Gęsiowanie wiosną 2009 roku Michał Polakowski, Monika Broniszewska e mail:

Transkrypt

1 Gęsiowanie wiosną 2009 roku Michał Polakowski, Monika Broniszewska e mail: mich.polakowski@gmail.com W tym roku nałoŝyły się dwa czynniki, które spowodowały mniejszą niŝ byśmy chcieli intensywność naszych obserwacji gęsi. Przede wszystkim zabrakło czasu, którego z roku na rok mamy niestety coraz mniej. Z tego powodu znaczna część dni gęsiowych nie była pełna i tylko kilka z nich udało sie w całości poświecić obserwacjom tych ptaków. Równie waŝne było jednak duŝe opóźnienie wiosny i przyśpieszony przelot ptaków. W praktyce gęsi przebywały na Północnym Podlasiu w 2009 roku krócej niŝ miało to miejsce na przykład w roku 2007 (Polakowski 2007). Gęsiowanie zaczęliśmy z końcem lutego i zakończyliśmy w połowie kwietnia. Przez ten miesiąc kontynuowaliśmy trwające od kilku wiosen liczenie pospolitych gatunków ze szczególnym naciskiem na strukturę gatunkową i liczebność stad, wyszukiwanie rzadkich oraz odczyty obróŝ. Nasze wyniki uzupełniliśmy o krótką charakterystykę gęsiową z uwzględnieniem tylko przelotu wiosennego na Nizinie Północnopodlaskiej. Ostatecznie, po kilku latach wnikliwych obserwacji, zamierzamy te dane opracować i opublikować. Wiosną 2008, w dniach 22 luty 16 kwietnia, w ciągu 17 dni gęsiowania przejrzeliśmy łącznie ok gęsi, z czego znaczną wiekszość stanowiły białoczółki, Anser albifrons a mniejszy odsetek zboŝówki, Anser fabalis. Jak co roku, rzadziej widywane były gęgawy, Anser anser, jeszcze rzadziej bernikle białolice, Branta leucopsis oraz gęsi krótkodziobe, Anser brachyrhynchus. Zupełnie wyjątkowo pojawiły się bernikle rdzawoszyje, Branta ruficollis i obroŝne, Branta bernicla bernicla. Charakterystyka pospolitych gęsi wiosną 2009 Gęgawa W lutym liczna i stanowiąca znaczną część obserwowanych ptaków mimo, Ŝe warunki pogodowe były wtedy prawdziwie zimowe. Część tych gęsi takŝe zimowała nad Biebrzą. Zdecydowanie wiekszą ilość gęgaw odnotowaliśmy pod koniec lutego i na początku marca a ich liczba zaczęła stopniowo maleć na przełomie pierwszej i drugiej dekady tego miesiacą. Od tamtego czasu coraz częściej notowane były juŝ ptaki stacjonarne, szykujące się do lęgów. Gęgawa. Fot. M. Polakowski Po raz pierwszy w tym roku na Nizinie Północnopodlaskiej odnotowano zwiększoną liczbę ptaków z obroŝami. Było to łącznie blisko 10 osobników znakowanych przede wszystkim w sezonie lęgowym w roku poprzednim na wyspie Rügen w Niemczech.

2 Gęś białoczelna Zdecydowany dominant wiosną, który w szczycie przelotu wiosennego w roku 2009 osiągał nawet do niemal 100% obserwowanych ptaków. Pierwsze osobniki odnotowano w dolinie Biebrzy juŝ w lutym, ale większa ich ilość doleciała dopiero na przełomie pierwszej i drugiej dekady marca. Liczba obserwowanych gęsi białoczelnych od tego czasu szybko rosła by osiągnąć apogeum w trzeciej dekadzie tego miesiąca. Największa koncentracja liczyła około 20 tysięcy ptaków skupionych 21 marca koło Włochówki pod Wizną (W. Januszkiewicz) oraz tyle samo 23 marca na Grądach Woniecko (M. Polakowski i in.). Ostatnie większe grupy tych gęsi widziano około połowy kwietnia pod Zajkami. W roku 2009 odczytaliśmy łącznie 60 obróŝ na 58 ptakach. Gęsi białoczelne czytane w trakcie wędrówki wiosennej na Północnym Podlasiu gniazdowały przede wszystkim w Rosji (Tajmir) a zimowały w zachodniej Europie (Holandia, Belgia, Niemcy i w jednym przypadku w Wielkiej Brytanii). Gesi białoczelne dorosła (powyŝej) i młoda. Fot. M. Polakowski Gęś zboŝowa Znacznie mniej liczna na przelotach wiosennych niŝ gęś białoczelna. Podobnie jak wcześniej opisana, migruje na lęgowiska w Rosji z zimowisk w zachodniej Europie (Madsen i in. 1999). W roku 2009 pierwsze ptaki notowano w zimowych warunkach w lutym, natomiast większa ich ilość doleciała na Północne Podlasie na przełomie pierwszej i drugiej dekady marca. Ptaki te przeleciały dalej (w kierunku lęgowisk) w kwietniu. Gęsi zboŝowe i krótkodzioba (po prawej) koło Osowca na początku marca Fot. M. Polakowski W roku 2009 odczytaliśmy tylko 2 obroŝe na gęsiach zboŝowych. Oba ptaki znakowane były na zimowisku w Holandii pod koniec 2008 roku.

3 Bernikla białolica Regularnie, bardzo nielicznie przelotna na Północnym Podlasiu. Pojedyncze osobniki, czasem grupki nawet do kilkudziesięciu ptaków, najchętniej przebywają w stadach gęsi białoczelnych i zboŝowych. Ostatnia obserwowana przez nas w 2009 r. bernikla bialolica. Zajki, 16 kwietnia. Foto: M. Polakowski Wiosną 2009 roku notowana 17 razy (łącznie 67 ptaków). To prawie taki sam wynik jak w roku poprzednim (Polakowski i Broniszewska 2008), ale jednocześnie mniejsza liczba widzianych ptaków niŝ w roku 2007 (Polakowski 2007). Najwięcej widziano 12 osobników 29 marca koło Łojów Awissa, najwcześniej odnotowana 6 marca tamŝe, najpóźniej 16 kwietnia koło Zajek. Rzadkie gesi wiosna 2009 Gęś krótkodzioba Do niedawna sporadycznie obserwowana na Północnym Podlasiu, ostatnio notowana regularnie, szczegolnie od roku 2007 (Polakowski 2008). Gęś krótkodzioba sfotografowana w stadzie g. zboŝowych 12 marca koło Osowca. Fot. M. Polakowski

4 W roku 2009 na Północnym Podlasiu odnotowano co najmniej 11 obserwacji ptaków naleŝących do tego gatunku (PtakiGoogle 2009, dane własne). Po raz pierwszy w tym roku napotkaliśmy gęś krótkodziobą 12 marca koło Osowca, ostatnia obserwacja miała zaś miejsce 31 marca koło Białogrądów nad Biebrzą. Gęś ta nie tworzy na Nizinie Północnopodlaskiej większych grup niŝ 3 ptaki (Polakowski 2008), taką teŝ maksymalną ich liczbę odnotowaliśmy w roku 2009 (28 marca widziano i sfotografowano 2 jasnopłaszczowe i jednego ciemnopłaszczowego ptaka koło Giełczyna, M. Polakowski, A. i O. Popławscy). Gęś mała W roku 2009 odnotowana 1 raz: dorosły ptak widziany był w stadzie gęsi białoczelnych w okolicach Wizny i Kurpik w dniach 21 i 31 marca (M. Polakowski, M. Broniszewska). To pierwsza obserwacja tego gatunku na Północnym Podlasiu od 2 lat (Polakowski 2007) i jedna z zaledwie kilku w Regionie. Bernikla obroŝna Bernikla obroŝna obserwowana kolo Łojów Awissa 23 marca fot. M. Polakowski W roku 2009 łącznie 4 obserwacje pojedynczych ptaków. Jeden osobnik przebywał w dniach marca koło Raciborów w Dolnym Basenie Biebrzy a inny ptak widziany był takŝe koło Łojów Awissa w tym samym okresie (G. Grygoruk, T. Tumiel, info PtakiGoogle 2009, dane własne). Poza tym, pojedynczy ptak widziany był równieŝ 20 marca kolo Włochówki (W. Januszkiewicz) i być moŝe ten sam w dniach marca koło Grądów Woniecko (M. Polakowski, T. i A. Rafalscy, G. Czapiewski). Ostatnia obserwacja miała miejsce 28 marca koło Giełczyna (G. Grygoruk, W. Piechowski, T. Kułakowski, PtakiGoogle 2009). Bernikla rdzawoszyja Dotychczas odnotowana na Północnym Podlasiu 5 razy (Polakowski i Broniszewska 2008). W roku 2009 stwierdzona aŝ 3 krotnie. Po raz pierwszy odnotowana 22 lutego w stadzie 280 gęgaw (K. Henel i in.). Jest to najwcześniejsza obserwacja tego gatunku na Północnym Podlasiu a zwaŝywszy na regularnie zimowe warunki wtedy panujące moŝna uznać tą obserwacje za przypadek zimowania. Drugie stwierdzenie miało miejsce 7 marca koło Białogrądów (M. Polakowski i in.). Bernikla rdzawoszyja obserwowana wśród gęgaw 22 lutego fot. M. Polakowski

5 Ten osobnik takŝe przebywał w stadzie gęgaw i obserwowany był po sąsiedzku w Osowcu kolejnego dnia (M. Rycak i in.). Później widziano i sfotografowano jeszcze jednego ptaka w duŝym stadzie gęsi (głównie białoczelnych) 22 marca koło Łojów Awissa (M. Polakowski). W dniu 31 marca w stadzie 5800 gęsi (głównie białoczelnych) odnotowaliśmy koło Włochówki 1 ptaka o cechach bernikli białolicej i innej, nieustalonej gęsi (Branta sp./ Anser sp., fot. obok, M. Polakowski, M. Broniszewska, M. Cieszyński). Ptak nie był przez nikogo raportowany w okresie późniejszym. Inne gatunki gęsi Mieszańce międzygatunkowe Poza odnotowanymi i opisanymi wyŝej gatunkami, w roku 2009 nie stwierdziliśmy kilku dalszych, bardzo rzadkich na Nizinie Północnopodlaskiej gęsi. Mieszaniec bernikli białolicej z inną, nieustaloną gęsia, Włochówka, 31 marca Fot. M. Polakowski Nieregularnie i skrajnie nielicznie zalatuje tu bernikla kanadyjska obserwowana w latach poprzednich. Zupełnie wyjątkowo obserwowane były równieŝ: gęś tybetańska, gęsiówka egipska pierwszy raz stwierdzona w roku 2008 przez R. Micialkiewicza i in. (Polakowski i Broniszewska 2008) i bernikla jasnobrzucha, Branta bernicla hrota. Dodatkowe informacje Miejscami głównych koncentracji gęsi wiosną są doliny rzek oraz łąki i pola w ich okolicy. Najwięcej tych ptaków obserwuje się w Dolinach Biebrzy i Narwi. Wiosną 2009 roku gęsi obserwowaliśmy niemal wyłącznie w Dolinie Biebrzy, nad Narwią znacznie rzadziej. W niniejszym raporcie uwzględniono obserwacje róŝnych osób gęsiujących w roku Byli to: M. Broniszewska, M. Cieszyński, G. Czapiewski, M. Dydo, A. Henel, K. Henel, W. Januszkiewicz, T. Kułakowski, R. Miciałkiewicz, A. Płowucha, M. Polakowski, A. i O. Popławscy, T. i A. Rafalscy, M. Rostkowski, M. Rycak, R. Stelmach, P. Wacławik. Uwzględniono takŝe niektóre obserwacje publikowane w internecie (PtakiGoogle 2009). Wszystkie obserwacje podlegające weryfikacji Komisji Faunistycznej PT Zool. i uwzględnione w tym opracowaniu, uzyskały stosowną akceptacje. Nasze wyniki z lat moŝna znaleźć pod adresem Literatura Madsen J., Cracknell G., Fox A. D Goose populations of the Western Palearctic. A review of status and distribution. Wetlands International Publ. No 48. Wageningen, Pays Bas et National Environmental Research Institute, Rönde, Danmark. Polakowski M Marcowe gęsiowanie na Północnym Podlasiu w roku Polakowski M Wzrost liczebności gęsi krótkodziobych, Anser brachyrhynchus na Nizinie Północnopodlaskiej w latach Kulon 13: Polakowski M., Broniszewska M Gęsiowanie wiosną 2008 roku. PtakiGoogle Internetowa lista dyskusyjna o ptakach.