangelicznych w yciu wspólnym stanowi¹ konkretne przejawy realizowania s³u ebnej mi³oœci w ramach udzia³u w królewskim pos³annictwie Chrystusa 49. Ochrzczeni, którzy za³o yli w³asn¹ rodzinê, pokonuj¹ z³o moc¹ mi³oœci s³u- ebnej wtedy, gdy podejmuj¹ trud tworzenia autentycznej wspólnoty osób 50, co wyra a siê w ich trosce o dobro w ró nych wymiarach codziennego ycia, we wzajemnym wspieraniu siê w sytuacjach kryzysowych, pomaganiu sobie w pracach domowych, akceptowaniu drugiego takim, jaki jest, oraz umiejêtnoœci przebaczania 51. Generalnie mo na stwierdziæ, e gorliwe praktykowanie postawy s³u by w yciu rodzinnym i spo³ecznym jest rdzeniem uczestniczenia chrzeœcijañskich ma³ onków i rodziców w królewskiej misji Chrystusa 52. PODSUMOWANIE I WNIOSKI KOÑCOWE W œwietle przeprowadzonych w niniejszym przed³o eniu badañ nad udzia- ³em ochrzczonych w kap³añskiej, prorockiej i królewskiej misji Chrystusa mo - na rozwin¹æ nastêpuj¹ce tezy i wnioski: 1. Dla ochrzczonych wzorem urzeczywistniania kap³añskiej, prorockiej i królewskiej funkcji Chrystusa zawsze pozostaje sam Zbawiciel, Jego sposób pe³nienia tych e funkcji. 2. Kap³añsk¹ funkcjê Chrystus wype³nia³ przede wszystkim przez swój ofiarniczy styl ycia zwi¹zany z pe³nym pos³uszeñstwem Ojcu i Jego woli, a w zwi¹zku z tym tak e z postaw¹ uwielbienia Ojca i rezygnacji z samego siebie. Z tego wzglêdu udzia³ w kap³añskiej misji Chrystusa dokonuje siê przez prze ywanie codziennoœci w postawie uwielbiania Boga, które 49 Por. KK 36; KDK Por. FC Por. tam e, Por. M. Chmielewski, 101 pytañ o ycie duchowe, dz. cyt., s

15 UDZIA OCHRZCZONYCH W KAP AÑSKIM, PROROCKIM I KRÓLEWSKIM 41 jest zwi¹zane z liturgicznym kultem Koœcio³a, oraz w postawie ofiarowania siebie Bogu. Niezale nie od stanu ycia udzia³ ten realizuje siê w sprawowaniu sakramentów (szczególnie Eucharystii i pokuty) b¹dÿ korzystaniu z nich, w modlitwie (zw³aszcza brewiarzowej) oraz sk³adaniu duchowych ofiar. W uczestniczenie w kap³añskiej pos³udze Chrystusa jest wpisane d¹ enie do œwiêtoœci, które zak³ada pog³êbianie komunii z Chrystusem i czynn¹ mi³oœæ. 3. Swoje prorockie pos³annictwo Chrystus spe³ni³ szczególnie poprzez wcielenie, które samo w sobie umo liwi³o Jemu przez cz³owieczeñstwo objawienie tego, co boskie. Ochrzczeni uczestnicz¹ w tym pos³annictwie Chrystusa poprzez œwiadectwo ycia zgodnego z wiar¹, korzystanie z charyzmatów oraz czynne w³¹czenie siê w ewangelizacyjn¹ i misyjn¹ dzia³alnoœæ Koœcio³a. Owo czynne w³¹czenie siê w dzie³a ewangelizacyjne Koœcio³a przybiera ró norodne formy w poszczególnych stanach ycia, niemniej jednak udzia³ w prorockiej funkcji Chrystusa zak³ada troskê o zbawienie bliÿnich i w zwi¹zku z tym apostolskie zaanga owanie. 4. Królewskoœæ Chrystusa jest zwi¹zana z Jego wcieleniem, a polega na dawaniu œwiadectwa prawdzie oraz kierowaniu siê w yciu s³u ebn¹ mi³oœci¹. Z tego wzglêdu udzia³ ochrzczonych w królewskim pos³annictwie Chrystusa ma charakter duchowo-moralny i polega na zapanowaniu nad grzechem oraz codziennej s³u ebnej mi³oœci wobec bliÿnich. Przejawia siê ró nie, w zale noœci od stanu ycia, lecz przezwyciê anie z³a i grzechu w sobie, w swoim œrodowisku i œwiecie oraz postawa mi³oœci s³u ebnej wzglêdem bliÿnich dotycz¹ ka dego ochrzczonego. 5. Jak wykazano, realizowanie udzia³u w kap³añskiej, prorockiej i królewskiej funkcji Chrystusa przybiera ró norodne formy, zwi¹zane przede wszystkim ze stanem ycia ochrzczonego. Szczególne formy przybiera w yciu ma³ eñskim i rodzinnym, kiedy chrzeœcijañscy ma³ onkowie uczestnicz¹ w potrójnej funkcji Chrystusa we dwoje i w œcis³ym odniesieniu do siebie nawzajem. ABSTRACT A particular effect of receiving the sacrament of Baptism is the participation in the three-fold mission of Christ: the priestly, the prophetic and the royal one. Reflection on this subject became the purpose of this presentation. The issue was divided into three parts which were dedicated to the participation of the baptized: in the priestly, prophetic and royal mission of Christ. The issue was presented with regard to the specificity of the various states of life in the Church, and a summary and conclusions were given at the end. In the light of the research, it turned out that for the baptized the example of the fulfillment of the priestly, prophetic and royal functions of Christ, is always the Savior Himself, His way of performing these functions. Participation in the priestly mission of Christ takes place in living everyday life in an attitude of worshiping God, which is related to the

16 42 JACEK HADRYŒ liturgical celebrations of the Church and in an attitude of offering oneself to God. Regardless of the state of life, this participation is accomplished in the performance or the use of the sacraments (especially the Eucharist and Penance), prayer (especially the Divine Office) and offering spiritual sacrifices. The participation in the priestly service of Christ is connected with the pursuit of holiness, which involves deepening of the communion with Christ and an active love. In the prophetic mission of Christ the baptized participate through the witness of life consistent with their faith, the use of charisms, and active involvement in the evangelizing and missionary activity of the Church. Participation of the baptized in Christ s royal mission possesses spiritual and moral character and consists of overcoming the sin in oneself and in the environment and daily menial love towards others. The paper has also shown that the accomplishing of the participation in the priestly, prophetic and kingly functions of Christ takes specific forms in the marital and family life. Keywords Christ, Baptism, baptized, mission, function, priestly, prophetic, royal, state of life Pismo Œwiête BIBLIOGRAFIA Pismo Œwiête Starego i Nowego Testamentu, Biblia Tysi¹clecia, Poznañ Warszawa Dokumenty Koœcio³a i nauczanie papieskie Franciszek, Evangelii gaudium, Rzym Jan Pawe³ II, Catechesi tradendae. Adhortacja apostolska do biskupów, kap³anów i wiernych ca³ego Koœcio³a Katolickiego o katechizacji w naszych czasach, Rzym, 16 paÿdziernika 1979, w: Adhortacje apostolskie Ojca Œwiêtego Jana Paw³a II, Kraków 1996, s Jan Pawe³ II, Christifideles laici. Adhortacja apostolska po Synodzie Biskupów o powo³aniu i misji œwieckich w Koœciele i w œwiecie dwadzieœcia lat po Soborze Watykañskim II, Rzym, , w: Adhortacje apostolskie Ojca Œwiêtego Jana Paw³a II, Kraków 1996, s Jan Pawe³ II, Familiaris consortio. Adhortacja apostolska do biskupów, kap³anów i wiernych ca³ego Koœcio³a Katolickiego o zadaniach rodziny chrzeœcijañskiej w œwiecie wspó³czesnym, Rzym , w: Adhortacje apostolskie Ojca Œwiêtego Jana Paw- ³a II, Kraków 1996, s Jan Pawe³ II, Pastores dabo vobis. Adhortacja apostolska do biskupów, do duchowieñstwa i wiernych po synodzie biskupów o formacji kap³anów we wspó³czesnym œwiecie, Rzym , w: Adhortacje apostolskie Ojca Œwiêtego Jana Paw³a II, Kraków 1996, s Jan Pawe³ II, Vita consecrata. Adhortacja apostolska po synodzie biskupów o yciu konsekrowanym i jego misji w Koœciele i w œwiecie, Rzym , w: Adhortacje apostolskie Ojca Œwiêtego Jana Paw³a II, Kraków 1996, s

17 UDZIA OCHRZCZONYCH W KAP AÑSKIM, PROROCKIM I KRÓLEWSKIM 43 Katechizm Koœcio³a katolickiego, Poznañ Kodeks Prawa Kanonicznego, Poznañ Sobór Watykañski II, Dekret o apostolstwie œwieckich Apostolicam actuositatem, w: Sobór Watykañski II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznañ 2002, s Sobór Watykañski II, Konstytucja dogmatyczna o Koœciele Lumen gentium, w: Sobór Watykañski II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznañ 2002, s. s Literatura przedmiotu i pomocnicza Chmielewski M., 101 pytañ o ycie duchowe, Lublin Hildebrand D. von, Transformation in Christ, San Francisco Galot J., Who is Christ? A theology of the incarnation, Roma Gogola J., Teologia komunii z Bogiem, Kraków Jan od Krzy a, Droga na Górê Karmel, w: ten e, Dzie³a, Kraków 1998, t³um. B. Smyrak, s Kowalska F., Dzienniczek. Mi³osierdzie Bo e w duszy mojej, Warszawa Ledóchowska U., Myœli, Warszawa Seremak W., Ewangelizacja, w: Leksykon duchowoœci katolickiej, red. M. Chmielewski, Lublin Kraków 2002, s Trese L., Puedes volar como las aguilas, Madrid Wejman H., Komplementarnoœæ duchowoœci stanów ycia w Koœciele, Poznañ 2002.