Krzysztof Strojek 1, Andrzej Tarasiuk 2 Paweł Bijoś 2, Anna Czech 3 w imieniu grupy badaczy Progens-first-step 4. Wstęp. Abstract PRACA ORYGINALNA

Transkrypt

1 Krzysztof Strojek 1, Andrzej Tarasiuk 2 Paweł Bijoś 2, Anna Czech 3 w imieniu grupy badaczy Progens-first-step 4 PRACA ORYGINALNA 1 Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych Diabetologii i Nefrologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Zabrzu; 2 Firma Bioton SA, Macierzysz; 3 Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego; 4 nazwiska badaczy podano w Załączniku Zastosowanie mieszanki Gensulin M30 u chorych na cukrzycę typu 2 z wtórną nieskutecznością leków doustnych. Progens-first-step wieloośrodkowe badanie obserwacyjne prowadzone w warunkach ambulatoryjnych Gensulin M30 in patients with type 2 diabetes and secondary failure to oral antidiabetic drugs. The Progens-first-step study: a multicentre observational study in the outpatient setting Abstract Background. Correction of glucose levels is one of the main goals of antidiabetic treatment. Patients with type 2 diabetes whose disease in uncontrolled with oral antidiabetic drugs (OADs) require insulin. While the current guidelines recommend that insulin therapy should be initiated with longacting preparations, they also take into account the necessity to individualise the treatment. We present the Progens-firststep study, which was a multicentre observational study conducted in the outpatient setting whose aim was to evaluate the efficacy of treatment with Gensulin M30. Material and methods. The study involved a follow-up of 464 patients (age 61 ± 9.1 years, duration of diabetes 63 ± ± 54 months, BMI 29.4 ± 3.75 kg/m 2 ) receiving Gensulin M30. We evaluated glycaemic control (4-point selfmonitoring profile, HbA 1c ), body mass, episodes of hypoglycaemia and the quality of life (questionnaire) at baseline and at 13 and 26 weeks. Results. HbA 1c decreased significantly from 8.7 ± 1.3% at baseline to 7.7 ± 0.9% and 7.1 ± 0.7% at 13 and 26 weeks, respectively (P < for both time points), which was paralleled by a reduction in self-recorded glucose levels (fasting and postprandial). No episodes of severe hypoglycaemia were observed. There was a significant increase in body mass from baseline by 0.17 ± 0.18 kg at 13 weeks (P < 0.05) and by 0.36 ± 0.56 kg at 26 weeks (P < 0.01). The use of insulin resulted in an improvement of the quality of life and treatment satisfaction (P < for all the comparisons). Conclusions. Gensulin M30 in patients with type 2 diabetes with secondary failure to oral antidiabetic drugs affects the treatment efficacy by: (1) improving glycaemic control reflected by a reduction in HbA 1c and glucose levels in the 24-hour glucose profile, (2) slightly increasing body weight without the risk of severe hypoglycaemia, (3) improving the quality of life and reducing the perceived inconvenience of therapy. Diabet Dośw i Klin 2008, 8, 4, key words: type 2 diabetes mellitus, metabolic control, quality of life, Gensulin M30 Adres do korespondencji: prof. dr hab. med. Krzysztof Strojek Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Nefrologii Śląski Uniwersytet Medyczny ul. 3 Maja 13/15, Zabrze Tel (+48 32) , kstrojek@sum.edu.pl Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna 2008, 8, 4, Copyright 2008 Via Medica, ISSN Wstęp Cukrzyca stanowi poważny problem społeczny i medyczny [1]. Ciągle wzrasta liczba chorych i zwiększa się grupa pacjentów, u których występują późne powikłania [2]. Problem ten jest szczególnie widoczny w przypadku cukrzycy typu 2, stanowiącej ponad 80% wszystkich 179

2 Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna 2008, Vol. 8, No. 4 przypadków tej choroby. Powoduje to indywidualne problemy zdrowotne u poszczególnych pacjentów, a także zwiększające się obciążenie budżetu kosztami leczenia i świadczeniami socjalnymi związanymi z absencją chorobową oraz inwalidztwem. Współczesne cele leczenia cukrzycy obejmują zapobieganie ostrym i przewlekłym powikłaniom choroby. Niebagatelne znaczenie ma również zalecanie terapii, która zminimalizuje pogarszanie się jakości życia [3]. Prawidłowe leczenie cukrzycy typu 2 obejmuje normalizację zaburzeń (hiperglikemii, nadciśnienia i dyslipidemii), a także farmakoterapię prewencyjną, na którą składa się rutynowe stosowanie inhibitorów konwertazy angiotensyny i kwasu acetylosalicylowego u pacjentów z ryzykiem powikłań makroangiopatycznych [4, 5]. Jednym z narzędzi zapobiegania powikłaniom jest skuteczna normalizacja glikemii. W naturalnym przebiegu cukrzycy obserwuje się stopniowe narastanie hiperglikemii na skutek pogarszania się sprawności mechanizmów odpowiedzialnych za homeostazę glukozy [6]. Dlatego też algorytmy leczenia hipoglikemizującego przewidują stopniowe intensyfikowanie terapii od metod behawioralnych, poprzez doustne leki hipoglikemizujące, terapię skojarzoną, aż do monoterapii insuliną [7, 8]. Włączenie insuliny do leczenia chorych na cukrzycę wiąże się z dużą niechęcią pacjentów i niejednokrotnie z tego powodu jest opóźniane, co negatywnie wpływa na wyrównanie metaboliczne i zwiększa ryzyko rozwoju powikłań [9, 10]. Celem wieloośrodkowego, otwartego, obserwacyjnego badania Progens-first-step była ocena bezpieczeństwa i skuteczności leczenia chorych na cukrzycę typu 2 za pomocą biosyntetycznej insuliny ludzkiej produkowanej przez firmę Bioton (Gensulin) w warunkach codziennej praktyki klinicznej. Celem niniejszej pracy była ocena bezpieczeństwa i skuteczności leczenia chorych na cukrzycę typu 2 z wtórną nieskutecznością doustnych leków hipoglikemizujących, u których zastosowano preparat Gensulin M30. Przeanalizowano następujące elementy: wpływ na profil glikemii (stężenie glukozy na czczo i po posiłku, HbA 1c ); występowanie hipoglikemii; ocenę jakości życia na podstawie uproszczonego kwestionariusza. Materiał i metody W badaniu Progens-first-step uczestniczyło 79 lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej i specjalistów, którzy włączyli do analizy 1384 chorych. Lekarzy uczestniczących w badaniu wymieniono w Załączniku. Kryteria włączenia stanowiły: cukrzyca typu 2 niewyrównana za pomocą diety i doustnych leków przeciwcukrzycowych lekarz prowadzący zdecydował o konieczności insulinoterapii; wskaźnik masy ciała (BMI, body mass index) poniżej 38 kg/m 2 ; psychofizyczny stan zdrowia rokujący przestrzeganie zaleceń terapeutycznych. Prezentowana analiza dotyczy chorych, u których lekarz prowadzący zdecydował się rozpocząć insulinoterapię od mieszanki Gensulin M30 podawanej 1 lub 2 razy na dobę. W badanej grupie znalazło się 464 chorych (w tym 49% kobiet). U znacznego odsetka tych pacjentów stwierdzono obecność późnych powikłań cukrzycy. Retinopatię cukrzycową zanotowano u 25% osób, nefropatię u 4% badanych, objawy neuropatii u 23%, chorobę wieńcową u 37%, chorobę naczyń mózgowych u 7%, a cechy niedokrwienia kończyn dolnych u 12% pacjentów. Mieszankę Gensulin M30 zastosowano w trakcie pierwszej wizyty u 464 pacjentów, podczas drugiej wizyty u 482 chorych, a w ciągu trzeciej, końcowej, wizyty u 483 osób. Wszystkie obliczenia zawarte w niniejszym opracowaniu podano dla powyższych liczebności respondentów. Wiek badanych wynosił 61 ± 9,10 roku, czas trwania cukrzycy 63 ± 54 miesiące, a BMI 29,4 ± 3,75 kg/m 2. Przebieg badania Badanie miało charakter obserwacyjny. Pacjenci odbyli trzy wizyty: wizytę 1 wyjściową, wizytę 2 po 13 tygodniach oraz wizytę 3 po 26 tygodniach. Podczas wizyt zbierano następujące dane na podstawie dokumentacji medycznej: ogólne: wiek, płeć, czas trwania cukrzycy, wzrost, masa ciała; kliniczne: obecność powikłań makro- i mikroangiopatycznych. Dodatkowe dane zgromadzono podczas pierwszej wizyty oraz kolejnych drugiej (po 13 tygodniach) i trzeciej (po 26 tygodniach): glikemia na czczo i 2 godziny po głównych posiłkach (śniadanie, obiad, kolacja); stężenie hemoglobiny glikowanej (HbA 1c ); częstość hipoglikemii obliczana w ciągu 13 i 26 tygodni (w tym ciężkich definiowanych jako konieczność leczenia pozajelitowego, potwierdzone stężeniem glukozy wynoszącym poniżej 55 mg/dl, tj. 3 mmol/l); W czasie każdej wizyty chorzy wypełniali uproszczony kwestionariusz jakości życia obejmujący następujące pytania: 1. Jak ogólnie oceniłby Pan/Pani aktualny stan swojego zdrowia? 2. Jaki wpływ, w Pana/Pani ocenie, ma cukrzyca na Pana/Pani aktywność zawodową? 180

3 Krzysztof Strojek i wsp. Gensulin M30 u chorych na cukrzycę typu 2 Tabela 1. Wartości masy ciała i parametrów wyrównania glikemii u chorych na cukrzycę typu 2, u których z powodu wtórnej nieskuteczności leków doustnych zastosowano Gensulin M30 Table 1. Body weight and glycaemic control parameters in patients with type 2 diabetes mellitus who were started on Gensulin M30 due to secondary failure of oral antidiabetic medication Wizyta 1 (wyjściowa) Wizyta 2 (po 13 tygodniach) Wizyta 3 (po 26 tygodniach) n = 464 n = 482 n = 483 HbA 1c (%) 8,7 ± 1,3 7,7 ± 0,9** 7,1 ± 0,7** ++ Glikemia na czczo [mg/dl] 171 ± ± 27** 119 ± 24** ++ Masa ciała [kg] 81 ± ± ± 13* + *p < 0,01 vs. wizyta 1; **p < 0,001 vs. wizyta 1; + p < 0,05 vs. wizyta 2; ++ p < 0,001 vs. wizyta 2 Wyniki Rycina 1. Przebieg glikemii oceniany na podstawie 4-punktowej skali samokontroli u chorych na cukrzycę typu 2, u których z powodu wtórnej nieskuteczności leków doustnych zastosowano Gensulin M30; W wizyta Figure 1. Self-determined 4-point glucose profile in patients with type 2 diabetes mellitus who were started on Gensulin M30 due to secondary failure of oral antidiabetic medication; V visit 3. Jaki wpływ, w Pana/Pani ocenie, ma cukrzyca na Pana/Pani relacje społeczne (w gronie rodziny, przyjaciół)? 4. Jaki wpływ, w Pana/Pani ocenie, ma cukrzyca na Pana/Pani stan emocjonalny? 5. Jak Pani/Pan ocenia swój obecny stan wiedzy o cukrzycy? 6. Jaki wpływ, w Pana/Pani ocenie, ma cukrzyca na Pana/Pani styl życia? Odpowiedzi na pytania 1 6 rejestrowano w skali 1 5, gdzie 1 oznaczało najniższą ocenę. 7. W jakim stopniu, w Pana/Pani ocenie, dotychczasowy sposób leczenia jest dla Pana/Pani uciążliwy? Odpowiedzi na pytanie 7 obejmowały skalę 1 4, gdzie 1 oznaczało najmniejszą uciążliwość. Następnie u pacjentów włączono preparat Gensulin M30. O dawce i liczbie wstrzyknięć decydował lekarz prowadzący. Badane parametry kontrolowano po 13 i 26 tygodniach obserwacji. Średnia dawka Gensulin M30 podczas trzeciej wizyty wynosiła 35 ± 11 jm./d. (0,44 ± 0,18 jm./kg mc.). Spośród badanych 2,7% chorych otrzymywało 1 wstrzyknięcie insuliny, zaś 97,3% osób 2 wstrzyknięcia. W tabeli 1 i na rycinie 1 przedstawiono parametry wyrównania metabolicznego; zaobserwowano jego znaczną poprawę. Stężenie HbA 1c obniżyło się istotnie po 13 i 26 tygodniach leczenia w porównaniu z wartościami wyjściowymi (p < 0,001 dla obydwu porównań). Odsetek pacjentów, którzy uzyskali stężenie HbA 1c poniżej 6,5 i 7,0, wynosił odpowiednio podczas wizyty 1 0% i 1,40%, podczas wizyty 2 4,80% i 16,70%, a podczas wizyty 3 16,20% i 42,40%. Podobny efekt poprawy glikemii stwierdzono, analizując 4-punktowy profil zarejestrowany przez chorych w ramach samokontroli (ryc. 1). Stężenie glukozy na czczo było istotnie niższe w trakcie wizyt 2 i 3, w porównaniu z wartościami wyjściowymi (p < 0,001 dla obydwu porównań). Podobną istotną redukcję zanotowano w odniesieniu do wartości glikemii zarejestrowanych po posiłkach (p < < 0,001 dla wszystkich porównań). W trakcie badania po zastosowaniu Gensulin M30 zaobserwowano przyrost masy ciała. I tak, po 13 tygodniach masa ciała wzrosła o 0,17 ± 0,18 kg (p < 0,05), zaś po 26 tygodniach o 0,36 ± 0,56 kg w porównaniu z wartościami wyjściowymi (p < 0,01). Na rycinie 2 przedstawiono wyniki dokonanej przez pacjenta samooceny jakości życia. Po zastosowaniu Gensulin M30 stwierdzono istotną poprawę jakości życia we wszystkich badanych domenach już po 13 tygodniach (p < 0,001 dla wszystkich badanych domen). Po kolejnych 13 tygodniach (podczas wizyty 3) zaobserwowano dalszą poprawę jakości życia (p < 0,001 vs. wizyta 2 dla wszystkich badanych domen). Dodatkowym elementem oceny jakości życia była samoocena uciążliwości leczenia. Średnia ocena tego parametru w skali 1 4 podczas wizyty 1 wynosiła 2,26 ± 0,74, w czasie wizyty 2 2,31 ± 0,7 (p < 0,001 vs. wizyta 3), a w trakcie wizyty 3 2,15 ± 0,72 (p < 0,05 vs. wizyta 1)

4 Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna 2008, Vol. 8, No. 4 Rycina 2. Samoocena jakości życia (w skali 1 5) w badanej grupie chorych na cukrzycę typu 2, u których z powodu wtórnej nieskuteczności leków doustnych zastosowano Gensulin M30; *p < 0,001 vs. wizyta 1; + p < 0,01 vs. wizyta 2; ++ p < 0,001 vs. wizyta 2 Figure 2. Self-assessment of the quality of life (on a 1 5 scale) in the study group of patients with type 2 diabetes mellitus who were started on Gensulin M30 due to secondary failure of oral antidiabetic medication; *P < vs. visit 1; + P < 0.01 vs. visit 2; ++ P < vs. visit 2 Epizody hipoglikemii U żadnego z pacjentów nie odnotowano w książce badań podania glukagonu domięśniowo, glukozy dożylnie ani hospitalizacji. Między pierwszą a drugą wizytą u 1 pacjenta odnotowano 2 epizody średnio-ciężkich hipoglikemii (konieczna pomoc innej osoby). W trakcie kontynuowania terapii liczba odnotowanych przypadków hipoglikemii średnio-ciężkiej nie zmieniła się zanotowano 2 przypadki u 2 pacjentów między wizytą drugą a trzecią. W trakcie obserwacji u pacjentów występowały także epizody lekkiej hipoglikemii (konieczność samodzielnego spożycia dodatkowego posiłku). I tak, po 13 tygodniach (wizyta 2) u 82 chorych stwierdzono 214 epizodów, w tym u 25 osób 1 epizod, u 26 2 epizody, u 13 3 epizody, a u 18 pacjentów 4 lub więcej epizodów. Po kolejnych 13 tygodniach (wizyta 3) zanotowano 258 epizodów u 112 chorych, w tym u 39 osób 1 epizod, u 38 2 epizody, u 15 3 epizody, a u 20 pacjentów 4 lub więcej epizodów. Analiza samooceny stanu zdrowia i wpływu cukrzycy Wyniki samooceny stanu zdrowia, wpływu cukrzycy i jej leczenia przed zastosowaniem Gensulin M30 i po nim przedstawiono na rycinie 2. Stwierdzono istotną poprawę jakości życia we wszystkich badanych domenach po 13 i 26 tygodniach od rozpoczęcia insulinoterapii przy użyciu preparatu Gensulin M30. Na rycinie 3 zaprezentowano wyniki samooceny uciążliwości terapii. Nie zaobserwowano statystycznie istotnych różnic w samoocenie uciążliwości leczenia podczas wizyty 2, w porównaniu z okresem przed rozpoczęciem insulinoterapii (wizyta 1). Po 26 tygodniach Rycina 3. Ocena uciążliwości sposobu leczenia (ocenianej w skali 1 4) w badanej grupie chorych na cukrzycę typu 2, u których z powodu wtórnej nieskuteczności leków doustnych zastosowano Gensulin M30; *p < 0,05 vs. wizyta 3; **p < 0,001 vs. wizyta 3 Figure 3. Self-assessment of treatment inconvenience (on a 1 4 scale) in tudy group of patients with type 2 diabetes mellitus who were started on Gensulin M30 due to secondary failure of oral antidiabetic medication; *P < 0.05 vs. visit 3; **P < vs. visit 3 chorzy zadeklarowali istotnie mniejszą uciążliwość leczenia w porównaniu z wizytą 1 (p < 0,001) i wizytą 2 (p < 0,05). Dyskusja Progens-first-step było wieloośrodkowym, nierandomizowanym badaniem obserwacyjnym prowadzonym w warunkach ambulatoryjnych z udziałem lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej oraz poradni diabetologicznych. Charakterystyka badanych dotycząca wieku, czasu trwania choroby, BMI i częstości późnych powikłań 182

5 Krzysztof Strojek i wsp. Gensulin M30 u chorych na cukrzycę typu 2 wskazuje, że była to grupa reprezentatywna dla całej populacji chorych na cukrzycę typu 2 z wtórną nieskutecznością leków doustnych. Na podstawie uzyskanych wyników można stwierdzić, że zastosowanie Gensulin M30 pozwala na istotną poprawę wyrównania glikemii oraz efektów leczenia. W niniejszym badaniu zaobserwowano poprawę wyrównania metabolicznego, wyrażonego obniżeniem stężenia HbA 1c i glikemii w profilu dobowym. Aktualny algorytm leczenia chorych na cukrzycę typu 2, u których nie udało się osiągnąć wyrównania mimo stosowania leków doustnych, zakłada rozpoczęcie insulinoterapii od preparatów o przedłużonym działaniu [5, 7, 8]. Standardy przewidują indywidualizację zaleceń, w zależności od oceny lekarskiej. W prezentowanym badaniu o rodzaju i sposobie terapii decydował lekarz prowadzący na podstawie własnej oceny. Uzyskane wyniki wskazują, że rozpoczęcie insulinoterapii od mieszanki insuliny ludzkiej 30/70 jest skuteczne. Rezultaty te są porównywalne z wynikami wcześniejszych badań. Potwierdzono w nich skuteczność insulinoterapii u pacjentów, u których leczenie preparatami doustnymi było nieefektywne [11 13]. W cytowanych badaniach insulinoterapię rozpoczynano od preparatów o przedłużonym działaniu. Zaprezentowane wyniki badania obserwacyjnego wskazują, że indywidualizacja wdrażania mieszanki Gensulin M30 umożliwia szybką, istotną poprawę glikemii. Jednym z powikłań insulinoterapii jest przyrost masy ciała [12, 13]. Należy podkreślić, że w badaniu Progens-first-step leczenie insuliną Gensulin M30 powodowało znamienny statystycznie, choć klinicznie niewielki przyrost masy ciała o 0,36 ± 0,56 kg w ciągu 26 tygodni od jej włączenia, mimo szybkiego i znacznego obniżenia HbA 1c i glikemii poposiłkowej. Obniżenie stężenia glukozy wiąże się ze wzrostem ryzyka hipoglikemii [14]. U pacjentów leczonych insuliną zanotowano 2 73 epizodów ciężkiej hipoglikemii na 10 pacjentów rocznie [15, 16]. W badanej grupie nie zaobserwowano ciężkich incydentów, natomiast występowały epizody lekkie, opanowywane przez chorych samodzielnie dzięki dodatkowej podaży węglowodanów. W badaniu ADVANCE (Action Diabetes and Vascular disease-preterax and diamicron MR Controlled evaluation) odnotowano co najmniej po 1 incydencie ciężkiej hipoglikemii u 150 chorych (2,7%) w grupie poddanej intensywnej kontroli glikemii oraz u 81 pacjentów (1,5%) z grupy kontrolnej. Wśród tych epizodów stwierdzono 1 śmiertelny incydent w grupie poddanej standardowej kontroli glikemii oraz w każdej grupie po 1 incydencie prowadzącym do trwałego inwalidztwa. Średnia częstość występowania epizodów ciężkiej hipoglikemii wynosiła 0,7 na 100 osobolat w grupie poddanej intensywnej kontroli glikemii oraz 0,4 na 100 osobolat w grupie, w której zastosowano standardową kontrolę glikemii [17]. W badaniu ACCORD (The Action to Control Cardiovascular Risk in Diabetes) epizody hipoglikemii występowały znamiennie częściej w grupie leczonej intensywnie niż standardowo. W grupie poddanej intensywnej terapii epizody hipoglikemii, podczas których była konieczna pomoc medyczna, wystąpiły u 10,5% badanych, zaś incydenty hipoglikemii wymagające jakiejkolwiek pomocy stwierdzono u 16,2% osób [18]. Wydaje się, że odpowiednia edukacja oraz zalecenie samokontroli glikemii zastosowane przez lekarzy prowadzących chorych w ramach badania Progens-first-step pozwoliło na uniknięcie ciężkich epizodów w czasie całej obserwacji. Rozpoczęcie insulinoterapii niejednokrotnie jest opóźniane na skutek obaw pacjenta i bierności lekarza prowadzącego [9, 19]. W prezentowanym badaniu wykazano, że dołączenie insuliny wiąże się z poprawą jakości życia. Użyty algorytm poprawiał również satysfakcję z takiego sposobu terapii. Wskazuje to po raz kolejny na możliwość zastosowania bezpiecznej, efektywnej, poprawiającej komfort życia intensyfikacji leczenia związanej z przyjmowaniem insuliny w zindywidualizowanym schemacie wstrzyknięć. Wnioski Zastosowanie Gensulin M30 u chorych na cukrzycę typu 2 z wtórną nieskutecznością doustnych leków hipoglikemizujących: poprawia wyrównanie glikemii wyrażone spadkiem stężenia HbA 1c i redukcję glikemii w profilu dobowym; nieznacznie wpływa na przyrost masy ciała i ryzyko ciężkich hipoglikemii; poprawia jakość życia i zmniejsza poczucie uciążliwości związanej z terapią. Praca została sfinansowana przez firmę Bioton SA. Załącznik Grupa Badawcza Progens-first-step: Badurek S., Bień M., Bołtryk A., Chojnowski J., Ciesielska A., Ciurka-Niżyńska J., Cylka D., Czernek- -Bruzgielewicz J., Dąbrowska-Milczarek M., Dunas- -Tomaszewska E., Dziewit T., Fedor-Plenkowska G., Florczak T., Głodowska K., Gołuch Z., Górewicz-Lis D., Grochocińska M., Grzywacz J., Jankowski M., Jankowski P., Janowicz A., Jenner E., Kamińska A., Kąkol Z., Kłysiak A., Knast-Śliwińska B., Kobalczyk M., Kolcowa O., Korzon- -Burakowska A., Kowalczyk E., Kozanecka-Muzyk B., Krzyczkowska-Bokwa E., Krzyżagórska E., Kucharczyk- -Bauman I., Kudaj-Kurowska A., Kurzawa J., Kwasiborska- -Przychodzka K., Laskus H., Lorek P., Łazuka L., Makieła S., 183

6 Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna 2008, Vol. 8, No. 4 Mąder P., Mielczarek-Kropiwnicka J., Mirecka H., Mirocka J., Modzelewska M., Mykietyn A., Olejniczak H., Ołdakowska M., Papis R., Piskozub P., Plinta M., Polak W., Polaszewska-Muszyńska M., Przeździak M., Pychyńska- -Jasińska K., Różańska-Balcerowska B., Ryś R., Sawer- -Szewczyk J., Skokowska E., Stępień Z., Sumper R., Szperkowska B., Szykowna I., Trawińska-Dyrdał H., Urbańczyk T., Wcisło B., Wdowiak-Barton B., Wojciechowska M., Woszczak-Marcinkowska H., Zabielska- -Pierzchlewska J., Zdawska-Jatkiewicz E., Żmudzińska M. Streszczenie Wstęp. Wyrównanie glikemii jest jednym z podstawowych celów leczenia cukrzycy. U chorych na cukrzycę typu 2, niewyrównanych metabolicznie, przyjmujących leki doustne, niezbędne jest zastosowanie insuliny. W aktualnych zaleceniach rekomenduje się rozpoczęcie insulinoterapii za pomocą preparatów o przedłużonym działaniu, ale jednocześnie zakłada się konieczność indywidualizacji terapii. Progens-first-step jest wieloośrodkowym badaniem obserwacyjnym prowadzonym w warunkach ambulatoryjnych, którego celem jest ocena skuteczności leczenia za pomocą preparatu Gensulin M30. Materiał i metody. Grupę 464 chorych (wiek 61 ± 9,10 roku; czas trwania cukrzycy 63 ± 54 miesiące; BMI 29,4 ± ± 3,75 kg/m 2 ), u których zastosowano Gensulin M30, poddano 26-tygodniowej obserwacji. U badanych oceniano wyrównanie glikemii (4-punktowy profil samokontroli, HbA 1c ), masę ciała, epizody hipoglikemii oraz jakość życia (kwestionariusz) przed rozpoczeciem badania oraz po 13 i 26 tygodniach obserwacji. Wyniki. Wartość HbA 1c obniżyła się istotnie z 8,7 ± 1,3% do 7,7 ± 0,9% po 13 tygodniach (p < 0,001) i z 7,1 ± 0,7% po 26 tygodniach badania (p < 0,001), z równoległą redukcją glikemii zarejestrowanej podczas samokontroli (na czczo i po posiłku). Nie zaobserwowano epizodów ciężkich hipoglikemii. Masa ciała istotnie wzrosła o 0,17 ± 0,18 kg po 13 tygodniach i o 0,36 ± 0,56 kg po 26 tygodniach (odpowiednio p < 0,05 i p < 0,01 vs. wartości wyjściowe). Zastosowanie insuliny wiązało się z poprawą jakości życia i satysfakcji z leczenia (p < 0,001 dla wszystkich porównań we wszystkich badanych obszarach). Wnioski. Zastosowanie Gensulin M30 u chorych na cukrzycę typu 2 z wtórną nieskutecznością leków doustnych wpływa na skuteczność leczenia poprzez: 1) poprawę wyrównania glikemii wyrażonego spadkiem stężenia HbA 1c i obniżeniem glikemii w profilu dobowym; 2) niewielki wpływ na przyrost masy ciała, bez ryzyka ciężkich hipoglikemii; 3) poprawę jakości życia i zmniejszenie poczucia uciążliwości związanej z terapią. Diabet. Dośw. i Klin. 2008, 8, 4, słowa kluczowe: cukrzyca typu 2, wyrównanie metaboliczne, jakość życia, Gensulin M30 Piśmiennictwo 1. Zimmet P., Alberti K.G.M.M., Shaw J. Global and societic implications of diabetes epidemic. Nature 2001; 414: Roglic G., Unwin N., Bennett P.H. i wsp. The burden of mortality attributable to diabetes: realistic estimates for the year Diabetes Care 2005; 28: American Diabetes Association. Standards of medical care of diabetes. Diabetes Care 2005; 28 (supl. 1): S15 S Goede P., Lund-Andersen H., Parving H.-H., Pedersen O. Effect of a multifactorial intervention on mortality in type 2 diabetes. N. Engl. J. Med. 2008; 358: Polskie Towarzystwo Diabetologiczne. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę, Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna 2008; 8 (supl. A): A1 A DeFronzo R.A., Bonadonna R.C., Ferranini E. Pathogenesis of NIDDM. A balanced overview. Diabetes Care 1992; 15: Nathan D.M., Buse J.B., Davidson M.B. i wsp. Management of hyperglycemia in type 2 diabetes: a consensus algorithm for the initiation and adjustment of therapy a consensus statement from the American Diabetes Association and the European Association for the Study of Diabetes. Diabetes Care 2006; 29: IDF Clinical Guidelines Task Force. Global guideline for type 2 diabetes. International Diabetes Federation, Brussels Brown J.B., Nichols G.A., Perry A., Hons M. The burden of treatment failure in type 2 diabetes. Diabetes Care 2004; 27: Brown J.B., Nichols G.A. Slow response to loss of glycemic control in type 2 diabetes mellitus. Am. J. Manag. Care 2003; 9: Johansen J., Claudi T., Holtedahl K. Insulin treatment for poorly regulated diabetic patients in general practice: better regulation and symptom relief? Scand. J. Prim. Health Care 1999; 17: Yki-Järvinen H., Ryysy L., Nikkilä K., Tulokas T., Vanamo R., Heikkilä M. Comparison of bedtime insulin regimens in patients with type 2 diabetes mellitus. A randomized, controlled trial. Ann. Intern. Med. 1999; 130: Wright A., Burden F., Paisey R.B., Cull C.A., Holman R.R. Sulfonylurea inadequacy: Efficacy of addition of insulin over 6 years in patients with type 2 diabetes in the U.K. Prospective Diabetes Study (UKPDS 57). Diabetes Care 2002; 25: Cryer P.E., Davis S.N., Shamoon H. Hypoglycemia in diabetes. Diabetes Care 2003; 26: MacLeod K.M., Hepburn D.A., Frier B.M. Frequency and morbidity of severe hypoglycaemia in insulin-treated diabetic patients. Diabet. Med. 1993; 10: Abraira C., Colwell J.A., Nuttall F.Q. i wsp. Veterans Affairs Cooperative Study on glycemic control and complications in type II diabetes (VA CSDM). Results of the feasibility trial. Veterans Affairs Cooperative Study in type II Diabetes. Diabetes Care 1995; 18: The ADVANCE Collaborative Group. Intensive blood glucose control and vascular outcomes in patients with type 2 diabetes. New Engl. J. Med. 2008; 358: The Action to Control Cardiovascular Risk in Diabetes Study Group. Effects of intensive glucose lowering in type 2 diabetes. New Engl. J. Med. 2008; 358: Grant R.W., Buse J.B., Meigs J.B. Quality of Diabetes Care in U.S. Academic Medical Centers low rates of medical regimen change. Diabetes Care 2005; 28: