CAMERA SEPARATORIA previously POST PY CHROMATOGRAFII. Volume 3, Number 2 / December 2011,
|
|
- Joanna Michałowska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 CAMERA SEPARATORIA previously POST PY CHROMATOGRAFII Volume 3, Number 2 / December 2011, Grzegorz BOCZKAJ 1*, Mariusz JASZCZO T, Marian KAMI SKI 2 Politechnika Gda ska, Wydzia Chemiczny, Katedra In ynierii Chemicznej i Procesowej, ul. G. Narutowicza 11/12, Gda sk grzegorz.boczkaj@gmail.com 1*, mknkj@chem.pg.gda.pl 2 Badania emisji lotnych zwi zków organicznych z asfaltów drogowych z wykorzystaniem techniki dynamicznej analizy fazy nadpowierzchniowej i chromatografii gazowej sprz - onej ze spektrometri mas (DHS GC MS) A research on emission of volatile organic comopunds (VOC) from road bitumen by dynamic headspace gas chromatography mass spectrometry (DHS GC MS) Streszczenie: Asfalty drogowe pochodzenia naftowego s wytwarzane z pozosta o ci z destylacji pró niowej ropy naftowej. Ze wzgl du na cz ciowy kraking termiczny maj cy miejsce na etapie destylacji pró niowej oraz jej utleniania (oksydacji) prowadz cego do powstania finalnego produktu, w gotowej masie bitumicznej wyst puj lotne zwi zki organiczne. Podczas dalszego wykorzystania asfaltu, na etapie jego ekspedycji oraz budowy dróg, z gor cej masy bitumicznej ma miejsce cz ciowe uwalnianie rozpuszczonych w niej LZO. Od wielu lat prowadzone s badania nad ocena oddzia ywania budowy dróg asfaltowych na rodowisko, w tym g ównie na zdrowie ludzi pracuj cych podczas budowy. G ównie badany jest sk ad mg y asfaltowej, z ukierunkowaniem na wielopier cieniowe w glowodory aromatyczne (WWA). W mniejszym stopniu analizuje si sk ad powietrza na zawarto LZO. Ze wzgl du na wysok z owonno emitowanych sk adników, a tak e ich toksyczno, konieczne jest opracowanie standardowych procedur dedykowanych oznaczaniu wielko ci emisji LZO oraz kluczowych grup zwi zków tj. zwi zki z grupy BTEX, pirydyna i jej pochodne. W pracy przedstawiono wyniki bada nad sk adem fazy lotnej asfaltów drogowych. Porównano zawarto zidentyfikowanych zwi zków w fazie nadpowierzchniowej czterech próbek mas bitumicznych pozosta o ci pró niowej oraz trzech asfaltów utlenionych o ró nym stopniu przetworzenia. Wyniki bada wykaza y znaczne ró nice w sk adzie oraz zawarto ci LZO. S owa kluczowe: asfalty, lotne zwi zki organiczne LZO, analiza fazy nadpowierzchniowej, chromatografia gazowa, spektrometria mas Abstract: The petroleum based road bitumen is produced from the residuum of the crude oil vacuum distillation. A volatile organic compounds are present in the road bitumen regarding to the thermal cracking which takes place during the vacuum distillation and especially in the oxidation reactors. While later use of the bitumen i.e. the expedition stage as well as road paving stage, a partial emission of VOC from hot bituminous material takes place. For many years a results of the researches on the environmental impact of the bitumen road paving processes are published. Most of the studies relates to the impact of such processes on human health, especially on the exposure of the workers, which are employed during road paving. The most part of the researches relates to the composition of the bitumen fumes, in which the polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) are the target group of compounds. The Vol. 3, No 2/2011 Camera Separatoria
2 274 G. Boczkaj, M. Jaszczo t, M. Kami ski minor issue is the evaluation of VOC emitted during the use of hot bitumen. Regarding to the high malodourness and toxicity of some groups of VOC i.e. BTEX, pyridine and its derivatives, the development of standardized procedures for VOC determination is an important challenge. The paper presents a results of the research on composition of volatile phase of road bitumen. The content of identified compounds in the headspace phase was compared for four samples of bitumen vacuum residuum and three oxidized road bitumen of different rate of oxidation. The results of the research revealed a difference of composition and content of VOC. Key words: Bitumen, asphalt, volatile organic compounds VOC, headspace analysis, gas chromatography, mass spectrometry 1. Wst p (Introduction) Badania emisji mg y asfaltowej s tematem wielu prac naukowych. Analiza sk adu mg y wykaza a, e sk ada si ona z mikrokropel asfaltu, pary wodnej oraz lotnych zwi zków organicznych [1]. Wyst powanie wielu grup zwi zków chemicznych, o szerokim zakresie masy molekularnej, powoduje e analiza sk adu oparów asfaltu, w celu uzyskania kompleksowej informacji, musi by wykonywana z zastosowaniem ró nych technik analitycznych. Na poni szym rysunku 1 przedstawiono podzia metod monitorowania i oceny emisji oparów asfaltu. Rys. 1. Metody monitorowania i oceny emisji oparów asfaltu Fig. 1. A comparison of methods for monitoring and evaluation of the emission of bitumen fumes Ze wzgl du na trudno ci wykonywania oznacze w warunkach rzeczywistych, prowadzone s badania nad opracowaniem metod symulacyjnych, pozwalaj cych na wykorzystanie zale no ci korelacyjnych wyników Camera Separatoria Vol. 3, No 2/2011
3 Badania emisji lotnych zwi zków organicznych a asfaltów drogowych 275 uzyskiwanych dla próbek asfaltu w warunkach laboratoryjnych, dla oszacowania emisji w warunkach rzeczywistych. Niezale nie od warunków analiz rzeczywistych [2] lub symulowanych [3-4], procedury analityczne wykazuj du e podobie stwo. Ró nica polega g ównie na typie emitera/medium z którego pobierana jest próbka powietrza z oparami. Ogólny schemat post powania przestawiono na poni szym rysunku 2. W celu identyfikacji i oznaczenia zawarto ci LZO w oparach asfaltu z regu y stosuje si techniki wzbogacania próbki, g ównie z zastosowaniem rurek sorpcyjnych. Rurki sorpcyjne wype nione s jednym lub kilkoma typami sorbentów (g ównie uk ady jedno-, dwu- i trój-z o owe). Pozwala to na selektywne pu apkowanie analitów w szerokim zakresie lotno ci i polarno ci, przy jednoczesnym zapewnieniu ilo ciowego uwolnienia analitów na etapie desorpcji. Obecnie powszechnie stosuje si desorpcj termiczn z bezpo rednim dozowaniem desorbatu do kolumny, lub z zastosowaniem dodatkowego ogniskowania desorbatu na mikropu apkach sorpcyjnych lub kriogenicznych. Na etapie pobierania próbki oparów, nale y stosowa filtry zatrzymuj ce niskolotne i nielotne sk adniki oparów. W ich sk ad wchodz g ównie mikrokrople asfaltu. Jako filtry stosuje si warstw waty silanizowanej lub filtr teflonowy. Filtry po etapie pobierania ekstrahuje si rozpuszczalnikiem, a ekstrakt poddaje analizie w celu oznaczenia zawarto ci wielopier cieniowych w glowodorów aromatycznych (WWA) oraz w okre lenia sk adu grupowego. W przypadku oznaczania zwi zków z grupy WWA w próbkach o skomplikowanej matrycy, tj. ci kie produkty naftowe, procedura przygotowania próbki sk ada si z co najmniej dwóch etapów [5, 8]. Wyst powanie w produktach uzyskiwanych z pozosta o ci z destylacji pró niowej ropy naftowej lotnych zwi zków organicznych, jest konsekwencj krakingu termicznego. Rozk ad zwi zków obecnych w pozosta o ci pró niowej na skutek ich przegrzewania na elementach grzejnych instalacji destylacji pró niowej oraz reaktorów oksydacji asfaltu, powoduje powstawanie lotnych zwi zków o charakterze nienasyconym olefin oraz zwi zków aromatycznych, tj. zwi zki z grupy BTEX, aromatyczne zwi zki azotu (pirydyna), a tak e lotne zwi zki siarki (siarkowodór, merkaptany, tiofen). W wyniku ich utleniania gor cym powietrzem podczas oksydacji asfaltów, powstaj inne lotne zwi zki m.in. ketony, tioketony, aldehydy, kwasy karboksylowe. Cz z powsta ych LZO jest usuwana z reaktora oksydacji wraz z gor cym powietrzem, reszta LZO pozostaje rozpuszczona w asfalcie i mo e by uwalniana do atmosfery podczas ekspedycji asfaltu cysternami samochodowymi lub kolejowymi, ale przede wszystkim podczas wykorzystywania gor cej masy bitumicznej do budowy nawierzchni drogowej [6, 7, 9]. St d konieczna jest procedura kontroli ilo ci generowanych LZO w asfalcie oraz identyfikacji poszczególnych zwi zków chemicznych. Do analizy próbek asfaltów w zakresie lotnych zwi zków organicznych w warunkach laboratoryjnych, mo na zastosowa technik analizy fazy nadpowierzchniowej (ang. headspace analysis). W pracy przedstawiono wyniki bada, w zakresie identyfikacji i porównania zawarto ci lotnych zwi zków organicznych, dla czterech próbek Vol. 3, No 2/2011 Camera Separatoria
4 276 G. Boczkaj, M. Jaszczo t, M. Kami ski materia ów bitumicznych pozosta o ci pró niowej oraz trzech asfaltów utlenionych. Rys. 2. Schemat procedur analitycznych stosowanych do monitoringu i oceny emisji oparów asfaltu Fig. 2. A scheme of the analytical procedures used for monitoring and evaluation of the emission of the bitumen fumes Camera Separatoria Vol. 3, No 2/2011
5 Badania emisji lotnych zwi zków organicznych a asfaltów drogowych Cz ekperymentalna (Experimental) Materia y (Materials) Próbki pozosta o ci pró niowej oraz asfaltów 35/50, 50/70 i 160/220 otrzymano z Grupy LOTOS S.A.; Hel (Linde Gas, Polska) czysto ci 5,0 N; Aparatura (Apparatus) Chromatograf gazowy HP 5890 (Hewlett-Packard, USA) sprz ony ze spektrometrem mas (HP 5972A), z kolumn kapilarn do chromatografii gazowej 60,0 m x 0,25 mm x 0,25 µm DB5ms (Agilent, USA), oprogramowanie Chemstation (Agilent, USA); System do dynamicznej analizy fazy nadpowierzchniowej Hewlett Packard (USA) Purge & Trap Concentrator, model G , pu apka wype niona 150 mg sorbentu Tenax TA; Metody post powania (Methods) Dynamiczna analiza fazy nadpowierzchniowej i chromatografia gazowa sprz ona ze spektrometri mas (DHS-GC-MS) (Dynamic headspace analysis and gas chromatography coupled with mass spectrometry (DHS-GC-MS) Próbk materia u bitumicznego (ok. 100 mg) umieszczono w 15 ml fiolce do analizy fazy nadpowierzchniowej, któr nast pnie zamkni to kapslem z membran. Przez membran wprowadzono dwie kapilary z topionej krzemionki jedn doprowadzaj c gaz (hel) omywaj cy lustro materia u bitumicznego i drug, któr odbierano gaz z uwalnianymi analitami. Próbk umieszczono w bloku grzejnym i termostatowano przez 20 minut w temperaturze 200 C. Nast pnie w czono przep yw gazu, którym wymywano uwalniane z masy bitumicznej anality do pu apki sorpcyjnej utrzymywanej w temperaturze 30 C. Wymywanie prowadzono przez 11 minut. Pu apk podgrzewano do 260 C, desorpcj analitów z pu apki prowadzono w temperaturze 270 C przez 4 minuty. Desorbat kierowano przy pomocy ogrzewanego po czenia (200 C) z topionej krzemionki (ang. Fused silica) bezporednio do chromatografu gazowego. Warunki analizy chromatograficznej oraz parametry spektrometru zestawiono poni ej. Gaz no ny: Hel, 1,1 ml/min, Program temperatury 40 C (5 min.) - narost 5 C/min C (15 min.), Warunki detekcji: GC-MS (tryb SCAN), Temp. linii cz cej GC-MS 310 C, Temperatura ród a jonów (EI, 70eV) 200 C, Tryb SCAN od 34 do 250 m/z. Dla ka dej próbki wykonano trzy analizy. Identyfikacji substancji dokonano na podstawie widma masowego z wykorzystaniem bibliotek widm Vol. 3, No 2/2011 Camera Separatoria
6 278 G. Boczkaj, M. Jaszczo t, M. Kami ski NIST i Wiley. Pole powierzchni pików zidentyfikowanych substancji obliczono dla wybranych jonów charakterystycznych dla danej substancji. 3. Wyniki i dyskusja (Results and discussion) Utlenianie asfaltów drogowych ma na celu zmian jago w a ciwo ci u ytkowych, jako lepiszcza stosowanego w nawierzchniach produkowanych z mieszanki mineralno asfaltowej. Dzi ki utlenianiu pierwotnego surowca jakim jest pozosta o pró niowa uzyskuje si ni sz warto penetracji oraz wy sz warto temperatury mi knienia (PIK). Taki asfalt jest odporniejszy na eksploatacj oraz warunki atmosferyczne polepszaj si jego w a ciwo ci w porównaniu z pierwotnym surowcem do pracy zarówno w ni szych, jak równie wy szych temperaturach. Na poni szym rysunku 1 przedstawiono na o enie chromatogramów GC-MS dla ca kowitego pr du jonowego (TIC) zarejestrowanych dla próbek pozosta o ci pró niowej oraz najsilniej utlenionego asfaltu 35/50. Z zarejestrowanych chromatogramów wynika, e utleniony asfalt posiada znacznie wi ksz zawarto lotnych zwi zków organicznych. Zastosowane warunki bada pozwoli y na analiz lotnej frakcji w szerokim zakresie lotno ci zwi zków najci sze zidentyfikowane sk adniki fazy lotnej to w glowodory n-c 12 i n-c 13. Porównanie jako ciowe wykaza o znaczne ró nice w sk adzie fazy lotnej pozosta o ci pró niowej oraz s abo utlenionego asfaltu 160/220 w porównaniu z asfaltami silnie utlenionymi 50/70 i 35/50. Pozosta o pró niowa posiada nisk zawarto lotnych zwi zków organicznych, w ród których zidentyfikowano g ównie w glowodory nasycone alkany i cykloalkany oraz alkeny. Rys. 3. Na o enie chromatogramów DHS-GC-MS próbek (1) pozosta o ci pró niowej i (2) asfaltu drogowego 35/50 Fig. 3. An overlay of DHS-GC-MS chromatograms of (1) vacuum residuum and (2) road bitumen 35/50 samples Camera Separatoria Vol. 3, No 2/2011
7 Badania emisji lotnych zwi zków organicznych a asfaltów drogowych 279 Tabela 1. Zestawienie zidentyfikowanych LZO oraz porównanie zawarto ci w czterech próbkach materia ów bitumicznych Table 1. Identified VOC and comparison of its content in four samples of bituminous materials Zwi zek (Compound) 50/70 35/50 160/220 Pozosta o pró niowa (vacuum residuum) Pole powierzchni [umowne jednostki powierzchni u.j.p.] (Area) [conventional area units] aceton izobutyraldehyd butenal butanal butanon kwas octowy Heksan pentenal metylo-butanal etylo-2,5-dihydro-furan Benzen metylo-pentan pentanal heptan metyleno-4-metylo-1-pentanol ,4-pentadienal toluen ,3-pentadien-5-al etylo-heksan ,2-dimetylo-cykloheksan ,1,2-trimetylo-cykloheksan heptanal nonan ,4-dimetylo-heptan metylo-2-heptanon oktanal dekan kumen metylo-benzaldehyd nonanal undekan etylo-1,2-dimetylo-benzen cyklododekan dekanal dodekan tridekan penten-2-ol W asfaltach utlenionych zidentyfikowano szereg zwi zków, których wyst powanie w asfalcie wynika z cz ciowego krakingu termicznego pozo- Vol. 3, No 2/2011 Camera Separatoria
8 280 G. Boczkaj, M. Jaszczo t, M. Kami ski sta o ci pró niowej oraz utleniania powsta ych i obecnych w pozosta o ci pró niowej olefin. W tabeli 1 przedstawiono zestawienie zidentyfikowanych lotnych zwi zków organicznych w czterech próbkach materia ów bitumicznych oraz porównanie pól powierzchni pików. Jak wynika z danych przedstawionych w tabeli 1, najwi ksz grup zwi zków powsta ych w wyniku krakingu termicznego stanowi zwi zki karbonylowe aldehydy i ketony. Ich wyst powanie w oparach asfaltu przyczynia si do wi kszej odorowo ci, a zatem uci liwo ci miejsc emisji oparów dla otoczenia. W fazie lotnej zidentyfikowano tak e trzy wa ne, punktu widzenia oceny toksyczno ci oparów asfaltu, zwi zki aromatyczne benzen, toluen oraz 4-etylo-1,2-dimetylo-benzen. Benzen zidentyfikowano jedynie w asfaltach silnie utlenionych tj. 35/50 i 50/70, st d ten zwi zek oprócz koniecznoci jego monitorowania z powodu potwierdzonej kancerogenno ci, mo e by tak e dobrym wska nikiem stopnia krakingu termicznego zachodz cego na etapie oksydacji asfaltów. W identycznych warunkach, wykonano tak e analiz fazy nadpowierzchniowej pustej zakapslowanej fiolki, co pozwoli o na sprawdzenie sygna u t a. Na chromatogramie fazy gazowej z pustej fiolki nie stwierdzono adnych lotnych zwi zków. Graficzne podsumowanie powy - szej tabeli przedstawiono na rysunku % 160/220 50/70 35/50 PP 80% 60% 40% 20% 0% Rys. 4. Graficzne porównanie zawarto ci zidentyfikowanych zwi zków chemicznych w próbkach materia ów bitumicznych. 160/220, 50/70, 25/50 utleniane asfalty drogowe, PP pozosta o pró niowa Fig. 4. A graphical comparison of the content of identified compounds in bituminous materials. 160/220, 50/70, 35/50 oxidized road bitumen, PP vacuum residuum Camera Separatoria Vol. 3, No 2/2011
9 Badania emisji lotnych zwi zków organicznych a asfaltów drogowych Podsumowanie W pracy przedstawiono wyniki bada nad sk adem lotnej frakcji pozosta o ci pró niowej oraz zmian wywo anych jej utlenianiem w celu uzyskania asfaltów drogowych. Badania wykaza y, e zarówno podczas destylacji pró niowej (powstaj g ównie olefiny i w glowodory aromatyczne, a tak e siarkowodór), jak i podczas procesu oksydacji (powstaj g ównie lotne zwi zki tleno-organiczne takie jak alkohole, aldehydy, ketony i kwasy organiczne oraz zwi zki siarko- i azoto-organiczne) ma miejsce kraking termiczny, w wyniku czego powstaje szeroka gama lotnych zwi zków organicznych. Obecno benzenu w fazie lotnej jedynie silnie utlenionych asfaltów 35/50 i 50/70 predysponuje ten zwi zek jako jeden ze wska ników stopnia krakingu termicznego. Zastosowanie techniki dynamicznej analizy fazy nadpowierzchniowej w opcji przedstawionej w pracy, tj. ci g e wymywanie lotnych sk adników uwalnianych z termostatowanego gor cego materia u bitumicznego pozwala na uzyskanie szerokiej informacji analitycznej, bez potrzeby wykonywania skomplikowanych, a cz sto tak e odczynniko ch onnych operacji przygotowania próbki do analizy. Przedstawiona w pracy procedura jest mo liwa do pe nej automatyzacji, co jest korzystne z punktu widzenia analityki procesowej realizowanej w laboratoriach przemys owych. Summary The paper presents a results of the research on the composition of volatile fraction of the vacuum residuum and changes made by the oxidation of the residuum, which is used for production of the road bitumen. The research revealed, that during the vacuum distillation (a olefins and aromatic hydrocarbons and hydrogen sulfide are formed) as well as during the oxidation process (mostly the oxygen-containing volatile organic compounds i.e. aldehydes, ketones and carboxylic acids, sulfur- and nitrogen-containing VOCs are formed) the thermal cracking takes place. That results in formation of wide variety of volatile organic compounds. The presence of benzene only in the volatile phase of strong oxidized bitumen i.e. 35/50 and 50/70 predispose this compound to be an good indicator of the thermal cracking rate. The use of dynamic headspace technique in the type described in the paper i.e. continuous purging of volatiles emitted form thermostated hot bituminous bulk allows to achieve wide analytical information, without the need of using of the sophisticated, and often also reagent-consuming, procedures of sample preparation. Presented procedure can be fully automated, what is preferable for process analytics made in industrial laboratories. Vol. 3, No 2/2011 Camera Separatoria
10 282 G. Boczkaj, M. Jaszczo t, M. Kami ski 5. Podzi kowania (Acknowledgements) Praca realizowana dzi ki wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy szego w ramach grantu promotorskiego Nr N N Praca wspó finansowana przez Unie Europejsk w ramach Europejskiego Funduszu Spo ecznego. Projekt systemowy Województwa Pomorskiego pn. InnoDoktorant - stypendia dla doktorantów, II edycja. Literatura (Literature) 1. G. Boczkaj, M. Kami ski, Problem emisji oparów podczas ekspedycji materia ów bitumicznych oraz budowy dróg asfaltowych, A bitumen fumes emmision during expedition of the bitumen materials and road paving, Jako powietrza a jako ycia 1(2011) I. Burstyn, H. Kromhout, C. Johansen, S. Langard, T. Kauppinen, J. Shaham, G. Ferro, P. Boffetta, Bladder cancer incidence and exposure to polycyclic aromatic hydrocarbons among asphalt pavers, Ann. Occup. Hyg., 1(2000) J. Wang, D.M. Lewis, V. Castranova, D.G. Frazer, T. Goldsmith, S. Tomblyn, J. Simpson, S. Stone, A. Afshari, P.D. Siegel, Characterization of asphalt fume composition under simulated road paving conditions by GC/MS and microflow LC/Quadrupole time of flight MS, Anal. Chem., 73(2001) P.R. Heikkila, V. Vaananen, M. Hameila, K. Linnainmaa, Mutagenicity of bitumen and asphalt fumes, Toxicology in Vitro, 17(2003) E. Gilgenast, G. Boczkaj, A. Przyjazny, M. Kami ski, Sample preparation procedure for the determination of polycyclic aromatic hydrocarbons in petroleum vacuum residue and bitumen, Anal. Bioanal. Chem. 401 (2011) G. Boczkaj, M. Kami ski, Zastosowanie chromatografii gazowej z detektorami selektywnymi w analityce lotnych zwi zków siarki i azotu, Camera Separatoria 3(2011) G. Boczkaj, M. Kami ski, Badania korelacji retencji z w a ciwo ciami fizykochemicznymi wybranych grup organicznych zwi zków siarki w podzia owej chromatografii gazowej, Post py chromatografii i innych technik i technologii rozdzielania 2(2010) G.Boczkaj, E. Gilgenast, P. Nowicka, A. Przyjazny, M Kami ski., Procedura przygotowania próbki do oznaczania wielopier cieniowych w glowodorów aromatycznych w produktach technicznych. I. Produkty z destylacji pró niowej ropy naftowej, Post py chromatografii i innych technik i technologii rozdzielania 2(2010) G. Boczkaj, M. Go biowski, M. Kami ski, P. Stepnowski, Identyfikacja lotnych sk adników cieków z instalacji oksydacji asfaltów z wykorzystaniem chromatografii gazowej sprz onej ze spektrometri mas (GC-MS), Post py chromatografii i innych technik i technologii rozdzielania 2(2010) 130. Camera Separatoria Vol. 3, No 2/2011
OFERTA TEMATÓW PROJEKTÓW DYPLOMOWYCH (MAGISTERSKICH) do zrealizowania w Katedrze INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESOWEJ
OFERTA TEMATÓW PROJEKTÓW DYPLOMOWYCH (MAGISTERSKICH) do zrealizowania w Katedrze INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESOWEJ Badania kinetyki utleniania wybranych grup związków organicznych podczas procesów oczyszczania
2.Prawo zachowania masy
2.Prawo zachowania masy Zdefiniujmy najpierw pewne podstawowe pojęcia: Układ - obszar przestrzeni o określonych granicach Ośrodek ciągły - obszar przestrzeni którego rozmiary charakterystyczne są wystarczająco
Badania skuteczności działania filtrów piaskowych o przepływie pionowym z dodatkiem węgla aktywowanego w przydomowych oczyszczalniach ścieków
Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołł łłątaja w Krakowie, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Katedra Inżynierii Sanitarnej i Gospodarki Wodnej K r z y s z t o f C h m i e l o w s k i Badania skuteczności
ANALIZA GAZÓW WYDZIELAJ CYCH SI Z MIESZANEK BENTONIT NO NIK W GLA STOSOWANYCH W ODLEWNICTWIE W ZAKRESIE TEMPERATURY ºC
K O M I S J A B U D O W Y M A S Z Y N P A N O D D Z I A W P O Z N A N I U Vol. 29 nr 1 Archiwum Technologii Maszyn i Automatyzacji 2009 ARTUR BOBROWSKI, MARIUSZ HOLTZER ** ANALIZA GAZÓW WYDZIELAJ CYCH
CAMERA SEPARATORIA. Volume 9, Number 1 / June 2017, pp
CAMERA SEPARATORIA Volume 9, Number 1 / June 2017, pp. 05-10 Agata MICIAK, Malwina MOMOTKO, Maksymilian PLATA-GRYL, Grzegorz BOCZKAJ* Politechnika Gdańska, Wydział Chemiczny, Katedra Inżynierii Chemicznej
OZNACZANIE WAPNIA I MAGNEZU W PRÓBCE WINA METODĄ ATOMOWEJ SPEKTROMETRII ABSORPCYJNEJ Z ATOMIZACJA W PŁOMIENIU
OZNACZANIE WAPNIA I MAGNEZU W PRÓBCE WINA METODĄ ATOMOWEJ SPEKTROMETRII ABSORPCYJNEJ Z ATOMIZACJA W PŁOMIENIU Celem ćwiczenia jest zapoznanie z techniką atomowej spektrometrii absorpcyjnej z atomizacją
Olej rzepakowy, jako paliwo do silników z zapłonem samoczynnym
Coraz częściej jako paliwo stosuje się biokomponenty powstałe z roślin oleistych. Nie mniej jednak właściwości fizykochemiczne oleju napędowego i oleju powstałego z roślin znacząco różnią się miedzy sobą.
W tym elemencie większość zdających nie zapisywała za pomocą równania reakcji procesu zobojętniania tlenku sodu mianowanym roztworem kwasu solnego.
W tym elemencie większość zdających nie zapisywała za pomocą równania reakcji procesu zobojętniania tlenku sodu mianowanym roztworem kwasu solnego. Ad. IV. Wykaz prac według kolejności ich wykonania. Ten
Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin. Dominika Sowa
Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin Dominika Sowa Szczecin, 8 maj 2014 Program prezentacji: 1. Definicja substancji i mieszanin chemicznych wg Ustawy o substancjach chemicznych
CHEMIA, INŻYNIERIA I TECHNOLOGIA LEPISZCZY BITUMICZNYCH - LABORATORIUM
KATEDRA INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESOWEJ INSTRUKCJE DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH CHEMIA, INŻYNIERIA I TECHNOLOGIA LEPISZCZY BITUMICZNYCH - LABORATORIUM Ćwiczenie CITLB-3 Wybrane metodyki badania lotnych
SZCZEGÓŁOWE SPECYFIKACJE TECHNICZNE SST - 05.03.11 RECYKLING
SZCZEGÓŁOWE SPECYFIKACJE TECHNICZNE SST - 05.03.11 RECYKLING Jednostka opracowująca: SPIS SPECYFIKACJI SST - 05.03.11 RECYKLING FREZOWANIE NAWIERZCHNI ASFALTOWYCH NA ZIMNO SZCZEGÓŁOWE SPECYFIKACJE TECHNICZNE
Szczegółowe informacje na temat gumy, rodzajów gumy oraz jej produkcji można znaleźć w Wikipedii pod adresem:
GUMA. To rozciągliwy materiał, elastomer chemicznie zbudowany z alifatycznych łańcuchów polimerowych (np. poliolefin), które są w stosunkowo niewielkim stopniu usieciowane w procesie wulkanizacji kauczuku
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 896
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 896 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 14 Data wydania: 1 marca 2016 r. Nazwa i adres GRUPA INTERLIS
Zarządzanie projektami. wykład 1 dr inż. Agata Klaus-Rosińska
Zarządzanie projektami wykład 1 dr inż. Agata Klaus-Rosińska 1 DEFINICJA PROJEKTU Zbiór działań podejmowanych dla zrealizowania określonego celu i uzyskania konkretnego, wymiernego rezultatu produkt projektu
HPLC? HPLC cz.1. Analiza chromatograficzna. Klasyfikacja metod chromatograficznych
HPLC cz.1 ver. 1.0 Literatura: 1. Witkiewicz Z. Podstawy chromatografii 2. Szczepaniak W., Metody instrumentalne w analizie chemicznej 3. Snyder L.R., Kirkland J.J., Glajch J.L. Practical HPLC Method Development
Atom poziom rozszerzony
Atom poziom rozszerzony Zadanie 1. (1 pkt) Źródło: CKE 010 (PR), zad. 1. Atomy pierwiastka X tworz jony X 3+, których konfiguracj elektronow mo na zapisa : 1s s p 6 3s 3p 6 3d 10 Uzupe nij poni sz tabel,
PROWADZ CEGO ZAK AD O ZWI KSZONYM RYZYKU WYST PIENIA POWA NEJ AWARII PRZEMYS OWEJ
INFORMACJE PODANE DO Strona 1 z 6 INFORMACJE PODANE DO PROWADZ CEGO ZAK AD O WYST PIENIA POWA NEJ AWARII zgodnie z Art. 261a. 1. Ustawy Prawo ochrony rodowiska (t.j. Dz. U. 2016, Nr 0, poz. 672) JANKOWO
Stechiometria równań reakcji chemicznych, objętość gazów w warunkach odmiennych od warunków normalnych (0 o C 273K, 273hPa)
Karta pracy I/2a Stechiometria równań reakcji chemicznych, objętość gazów w warunkach odmiennych od warunków normalnych (0 o C 273K, 273hPa) I. Stechiometria równań reakcji chemicznych interpretacja równań
ANALIZA ŚLADOWYCH ZANIECZYSZCZEŃ ŚRODOWISKA I ROK OŚ II. OznaczanieBTEX i n-alkanów w wodzie zanieczyszczonej benzyną metodą GC/FID oraz GC/MS 1
OznaczanieBTEX i n-alkanów w wodzie zanieczyszczonej benzyną metodą GC/FID oraz GC/MS 1 ANALIZA ŚLADOWYCH ZANIECZYSZCZEŃ ŚRODOWISKA I ROK OŚ II Ćwiczenie 5 Oznaczanie BTEX oraz n-alkanów w wodzie zanieczyszczonej
PODSTAWY OBLICZEŃ CHEMICZNYCH DLA MECHANIKÓW
PODSTAWY OBLICZEŃ CHEMICZNYCH DLA MECHANIKÓW Opracowanie: dr inż. Krystyna Moskwa, dr Wojciech Solarski 1. Termochemia. Każda reakcja chemiczna związana jest z wydzieleniem lub pochłonięciem energii, najczęściej
PRACE. Instytutu Szk³a, Ceramiki Materia³ów Ogniotrwa³ych i Budowlanych. Nr 2
PRACE Instytutu Szk³a, Ceramiki Materia³ów Ogniotrwa³ych i Budowlanych Scientific Works of Institute of Glass, Ceramics Refractory and Construction Materials Nr 2 ISSN 1899-3230 Rok I Warszawa Opole 2008
Kuratorium Oświaty w Lublinie
Kuratorium Oświaty w Lublinie ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2014/2015 KOD UCZNIA ETAP OKRĘGOWY Instrukcja dla ucznia 1. Zestaw konkursowy zawiera 12 zadań. 2. Przed
System centralnego ogrzewania
System centralnego ogrzewania Zadaniem systemu ogrzewania jest zapewnienie odpowiedniej temperatury powietrza wewnątrz pomieszczeń w okresie zimy. Ogrzewanie wodne Ciepło dostarczane jest do budynku (instalacji
Chemia i technologia materiałów barwnych BADANIE WŁAŚCIWOŚCI ZWIĄZKÓW BARWNYCH WYKORZYSTANIEM SPEKTROFOTOMETRII UV-VIS.
Chemia i technologia materiałów barwnych Ćwiczenia laboratoryjne BADANIE WŁAŚCIWOŚCI ZWIĄZKÓW BARWNYCH WYKORZYSTANIEM SPEKTROFOTOMETRII UV-VIS. Z Opracowanie: dr inŝ. Ewa Wagner-Wysiecka Politechnika Gdańska
BADANIA EMISJI LOTNYCH ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH PODCZAS NALEWU ASFALTU DO AUTOCYSTERN ORAZ BUDOWY DRÓG ASFALTOWYCH
Proceedings of ECOpole Vol. 5, No. 1 2011 Grzegorz BOCZKAJ 1 i Marian KAMIŃSKI 1 BADANIA EMISJI LOTNYCH ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH PODCZAS NALEWU ASFALTU DO AUTOCYSTERN ORAZ BUDOWY DRÓG ASFALTOWYCH EMISSION
Rys. 1. Chromatogram i sposób pomiaru podstawowych wielkości chromatograficznych
Ćwiczenie 1 Chromatografia gazowa wprowadzenie do techniki oraz analiza jakościowa Wstęp Celem ćwiczenia jest nabycie umiejętności obsługi chromatografu gazowego oraz wykonanie analizy jakościowej za pomocą
Rodzaje i metody kalkulacji
Opracowały: mgr Lilla Nawrocka - nauczycielka przedmiotów ekonomicznych w Zespole Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Praktycznego w Miętnem mgr Maria Rybacka - nauczycielka przedmiotów ekonomicznych
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego O O
Zastosowanie spektrometrii mas do określania struktury związków organicznych (opracowała Anna Kolasa) Uwaga: Informacje na temat nowych technik jonizacji, budowy analizatorów, nowych metod detekcji jonów
D - 05.03.11 FREZOWANIE NAWIERZCHNI ASFALTOWYCH NA ZIMNO 1. WST P... 2 2. MATERIA Y... 2 3. SPRZ T... 2 4. TRANSPORT... 3 5. WYKONANIE ROBÓT...
D - 05.03.11 FREZOWANIE NAWIERZCHNI ASFALTOWYCH NA ZIMNO SPIS TRE CI 1. WST P... 2 2. MATERIA Y... 2 3. SPRZ T... 2 4. TRANSPORT... 3 5. WYKONANIE ROBÓT... 3 6. KONTROLA JAKO CI ROBÓT... 4 7. OBMIAR ROBÓT...
Materiały z przeróbki opon w nawierzchniach asfaltowych
Materiały z przeróbki opon w nawierzchniach asfaltowych Prof. Dariusz Sybilski IBDiM d.sybilski@ibdim.edu.pl Ożarów 28 września 2011 1 Problem zużytych opon samochodowych 700 600 500 400 300 Liczba mieszkańców,
Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Zakład Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 6 Wyodrębnianie i analiza terpenów ANALIZA PRODUKTÓW POCHODZENIA NATURALNEGO
Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowowytwórczej) 2015-12-17 16:02:07
Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowowytwórczej) 2015-12-17 16:02:07 2 Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowo-wytwórczej) Podatek przemysłowy (lokalny podatek
Systemy GC/MS. MM2 Nowa generacja. Opis
MM2 Nowa generacja Opis Dystrybutor w Polsce: 00-831 Warszawa, ul. Twarda 44, tel.: 022 581 46 88, fax: 022 581 46 85 e-mail: egeria@egeria-group.com, www.egeria-group.com Wersja 02/2006 1/7 Opis W zmieniającym
Ćwiczenie: "Ruch harmoniczny i fale"
Ćwiczenie: "Ruch harmoniczny i fale" Opracowane w ramach projektu: "Wirtualne Laboratoria Fizyczne nowoczesną metodą nauczania realizowanego przez Warszawską Wyższą Szkołę Informatyki. Zakres ćwiczenia:
Informacje uzyskiwane dzięki spektrometrii mas
Slajd 1 Spektrometria mas i sektroskopia w podczerwieni Slajd 2 Informacje uzyskiwane dzięki spektrometrii mas Masa cząsteczkowa Wzór związku Niektóre informacje dotyczące wzoru strukturalnego związku
4.1. Transport ISK SKIERNIEWICE, PL
TRANSPORT 18 4.1. Transport Transport, w szczególności towarów niebezpiecznych, do których należą środki ochrony roślin, jest zagadnieniem o charakterze przygotowawczym nie związanym ściśle z produkcją
Strategia rozwoju sieci dróg rowerowych w Łodzi w latach 2015-2020+
Strategia rozwoju sieci dróg rowerowych w Łodzi w latach 2015-2020+ Projekt: wersja β do konsultacji społecznych Opracowanie: Zarząd Dróg i Transportu w Łodzi Ul. Piotrkowska 175 90-447 Łódź Spis treści
Lekcja 173, 174. Temat: Silniki indukcyjne i pierścieniowe.
Lekcja 173, 174 Temat: Silniki indukcyjne i pierścieniowe. Silnik elektryczny asynchroniczny jest maszyną elektryczną zmieniającą energię elektryczną w energię mechaniczną, w której wirnik obraca się z
TECHNIKI SEPARACYJNE ĆWICZENIE. Temat: Problemy identyfikacji lotnych kwasów tłuszczowych przy zastosowaniu układu GC-MS (SCAN, SIM, indeksy retencji)
TECHNIKI SEPARACYJNE ĆWICZENIE Temat: Problemy identyfikacji lotnych kwasów tłuszczowych przy zastosowaniu układu GC-MS (SCAN, SIM, indeksy retencji) Prowadzący: mgr inż. Anna Banel 1 1. Charakterystyka
Formularz opisu kursu (sylabus przedmiotu) na rok akademicki 2011/2010
Formularz opisu kursu (sylabus przedmiotu) na rok akademicki 2011/2010 Opis ogólny kursu: 1. Pełna nazwa przedmiotu: Metody Chromatografii... 2. Nazwa jednostki prowadzącej: Wydział Inżynierii i Technologii
ZAPYTANIE OFERTOWE. Tłumaczenie pisemne dokumentacji rejestracyjnej ZAPYTANIE OFERTOWE
ZAPYTANIE OFERTOWE Tłumaczenie pisemne dokumentacji rejestracyjnej Biofarm sp. z o.o. ul. Wałbrzyska 13 60-198 Poznań Poznań, 09 grudnia 2015r. ZAPYTANIE OFERTOWE I. Nazwa i adres Zamawiającego: Biofarm
PLAN PRACY KOMISJI PRZYZNAJĄCEJ
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Załącznik nr 1 do Regulaminu Pracy Komisji Konkursowej przyznającej środki na rozwój przedsiębiorczości PLAN PRACY
Rodzaje biomasy wykorzystywane na cele energetyczne:
Energia z biomasy Pojecie biomasy: Biomasa to substancja organiczna pochodzenia roślinnego, powstająca poprzez fotosyntezę. Do biomasy zaliczamy również odpady z produkcji zwierzęcej oraz gospodarki komunalnej
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 215
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 215 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 14 Data wydania: 10 lutego 2016 r. Nazwa i adres AB 215 Kod
TYTUŁ IPS P przyrząd do badania imisji wg nowej metody pomiaru
KAMIKA Instruments PUBLIKACJE TYTUŁ IPS P przyrząd do badania imisji wg nowej metody pomiaru AUTORZY Dorota Kamińska, Stanisław Kamiński, KAMIKA Instruments DZIEDZINA Ochrona atmosfery, ochrona środowiska
40. Międzynarodowa Olimpiada Fizyczna Meksyk, 12-19 lipca 2009 r. ZADANIE TEORETYCZNE 2 CHŁODZENIE LASEROWE I MELASA OPTYCZNA
ZADANIE TEORETYCZNE 2 CHŁODZENIE LASEROWE I MELASA OPTYCZNA Celem tego zadania jest podanie prostej teorii, która tłumaczy tak zwane chłodzenie laserowe i zjawisko melasy optycznej. Chodzi tu o chłodzenia
Biomasa w odpadach komunalnych
Otwarte seminaria 2012 Biomasa w odpadach komunalnych mgr inż. Oktawian Pastucha Centralne Laboratorium Plan seminarium Podstawowe definicje określające biomasę oraz odpady komunalne występujące w prawie
Zestawienie wartości dostępnej mocy przyłączeniowej źródeł w sieci RWE Stoen Operator o napięciu znamionowym powyżej 1 kv
Zestawienie wartości dostępnej mocy przyłączeniowej źródeł w sieci RWE Stoen Operator o napięciu znamionowym powyżej 1 kv stan na: lipiec 2016 r. RWE Stoen Operator Sp. z o.o. 28/06/2016 STRONA 1 Podstawa
Rekompensowanie pracy w godzinach nadliczbowych
Rekompensowanie pracy w godzinach nadliczbowych PRACA W GODZINACH NADLICZBOWYCH ART. 151 1 K.P. Praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony
XLII OLIMPIADA GEOGRAFICZNA
-2/1- XLII OLIMPIADA GEOGRAFICZNA pieczątka Komitetu Okręgowego Zawody II stopnia pisemne podejście 2 Zadanie 6. Poniżej przedstawiono schematyczny przekrój geologiczny przez konwencjonalne złoże gazu
Opis modułu analitycznego do śledzenia rotacji towaru oraz planowania dostaw dla programu WF-Mag dla Windows.
Opis modułu analitycznego do śledzenia rotacji towaru oraz planowania dostaw dla programu WF-Mag dla Windows. Zadaniem modułu jest wspomaganie zarządzania magazynem wg. algorytmu just in time, czyli planowanie
ET AAS 1 - pierwiastkowa, GW ppb. ICP OES n - pierwiastkowa, GW ppm n - pierwiastkowa, GW <ppb
Analiza instrumentalna Spektrometria mas F AAS 1 - pierwiastkowa, GW ppm ET AAS 1 - pierwiastkowa, GW ppb ICP OES n - pierwiastkowa, GW ppm ICP MS n - pierwiastkowa, GW
Kreacja aromatów. Techniki przygotowania próbek. Identyfikacja składników. Wybór składników. Kreacja aromatu
Kreacja aromatów Techniki przygotowania próbek Identyfikacja składników Wybór składników Kreacja aromatu Techniki przygotowania próbek Ekstrakcja do fazy ciekłej Ekstrakcja do fazy stałej Desorpcja termiczna
Atom poziom podstawowy
Atom poziom podstawowy Zadanie 1. (1 pkt) Źródło: CKE 2010 (PP), zad. 1. Atomy pewnego pierwiastka w stanie podstawowym maj nast puj c konfiguracj elektronów walencyjnych: 2s 2 2p 3 (L 5 ) Okre l po o
REGULAMIN ZADANIA KONKURENCJI CASE STUDY V OGOLNOPOLSKIEGO KONKURSU BEST EGINEERING COMPETITION 2011
REGULAMIN ZADANIA KONKURENCJI CASE STUDY V OGOLNOPOLSKIEGO KONKURSU BEST EGINEERING COMPETITION 2011 Cel zadania: Zaplanować 20-letni plan rozwoju energetyki elektrycznej w Polsce uwzględniając obecny
Szanowni Państwo. Badania laboratoryjne obejmować będą :
PAŃSTWOWY INSTYTUT WETERYNARYJNY PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY ZAKŁAD PARAZYTOLOGII I CHORÓB INWAZYJNYCH PRACOWNIA CHORÓB OWADÓW UŻYTKOWYCH Al. Partyzantów 57 tel. (0-81) 889 30 00 24-100 Puławy fax. (0-81)
Gruntowy wymiennik ciepła PROVENT- GEO
Gruntowy wymiennik ciepła PROVENT- GEO Bezprzeponowy Płytowy Gruntowy Wymiennik Ciepła PROVENT-GEO to unikatowe, oryginalne rozwiązanie umożliwiające pozyskanie zawartego gruncie chłodu latem oraz ciepła
WYKORZYSTANIE CHROMATOGRAFII GAZOWEJ DO DESTYLACJI SYMULOWANEJ (SIMDIS). AKTUALNY STAN WIEDZY I NOWE PERSPEKTYWY
Grzegorz BOCZKAJ 1, Marian KAMI SKI 2 Politechnika Gda ska, Wydzia Chemiczny, Katedra In ynierii Chemicznej i Procesowej 80-233 Gda sk, ul. Narutowicza 11/12, e-mail: grzegorz.boczkaj@gmail.com 1, mknkj@chem.pg.gda.pl
ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ÂRODOWISKA 1) z dnia 19 listopada 2008 r.
Dziennik Ustaw Nr 215 11878 Poz. 1366 1366 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ÂRODOWISKA 1) z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie rodzajów wyników pomiarów prowadzonych w zwiàzku z eksploatacjà instalacji lub urzàdzenia
Od redakcji. Symbolem oznaczono zadania wykraczające poza zakres materiału omówionego w podręczniku Fizyka z plusem cz. 2.
Od redakcji Niniejszy zbiór zadań powstał z myślą o tych wszystkich, dla których rozwiązanie zadania z fizyki nie polega wyłącznie na mechanicznym przekształceniu wzorów i podstawieniu do nich danych.
Wprowadzam : REGULAMIN REKRUTACJI DZIECI DO PRZEDSZKOLA NR 14
ZARZĄDZENIE Nr 2/2016 z dnia 16 lutego 2016r DYREKTORA PRZEDSZKOLA Nr 14 W K O N I N I E W sprawie wprowadzenia REGULAMINU REKRUTACJI DZIECI DO PRZEDSZKOLA NR 14 IM KRASNALA HAŁABAŁY W KONINIE Podstawa
SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI XXXII BADAŃ BIEGŁOŚCI I BADAŃ PORÓWNAWCZYCH HAŁASU W ŚRODOWISKU Warszawa 17 18 kwiecień 2012r.
SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI XXXII BADAŃ BIEGŁOŚCI I BADAŃ PORÓWNAWCZYCH HAŁASU W ŚRODOWISKU Warszawa 17 18 kwiecień 2012r. 1. CEL I ZAKRES BADAŃ Organizatorem badań biegłości i badań porównawczych przeprowadzonych
Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 1 CHROMATOGRAFIA GAZOWA WPROWADZENIE DO TECHNIKI ORAZ ANALIZA JAKOŚCIOWA
Zagospodarowanie magazynu
Zagospodarowanie magazynu Wymagania wobec projektu magazynu - 1 jak najlepsze wykorzystanie pojemności związane z szybkością rotacji i konieczną szybkością dostępu do towaru; im większa wymagana szybkość
Temat: Czy świetlówki energooszczędne są oszczędne i sprzyjają ochronie środowiska? Imię i nazwisko
Temat: Czy świetlówki energooszczędne są oszczędne i sprzyjają ochronie środowiska? Karta pracy III.. Imię i nazwisko klasa Celem nauki jest stawianie hipotez, a następnie ich weryfikacja, która w efekcie
7. REZONANS W OBWODACH ELEKTRYCZNYCH
OBWODY SYGNAŁY 7. EZONANS W OBWODAH EEKTYZNYH 7.. ZJAWSKO EZONANS Obwody elektryczne, w których występuje zjawisko rezonansu nazywane są obwodami rezonansowymi lub drgającymi. ozpatrując bezźródłowy obwód
Spektroskopia UV-VIS zagadnienia
Spektroskopia absorbcyjna to dziedzina, która obejmuje metody badania materii przy użyciu promieniowania elektromagnetycznego, które może z tą materią oddziaływać. Spektroskopia UV-VS zagadnienia promieniowanie
KARTA CHARAKTERYSTYKI
Strona: 1 Data opracowania: 10.03.2014 Nr weryfikacji: 1 Sekcja 1: Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa 1.1. Identyfikator produktu Nazwa produktu: Kod produktu: DF1518
Statystyczna analiza danych w programie STATISTICA. Dariusz Gozdowski. Katedra Doświadczalnictwa i Bioinformatyki Wydział Rolnictwa i Biologii SGGW
Statystyczna analiza danych w programie STATISTICA ( 4 (wykład Dariusz Gozdowski Katedra Doświadczalnictwa i Bioinformatyki Wydział Rolnictwa i Biologii SGGW Regresja prosta liniowa Regresja prosta jest
Rozdział 1 Postanowienia ogólne
Załącznik do zarządzenia Rektora nr 59 z dnia 20 lipca 2015 r. REGULAMIN PRZYZNAWANIA ZWIĘKSZENIA STYPENDIUM DOKTORANCKIEGO Z DOTACJI PROJAKOŚCIOWEJ ORAZ ZASADY PRZYZNAWANIA STYPENDIUM DOKTORANCKIEGO W
WZORU UŻYTKOWEGO EGZEMPLARZ ARCHIWALNY. d2)opis OCHRONNY. (19) PL (n)62894. Centralny Instytut Ochrony Pracy, Warszawa, PL
RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej d2)opis OCHRONNY WZORU UŻYTKOWEGO (21) Numer zgłoszenia: 112772 (22) Data zgłoszenia: 29.11.2001 EGZEMPLARZ ARCHIWALNY (19) PL (n)62894 (13)
SZCZEGÓŁOWE SPECYFIKACJE TECHNICZNE D - 10.03.01 TYMCZASOWE NAWIERZCHNIE Z ELEMENTÓW PREFABRYKOWANYCH
84 SZCZEGÓŁOWE SPECYFIKACJE TECHNICZNE D - 10.03.01 TYMCZASOWE NAWIERZCHNIE Z ELEMENTÓW PREFABRYKOWANYCH D-10.03.01 Tymczasowe nawierzchnie z elementów prefabrykowanych 85 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot SST Przedmiotem
Techniczne nauki М.М.Zheplinska, A.S.Bessarab Narodowy uniwersytet spożywczych technologii, Кijow STOSOWANIE PARY WODNEJ SKRAPLANIA KAWITACJI
Techniczne nauki М.М.Zheplinska, A.S.Bessarab Narodowy uniwersytet spożywczych technologii, Кijow STOSOWANIE PARY WODNEJ SKRAPLANIA KAWITACJI SKLAROWANEGO SOKU JABŁKOWEGO Skutecznym sposobem leczenia soku
Metrologia cieplna i przepływowa
Metrologia cieplna i przepływowa Systemy, Maszyny i Urządzenia Energetyczne, I rok mgr Pomiar małych ciśnień Instrukcja do ćwiczenia Katedra Systemów Energetycznych i Urządzeń Ochrony Środowiska AGH Kraków
Lp. Tematyka Liczba godzin I. Wymagania edukacyjne
Anna Ulrych Plan wynikowy Przedmiot: Materiały fryzjerskie Kierunek : Technikum Usług Fryzjerskich- rok szkolny 05/ 06 Liczba godzin: 76 Liczba godzin w roku szkolnym: KL.II Lp. Tematyka Liczba godzin
Przetwarzanie bazuj ce na linii opó niaj cej
Przetwarzanie bazuj ce na linii opó niaj cej Przetwarzanie bazuj ce na linii opó niaj cej obejmuje kilka zagadnie. W niniejszym podrozdziale zostan omówione zagadnienia zarówno bazuj ce na linii opó niaj
KIEROWNIK ZAKŁADU TECHNOLOGII WODY I ŚIEKÓW
Zakład Technologii Wody i Ścieków dr hab. inż. Waldemar Sawiniak, prof. nzw. w Politechnice Śląskiej, pok. 256 analiza i ocena jakości wody, pełny zakres badań technologicznych wody do celów pitnych i
SUBSTANCJE ZUBOŻAJĄCE WARSTWĘ OZONOWĄ
SUBSTANCJE ZUBOŻAJĄCE WARSTWĘ OZONOWĄ I) INFORMACJE OGÓLNE W ostatnich latach stosowanie licznych, szeroko rozpowszechnionych substancji syntetycznych napotkało na nowe ograniczenie, którym jest ochrona
Nazwa Firmy: Adres: Maria Aurelia Campmany, 17 08252 Castellgalí(Barcelona)Spain KARTA CHARAKTERYSTYKI
Kod: 205201 Strona: 1 z 5 1. Identyfikacja preparatu i firmy. Nazwa produktu: GLASIT Numer produktu: 205201 Opis produktu: środek do czyszczenia szkła, nie pozostawiający zacieków, jak równieŝ szyb, luster,
12. Wyznaczenie relacji diagnostycznej oceny stanu wytrzymało ci badanych materiałów kompozytowych
Open Access Library Volume 2 211 12. Wyznaczenie relacji diagnostycznej oceny stanu wytrzymało ci badanych materiałów kompozytowych 12.1 Wyznaczanie relacji diagnostycznych w badaniach ultrad wi kowych
Firma (nazwa) lub nazwisko oraz adres wykonawcy
BZ.4-/0 Czerwonak, dnia września 00r. INFORMACJA O WYBORZE NAJKORZYSTNIEJSZEJ OFERTY DOTYCZY: postępowania o udzielenie zamówienia publicznego prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego, którego
WYDZIAŁ CHEMICZNY POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ ZAKŁAD TECHNOLOGII NIEORGANICZNEJ I CERAMIKI. Laboratorium PODSTAWY TECHNOLOGII CHEMICZNEJ
WYDZIAŁ CHMICZNY POLITCHNIKI WARSZAWSKIJ ZAKŁAD TCHNOLOGII NIORGANICZNJ I CRAMIKI Laboratorium PODSTAWY TCHNOLOGII CHMICZNJ Instrukcja do ćwiczenia pt. OCZYSZCZANI POWITRZA Z LOTNYCH ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH
Spis treści. I. Wstęp... 11. II. Chemiczna analiza wody i ścieków... 12
Spis treści I. Wstęp... 11 II. Chemiczna analiza wody i ścieków... 12 1. Zasadowość... 12 1.1. Wprowadzenie... 12 1.2. Oznaczanie zasadowości ogólnej metodą miareczkową wobec wskaźnika metylooranżu...
Opracował: 1. Beata Boguszewska ( Specjalista ds. Zarzadzania Chemikaliami i Technologiami ) Uzgodnień dokonali:
1. Przedmiot WT 2. Zakres stosowania przedmiotu WT 3. Podział i oznaczenie 4. Wymagania i badania 4.1. Wymagania ogólne 4.1.1. Dodatki przeciwstukowe 4.1.2. Dodatki barwiące 4.1.3. Dodatki przeciwutleniające
MAKSYMALNA WYDAJNOŚĆ MŁOTY HYDRAULICZNE TYPU TXH
MAKSYMALNA WYDAJNOŚĆ MŁOTY HYDRAULICZNE TYPU TXH MŁOTY HYDRAULICZNE TYPU TXH SKONCENTROWANA MOC Solidność i precyzja Wysokowydajne młoty hydrauliczne Terex, poszerzające wszechstronność koparko-ładowarek,
Sensory optyczne w motoryzacji
Sensory optyczne w motoryzacji Grzegorz Antos Instytut Mikromechaniki i Fotoniki Plan prezentacji 1. Zalety sensorów optycznych 2. Systemy bezpiecze stwa w motoryzacji 3. Porównanie rozwi za CCD i CMOS
Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Ziemia Bielska
Załącznik nr 1 do Lokalnej Strategii Rozwoju na lata 2008-2015 Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Ziemia Bielska Przepisy ogólne 1 1. Walne Zebranie Członków
SunMag HP1. Technical Data Sheet. SunMag HP1 Heatset Series. farby do druku offsetowego utrwalanego na gorąco
Heatset Series Karta techniczna produktu (wersja z dnia 01.05.2011) farby do druku offsetowego utrwalanego na gorąco 1. Opis Linia obejmuje farby procesowe bazujące na oleju mineralnym, spoiwie i paście
D- 10.03.01 TYMCZASOWE NAWIERZCHNIE Z ELEMENTÓW PREFABRYKOWANYCH
D- 10.03.01 TYMCZASOWE NAWIERZCHNIE Z ELEMENTÓW PREFABRYKOWANYCH SPIS TREŚCI. 1. WSTĘP 2. MATERIAŁY 3. SPRZĘT 4. TRANSPORT 5. WYKONANIE ROBÓT 6. KONTROLA JAKOŚCI ROBÓT 7. OBMIAR ROBÓT 8. ODBIÓR ROBÓT 9.
Dr inż. Andrzej Tatarek. Siłownie cieplne
Dr inż. Andrzej Tatarek Siłownie cieplne 1 Wykład 3 Sposoby podwyższania sprawności elektrowni 2 Zwiększenie sprawności Metody zwiększenia sprawności elektrowni: 1. podnoszenie temperatury i ciśnienia
KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW
KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE Etap wojewódzki rok szkolny 2009/2010 Dane dotyczące ucznia (wypełnia Komisja Konkursowa po rozkodowaniu prac) wylosowany numer uczestnika
POSTĘP TECHNOLOGICZNY A STRUKTURA CZASU PRACY, KOSZTY I EFEKTYWNOŚĆ NAKŁADÓW W TRANSPORCIE WARZYW
InŜynieria Rolnicza 11/2006 Stanisław Kokoszka, Sylwester Tabor Katedra InŜynierii Rolniczej i Informatyki Akademia Rolnicza w Krakowie POSTĘP TECHNOLOGICZNY A STRUKTURA CZASU PRACY, KOSZTY I EFEKTYWNOŚĆ
Pruszcz Gda ski: Opracowanie dokumentacji na likwidacj dzikiego. wysypiska mieci, znajduj cego si na dz. 64/1, obr. Lubu, gm. Kobylnica.
1 z 6 2012-02-06 08:46 Adres strony internetowej, na której Zamawiaj cy udost pnia Specyfikacj Istotnych Warunków Zamówienia: www.anr.gov.pl Pruszcz Gda ski: Opracowanie dokumentacji na likwidacj dzikiego
Ekonomia rozwoju. dr Piotr Białowolski Katedra Ekonomii I
Ekonomia rozwoju wykład 1 dr Piotr Białowolski Katedra Ekonomii I Plan wykładu Ustalenie celu naszych spotkań w semestrze Ustalenie technikaliów Literatura, zaliczenie Przedstawienie punktu startowego
4.3. Struktura bazy noclegowej oraz jej wykorzystanie w Bieszczadach
4.3. Struktura bazy noclegowej oraz jej wykorzystanie w Bieszczadach Baza noclegowa stanowi podstawową bazę turystyczną, warunkującą w zasadzie ruch turystyczny. Dlatego projektując nowy szlak należy ją
ZAKRES OBOWIĄZKÓW I UPRAWNIEŃ PRACODAWCY, PRACOWNIKÓW ORAZ POSZCZEGÓLNYCH JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH ZAKŁADU PRACY
ZAKRES OBOWIĄZKÓW I UPRAWNIEŃ PRACODAWCY, PRACOWNIKÓW ORAZ POSZCZEGÓLNYCH JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH ZAKŁADU PRACY Szkolenia bhp w firmie szkolenie wstępne ogólne 8 Obowiązki pracodawcy Podstawowy obowiązek
LABORATORIUM TECHNOLOGII NAPRAW WERYFIKACJA TULEJI CYLINDROWYCH SILNIKA SPALINOWEGO
LABORATORIUM TECHNOLOGII NAPRAW WERYFIKACJA TULEJI CYLINDROWYCH SILNIKA SPALINOWEGO 2 1. Cel ćwiczenia : Dokonać pomiaru zuŝycia tulei cylindrowej (cylindra) W wyniku opanowania treści ćwiczenia student
CD-W00-00-0 Przetwornik stężenia CO 2 do montażu naściennego. Cechy i Korzyści. Rysunek 1: Przetwornik stężenia CO 2 do montażu naściennego
Karta informacyjna wyrobu CD-W00 Data wydania 06 2001 CD-W00-00-0 Przetwornik stężenia CO 2 do montażu naściennego W prowadzenie Johson Controls posiada w swojej ofercie pełną linię przetworników przekształcających
Montowanie styropapy za pomącą łączników mechanicznych
Montowanie styropapy za pomącą łączników mechanicznych Podłoże, zarówno nowe jak i stare, trzeba dobrze oczyścić z brudu oraz usunąć istniejące nierówności. Należy pamiętać, aby przed ułożeniem styropapy
WYMAGANIA EDUKACYJNE SPOSOBY SPRAWDZANIA POSTĘPÓW UCZNIÓW WARUNKI I TRYB UZYSKANIA WYŻSZEJ NIŻ PRZEWIDYWANA OCENY ŚRÓDROCZNEJ I ROCZNEJ
WYMAGANIA EDUKACYJNE SPOSOBY SPRAWDZANIA POSTĘPÓW UCZNIÓW WARUNKI I TRYB UZYSKANIA WYŻSZEJ NIŻ PRZEWIDYWANA OCENY ŚRÓDROCZNEJ I ROCZNEJ Anna Gutt- Kołodziej ZASADY OCENIANIA Z MATEMATYKI Podczas pracy