Pierwszy dzień wiosny i pory roku

Transkrypt

1 Pierwszy dzień wiosny i pory roku W ostatnim czasie przygotowałem kilka skryptów GrADS, których zadaniem było obliczenie średnich wieloletnich wartości danego parametru. Głównie chodziło tu o średnie wieloletnie temperatury powietrza dla danego dnia na przykład pierwszego dnia wiosny. Pozwoliło to również na określenie terminów rozpoczęcia poszczególnych pór roku. Zwykle za pierwszy dzień wiosny uznaje się 21 marca, choć najczęściej w ostatnich latach dzień równonocy wiosennej wypadał zwykle 20 marca. Mimo to sprawdźmy, jak wyglądają klimatologiczne normy właśnie dla dnia 21 marca i jak to wyglądało w poszczególnych latach. Na sam początek sprawdźmy, jak wyglądała średnia temperatura maksymalna w połowie marca w latach Średnia temperatura maksymalna w dniu 15 marca w

2 latach Źródło: E-OBS (ECA&D). Kliknij, aby powiększyć, Jak widzimy, w połowie marca maksymalne temperatury w Polsce wahają się średnio od nieco poniżej +4 stopni na krańcach północno-wschodnich kraju, do około +8 C na południowym zachodzie kraju. Średnia temperatura dobowa 15 marca w latach Źródło: E-OBS (ECA&D). Kliknij, aby powiększyć. Średnie dobowe temperatury rozkładają się bardzo podobnie od około 0 C na krańcach północno-wschodnich, do nieco ponad 4 C na krańcach zachodnich. Zwróćmy uwagę, że 15 marca na krańcach północno-wschodnich jest dniem zimowym (TSr <= 0 ). 21 marca jest nieco cieplej. Temperatury maksymalne:

3 Średnia temperatura maksymalna w dniu 21 marca w latach Źródło: E-OBS (ECA&D). Kliknij, aby powiększyć, Tego dnia średnie temperatury maksymalne w wieloleciu układały się od nieco poniżej +5 C na krańcach północno-wschodnich, do około +9 C na południowym zachodzie. Średnie wieloletnie temperatury dobowe dnia 21 marca wahają się od ok. 0.7 C do niemal 5 C na zachodzie. Izoterma 5.0 C pojawia się na krańcach zachodnich 22 marca.

4 Średnia temperatura dobowa 21 marca w latach Źródło: E-OBS (ECA&D). Kliknij, aby powiększyć. W latach wielokrotnie obserwowaliśmy znaczne odstępstwa od zaprezentowanych wyżej norm. Bardzo ciepło było na przykład w roku ubiegłym średnie temperatury plasowały się od 7 C do 13 C na południu. Ciepło było również w roku 2004 (do około 12 C). Z kolei bardzo zimno było w roku 2003 w okolicy Suwałk temperatura średnia dobowa spadła poniżej -5 C, zaś najwyższa około -1 C była na krańcach zachodnich. Wyjątkowo mroźny był 21 marca 1980 średnia temperatura na krańcach północno-wschodnich spadła do C, na krańcach zachodnich notowano około -2.

5 Średnie temperatury 21 marca 1980 roku. Źródło: E- OBS (ECA&D). Kliknij, aby powiększyć. Tego dnia notowano w Suwałkach -21 C. Jednak średnia obszarowa jeszcze niższa była w roku 1976 wyniosła -4.2 stopnia. W 1974 roku na krańcach południowo-wschodnich średnia temperatura wzrosła ponad 15.0 C, a więc był to dzień letni.

6 Średnie temperatury 21 marca 1974 roku. Źródło: E- OBS (ECA&D). Kliknij, aby powiększyć. 21 marca 1974 zanotowano również najwyższą średnią dla całego obszaru. Temperatura maksymalna na południu kraju przekraczała 24 C.

7 Temperatura maksymalna w dniu 21 marca Źródło: E-OBS (ECA&D). Kliknij, aby powiększyć, Jak więc widać, 21 marca notowano bardzo różne temperatury. Od bardzo mroźnych (poniżej -12 C w 1980) do wręcz letnich (>15 w 1974). Średnie wieloletnie z okresu bazowego wskazują, że tego dnia temperatura maksymalna w kraju wahać się powinna od +4 C do około +8 C. Termiczne pory roku Wiosna Analiza średnich temperatur dobowych wskazuje, że dopiero 22 marca średnie temperatury charakterystyczne dla wiosny (TSr > 5 C) pojawiają się lokalnie na krańcach zachodnich. 24 marca występują już one w całej dolinie Odry, po za okolicą Szczecina marca wiosna pojawia się w Warszawie, zaś 31 marca średnia temperatura na krańcach zachodnich wynosi około 8 C. Najpóźniej wiosna pojawia się w okolicach Suwałk (około 2-7 kwietnia) i w okolicy Lęborka, gdzie dopiero 12 kwietnia pojawiają się średnie dobowe temperatury przekraczające 5 C.

8 Warto zwrócić uwagę, że 21 kwietnia pojawiają się na zachodzie średnie dobowe temperatury charakterystyczne dla przedlecia (> 10 C). Lato Średnie dobowe charakterystyczne dla lata (TSr >= 15 C) w wieloleciu pojawiają się po raz pierwszy 17 maja, jednak na stałe pojawiają się dopiero na krańcach zachodnich od 24 maja, a zanikają najpóźniej również na krańcach zachodnich około 11 września, lato trwa tam więc najdłużej około 111 dni. Najpóźniej lato rozpoczyna się na Pomorzu tam (szczególnie w okolicy Lęborka) temperatury średnie dobowe wyższe od 15 C pojawiają się dopiero w okolicy 27 czerwca i jednocześnie najszybciej zanikają bo już 27 sierpnia. Termiczne lato trwa tam więc zaledwie około 61 dni. Statystycznie najcieplejszym okresem jest ostatnia dekada lipca i pierwsza dekada sierpnia. W dniach 29 lipca 2 sierpnia (oraz 8 sierpnia) średnie temperatury dobowe w zachodniej części kraju przekraczają 20 C, dochodząc do 20.7 C na krańcach zachodnich 30 lipca i 1 sierpnia. Najsilniejsze ochłodzenie w porze letniej występuje w III dekadzie sierpnia. Charakterystyczne jest również ochłodzenie w czerwcu. Występuje ono między 12 a 17 czerwca w tym czasie średnie dobowe spadają z ponad 17 C do poniżej 16 C (lokalnie z 17.5 C do 15.3 C). Począwszy od 18 czerwca postępuje ponowne ocieplenie. Ochłodzenie to jest również widoczne w średnich obszarowych dla Europy Środkowej temperatury średnie liczone dla całego obszaru Europy Środkowej pomiędzy 10E,25E a 45N,55N spadają z C w dniu 10 czerwca do C w dniu 17 czerwca. Należy jednak zaznaczyć, że owe zjawisko jest charakterystyczne dla wielolecia i nie występowało w wieloleciu Jesień Z końcem lata rozpoczyna się u nas klimatologiczna jesień

9 temperatury średnie dobowe zawierają się wtedy pomiędzy +5 a +15 C. Najwcześniej, bo już 27 sierpnia jesień rozpoczyna się na Pomorzu, najpóźniej, po 11 września na krańcach zachodnich naszego kraju. Najszybciej jesień kończy się na Suwalszczyźnie około 28 października, najpóźniej w okolicy 13 listopada na krańcach północno-zachodnich. Zima W przypadku pory zimowej, ta najwcześniej pojawia się oczywiście w okolicy Suwałk. Tam średnie dobowe temperatury <= 0.0 C pojawiają się już w dniu 29 listopada i trwają bez przerwy do 15 marca a więc około 107 dni. Niestety dużo trudniej wyznaczyć czas trwania termicznej zimy w najcieplejszym o tej porze roku regionie naszego kraju, a więc na północnym-zachodzie. Po raz pierwszy ujemna średnia dobowa temperatura powietrza pojawia się tam dopiero około 31 grudnia, przy czym w dniach 2-3 stycznia wracają temperatury dodatnie. Trzy dniowy ciąg temperatur ujemnych występuje w tej okolicy dopiero w dniach stycznia, przy czym już pod koniec stycznia panują tam temperatury dodatnie. Można więc przyjąć, że termiczna zima jako taka tam po prostu nie występuje rzeczywiście w całym okresie zimowym można tam naliczyć zaledwie 15 dni z średnią temperaturą dobową <= 0.0 C. Ciężko znaleźć w porze zimowej jakieś charakterystyczne okresy, jedyną charakterystyczną rzeczą może być ochłodzenie w połowie lutego, kiedy średnie temperatury spadają o około 1 stopień w stosunku do pierwszej dekady tego miesiąca (średnie temperatury dla obszaru Europy Środkowej spadają wtedy z C 7 lutego do C 17 lutego. Zimna Zośka Jednym z ciekawszych wniosków nasuwających się po analizie danych dla Europy Środkowej jest fakt, iż zjawisko zwane Zimnymi Ogrodnikami nie występowało przynajmniej nie widać

10 go w wieloleciu Średnie temperatury minimalne w dniach 1-31 maja ulegają stałemu, stopniowemu wzrostowi. I tak: W okresie 1 3 maja średnie temperatury minimalne wahają się od około 4.7 C na krańcach północnowschodnich, do ponad 7 C na zachodzie i miejscami na południu. W okresie 4 6 maja średnie temperatury minimalne wzrastają, szczególnie na krańcach północnych i wschodnich. W tych dniach zakres temperatur minimalnych w naszym kraju to od 5.4 do 7.3 W okresie 7 9 maja temperatury minimalne wahają się od 5.0 do 8.1 C W okresie maja przedział temperatur minimalnych to C W okresie charakterystycznym dla Ogrodników maja temperatury minimalne wahają się od 6.3 do 9.1 W okresie maja od 6.2 do 9.4 W okresie maja od 6.6 do 10.0 W okresie maja od 6.8 do 10.0 W okresie maja od 7.2 do 10.7 W okresie maja od 7.7 do 10.6 A więc w okresie całego maja temperatury minimalne ulegają wzrostowi i nie widać żadnego sygnału, który sugerowałby jakieś istotne statystycznie ochłodzenie w dniach maja. Również średnie temperatury mierzone dla całego obszaru Europy nie wykazują w tych dniach żadnego ochłodzenia. Liczba dni z przymrozkiem na terenie kraju wydaje się w okresie maja podobna, jak w okresie 8-11 maja. Wygląda więc na to, że o ile ochłodzenia, oraz dni z przymrozkiem w maju są czymś naturalnym, o tyle nie można wyznaczyć konkretnego terminu, kiedy one następują. O wiele bardziej charakterystycznym zjawiskiem dla wielolecia jest wspomniane wcześniej ochłodzenie w połowie czerwca.