40 Wiadomości Botaniczne 57(3/4). 2013

Transkrypt

1 40 Wiadomości Botaniczne 57(3/4) SPRAWOZDANIA ZE SPOTKAŃ NAUKOWYCH SCIENTIFIC MEETING REPORTS Historia i teraźniejszość botaniki w Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie wystawa (Kraków, 8 21 kwietnia 2013 roku) History and Present of Botany at the Pedagogical University of Cracow the exhibition (Krakow, 8 21 April 2013) Ósmego kwietnia b.r. w szklarni Instytutu Biologii Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, przy ul. Podchorążych 2, została otwarta wystawa pt. Historia i teraźniejszość botaniki w Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie. W otwarciu wystawy uczestniczyły władze uczelni oraz goście zaproszeni z różnych jednostek naukowych Krakowa (Ryc. 1). Przygotowanie wystawy było związane z obchodami jubileuszu 2013 Rokiem Botaniki Krakowskiej. Jubileusz ten został zorganizowany z okazji 60-lecia Instytutu Botaniki Polskiej Akademii Nauk, 100-lecia Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz 230-lecia Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dodatkowym bodźcem do przygotowania ekspozycji stała się przypadająca również w bieżącym roku 60 rocznica powołania Zakładu Botaniki UP (dawnej Wyższej Szkoły Pedagogicznej WSP). Celem wystawy było przedstawienie Uniwersytetu Pedagogicznego jako jednostki uczestniczącej w działalności badawczej, związanej z botaniką oraz kształceniem specjalistów z tej dziedziny. Ekspozycja adresowana była do pracowników naukowych, studentów, nauczycieli, uczniów oraz innych osób zainteresowanych botaniką. Wystawa dotyczyła botaniki szeroko rozumianej, dlatego jej organizacją zajęli się pracownicy zakładów: Botaniki (dr Beata Barabasz-Krasny, dr Marcin Woch, st. tech. Ewa Korzeniak), Fizjologii Roślin (dr Grzegorz Rut, mgr Katarzyna Możdżeń, dr hab. Andrzej Rzepka prof. UP) oraz Biologii Komórki i Genetyki

2 Wiadomości Botaniczne 57(3/4) Ryc. 2. Genealogia Zakładów: Botaniki, Fizjologii Roślin oraz Biologii Komórki i Genetyki, Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Fig. 2. The genealogy of the Divisions of: Botany, Plant Physiology, Cell Biology and Genetics of the Pedagogical University in Krakow. Ryc. 1. Władze uczelni oraz goście zaproszeni z różnych jednostek naukowych Krakowa podczas otwarcia wystawy. Od lewej: J. Mitka Dyrektor Ogrodu Botanicznego UJ, M. Wędzony UP, A. Kornaś UP, Z. Miszalski UP, Z. Długosz Dziekan Wydziału Geograficzno-Biologicznego UP, R. Stawarz Prodziekan Wydziału Geograficzno-Biologicznego UP, B. Barabasz-Krasny UP, A. Skoczowski UP, J. Biesaga-Kościelniak Dyrektor Instytutu Fizjologii Roślin PAN im. F. Górskiego, M. Guzik Z-ca Dyrektora Instytutu Biologii UP ds. Dydaktycznych, K. Wołowski Dyrektor Instytutu Botaniki PAN im. W. Szafera, J. Waligóra Prorektor UP im. KEN ds. Kształcenia (fot. E. Korzeniak). Fig. 1. The university authorities and guests invited from various scientific institutions of Kraków during the opening of the exhibition. From the left: J. Mitka Director of the Botanical Garden of the Jagiellonian University, M. Wędzony Pedagogical University, A. Kornaś Pedagogical University, Z. Miszalski Pedagogical University, Z. Długosz Dean of the Faculty of Geography and Biology of the Pedagogical University, R. Stawarz Vice-Dean of the Faculty of Geography and Biology of the Pedagogical University, B. Barabasz-Krasny Pedagogical University, A. Skoczowski Pedagogical University, J. Biesaga-Kościelniak Director of the F. Górski Institute of Plant Physiology of the Polish Academy of Science, M. Guzik Vice-Director of the Institute of Biology of the Pedagogical University for the Teaching, K. Wołowski Director of the W. Szafer Institute of Botany of the Polish Academy of Science, J. Waligóra Vice-Rector of the Pedagogical University for the Education (photo. E. Korzeniak).

3 42 Wiadomości Botaniczne 57(3/4) Ryc. 3. Gabloty eksponujące najciekawsze okazy i preparaty dydaktyczne, przechowywane w zbiorach Zakładu Botaniki UP (fot. B. Barabasz-Krasny). Fig. 3. Showcases showing the most interesting specimens and teaching aids, stored in the collections of the Division of Botany of the Pedagogical University in Krakow (photo. B. Barabasz-Krasny). (dr Katarzyna Gawrońska, dr Michał Nosek, dr hab. Andrzej Kornaś prof. UP). Zakłady te utworzono na bazie wcześniej funkcjonującej w ramach uczelni Katedry Botaniki (Ryc. 2). Każdy zakład przygotował poster dotyczący jego historii oraz tematyki badawczej realizowanej w różnych okresach funkcjonowania. W Zakładzie Botaniki poster opracował dr Marcin Woch, w Zakładzie Fizjologii Roślin dr Grzegorz Rut, a w Zakładzie Biologii Komórki i Genetyki dr Katarzyna Gawrońska oraz dr Michał Nosek. Uzupełnieniem tej części wystawy była ekspozycja wybranych publikacji, związanych z kierunkami badań botanicznych, prowadzonych dawniej i dziś w wyżej wymienionych zakładach. W dziesięciu gablotach pokazano najciekawsze okazy i preparaty dydaktyczne, przechowywane w zbiorach Zakładu Botaniki UP. Preparaty te podzielono tematycznie na następujące grupy: zielniki stare i nowe, morfologia liści, stadia rozwojowe roślin naczyniowych, rośliny wodne, pasożytnicze i inne, nasiona i owoce, patogeny grzybowe roślin, grzyby zlichenizowane oraz makroskopowe glony morskie (Ryc. 3). W pierwszych latach funkcjonowania uczelni, po 1946 roku, kiedy to brakowało materiałów dydaktycznych, studenci kierunków przyrodniczo-geograficznych musieli sami wykonywać preparaty, z których korzystali w trakcie zajęć. Dlatego też w zbiorach Zakładu Botaniki jest wiele preparatów sporządzonych przez dawnych studentów WSP, a obecnie znanych botaników np.: Henryka Chudybę, Eugeniusza Dubiela, Józefa Kiszkę, Jana Krupę, Ryszarda Popka i innych. Ekspozycja ta oprócz funkcji poglądowej miała również za zadanie pokazać, jak zmieniły się techniki wykonywania preparatów botanicznych i pomocy dydaktycznych. Wśród ciekawostek

4 Wiadomości Botaniczne 57(3/4) Ryc. 4. Część wystawy przygotowana przez pracowników Zakładu Fizjologii Roślin. Na fotografii K. Możdżeń UP (fot. E. Korzeniak). Fig. 4. Part of the exhibition prepared by the staff of the Division of Plant Physiology. On the photo K. Możdżeń Pedagogical University (photo. E. Korzeniak). można wymienić zielnik dydaktyczny z lat , pochodzący ze zbiorów dr hab. Ryszarda Popka prof. UP oraz oryginalne szklane płytki do diaskopu, będące własnością dr hab. Andrzeja Kornasia prof. UP. W trakcie wystawy zaprezentowano również niewielką ekspozycję przekrojów drewien, opracowaną przez dr hab. Tomasza Zielonkę prof. UP, specjalizującego się w dendroekologii. Część wystawy przygotowana przez Zakład Fizjologii Roślin miała charakter warsztatów, w czasie których zorganizowane grupy zwiedzających mogły badać właściwości barwników fotosyntetycznych (chlorofil, karotenoidy) oraz określać wpływ ph na zmiany zabarwienia antocyjanów (Ryc. 4). W ramach tej części wystawy można było również obejrzeć poszczególne stadia rozwojowe epifitycznej paproci płaskli łosiorogiej Platycerium bifurcatum (Cav.) C. Chr.: zarodniki, gametofity w stadium nitki, łopatki, sercowate przedrośla, rosnące na zestalonej pożywce oraz sporofit z liśćmi sporofilowymi i okrywowymi. Kolejna część ekspozycji dotyczyła urządzeń wykorzystywanych dawniej w czasie ćwiczeń z fizjologii roślin (spektroskop, planimetr, filtry monochromatyczne, części mikrorespirometru oraz analizatora gazowego podczerwieni). Osobną częścią wystawy były Migawki florystyczne z Izraela niewielka ekspozycja fotograficzna autorstwa Beaty Barabasz-Krasny i Marcina Krasny. Fotografie do tej ekspozycji zostały wykonane podczas zorganizowanej w kwietniu 2011 roku przez Ogród Botaniczny UJ, wyprawy przyrodniczo-krajoznawczej do Izraela. W tej części pokazano 30 fotografii roślin

5 44 Wiadomości Botaniczne 57(3/4) Ryc. 5. Grupa studentów z Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie zwiedzająca wystawę (fot. J. Puła). Fig. 5. The group of students of the University of Agriculture in Krakow visiting the exhibition (photo. J. Puła). dziko rosnących w Izraelu. Wybrano gatunki cechujące się specyficznymi właściwościami lub ciekawą historią np.: mandragorę lekarską Mandragora autumnalis Bertol., znane pod nazwą zbiorową róże jerychońskie Asteriscus hierochunticus (Michon) Wiklund oraz Anastatica hierochuntica L., rośliny pasożytnicze Cistanche salsa (C. A. Mey.) G. Beck, C. tubulosa (Schenk) Hook. f. i inne. Wszystkie fotografie opatrzono krótkimi opisami i mapkami rozmieszczenia w Izraelu. Tłem całej wystawy były wielkoformatowe prace plastyczne, wykonane na podstawie preparatów mikroskopowych tkanek roślinnych przez artystę fotografa i grafika Mirosława Niesyto, absolwenta Instytutu Sztuki UP. Ekspozycję zwiedzały nie tylko osoby prywatne, ale również wiele grup zorganizowanych, m.in.: uczniów gimnazjum oraz studentów Uniwersytetu Pedagogicznego, Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie (Ryc. 5). Beata Barabasz-Krasny, Katarzyna Możdżeń, Grzegorz Rut, Marcin W. Woch