ZRÓŻNICOWANIE WARTOŚCI UŻYTKOWEJ RUNI NIEUŻYTKOWANYCH ŁĄK POBAGIENNYCH NIŻOWEJ CZĘŚCI DOLNEGO ŚLĄSKA
|
|
- Dagmara Łukasik
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2010: t. 10 z. 4 (32) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s Torfowiska są ekosystemami o delikatnej równowadze, gwałtownie reagującymi na wszelkie zmiany. W stanie naturalnym odgrywają one w środowisku istotwww.itep.edu.pl Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 2010 ZRÓŻNICOWANIE WARTOŚCI UŻYTKOWEJ RUNI NIEUŻYTKOWANYCH ŁĄK POBAGIENNYCH NIŻOWEJ CZĘŚCI DOLNEGO ŚLĄSKA Magda PODLASKA Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Katedra Botaniki i Ekologii Roślin Słowa kluczowe: Dolny Śląsk, łąki pobagienne, wartość użytkowa łąk pobagiennych S t r e s z c z e n i e Łąki pobagienne są ekosystemami bardzo wrażliwymi na wszelkie zmiany, a ich porzucenie powoduje degradację runi. Badaniom poddano osiem kompleksów łąk pobagiennych na Dolnym Śląsku, które są nieużytkowane lub użytkowane skrajnie ekstensywnie. Spośród 26 rozpoznanych fitocenoz tylko Alopecuretum pratensis (Regel 1925) Steffen 1931 i Phalaridetum arundinaceae (Koch 1926 n.n.) Libb mają wartości Lwu charakteryzujące ruń dobrą i bardzo dobrą. Przeważają fitocenozy o wartości miernej i ubogiej, których wskaźnik Lwu wynosi od ~ 0,03 do ~5,99. Na powierzchnie nieużytkowane wkraczają taksony ruderalne oraz inwazyjne (tawuła kutnerowata Spiraea tomentosa L., nawłoć późna Solidago gigantea Aiton i niecierpek drobnokwiatowy Impatiens parviflora DC.), a także gatunki trujące (np. skrzyp błotny Equisetum palustre L., psianka słodkogórz Solanum dulcamara L.). Zaobserwowano także, że poszczególne analizowane obiekty różnią się znacznie pod względem wartości użytkowej runi. Największą wartością charakteryzuje się fitocenoza Alopecuretum pratensis (Regel 1925) Steffen 1931, odnaleziona w Kotli (Lwu = 8,19), najmniejszą fitocenoza Caricetum acutiformis Sauer 1937 z Głogówka (Lwu ~ 0,03). Wartość runi poszczególnych zbiorowisk łąk pobagiennych Dolnego Śląska nie wyróżnia się na tle analogicznych zbiorowisk roślinnych z obszaru Polski. WSTĘP Adres do korespondencji: dr inż. M. Podlaska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Katedra Botaniki i Ekologii Roślin, pl. Grunwaldzki 24a, Wrocław; tel. +48 (71) , magda.podlaska@up.wroc.pl
2 150 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 10 z. 4 (32) ną rolę jako obszary akumulacji materii organicznej i retencjonowania wody. Na świecie istnieje ok. 4 mln km 2 torfowisk, a ich zanikanie (roczny zanik światowej powierzchni wynosi 1, zaś ilości torfu 0,5 ) należy przypisać głównie rolnictwu (50%), leśnictwu (30%) i pozyskiwaniu torfu (10%). Różne formy działalności ludzkiej doprowadziły do zaniku łącznie 800 tys. km 2 torfowisk. W Polsce przeważają torfowiska zmeliorowane i zagospodarowane (murszowiska), zamienione na łąki i pastwiska (69,6%), zaś powierzchnia torfowisk żywych wynosi 15% pierwotnego areału. Głównymi czynnikami sprawczymi zanikania torfowisk są: nieprawidłowo przeprowadzone melioracje, niewłaściwe zagospodarowanie i użytkowanie [ILNICKI, 2002; JOOSTEN, 2003; JOOSTEN, COUWENBERG, 2001; PROŃCZUK, 1970; TOBOLSKI, 2003]. W ostatnich latach XIX i w pierwszej połowie XX w. większość dolnośląskich torfowisk została zmeliorowana i zagospodarowana, głównie jako użytki zielone, które wykorzystywano mniej lub bardziej intensywnie [Badania..., 1983a, b; PAŁ- CZYŃSKI, 1970; 1976; STEPA, 1976]. Obecnie większość powstałych w ten sposób łąk pobagiennych porzucono lub są użytkowane skrajnie ekstensywnie, co wpływa istotnie na skład gatunkowy porastającej je roślinności, a tym samym na ich wartość gospodarczą. Celem niniejszego opracowania jest ocena składu botanicznego i wartości użytkowej runi poszczególnych fitocenoz i całych kompleksów łąkowych położonych w siedliskach pobagiennych. MATERIAŁ I METODY BADAŃ Do analiz wybrano osiem kompleksów łąk pobagiennych, założonych na osuszonych (zmeliorowanych) torfowiskach niskich. Ich nazwy pochodzą od miejscowości, w pobliżu których się znajdują: Kotla, Głogówko, Parowa, Bronowiec, Przedmoście, Miękinia I i II oraz Milicz. Są to łąki o powierzchni co najmniej 30 ha, leżące w niżowej części Dolnego Śląska. Obiekty te były przedmiotem opracowań z lat 70. i 80. XX w., w postaci dokumentacji geobotanicznej [Badania..., 1983a, b; PAŁCZYŃSKI, 1970; 1976; STEPA, 1976] oraz prac magisterskich [CHOJ- NACKA, 1987; JELINEK, 2007; KALBARCZYK, 1982; KOWALSKA, 1990; SOBCZAK, 1982; STANKOWSKA, 2003; ZUBER, 2007]. W celu rozpoznania taksonów i zbiorowisk roślinnych, budujących ruń analizowanych łąk, w latach przeprowadzono florystyczne i fitosocjologiczne badania terenowe. Wykonano łącznie 145 zdjęć fitosocjologicznych (metodą Brauna-Blanqueta). Określono także obecny stan i sposób użytkowania łąk. Nazewnictwo gatunków roślin naczyniowych przyjęto za MIRKIEM i in. [2002], natomiast mszaków za OCHYRĄ i in. [2003] oraz SZWEYKOWSKIM [2006]. Do określania zbiorowisk roślinnych wykorzystano opracowanie MATUSZKIEWICZA [2005]. Taksony roślin inwazyjnych i ich zbiorowiska oznaczono za: DANIELEWI-
3 M. Podlaska: Zróżnicowanie wartości użytkowej runi nieużytkowanych łąk 151 CZEM i MALIŃSKIM [2003], TOKARSKĄ-GUZIK i DAJDOKIEM [2004], DAJDOKIEM i PAWLACZYKIEM [2009] oraz KOTT [2009]. Do określania wartości użytkowej rozpoznanych zbiorowisk roślinnych posłużono się liczbami wartości użytkowej (Lwu), zgodnie z metodą FILIPKA [1961; 1973]. Skala wartości użytkowej obejmuje zakres od 3 do 10. W wielu przypadkach, ze względu na znaczny udział taksonów nietypowych dla łąk, którym nie przypisano liczbowych wartości Lwu, wartość tę podano w przybliżeniu, oznaczając ją symbolem ~.Wartość runi klasyfikowano w czterech kategoriach: bardzo dobra (Lwu 8,1 10,0), dobra (Lwu 6,1 8,0), mierna (Lwu 3,1 6,0) oraz uboga (Lwu < 3,0) [FILIPEK, 1961; 1973]. Wybrane kompleksy łąk pobagiennych znajdują się w niżowej części Dolnego Śląska (rys. 1). Według geobotanicznego podziału Polski [SZAFER, 1972], leżą one w Okręgach: Lubuskim (Kotla, Głogówko), Baryckim (Milicz), Niziny Śląsko- -Łużyckiej z Podokręgiem Bory Dolnośląskie (Parowa, Bronowiec) oraz Niziny Śląskiej z Podokręgiem Równina Chojnowsko-Legnicko-Wrocławska (Przedmoście, Miękinia I i II). Według fizjograficznego podziału Polski [KONDRACKI, 1994], wszystkie badane obiekty należą do mezoregionów: Pradolina Głogowska (318.32; Kotla i Głogówko), Bory Dolnośląskie (317.74; Parowa i Bronowiec), pogranicze Pradoliny Wrocławskiej (318.52) i Równiny Wrocławskiej (318.53; Przedmoście), Równina Wrocławska (318.53; Miękinia I i II) oraz Wysoczyzna Kaliska (318.12; Milicz). Rys. 1. Lokalizacja badanych obiektów Fig. 1. Location of studied objects
4 152 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 10 z. 4 (32) Kompleks torfowisk Kotla (łączna powierzchnia 185,4 ha) i Głogówko (509,9 ha) leży w gminie Kotla, w dolinie Krzyckiego Rowu. Obiekt Kotla tworzą dwa torfowiska, natomiast Głogówko cztery, z czego do badań wybrano trzy (czwarte całkowicie porośnięte zaroślami olchowymi) [Badania a, b]. Parowa (158,25 ha) i Bronowiec (168,5 ha) leżą w Borach Dolnośląskich, w gminie Osiecznica, w zlewniach rzek Czerna Wielka i Kwisa (Parowa w dolinie Śremu, a Bronowiec Ośnicy i Brodnicy). Bronowiec obejmuje fragment większego kompleksu torfowiskowego zlewni Ośnicy, graniczący od południa z użytkiem ekologicznym Zabagnienia w pobliżu Parowej [JANKOWSKI, 1998; PAŁCZYŃSKI, 1970]. Przedmoście (676,2 ha) leży w gminach Środa Śląska (część zachodnia) oraz Miękinia (część wschodnia), w zlewni Nowego Rowu. Spośród 11 torfowisk, tworzących kompleks, przeanalizowano: złoża III, IV, V, zachodnie fragmenty złóż VIII i IX i południowo-wschodni fragment złoża XI. Obiekt graniczy od północy z rezerwatem leśnym Zabór [ANIOŁ-KWIATKOWSKA, WERETELNIK, 1995; PAŁCZYŃSKI, 1976; STEPA, 1976]. Miękinia I i II (71,2 ha) znajdują się w gminie Miękinia, w zlewni Nowego Rowu, w dolinie cieku Zdrojek [STEPA, 1976]. Z kolei obiekt Milicz leży na pograniczu woj. dolnośląskiego i wielkopolskiego, w gminach: Milicz i Jutrosin, w zlewni Baryczy i Śląskiego Rowu [WALCZAK, 1970]. OMÓWIENIE WYNIKÓW BADAŃ Negatywnym skutkiem pogorszenia się warunków wodno-glebowych obiektów pobagiennych są zmiany składu florystycznego pokrywających je zbiorowisk roślinnych [KIRYLUK, 2007; OKRUSZKO, 1993], co z kolei wpływa na jakość runi. Na badanych łąkach odnotowano łącznie 223 gatunki roślin naczyniowych oraz zaledwie 3 gatunki mszaków. Wyróżniono 26 typów fitocenoz (w tym układy o charakterze przejściowym). Fitocenozy te mają przeważnie silnie zmieniony skład gatunkowy w stosunku do form typowych. Z kolei układy przejściowe są budowane głównie przez taksony segetalne i ruderalne (tworzące zbiorowiska kadłubowe) oraz gatunki inwazyjne. Każdy z analizowanych kompleksów łąk pobagiennych różni się nieco mozaiką porastających go fitocenoz. Wartość użytkowa fitocenoz. Na wszystkich badanych obiektach (tab. 1) przeważają taksony z klasy Molinio-Arrhenatheretea R.Tx (30,4 50,9% gatunków danego obiektu), znaczny jest również udział gatunków z klasy Phragmitetea R.Tx. et Prsg 1942 (7,5 26,1%). Taki układ jest typowy dla większości użytków zielonych na siedliskach łąk pobagiennych. Zdecydowanie mniej licznie reprezentowana jest typowa dla torfowisk klasa Scheuchzerio-Caricetea nigrae (Nordh. 1937) R.Tx (2,1 9,6%). Na dotychczas wartościowe łąki wkracza coraz więcej gatunków z klasy Artemisietea vulgaris Lohm., Prsg et R.Tx (nawet do 18% udziału) oraz gatunki niebędące swoistymi elementami diagnostycznymi jakiegokolwiek syntaksonu, w tym również ekspansywne neofity (12,7
5 M. Podlaska: Zróżnicowanie wartości użytkowej runi nieużytkowanych łąk 153 Tabela 1. Liczba gatunków charakterystycznych z poszczególnych klas odnotowanych na badanych obiektach Table 1. The number of characteristic species from particular classes noted in studied objects Klasa Class Molinio-Arrhenathertea R.Tx Phragmitetea R.Tx. et Prsg Scheuchzerio-Caricetea nigrae (Nordh. 1937) R.Tx.1937 Artemisietea vulgaris Lohm., Prsg et R.Tx. in R.Tx Stellarietea mediae R.Tx., Lohm. et Prsg Nardo-Callunetea Prsg Festuco-Brometea Br. Bl. et R.Tx Trifolio-Geranietea sanguine Müll Agropyretea intermedio-repentis (Oberd. et al ) Müller et Görs 1969 Epilobietea angustifolii R.Tx. et Prsg Bidentetea tripartiti R.Tx., Lohm. et Prsg Alnetea glutinosae Br.-Bl. et R.Tx Salicetea purpureae Moor Querco-Fagetea Br.-Bl. et Vlieg Rhamno-Prunetea Rivas Goday et Garb Potametea R.Tx. et Prsg Isoëto-Nanojuncetea Br.-Bl. et R.Tx Lemnetea minoris R.Tx Montio-Cardaminetea Br.-Bl. et R.Tx Koelerio glaucae-corynophoretea canescentis Klika in Klika et Novak 1941 Oxycocco-Sphagnetea Br.-Bl. et R.Tx Pozostałe Others Liczba gatunków na poszczególnych obiektach The number of species in studied objects Liczba klas na poszczególnych obiektach The number of classes in studied objects Oznaczenia Explanations: 1 Kotla, 2 Głogówko, 3 Parowa, 4 Bronowiec, 5 Przedmoście, 6 Miękinia I, 7 Miękinia II, 8 Milicz. 18,6%). W miarę zmniejszania się uwilgotnienia siedliska liczba gatunków budujących zbiorowisko zwiększa się, przy czym większość z nich ma małą wartość użytkową. Zróżnicowanie wartości użytkowej fitocenoz przedstawiono w tabeli 2. Spośród nich największą wartość paszową mają fitocenozy Alopecuretum pratensis (Regel 1925) Steffen Skład gatunkowy łąk wyczyńcowych jest zróżnicowany ze względu na warunki wilgotnościowe, co znajduje odzwierciedlenie w warto-
6 154 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 10 z. 4 (32) Tabela 2. Zróżnicowanie średnich wartości użytkowych wyróżnionych fitocenoz na obiektach badawczych Table 2. Differentiation of the mean utility values of plant communities in studied objects Zbiorowisko Plant community Kotla Głogówko Parowa Bronowiec Przedmoście Miękinia I Miękinia II Milicz Phragmitetum australis (Gams 1927) ~0,93 1,00 ~1,06 ~0,95 1,00 Schmale 1939 Cicuto-Caricetum pseudocyperi Boer et Siss. in Boer 1942 ~0,18 Caricetum acutiformis Sauer 1937 ~ 0,03 ~0,09 ~0,00 ~0,22 Caricetum rostratae Rübel ,18 Caricetum gracilis (Graebn. et Hueck 1931) R.Tx ~0,89 ~1,38 ~0,01 0,10 ~1,78 1,82 Phalaridetum arundinaceae (Koch 1926 n.n.) Libb. 6,76 ~5,67 ~6,18 ~6,21 4,26 ~6,41 Scirpetum sylvatici Ralski 1931 ~1,02 ~1,80 Zb. Deschampsia caespitosa ~2,67 ~1,50 ~1,27 Alopecuretum pratensis (Regel 1925) Steffen ,19 ~7,85 7,06 ~4,36 ~5,83 ~2,24 4,33 Zb. Alnus glutinosa ~2,84 Zb. Lysimachia vulgaris ~2,15 Zb. Juncus conglomeratus ~0,97 Zb. Carex nigra i Juncus conglomeratus ~1,20 Zb. Carex nigra 2,13 Zb. Carex panicea 1,68 Zb. Holcus lanatus ~5,99 Zb. Elymus caninus ~4,16 Zb. Bromus inermis ~7,52 Zb. Calamagrostis canescens ~0,35 Zb. Urtica dioica ~3,64 Zb. Galium aparine ~2,78 Zb. Cirsium arvense ~0,15 Zb. Solidago gigantea ~1,68 ~0,00 Zb. Solidago gigantea i Impatiens parviflora ~0,03 Zb. Spiraea tomentosa ~0,29 Zbiorowiska przejściowe Transitional communities ~3,12 ~0,16 ~1,15 Objaśnienie: pogrubieniem linii oznaczono: ruń mierną (podwójna), ruń dobrą (pogrubiona), ruń bardzo dobrą (pogrubiona przerywana). Explanation: double bold line mean sward, single bold line good sward, broken bold line very good sward.
7 M. Podlaska: Zróżnicowanie wartości użytkowej runi nieużytkowanych łąk 155 ści użytkowej. Wartości Lwu zawierają się w szerokim zakresie od ~2,24 w Miękini II do 8,19 w Kotli. Dość wartościowe są fitocenozy Phalaridetum arundinaceae (Koch 1926 n.n.) Libb Mają one również zmienną wartość Lwu od 4,26 w Przedmościu do 6,76 w Kotli. Dobrą wartością runi charakteryzuje się także zbiorowisko stokłosy bezostnej Bromus inermis (Lwu = ~7,52). Przeważają jednak zdecydowanie zbiorowiska o runi ubogiej oraz miernej. W obrębie danego syntaksonu występują na poszczególnych obiektach znaczne różnice w wartości runi, ale równie wyraźnie widoczne jest zróżnicowanie wartości, zależne od charakteru zbiorowiska. Najmniejszą wartością runi charakteryzują się zbiorowiska ruderalne i niemożliwe do zaklasyfikowania stadia sukcesyjne oraz większość zbiorowisk z klasy Phragmitetea R.Tx. et Prsg Najpospolitszy z klasy Phragmitetea R.Tx. et Prsg 1942 jest zespół Caricetum gracilis (Graebn. et Hueck 1931) R.Tx Wartości Lwu runi jego fitocenoz są małe (co wynika z niewielkiej liczby gatunków towarzyszących oraz obecności roślin trujących) i kształtują się w zakresie runi ubogiej od ~0,01 (Bronowiec) do 1,82 (Milicz). Są one znacznie gorsze niż np. łąk znad górnej Baryczy, dla których KRYSZAK i in. [2005] podają wartości Lwu, wynoszące 3,9 (z lat ) oraz 3,8 ( ), charakteryzujące ruń mierną. WYŁUPEK [2006] natomiast podaje z Lubelszczyzny wartość średnią Lwu na poziomie 1,32 (0,45 2,52, ruń uboga), porównywalną z danymi uzyskanymi z Dolnego Śląska. Wartość Lwu runi znacznie rzadszych fitocenoz Caricetum acutiformis Sauer 1937 zawiera się w zakresie od ~ 0,03 (Głogówko) do ~0,22 (Miękinia II), jest więc wyraźnie mniejsza niż np. podawana przez WYŁUPEK [2006] dla tego zespołu z Lubelszczyzny, gdzie średnia wynosi 1,25 (0,78 1,78). Zarówno wartości ze wschodniej części kraju, jak i Dolnego Śląska charakteryzują ruń ubogą. Fitocenozy Caricetum rostratae Rübel 1912 mają ruń ubogą (Lwu = 0,18). WYŁUPEK [2006] podaje dla tego zespołu z Lubelszczyzny wartość 1,46, również mieszczącą się w zakresie wartości runi ubogiej. Wartość Lwu runi fitocenoz Phalaridetum arundinaceae (Koch 1926 n.n.) LIBB kształtuje się w zakresie od 4,26 (Przedmoście) do 6,76 (Kotla). Są to wartości znacznie większe od podawanych z doliny górnej Baryczy (ruń mierna, odpowiednio 4,8 i 4,3 na podstawie wieloletnich badań) [KRYSZAK i in., 2005]. Spośród występujących na łąkach pobagiennych zespołów roślinnych, charakterystycznych dla klasy Molinio-Arrhenatheretea R.Tx. 1937, za najbardziej wartościowe są uznawane przeważnie fitocenozy Alopecuretum pratensis (Regel 1925) Steffen Na analizowanych obiektach zespół ten występuje stosunkowo często, ale w różnym stopniu degradacji, co wpływa na wartość runi. Dobrze zachowane łąki wyczyńcowe mają wartość Lwu od charakteryzującej ruń dobrą 7,06 (Parowa) i ~7,85 (Głogówko) po bardzo dobrą 8,19 (Kotla). Wartości te są porównywalne z danymi z Lubelszczyzny, gdzie osiągają średnio 8,07 (7,15 9,08), a także z doliny Wieprza (Lwu = 7,8). Mniejsze wartości ma ruń tego zespołu w dolinie Jacenki i Noteci (Lwu = ~6, pogranicze runi miernej i dobrej) [WYŁUPEK,
8 156 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 10 z. 4 (32) Tabela 3. Gatunki trujące w zbiorowiskach roślinnych badanych obiektów Gatunek Species Lwu K G P B UVN Caltha palustris L. 1 Cardamine amara L. 1 + Cardamine pratensis L. 1 Equisetum fluviatile L. 2 + Equisetum palustre L. 2 Eupatorium cannabinum L. 1 Euphorbia cyparissias L. 1 Hydrocotyle vulgaris L. 1 Iris pseudacorus L Ranuncuclus auricomus L. 1 + Ranunculus flam mula L. 1 Ranunculus sceleratus L. 1 Scrophularia nodosa L. 1 Scrophularia umbrosa Dumort. 1 Senecio jacobaea L. 1 Solanum dulcamara L. 1 + Tanacetum vulgare L. 1 Thalictrum flavum L Objaśnienia: K Kotla, G Głogówko, P Parowa, B Bronowiec, Pr Przedmoście MI Miękinia I, MII Miękinia II, Mi Milicz; Lwu liczba wartości użytkowej; 1 Phragmitetum australis (Gams 1927) Schmale 1939, 2 Cicuto-Caricetum pseudocyperi Boer et Siss. in Boer 1942, 3 Caricetum acutiformis Sauer 1937, 4 Caricetum gracilis (Graebn. et Hueck 1931) R.Tx. 1937, 5 Phalaridetum arundinaceae (Koch 1926 n.n.) Libb., 6 Scirpetum sylvatici Ralski 1931, 7 zbiorowisko Deschampsia caespitosa, 8 Alopecuretum pratensis (Regel 1925) Steffen 1931, 9 zbiorowisko Juncus conglomeratus, 10 zbiorowisko Carex nigra, 11 zbiorowisko Carex panicea, 12 zbiorowisko Urtica dioica, 13 zbiorowiska przejściowe. 2006]. Przeważające na Dolnym Śląsku łąki zdegradowane mają wartości Lwu od ~2,24 (Miękinia II, ruń uboga) do 4,33 (Milicz, ruń mierna), co upodabnia je do łąk z doliny górnej Baryczy, których ruń KRYSZAK i in. [2005] klasyfikują jako mierną, odpowiednio 5,1 i 4,7 (dane z różnych okresów). Tak zróżnicowana, a przy tym przeważnie niska jakość runi badanych łąk wynika głównie z braku (lub marginalnych ilości) wyczyńca łąkowego (Alopecurus pratensis L.) Zbiorowisko śmiałka darniowego Deschampsia caespitosa na analizowanych obiektach osiąga małe wartości Lwu (ruń uboga), w zakresie od ~1,27 (Milicz) do ~2,67 (Parowa). Zbliżone wyniki podawane są z Lubelszczyzny [WYŁUPEK, 2006], gdzie wartość runi tej fitocenozy osiąga 1,8 (ruń uboga). W dolinie górnej Baryczy ruń jest mierna, wartości Lwu, na podstawie wieloletnich badań, wynoszą odpowiednio 4,6 i 3,9 [KRYSZAK i in., 2005]. W zbiorowisku kłosówki wełnistej Holcus lanatus wartość runi wynosi ~5,99, czyli z pogranicza runi miernej i dobrej. KRYSZAK i in. [2005] ruń tę na terenie doliny górnej Baryczy oceniają jako mierną, o wartościach z wieloleci odpowiednio 4,8 i 4,1 (dane z różnych okresów).
9 M. Podlaska: Zróżnicowanie wartości użytkowej runi nieużytkowanych łąk 157 Table 3. Poisonous species in plant communities of the studied objects Pr MI MII Mi Explanations: K Kotla, G Głogówko, P Parowa, B Bronowiec, Pr Przedmoście MI Miękinia I, MII Miękinia II, Mi Milicz; UVN utility value number; 1 Phragmitetum australis (Gams 1927) Schmale 1939, 2 Cicuto-Caricetum pseudocyperi Boer et Siss. in Boer 1942, 3 Caricetum acutiformis Sauer 1937, 4 Caricetum gracilis (Graebn. et Hueck 1931) R.Tx. 1937, 5 Phalaridetum arundinaceae (Koch 1926 n.n.) Libb., 6 Scirpetum sylvatici Ralski 1931, 7 Deschampsia caespitosa community, 8 Alopecuretum pratensis (Regel 1925) Steffen 1931, 9 Juncus conglomeratus community, 10 Carex nigra community, 11 Carex panicea community, 12 Urtica dioica community, 13 transitional communities. Ruń fitocenoz Scirpetum sylvatici Ralski 1931 jest uboga, w zakresie Lwu od ~1,02 (Przedmoście) do ~1,80 (Miękinia II). Z danych historycznych [CHOJNAC- KA, 1987] z Przedmościa wynika, że wartość runi nieznacznie się zmniejszyła (dawniej Lwu = 1,34), pozostając w granicach runi ubogiej. W odniesieniu do tej fitocenozy z Lubelszczyzny WYŁUPEK [2006] podaje wartość 3,07, czyli z pogranicza runi ubogiej i miernej. Pozostałe zbiorowiska i zespoły roślinne, stwierdzone na badanych łąkach pobagiennych, są budowane głównie przez gatunki ruderalne i inwazyjne, bywają też fitocenozy typowo bagienne (np. Cicuto-Caricetum pseudocyperi Boer et Siss. in Boer 1942). Nie mają one przydatności gospodarczej i jako takie nie były bliżej analizowane. Na badanych łąkach zdecydowanie dominują gatunki o średniej i małej wartości użytkowej, natomiast gatunki dobre i bardzo dobre są stosunkowo nieliczne i nie poprawiają istotnie jakości runi. Stwierdza się natomiast obecność różnego typu chwastów łąkowych. Spośród gatunków szkodliwych dla zwierząt [WŁODAR- CZYK, 1971] najbardziej widoczne są liczne gatunki trujące (tab. 3), o Lwu od 3
10 158 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 10 z. 4 (32) do 1 [FILIPEK, 1961; 1973], nigdzie jednak nie występujące masowo. Pospolite na wszystkich badanych łąkach są również inne gatunki szkodliwe: kolczaste i cierniste (oset kędzierzawy Carduus crispus L., ostrożeń polny Cirsium arvense (L.) Scop., o. warzywny Cirsium oleraceum (L.) Scop., o. błotny Cirsium palustre (L.) Scop., o. lancetowaty Cirsium vulgare (Savi) Ten.), cuchnące i parzące (pokrzywa zwyczajna Urtica dioica L.) czy silnie drewniejące i niesmaczne (nawłoć późna Solidago gigantea Aiton). Wyróżniono także gatunki psujące jakość produktów zwierzęcych (mleka), jak: przytulia (Galium spp.), niektóre gatunki z rodzaju turzyca (Carex spp.), biedrzeniec (Pimpinella spp.). Spośród gatunków szkodliwych dla runi obecne są: wypierające gatunki wartościowe (pokrzywa zwyczajna Urtica dioica L., miejscami masowo), chwasty rozetkowe i płożące (mniszek pospolity Taraxacum officinale F.H. Wigg., jaskier rozłogowy Ranunculus repens L., rogownica polna Cerastium arvense L.), utrudniające zbiór siana i wypas (nawłoć późna Solidago gigantea Aiton, sit rozpierzchły Juncus effusus L., sit skupiony J. conglomeratus L. emend. Leers, śmiałek darniowy Deschampsia caespitosa (L.) P. Beauv. często masowo, a także mchy w ilościach marginalnych). Wartość gospodarcza runi poszczególnych obiektów badawczych. Analizowane łąki pobagienne różnią się między sobą zarówno samą mozaiką budujących je fitocenoz, jak również ich składem gatunkowym. Zróżnicowanie to ma decydujący wpływ na wartość użytkową obiektów jako całości. Wartość użytkowa zbiorowisk roślinnych Kotli jest bardzo zróżnicowana. Występują tu zarówno wartościowe łąki wyczyńcowe i szuwar mozgowy, o potencjalnie dużym znaczeniu gospodarczym, jak również szuwary wielkoturzycowe, zbiorowiska ruderalne oraz łąki wyczyńcowe w zaawansowanych stadiach degradacyjnych, o znikomej wartości paszowej. Stwierdzone fragmenty zadrzewień, budowanych głównie przez olszę czarną (Alnus glutinosa (L.) Gaertn.), również nie są wartościowe pod względem gospodarczym. W Głogówku znaczną wartością użytkową wykazują się fitocenozy Alopecuretum pratensis (Regel 1925) Steffen 1931 i, w mniejszym stopniu, Phalaridetum arundinaceae (Koch 1926 n.n.) Libb Koszone bywają również inne fitocenozy, jednak ich ruń nie przedstawia większej wartości. Dominują tu szuwary wielkoturzycowe i trzcinowe oraz zbiorowiska gatunków segetalnych i bezwartościowe paszowo łąki pobagienne w różnych stadiach degradacyjnych. Inne ich wykorzystanie (np. szuwaru trzcinowego) jest często niemożliwe ze względu na zbyt małe powierzchnie zajmowane przez nie oraz znaczne rozproszenie. Łąki na obiekcie Parowa w większości nie mają wartości użytkowej. Fitocenozy o większym znaczeniu: Alopecuretum pratensis (Regel 1925) Steffen 1931, Phalaridetum arundinaceae (Koch 1926 n.n.) Libb zajmują zbyt małe powierzchnie, by zwiększyć wartość gospodarczą całego obiektu. Bardzo duże powierzchnie zajmuje natomiast zbiorowisko inwazyjnego taksonu, tawuły kutnerowatej (Spiraea tomentosa L.), mające charakter bezwartościowych zarośli.
11 M. Podlaska: Zróżnicowanie wartości użytkowej runi nieużytkowanych łąk 159 Zbiorowiska z Bronowca mają bardzo małą wartość gospodarczą, głównie ze względu na niewielką powierzchnię, skład gatunkowy oraz silne podtopienie obiektu. Jedynym gatunkiem potencjalnie przydatnym gospodarczo jest trzcina pospolita (Phragmites australis (Cav.) Trin. ex Steud.), jednak występuje ona w miejscach mało dostępnych (podtopienie). Dosyć wartościowe płaty mozgowisk zajmują tereny całkowicie niedostępne. W Przedmościu dość wartościowe pod względem gospodarczym mogą być szuwary mozgowe, zdegenerowane łąki wyczyńcowe z dużym udziałem gatunków o średniej wartości gospodarczej oraz szuwary trzcinowe. Pozostałe układy śmiałczyska, trzcinniczyska, turzycowiska oraz szuwary sitowia leśnego Scirpus sylvaticus są nieprzydatne gospodarczo. W Miękini I jedynie fitocenozy Phalaridetum arundinaceae (Koch 1926 n.n.) Libb i częściowo Alopecuretum pratensis (Regel 1925) Steffen 1931 są wartościowe gospodarczo. Dominują bezwartościowe turzycowiska i układy z taksonami roślin ruderalnych oraz inwazyjnych (nawłoć późna Solidago gigantea Aiton, niecierpek drobnokwiatowy Impatiens parviflora DC.). Miękinia II charakteryzuje się całkowitym brakiem zbiorowisk przydatnych gospodarczo, gdyż zajmują ją głównie turzycowiska oraz łąki zdegradowane, porośnięte przez liczne chwasty łąkowe oraz takson inwazyjny (nawłoć późna S. gigantea Aiton). W Miliczu wartość użytkowa fitocenoz jest nikła, głównie ze względu na dominujące turzycowiska i śmiałczyska oraz obecność licznych gatunków trujących. Siano z większości wykaszanych łąk ma małą wartość i jest przydatne raczej na ściółkę. Liczba Number Rys. 2. Liczba zbiorowisk w poszczególnych klasach wartości użytkowej runi na badanych obiektach Fig. 2. The number of plant communities in particular classes of utility value of meadow sward in the studied objects
12 160 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 10 z. 4 (32) Ogólnie większość obiektów jest nieprzydatna gospodarczo na wszystkich dominują fitocenozy o runi ubogiej (69,1%), znaczny udział mają także zbiorowiska o runi miernej (16,4%), co dyskwalifikuje je pod względem użytkowania paszowego (rys. 2). W Kotli, Głogówku, Parowej, Bronowcu i Miękini I stwierdzono występowanie nielicznych zbiorowisk o runi dobrej (12,7%), natomiast ruń bardzo dobrą (1,8%) ma tylko fitocenoza Alopecuretum pratensis (Regel 1925) Steffen 1931 w Kotli. Zbiorowiska o dużej wartości runi (ruń dobra i bardzo dobra) zajmują jedynie niewielkie fragmenty analizowanych obiektów, co daje podstawy do stwierdzenia, że praktycznie wszystkie obiekty mają nikłą przydatność gospodarczą lub nie mają jej wcale. PODSUMOWANIE I WNIOSKI Przebadano osiem kompleksów łąk pobagiennych Dolnego Śląska, które dawniej były intensywnie użytkowane, obecnie zostały porzucone lub są użytkowane skrajnie ekstensywnie. Zaniechanie użytkowania doprowadziło do ich degradacji. 1. Na powstałych nieużytkach wykształciła się mozaika zbiorowisk roślinnych o zróżnicowanej wartości użytkowej i wymaganiach siedliskowych. Najczęściej są to zbiorowiska roślinności ruderalnej, a czasem także niewielkie powierzchnie szuwarów wysokich i wielkoturzycowych. 2. Tylko nieliczne fragmenty łąk pobagiennych obiektów: Głogówko, Parowa, Przedmoście, Miękinia i Milicz są nadal koszone. Wykaszane bywają nawet łąki, których ruń ma bardzo małą wartość, przy czym dominują fitocenozy: Alopecuretum pratensis (Regel 1925) Steffen 1931, Phalaridetum arundinaceae (Koch 1926 n.n.) Libb. oraz zbiorowisko śmiałka darniowego Deschampsia caespitosa. Na powierzchnie niekoszone wkraczają gatunki o małej wartości oraz chwasty łąkowe, np.: śmiałek darniowy (Deschampsia caespitosa (L.) P. Beauv.), kłosówka wełnista (Holcus lanatus L.), trzcinnik lancetowaty (Calamagrostis canescens (Weber) Roth), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.), ostrożeń polny (Cirsium arvense (L.) Scop.), oraz taksony inwazyjne, głównie tawuła kutnerowata (Spiraea tomentosa L.) i nawłoć późna (Solidago gigantea Aiton). 3. Przekształcone łąki pobagienne nie przedstawiają większej wartości użytkowej, a tylko nieliczne spośród badanych zbiorowisk (głównie Alopecuretum pratensis (Regel 1925) Steffen 1931 i Phalaridetum arundinaceae (Koch 1926 n.n.) LIBB.) charakteryzują się większymi wartościami użytkowymi runi. Największą wartość mają dobrze zachowane łąki wyczyńcowe w Kotli (Lwu = 8,19), najmniejszą zaś szuwar Caricetum acutiformis Sauer 1937 w Głogówku (Lwu = ~ 0,03). Na wartość użytkową runi łąkowej wpływa także obecność gatunków trujących (knieć błotna Caltha palustris L., rzeżucha gorzka Cardamine amara L., rzeżucha łąkowa Cardamine pratensis L., skrzyp bagienny Equisetum fluviatile L., skrzyp błotny Equisetum palustre L., sadziec konopiasty Eupatorium cannabinum L., wil-
13 M. Podlaska: Zróżnicowanie wartości użytkowej runi nieużytkowanych łąk 161 czomlecz sosnka Euphorbia cyparissias L., wąkrota zwyczajna Hydrocotyle vulgaris L., kosaciec żółty Iris pseudacorus L., jaskier różnolistny Ranunculus auricomus L., jaskier płomiennik Ranunculus flammula L., jaskier jadowity Ranunculus sceleratus L., trędownik bulwiasty Scrophularia nodosa L., trędownik oskrzydlony Scrophularia umbrosa Dumort., starzec jakubek Senecio jacobaea L., psianka słodkogórz Solanum dulcamara L., wrotycz pospolity Tanacetum vulgare L., rutewka żółta Thalictrum flavum L.), występujących jednak w ilościach marginalnych. 4. Porównanie uzyskanych wyników z danymi pochodzącymi z innych rejonów Polski (Lubelszczyzna, doliny: Baryczy, Jacenki i Noteci) wykazuje, że wartość użytkowa runi zmniejsza się na skutek degradacji łąk pobagiennych w podobny stopniu w całym kraju. LITERATURA ANIOŁ-KWIATKOWSKA J., WERETELNIK E., Flora rezerwatu Zabór. Acta Universitatis Wratislaviensis Prace Botaniczne 62 s Badania złóż torfowych w województwie legnickim pod kątem ich znaczenia przyrodniczo-gospodarczego. Cz. 15. Rejon Głogówko, 1983a. Wrocław: UP Wroc. maszyn. ss. 32. Badania złóż torfowych w województwie legnickim pod kątem ich znaczenia przyrodniczo-gospodarczego. Cz. 16. Rejon Chociemyśl, 1983b. Wrocław: UP Wroc. maszyn. ss. 28. CHOJNACKA E., Biomasa i wartość gospodarcza zbiorowisk roślinnych torfowiska Przedmoście. Wrocław: UP Wroc. pr. magist. maszyn. ss. 31. DAJDOK Z., PAWLACZYK P., Inwazyjne gatunki roślin ekosystemów mokradłowych Polski. Świebodzin: Wydaw. Klubu Przyrodników ss DANIELEWICZ W., MALIŃSKI T., Alien tree and shrub species in Poland regenerating by self- -sowing. Rocznik Dendrologiczny vol. 51 s FILIPEK J., System liczb wartości roślin łąkowych. Postępy Nauk Rolniczych 3 s FILIPEK J., Projekt klasyfikacji roślin łąkowych i pastwiskowych na podstawie liczb wartości użytkowej. Postępy Nauk Rolniczych 4 s ILNICKI P., Torfowiska i torf. Poznań: Wydaw. AR ss JANKOWSKI W., Inwentaryzacja przyrodnicza gmin województwa jeleniogórskiego. Gmina Osiecznica. Wrocław: U.Woj. maszyn. ss JELINEK K., Charakterystyka botaniczna torfowiska koło Miękini. Wrocław: UP Wroc. pr. magist. maszyn. ss. 47. JOOSTEN H., Wise use von Mooren: Hintergründe und Prinzipien. Telma 33 s JOOSTEN H., COUWENBERG J., Bilanz zum Moorverlust. Das Beispiel Europa. W: Landschaftsökologische Moorkunde. Pr. zbior. Red. M. Succow, H. Joosten. Stuttgart: E. Schweizerbart sche Verlagsbuchhandl. (Nägele u. Obermiller) s KALBARCZYK M., Stratygrafia, gleby i wartość gospodarcza torfowiska Piaski w rejonie Milicza. Wrocław: UP Wroc. pr. magist. maszyn. ss. 31. KIRYLUK A., Zmiany siedlisk pobagiennych i fitocenoz w dolinie Supraśli. Woda Środowisko Obszary Wiejskie. Rozprawy naukowe i monografie nr 20 ss KONDRACKI J., Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne. Warszawa: PWN ss. 340.
14 162 Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie t. 10 z. 4 (32) KOTT S., Neophytische Spiraea-Arten in der Kernzone Daubaner Wald des Biosphärenreservates Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft. Berichte der Naturforschenden Gesellschaft der Oberlausitz 17 s KOWALSKA D., Tendencje sukcesyjne i wartość gospodarcza zbiorowisk roślinnych zachodniej części torfowiska niskiego koło wsi Przedmoście-Święte. Wrocław: UP Wroc. pr. magist. maszyn. ss. 25. KRYSZAK J., KRYSZAK A., GRYNIA M., Zmiany w siedliskach i zbiorowiskach łąkowych w górnym odcinku Baryczy. Annales UMCS Sect. E vol. 60 s MATUSZKIEWICZ W., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: PWN ss MIREK Z., PIĘKOŚ-MIRKOWA H., ZAJĄC A., ZAJĄC M., Flowering plants and pterydiophytes of Poland. A checklist. Kraków: Inst. Bot. PAN ss OCHYRA R., ŻARNOWIEC J., BEDNAREK-OCHYRA H., Census catalogue of Polish mosses. Kraków: Inst. Bot. PAN ss OKRUSZKO H., Transformation of fen-peat soils under the impact of draining. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych z. 406 s PAŁCZYŃSKI A., Dokumentacja geobotaniczna torfowisk (badania wstępne). Rejon: Kliczków, województwo: wrocławskie, powiat: Bolesławiec, gromady: Parowa, Osiecznica. Wrocław: UP Wroc. maszyn. ss. 73. PAŁCZYŃSKI A., Dokumentacja geobotaniczna torfowisk (badania wstępne). Rejon: Przedmoście, województwo: wrocławskie, gmina: Środa Śląska, Miękinia. Wrocław: UP Wroc. maszyn. ss. 51. PROŃCZUK J., Metody określania jakości siedlisk oraz wartości gospodarczej łąk. W: Łąkarstwo. T. 1. Łąkoznawstwo. Pr. zbior. Red. M. Falkowski.Warszawa: PWRiL ss SOBCZAK E., Zróżnicowanie szaty roślinnej na tle warunków glebowych i przydatność gospodarcza torfowiska Piaski. Wrocław: UP Wroc. pr. magist. maszyn. ss. 31. STANKOWSKA B., Aktualna szata roślinna fragmentu torfowiska k/przedmościa i jej zmiany w ciągu 16 lat. Wrocław: UP Wroc. pr. magist. maszyn. ss. 64. STEPA T., Dokumentacja geobotaniczna torfowisk (badania wstępne). Rejon: Lutynia, województwo: wrocławskie, gmina: Miękinia. Wrocław: UP Wroc. maszyn. ss. 33. SZAFER W., Szata roślinna Polski Niżowej. W: Szata roślinna Polski. T. 2. Pr. zbior. Red. W. Szafer, K. Zarzycki. Warszawa: PWN ss SZWEYKOWSKI J., An annotated checklist of Polish liverworts and hornworts. Kraków: Inst. Bot. PAN ss TOBOLSKI K., Torfowiska na przykładzie Ziemi Świeckiej. Świecie: Tow. Przyjaciół Dolnej Wisły ss TOKARSKA-GUZIK B., DAJDOK Z., Rośliny obcego pochodzenia udział i rola w szacie roślinnej Opolszczyzny. Ochrona szaty roślinnej Śląska Opolskiego. Opole: Wydaw. UOpol. s WALCZAK W., Obszar przedsudecki. Warszawa: PWN ss WŁODARCZYK S., Botanika łąkarska. Warszawa: PWRiL ss WYŁUPEK T., Wartość gospodarcza zbiorowisk roślinnych w dolinie Huczwy. Annales UMCS Sect. E vol. 61 s ZUBER U., Zarastanie rowów melioracyjnych metodą naturalnej renaturyzacji torfowisk. Wrocław: UP Wroc. pr. magist. maszyn. ss. 57.
15 M. Podlaska: Zróżnicowanie wartości użytkowej runi nieużytkowanych łąk 163 Magda PODLASKA DIVERSE UTILITY VALUE OF MEADOW SWARD FROM UNUSED POST-BOG MEADOWS IN THE LOWLAND PART OF LOWER SILESIA Key words: Lower Silesia, post-bog meadows, utility value of the sward S u m m a r y Post-bog meadows are the ecosystems sensitive to environmental changes and their abandonment leads to degeneration of meadow sward. Eight complexes of post-bog meadows situated in Lower Silesia were studied. The majority of these meadows is not used presently or is used very extensively. From among 26 recognized phytocoenoses only Alopecuretum pratensis (Regel 1925) Steffen 1931 and Phalaridetum arundinaceae (Koch 1926 n.n.) Libb are characterised by the highest UVN typical for good and very good sward. Low value phytocoenoses (UVN in the range from ~ 0.03 to c. 5.99) prevail there. The ruderal and invasive species (Spiraea tomentosa L., Solidago gigantea Aiton and Impatiens parviflora DC.), and poisonous species like Equisetum palustre L. or Solanum dulcamara L. invade unused areas. Particular analysed objects differed markedly in the utility value of the sward. Alopecuretum pratensis (Regel 1925) Steffen 1931 phytocoenosis in Kotla was most valuable (UVN = 8.19), while the least valuable was Caricetum acutiformis Sauer 1937 phytocoenosis in Głogówko (UVN ~ 0,03). The value of post-bog meadows plant communities in Lower Silesia does not differ from similar plant communities in Poland. Recenzenci: prof. dr hab. Leszek Kucharski doc. dr hab. Zbigniew Wasilewski Praca wpłynęła do Redakcji r.
WALORY PRZYRODNICZE NIEUŻYTKOWANYCH ŁĄK POBAGIENNYCH DOLNEGO ŚLĄSKA
Magda Podlaska 1 WALORY PRZYRODNICZE NIEUŻYTKOWANYCH ŁĄK POBAGIENNYCH DOLNEGO ŚLĄSKA Streszczenie. Wartość przyrodnicza łąk pobagiennych nie jest przeważnie wysoka, ale ich walory wzrastają istotnie w
FLORA ROWÓW MELIORACYJNYCH NIEUŻYTKOWANYCH ŁĄK POBAGIENNYCH DOLNEGO ŚLĄSKA
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2011: t. 11 z. 2 (34) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 109 124 Rowy melioracyjne to specyficzne siedliska, których morfologia i warunki wilgotnościowe wpływają na nietypowe
KIERUNKI PRZEMIAN NIEUŻYTKOWANYCH ŁĄK POBAGIENNYCH NIŻOWEJ CZĘŚCI DOLNEGO ŚLĄSKA
MAKSYMIUK Z., MELA S. 1995. Źródła Polski środkowej. Acta Univ. Lodz., Folia Geogr., 20:109-119. MONIEWSKI P. 2004. Źródła okolic Łodzi. Acta Geographica Lodziensia nr 87. Łódzkie Towarzystwo Naukowe,
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 20 grudnia 2016 r. Poz. 5655 UCHWAŁA NR XXVI/116/2016 RADY MIEJSKIEJ W KOLUSZKACH z dnia 29 listopada 2016 r. w sprawie uznania za użytek ekologiczny
Spiraea tomentosa; (fot. M. Rudy). Fot. 62. Łąki w kompleksie łąkowym Dzicze Bagno zdominowane są przez nawłoć wąskolistną
Fot. 63. Łąka wilgotna przy stawie Pietruszka, z dużym udziałem tawuły kutnerowatej Spiraea tomentosa; (fot. M. Rudy). Fot. 62. Łąki w kompleksie łąkowym Dzicze Bagno zdominowane są przez nawłoć wąskolistną
Opole, dnia 14 września 2016 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W OPOLU. z dnia 13 września 2016 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO Opole, dnia 14 września 2016 r. Poz. 1882 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W OPOLU w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody
ŁĄKI SZYRYKA. Fot. 78. Mozaika łąk świeżych (kod 6510) i wilgotnych w kompleksie Łąki Szyryka (powierzchnia A); (fot. D. Strząska).
ŁĄKI SZYRYKA 266 267 Fot. 78. Mozaika łąk świeżych (kod 6510) i wilgotnych w kompleksie Łąki Szyryka (powierzchnia A); (fot. D. Strząska). Fot. 77. Mozaika łąk świeżych (kod 6510) i wilgotnych w kompleksie
Przyrodnicze walory wtórnie zabagnionych użytków zielonych. Teresa Kozłowska, Anna Hoffmann-Niedek, Krzysztof Kosiński
Przyrodnicze walory wtórnie zabagnionych użytków zielonych Teresa Kozłowska, Anna Hoffmann-Niedek, Krzysztof Kosiński Przedmiotem badań były nizinne użytki zielone o zróżnicowanych warunkach siedliskowych,
MOŻLIWOŚCI OCHRONY WALORÓW PRZYRODNICZYCH ŁĄK NA PRZYKŁADZIE GMINY ŚLIWICE W BORACH TUCHOLSKICH
Możliwości ochrony walorów przyrodniczych INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH INFRASTRUCTURE AND ECOLOGY OF RURAL AREAS Nr 6/2009, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddział w Krakowie, s. 161 170 Komisja Technicznej
ŁĄKI MOZGOWE (Phalaridetum arundinaceae) W DOLINIE BARYCZY
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2007: t. 7 z. 2a (20) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 209 218 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2007 ŁĄKI MOZGOWE (Phalaridetum arundinaceae)
PRZEMIANY ROŚLINNOŚCI DOLINY WIEPRZA W ROZTOCZAŃSKIM PARKU NARODOWYM
Bogdan Lorens 1 PRZEMIANY ROŚLINNOŚCI DOLINY WIEPRZA W ROZTOCZAŃSKIM PARKU NARODOWYM Streszczenie. Praca dotyczy oceny zmian jakie zaszły na przestrzeni ostatniego dziesięciolecia w zbiorowiskach łąkowych
PRADELNA. (fot. M. Rudy).
PRADELNA 222 223 Fot. 68. Młaki niskoturzycowe w południowej części obszaru (powierzchnia E); (fot. M. Rudy). Fot. 67. Ubogie łąki świeże w północnej części obszaru (powierzchnia G); (fot. M. Rudy). 6.13.
Gorzów Wielkopolski, dnia 4 sierpnia 2016 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO Gorzów Wielkopolski, dnia 4 sierpnia 2016 r. Poz. 1663 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM z dnia 2 sierpnia 2016 r.
ZMIANY RÓŻNORODNOŚCI FLORYSTYCZNEJ NADWARCIAŃSKICH ŁĄK ZALEWANYCH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2004: t. 4 z. 1 (10) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 209 218 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2004 ZMIANY RÓŻNORODNOŚCI FLORYSTYCZNEJ
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁ ODOWSKA LUBLIN POLONIA
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁ ODOWSKA LUBLIN POLONIA VOL. LXIII (3) SECTIO E 2008 1 Katedra Melioracji i Budownictwa Rolniczego, 2 Instytut Gleboznawstwa i Kształtowania Środowiska, Uniwersytet
Carex limosa L. in the Western Bieszczady Mts. (Polish Eastern Carpathians)
351 R. G. Prędki Holly Krzyże Ruch turystyczny i kapliczki ROCZNIKI przydrożne... w Bieszczadzkim BIESZCZADZKIE Parku... 21 (2013) str. 351 355 Doniesienia i notatki Anna Koczur Received: 19.10.2012 Instytut
ZRÓŻNICOWANIE WARUNKÓW SIEDLISKOWYCH I ZBIOROWISK ROŚLINNYCH W DOLINIE INY W OKOLICACH SOWNA
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2010: t. 10 z. 1 (29) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 157 165 www.itep.edu.pl Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 2010 ZRÓŻNICOWANIE WARUNKÓW SIEDLISKOWYCH
SYNANTROPIZACJA WYBRANYCH ZBIOROWISK ŁĄKOWYCH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2004: t. 4 z. 1 (10) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 201 208 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2004 SYNANTROPIZACJA WYBRANYCH ZBIOROWISK
Szkody wyrządzane przez zwierzęta łowne na użytkach zielonych oraz problemy z ich szacowaniem
KATEDRA ŁĄKARSTWA I URZĄDZANIA TERENÓW ZIELENI UWM pl. Łódzki 1, 10-727 Olsztyn Szkody wyrządzane przez zwierzęta łowne na użytkach zielonych oraz problemy z ich szacowaniem prof. dr hab. Kazimierz Grabowski
Wykonały Agata Badura Magda Polak
Wykonały Agata Badura Magda Polak 3a obszar lądowy, na którym rośnie zwarta roślinność zielna z dominacją lub znacznym udziałem traw. W szerokim znaczeniu termin obejmuje wszelkie zbiorowiska trawiaste
FIZYCZNE I CHEMICZNE WŁAŚCIWOŚCI GLEB GYTIOWYCH A ROŚLINNOŚĆ ŁĄK EKSTENSYWNYCH I NIEUŻYTKOWANYCH
FRAGM. AGRON. 26(1) 2009, 76 83 FIZYCZNE I CHEMICZNE WŁAŚCIWOŚCI GLEB GYTIOWYCH A ROŚLINNOŚĆ ŁĄK EKSTENSYWNYCH I NIEUŻYTKOWANYCH JAN PAWLUCZUK 1, JACEK ALBERSKI 2, ARKADIUSZ STĘPIEŃ 3 1 Katedra Gleboznawstwa
OCENA UWILGOTNIENIA SIEDLISK METODĄ FITOINDYKACJI NA ZMELIOROWANYM ŁĄKOWYM OBIEKCIE POBAGIENNYM SUPRAŚL GÓRNA
Aleksander Kiryluk 1 OCENA UWILGOTNIENIA SIEDLISK METODĄ FITOINDYKACJI NA ZMELIOROWANYM ŁĄKOWYM OBIEKCIE POBAGIENNYM SUPRAŚL GÓRNA Streszczenie. W pracy zbadano uwilgotnienie siedlisk łąkowych metodą fitoindykacji.
PROCES GRĄDOWIENIA W POBAGIENNYCH EKOSYSTEMACH ŁĄKOWYCH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2009: t. 9 z. 4 (28) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 59 69 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2009 PROCES GRĄDOWIENIA W POBAGIENNYCH
Raport z prac terenowych w ramach projektu Ekologia wybranych torfowisk przejściowych w Sudetach Zachodnich
Raport z prac terenowych w ramach projektu Ekologia wybranych torfowisk przejściowych w Sudetach Zachodnich Maria Kolon a, b, Anna Adamczyk a, Agnieszka Dudała a Jagoda Gawlik a, Sylwia Kacperska a, Ewelina
Barszcz Sosnowskiego na tle innych roślin inwazyjnych - czy jest najgroźniejszy?
Artykuł 22 Barszcz Sosnowskiego na tle innych roślin inwazyjnych - czy jest najgroźniejszy? Marta Walkowiak Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi Manden.) jest jedną z wielu roślin inwazyjnych występujących
Omawiana inwestycja leży poza wyznaczonym korytarzem ekologicznym (załącznik 1) tj. ok. 20 km od niego.
Wstęp Planowana inwestycja polega na rozbudowie budynku chlewni na dz. nr 274 w miejscowości Różyce Żurawieniec 24, gmina Kocierzew Południowy, powiat łowicki. W gminie Kocierzew Południowy udział powierzchni
INWENTARYZACJA PRZYRODNICZA
Załącznik graficzny nr 10 INWENTARYZACJA PRZYRODNICZA Budowa dwóch kurników na dz. nr 232 w miejscowości Wyborów, gmina Chąśno, powiat łowicki. Opracowanie : dr inż. Sebastian Jaworski Nowy Sącz, 2015
ŁĄKI SZYDŁOWA. Fot. 70. Łąki świeże (kod 6510) w północnej części Łąk Szydłowa (powierzchnia B); (fot. D. Strząska).
ŁĄKI SZYDŁOWA 232 233 Fot. 70. Łąki świeże (kod 6510) w północnej części Łąk Szydłowa (powierzchnia B); (fot. D. Strząska). Fot. 69. Łąki wilgotne z wełnianką wąskolistną Eriophorum vaginatum w północnej
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 20 grudnia 2016 r. Poz. 5652 UCHWAŁA NR XXVI/113/2016 RADY MIEJSKIEJ W KOLUSZKACH z dnia 29 listopada 2016 r. w sprawie uznania za użytek ekologiczny
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 20 grudnia 2016 r. Poz. 5653 UCHWAŁA NR XXVI/114/2016 RADY MIEJSKIEJ W KOLUSZKACH z dnia 29 listopada 2016 r. w sprawie uznania za użytek ekologiczny
RÓŻNORODNOŚĆ FLORYSTYCZNA ZBIOROWISK UŻYTKÓW ZIELONYCH I GRUNTÓW ORNYCH POGÓRZA ZŁOTORYJSKIEGO
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2010: t. 10 z. 4 (32) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 307 318 www.itep.edu.pl Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 2010 RÓŻNORODNOŚĆ FLORYSTYCZNA ZBIOROWISK
ZBIOROWISKA ROŚLINNE SKARP KANAŁÓW I ROWÓW MELIORACYJNYCH WIELKIEGO ŁĘGU OBRZAŃSKIEGO
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2011: t. 11 z. 1 (33) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 159 177 www.itep.edu.pl Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 2011 ZBIOROWISKA ROŚLINNE SKARP KANAŁÓW
Nauka Przyroda Technologie
Nauka Przyroda Technologie ISSN 1897-7820 http://www.npt.up-poznan.net Dział: Ogrodnictwo Copyright Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu 2009 Tom 3 Zeszyt 1 MARIANNA WARDA, EWA STAMIROWSKA-KRZACZEK
WPŁYW WYKASZANIA NA ZMIANY W ZBIOROWISKU ŁĄKI TURZYCOWEJ ZARASTAJĄCEJ TRZCINĄ
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2004: t. 4 z. 1 (10) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 241 246 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2004 WPŁYW WYKASZANIA NA ZMIANY W ZBIOROWISKU
WARTOŚĆ PRZYRODNICZA I PASZOWA UŻYTKOWANYCH EKSTENSYWNIE ŁĄK W DOLINIE GOLIONKI (BORY TUCHOLSKIE)
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2014 (X XII). T. 14. Z. 4 (48) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS ISSN 1642-8145 s.?????? pdf: www.itp.edu.pl/wydawnictwo/woda Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach,
RÓŻNORODNOŚĆ FLORYSTYCZNA I WARTOŚĆ UŻYTKOWA WYBRANYCH ZBIOROWISK TRAWIASTYCH WIELKOPOLSKI W ZALEŻNOŚCI OD POZIOMU GOSPODAROWANIA *
FRAGM. AGRON. 27(4) 2010, 68 75 RÓŻNORODNOŚĆ FLORYSTYCZNA I WARTOŚĆ UŻYTKOWA WYBRANYCH ZBIOROWISK TRAWIASTYCH WIELKOPOLSKI W ZALEŻNOŚCI OD POZIOMU GOSPODAROWANIA * JAN KRYSZAK, ANNA KRYSZAK, AGNIESZKA
FLORA NASYPU NIEUŻYTKOWANEJ LINII KOLEJOWEJ W OKOLICACH SOKOŁOWA PODLASKIEGO
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2010: t. 10 z. 3 (31) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 85 94 www.itep.edu.pl Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 2010 FLORA NASYPU NIEUŻYTKOWANEJ LINII KOLEJOWEJ
RÓŻNORODNOŚĆ FLORYSTYCZNA ZBIOROWISK ROŚLINNYCH NA WYBRANYCH TERENACH POROLNYCH KAMPINOSKIEGO PARKU NARODOWEGO
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2006: t. 6 z. 2 (18) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 231 254 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2006 RÓŻNORODNOŚĆ FLORYSTYCZNA ZBIOROWISK
Opracowanie: Lech Krzysztofiak Anna Krzysztofiak
Inwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi i niecierpka gruczołowatego Impatiens glandulifera na obszarach Natura 2000 "Dolina Górnej Rospudy" oraz "Ostoja Augustowska" Opracowanie: Lech
METODYKA PROWADZENIA INWENTARYZACJI POZOSTAŁYCH SIEDLISK PRZYRODNICZYCH (NIE NATUROWYCH)
PLAN OCHRONY WIGIERSKIEGO PARKU NARODOWEGO I OBSZARU NATURA 2000 OSTOJA WIGIERSKA OPERAT OCHRONY LĄDOWYCH EKOSYSTEMÓW NIELEŚNYCH, TORFOWISKOWYCH I BAGIENNYCH METODYKA PROWADZENIA INWENTARYZACJI POZOSTAŁYCH
Inwentaryzacja i monitoring roślinności trwałych użytków zielonych powiązane z monitoringiem ornitofauny
Inwentaryzacja i monitoring roślinności trwałych użytków zielonych powiązane z monitoringiem ornitofauny w ramach projektu KIK/25 Ochrona różnorodności gatunkowej cennych przyrodniczo siedlisk na użytkach
NA POŁUDNIOWY-ZACHÓD OD TUŁOWIC ŁĄKI PRZY KOLEI. Fot. 48. Łąka zmiennowilgotna (kod 6410), (powierzchnia A); (fot. D. Strząska).
ŁĄKI PRZY KOLEI NA POŁUDNIOWY-ZACHÓD OD TUŁOWIC 108 109 Fot. 48. Łąka zmiennowilgotna (kod 6410), (powierzchnia A); (fot. D. Strząska). Fot. 47. Podkolan zielonawy Platanthera chlorantha gatunek objęty
Obszary Natura 2000 na terenie Rudniańskiego Parku Krajobrazowego siedliska przyrodnicze przedmioty ochrony. Anna Maria Ociepa
Obszary Natura 2000 na terenie Rudniańskiego Parku Krajobrazowego siedliska przyrodnicze przedmioty Anna Maria Ociepa Obszar Natura 2000 Rudno PLH 120058 Proponowane przedmioty - siedliska przyrodnicze
KSZTAŁTOWANIE SIĘ RÓŻNORODNOŚCI ZBIOROWISK SZUWAROWYCH Z KLASY Phragmitetea POD WPŁYWEM WARUNKÓW SIEDLISKOWYCH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2008: t. 8 z. 1 (22) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 99108 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2008 KSZTAŁTOWANIE SIĘ RÓŻNORODNOŚCI ZBIOROWISK
WPŁYW RODZAJU KOSZENIA NA BIORÓŻNORODNOŚĆ I WARTOŚĆ UŻYTKOWĄ RUNI ŁĄKOWEJ
Inżynieria Rolnicza 13/2006 Adam Radkowski *, Maciej Kuboń ** * Katedra Łąkarstwa ** Katedra Inżynierii Rolniczej i Informatyki Akademia Rolnicza w Krakowie WPŁYW RODZAJU KOSZENIA NA BIORÓŻNORODNOŚĆ I
Gromadzenie gatunków łąkowo-pastwiskowych w Ogrodzie Botanicznym KCRZG IHAR-PIB w Bydgoszczy
Gromadzenie gatunków łąkowo-pastwiskowych w Ogrodzie Botanicznym KCRZG IHAR-PIB w Bydgoszczy Bartosz Tomaszewski Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowy Instytut Badawczy, Ogród Botaniczny KCRZG,
Recenzja pracy doktorskiej
Jednostka: Doktorant: Promotor: Tytuł pracy: Recenzent: Miejsce pracy Recenzenta: Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie ul. Podchorążych 2, Kraków, 30-084 Kraków, Polska tel.
Wpływ użytkowania kośno-pastwiskowego na siedlisko oraz zróżnicowanie szaty roślinnej łąk
Beata Barabasz Wpływ użytkowania kośno-pastwiskowego na siedlisko oraz zróżnicowanie szaty roślinnej łąk Wstęp Na przestrzeni wieków gospodarka człowieka doprowadziła do przeobrażenia całego naturalnego
WPŁYW CZŁOWIEKA NA FUNKCJONOWANIE I WALORY PRZYRODNICZE TORFOWISKA NISKIEGO W OKOLICACH BYCZYNY (WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE)
Klara Tomaszewska 1, Katarzyna Kołodziejczyk 1, Magda Podlaska 1 WPŁYW CZŁOWIEKA NA FUNKCJONOWANIE I WALORY PRZYRODNICZE TORFOWISKA NISKIEGO W OKOLICACH BYCZYNY (WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE) Streszczenie. Badaniom
FLORA ROŚLIN NACZYNIOWYCH ŚRÓDLEŚNYCH NISZ ŹRÓDLISKOWYCH W REGIONIE ŁÓDZKIM. The vascular plants of the forest spring niches in the region of Łódź
Przegląd Przyrodniczy XXII, 3 (2011): 38-45 Paulina Grzelak FLORA ROŚLIN NACZYNIOWYCH ŚRÓDLEŚNYCH NISZ ŹRÓDLISKOWYCH W REGIONIE ŁÓDZKIM The vascular plants of the forest spring niches in the region of
Formy ochrony przyrody w powiecie kutnowskim. 15 grudnia 2017 roku
Formy ochrony przyrody w powiecie kutnowskim 15 grudnia 2017 roku Powiat kutnowski Położony jest w centrum kraju, w północnej części woj. Łódzkiego. Zajmuje powierzchnię 886 km2, co stanowi 4,9% powierzchni
STAN ZACHOWANIA ŁĄK WILGOTNYCH (zw. Calthion) NA TLE UWARUNKOWAŃ TOPOGRAFICZNYCH CENTRALNEJ CZĘŚCI BORÓW TUCHOLSKICH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2012 (X XII). T. 12. Z. 4(40) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS ISSN 1642-8145 s. 257 266 pdf: www.itep.edu.pl/wydawnictwo Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach,
SKŁAD BOTANICZNY I WARTOŚĆ UŻYTKOWA SPASANEJ RUNI W RÓŻNYCH SIEDLISKACH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2010: t. 10 z. 4 (32) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 265 280 www.itep.edu.pl Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 2010 SKŁAD BOTANICZNY I WARTOŚĆ UŻYTKOWA
Opis stanowisk tawuły kutnerowatej (Spiraea tomentosa L.) w obszarze Natura 2000 PLH Uroczyska Puszczy Drawskiej
Opis stanowisk tawuły kutnerowatej (Spiraea tomentosa L.) w obszarze Natura 2000 PLH 320046 Uroczyska Puszczy Opis stanowisk tawuły kutnerowatej (Spiraea tomentosa L.) w obszarze Natura 2000 PLH 320046
WYKORZYSTANIE PROGRAMU ROLNOŚRODOWISKOWEGO W OCHRONIE RÓŻNORODNOŚCI BOTANICZNEJ ŁĄK W PIERWSZYCH LATACH JEGO REALIZACJI NA PRZYKŁADZIE POWIATU GRAJEWO
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2009: t. 9 z. 2 (26) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 83 95 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2009 WYKORZYSTANIE PROGRAMU ROLNOŚRODOWISKOWEGO
Trwałe użytki zielone: jak ocenić jakośc trawy?
.pl https://www..pl Trwałe użytki zielone: jak ocenić jakośc trawy? Autor: dr hab. inż. Rafał Bodarski Data: 13 kwietnia 2018 W niektórych gospodarstwach utrzymujących bydło, ze względu na warunki klimatyczno-siedliskowe,
A N N A L E S 1 U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A
A N N A L E S 1 U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N P O L O N I A VOL. LX SECTIO E 2005 Katedra Łkarstwa, Akademia Rolnicza w Poznaniu ul. Wojska Polskiego
Zbiorowiska roślinne z Beckmannia eruciformis w Polsce środkowowschodniej
Fragm. Flor. Geobot. Polonica 11: 123 130, 04 Zbiorowiska roślinne z Beckmannia eruciformis w Polsce środkowowschodniej MAREK TADEUSZ CIOSEK CIOSEK, M. T. 04. Plant communities with Beckmannia eruciformis
SALVIA GLUTINOSA L. NA TERENIE POZNANIA
Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXIII (2004) ANETA CZARNA, CZESŁAW MIELCARSKI SALVIA GLUTINOSA L. NA TERENIE POZNANIA Z Katedry Botaniki Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 20 grudnia 2016 r. Poz. 5649 UCHWAŁA NR XXVI/110/2016 RADY MIEJSKIEJ W KOLUSZKACH z dnia 29 listopada 2016 r. w sprawie uznania za użytek ekologiczny
Rozdział IX Siedliska przyrodnicze obszary wskazane do pomocy finansowej z tytułu dopłat rolno środowiskowych.
Rozdział IX Siedliska przyrodnicze obszary wskazane do pomocy finansowej z tytułu dopłat rolno środowiskowych. Na obszarze gminy Poświętne znajduje się wiele powierzchni siedlisk przyrodniczych kwalifikujących
STRUKTURA FITOCENOTYCZNA ŁĄK W DOLINIE GOLIONKI (BORY TUCHOLSKIE) NA TLE SYTUACJI SPRZED 40 LAT
INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH INFRASTRUCTURE AND ECOLOGY OF RURAL AREAS Nr IV/2/2014, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddział w Krakowie, s. 1227 1240 Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi DOI: http://dx.medra.org/10.14597/infraeco.2014.4.2.091
PRZEMIANY SZATY ROŚLINNEJ ŚRÓDPOLNYCH OCZEK WODNYCH W REJONIE CZEPINA
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2006: t. 6 z. 1 (16) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 115 131 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2006 PRZEMIANY SZATY ROŚLINNEJ ŚRÓDPOLNYCH
WPŁYW UŻYTKOWANIA KOŚNEGO I PASTWISKOWEGO NA WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE GLEB ORAZ SKŁAD FLORYSTYCZNY ZBIOROWISK ROŚLINNYCH NA ZMELIOROWANYM TORFOWISKU
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2007: t. 7 z. 2b (21) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 75 86 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2007 WPŁYW UŻYTKOWANIA KOŚNEGO I PASTWISKOWEGO
INSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO POLSKA AKADEMIA NAUK PRACE GEOGRAFICZNE NR 253
1 INSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO POLSKA AKADEMIA NAUK PRACE GEOGRAFICZNE NR 253 2 GEOGRAPHICAL STUDIES No. 253 CULTURAL LANDSCAPES OF POLAND AND THEIR
OPIS ZADANIA. (każde zadanie jest opisywane oddzielnie) zastawka wzmocniona zastawka drewniano- kamienna
Załącznik nr 8 do SIWZ OPIS ZADANIA (każde zadanie jest opisywane oddzielnie) Nr i nazwa nadleśnictwa Kody obiektów oraz typy obiektów 10-34 Różańsko Nr zadania 10-34-04 10-34-04-1- zastawka wzmocniona
Załącznik 2. Schematy rozmieszczenia roślinności występującej na starorzeczach Wisły, inwentaryzowanych w roku autor: J.
Załącznik 2 Schematy rozmieszczenia roślinności występującej na starorzeczach Wisły, inwentaryzowanych w roku 2015 autor: J. Zalewska-Gałosz STARORZECZE NR 351 241700 241600 - woda - Potametum crispi 578200
ZBIOROWISKA ROŚLINNE DOLINY WARTY NA ODCINKU SANTOK STARE POLICHNO
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2007: t. 7 z. 2a (20) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 127 136 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2007 ZBIOROWISKA ROŚLINNE DOLINY WARTY
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 20 grudnia 2016 r. Poz. 5654 UCHWAŁA NR XXVI/115/2016 RADY MIEJSKIEJ W KOLUSZKACH z dnia 29 listopada 2016 r. w sprawie uznania za użytek ekologiczny
DYNAMIKA ZMIAN RÓŻNORODNOŚCI FLORYSTYCZNEJ ZBIOROWISK TRAWIASTYCH DOLINY OBRY
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2006: t. 6 z. 1 (16) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 229 237 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2006 DYNAMIKA ZMIAN RÓŻNORODNOŚCI FLORYSTYCZNEJ
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 20 grudnia 2016 r. Poz. 5650 UCHWAŁA NR XXVI/111/2016 RADY MIEJSKIEJ W KOLUSZKACH z dnia 29 listopada 2016 r. w sprawie uznania za użytek ekologiczny
Maria Janicka, 2 Bogumiła Pawluśkiewicz, 2 Piotr Dąbrowski. 71 Polish Journal of Agronomy 2016, 27
Waloryzacja przyrodniczo-użytkowa zbiorowisk łąkowych z udziałem Arrhenatherum elatius i Bromus inermis ukształtowanych w wyniku zaniechania użytkowania na terenie rezerwatu Skarpa Ursynowska 1 Maria Janicka,
Kresowe stanowisko Polemonium coeruleum (Polemoniaceae) w okolicy Czarnego Lasu koło Szczekocin
184 Fragm. Flor. Geobot. Polonica 18(1), 2011 Kresowe stanowisko Polemonium coeruleum (Polemoniaceae) w okolicy Czarnego Lasu koło Szczekocin Polemonium coeruleum L. (wielosił błękitny) jest gatunkiem
ZRÓŻNICOWANIE FLORYSTYCZNE I WALORY PRZYRODNICZE ŁĄK 2-KOŚNYCH NA ZAGOSPODAROWANYM TORFOWISKU W ZALEŻNOŚCI OD WARUNKÓW WILGOTNOŚCIOWYCH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2008: t. 8 z. 2a (23) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 87 104 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2008 ZRÓŻNICOWANIE FLORYSTYCZNE I WALORY
Maria Janicka, 2 Bogumiła Pawluśkiewicz, 2 Piotr Dąbrowski. 38 Polish Journal of Agronomy, No. 27, 2016 Polish Journal of Agronomy 2016, 27, 38-47
38 Polish Journal of Agronomy, No. 27, 2016 Polish Journal of Agronomy 2016, 27, 38-47 Waloryzacja przyrodniczo-użytkowa zbiorowisk łąkowych z udziałem Arrhenatherum elatius i Bromus inermis ukształtowanych
FOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINENSIS Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin. 2009, Agric., Aliment., Pisc., Zootech.
FOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINENSIS Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin. 2009, Agric., Aliment., Pisc., Zootech. 274 (12), 5 10 Renata GAMRAT, RóŜa KOCHANOWSKA ZRÓśNICOWANIE ZBIOROWISK
NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH
FORMULARZ DANYCH 1 NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH DLA OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY (OSO) DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄCYCH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNACZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW
Poznań, dnia 5 marca 2018 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W POZNANIU. z dnia 26 lutego 2018 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO Poznań, dnia 5 marca 2018 r. Poz. 1947 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W POZNANIU z dnia 26 lutego 2018 r. w sprawie ustanowienia planu
11B. ZAŁOŻENIA DO MONITORINGU ZBIOROWISK NIELEŚNYCH KAMPINOSKIEGO PARKU NARODOWEGO WYTYPOWANYCH DO OCHRONY CZYNNEJ
11B. ZAŁOŻENIA DO MONITORINGU ZBIOROWISK NIELEŚNYCH KAMPINOSKIEGO PARKU NARODOWEGO WYTYPOWANYCH DO OCHRONY CZYNNEJ Dorota Michalska-Hejduk Wstęp Praktyczna ochrona ekosystemów półnaturalnych, do których
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 20 grudnia 2016 r. Poz. 5660 UCHWAŁA NR XXVI/121/2016 RADY MIEJSKIEJ W KOLUSZKACH z dnia 29 listopada 2016 r. w sprawie uznania za użytek ekologiczny
ZMIENNOŚĆ SIEDLISKOWA I FLORYSTYCZNA WYBRANYCH ZBIOROWISK SZUWAROWYCH DOLINY WARTY NA ODCINKU KONIN ROGALIN
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2010: t. 10 z. 1 (29) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 51 58 www.itep.edu.pl Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 2010 ZMIENNOŚĆ SIEDLISKOWA I FLORYSTYCZNA
Rezerwaty przyrody czas na comeback!
Rezerwaty przyrody czas na comeback! OCHRONA REZERWATOWA W WOJ. DOLNOŚLĄSKIM STAN NA 20.0.207r. Kamila Grzesiak, Rafał Ruta, Katarzyna Żuk Według stanu na 0.0.206 w województwie dolnośląskim było 67 rezerwatów
Operat ochrony szaty roślinnej i grzybów. Plan ochrony dla Kozienickiego Parku Krajobrazowego Etap I Diagnoza stanu
Operat ochrony szaty roślinnej i grzybów Plan ochrony dla Kozienickiego Parku Krajobrazowego Etap I Diagnoza stanu Zespół autorski Dr Bartosz Piwowarski zbiorowiska nieleśne, analiza florystyczna, opracowanie
JUTRA. powierzchni A i tam zaleca przeprowadzić się pierwsze zabiegi. Zaleca się, by pierwsze koszenie odbywało się w
206 Fot.64. Łąka w kompleksie Dzicze Bagno zalesiona świerkami; (fot. M. Rudy). 6.11.7. Proponowany sposób ochrony Stopień degradacji części łąk, niska wartość przyrodnicza oraz potencjalne duże koszty
tarasie Wstęp niu poprzez łąkowe duże walory florystyczne doliny Warty Celem niniejszej pracy na tarasie zale- wowym doliny Warty.
ŚRODKOWO-POMORSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE OCHRONY ŚRODOWISKAA Rocznik Ochrona Środowiska Tom 14. Rok 20122 ISSN 1506-218X 329 336 Walory florystyczne, użytkowe i przyrodnicze użytków zielonych na tarasie
FLORA TORFOWISKA W REZERWACIE TORFOWISKO BORÓWKI W GMINIE GROMADKA
torfowisko przejściowe, gatunki chronione Adam SULICH*, Klemens JAKUBOWSKI FLORA TORFOWISKA W REZERWACIE TORFOWISKO BORÓWKI W GMINIE GROMADKA Warunki panujące na torfowiskach (silnie kwaśne podłoże i wysoka
Gospodarstwa rolne z obszarów o szczególnie dużej cenności przyrodniczej na tle gospodarstw pozostałych
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy Gospodarstwa rolne z obszarów o szczególnie dużej cenności przyrodniczej na tle gospodarstw pozostałych Marek Zieliński
CHARAKTERYSTYKA PRZYRODNICZO-UŻYTKOWA ZBIOROWISK ZE ZWIĄZKU PHRAGMITION I MAGNOCARICION W DOLINIE NOTECI BYSTREJ
Fragm. Agron. 32(3) 2015, 24 31 CHARAKTERYSTYKA PRZYRODNICZO-UŻYTKOWA ZBIOROWISK ZE ZWIĄZKU PHRAGMITION I MAGNOCARICION W DOLINIE NOTECI BYSTREJ Mieczysław Grzelak 1, Eliza Gaweł 2, Maciej Murawski 1,
INSTYTUT UPRAWY NAWOŻENIA I GLEBOZNAWSTWA PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY ZAKŁAD GLEBOZNAWSTWA EROZJI I OCHRONY GRUNTÓW
INSTYTUT UPRAWY NAWOŻENIA I GLEBOZNAWSTWA PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY ZAKŁAD GLEBOZNAWSTWA EROZJI I OCHRONY GRUNTÓW OCENA ZMIAN UŻYTKOWANIA GRUNTÓW NA PRZESTRZENI OSTATNICH 40-50 LAT W OPARCIU O OPRACOWANY
WPŁYW WARUNKÓW SIEDLISKOWYCH NA SKŁAD FLORYSTYCZNY, WARTOŚĆ UŻYTKOWĄ I WALORY PRZYRODNICZE UŻYTKÓW ZIELONYCH POŁOŻONYCH NAD JEZIOREM MIEDWIE
Inżynieria Ekologiczna vol. 38, 2014, 60 69 DOI: 10.12912/2081139X.34 WPŁYW WARUNKÓW SIEDLISKOWYCH NA SKŁAD FLORYSTYCZNY, WARTOŚĆ UŻYTKOWĄ I WALORY PRZYRODNICZE UŻYTKÓW ZIELONYCH POŁOŻONYCH NAD JEZIOREM
Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej PUGP. Ćwiczenie 1 zagadnienia wprowadzające do informacji o środowisku przyrodniczym
Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej PUGP Ćwiczenie 1 zagadnienia wprowadzające do informacji o środowisku przyrodniczym Zagadnienia wprowadzające czyli przypomnienie - po trochę o wszystkim
ROŚLINY MOTYLKOWATE W ZBIOROWISKACH KLASY Molinio-Arrhenatheretea NA NIZINACH I W GÓRACH
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2011: t. 11 z. 3 (35) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 113 122 www.itep.edu.pl Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 2011 ROŚLINY MOTYLKOWATE W ZBIOROWISKACH
Stanowisko mieczyka dachówkowatego Gladiolus imbricatus L. w Parku Krajobrazowym Chełmy na Pogórzu Kaczawskim
AGNIESZKA ROMBEL-BRYZEK Zakład Ekologii i Ochrony Przyrody, Katedra Biotechnologii i Biologii Molekularnej, Uniwersytet Opolski 45-035 Opole, ul. Kominka 4 e-mail: agarombel@wp.pl Stanowisko mieczyka dachówkowatego
SALIX CORDATA AMERICANA Hort. I SALIX VIMINALIS L.
P A M I Ę T N I K P U Ł A W S K I ZESZYT 145 2007 1 Czesława Trąba, 2 Jan Majda, 1 Paweł Wolański 1 Katedra Agroekologii, 2 Katedra Produkcji Roślinnej Wydział Biologiczno-Rolniczy Uniwersytet Rzeszowski
Roślinność obrzeży przyujściowego odcinka Wisły (Polska północna). Część II. Zbiorowiska łąkowe, ziołoroślowe, okrajkowe i zaroślowe
Fragm. Flor. Geobot. Polonica 18(1): 101 118, 2011 Roślinność obrzeży przyujściowego odcinka Wisły (Polska północna). Część II. Zbiorowiska łąkowe, ziołoroślowe, okrajkowe i zaroślowe MAGDALENA LAZARUS
WPŁYW TERMINU WYKASZANIA NA ZDOLNOŚĆ ODNAWIANIA SIĘ TRZCINY I SKŁAD GATUNKOWY ZBIOROWISK
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2003: t. 3 z. 1 (7) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 139 155 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2003 WPŁYW TERMINU WYKASZANIA NA ZDOLNOŚĆ
Ochrona siedlisk w ramach działań przyrodniczych
Ochrona siedlisk w ramach działań przyrodniczych 4-5 listopada 2010 r. Leszno MRiRW, Departament Płatności Bezpośrednich Wydział Środowiska i Działań Rolnośrodowiskowych Zakres prezentacji Ogólne informacje
ROŚLINNOŚĆ, UWILGOTNIENIE I WALORY PRZYRODNICZE ŁĄK W REJONIE KANAŁU RUDZKIEGO
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2012 (X XII). T. 12. Z. 4(40) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS ISSN 1642-8145 s. 163 180 pdf: www.itep.edu.pl/wydawnictwo Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach,
Ekologia roślin i fitosocjologia SYLABUS A. Informacje ogólne
Ekologia roślin i fitosocjologia SYLABUS A. Informacje ogólne Elementy sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Kod przedmiotu
WPŁYW ZRÓŻNICOWANEGO WIELOLETNIEGO NAWOŻENIA MINERALNEGO NA ZBIOROWISKA ŁĄKOWE NA GLEBIE TORFOWO-MURSZOWEJ
WODA-ŚRODOWISKO-OBSZARY WIEJSKIE 2003: t. 3 z. 1 (7) WATER-ENVIRONMENT-RURAL AREAS s. 53 67 www.imuz.edu.pl Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, 2003 WPŁYW ZRÓŻNICOWANEGO WIELOLETNIEGO