NACJONALIZACJA, REPRYWATYZACJA, PRYWATYZACJA

Transkrypt

1 NACJONALIZACJA, REPRYWATYZACJA, PRYWATYZACJA POJĘCIE I PODSTAWY PRAWNE mgr Elżbieta Sieradzka Uniwersytet Wrocławski Instytut Nauk Administracyjnych Zakład Publicznego Prawa Gospodarczego

2 ISTOTA PRZEKSZTAŁCEŃ WŁASNOŚCIOWYCH głównie charakter podmiotowy - zastępowanie podmiotów prawa własności innymi podmiotami postacie przekształceń: nacjonalizacja, reprywatyzacja, uwłaszczenie, komunalizacja, prywatyzacja, wywłaszczenie CECHY WSPÓLNE: podejmowanie czynności prawnych i faktycznych, których celem jest wywołanie odpowiedniej zmiany podmiotu prawa własności podstawą działań są akty prawne rangi ustawy wprowadzające obowiązek aktualizowany w toku odpowiedniej procedury przejęcia prawa własności od dotychczasowego właściciela (właścicieli) w każdym przypadku przekształcenia własnościowego formułowane są w sposób wyraźny lub dorozumiały przesłanki lub cel przekształcenia (w szczególności jest to interes publiczny)

3 NACJONALIZACJA lata 40 i 50 XX wieku ustawa z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej przejęcie przez Państwo od osób prywatnych i instytucji pozapaństwowych prawa własności powstanie rozbudowanego, obejmującego wiele składników majątkowych sektora państwowego, którego udział w gospodarce państwowej przekraczał 70 % państwo jako podmiot tzw. mienia ogólnonarodowego art. 128 k.c. (1964 r.) własność państwowa przysługuje niepodzielnie państwu

4 NACJONALIZACJA de facto i de iure państwo stało się podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą na szeroką skalę, w tym również ponoszącym konsekwencje związane z tą działalnością, a to głównie za sprawą słabo zaznaczonego wyodrębnienia państwowych jednostek organizacyjnych oraz ich znikomej odpowiedzialności prawnej i faktycznej w stosunku do nieruchomości wydawano deklaratoryjne decyzje administracyjne były podstawą do: wpisu nowego właściciela do KW, faktycznego przejęcia nieruchomości wypłaty odszkodowania

5 NACJONALIZACJA przejęte przedsiębiorstwa przechodziły na rzecz państwa lub polskich osób prawnych prawa publicznego w całości wraz z nieruchomym i ruchomym majątkiem oraz wszelkimi prawami tj. prawo do firmy, patenty, licencje, znaki towarowe, użytkowe itp. wolne były od obciążeń i zobowiązań poza zobowiązaniami o charakterze publiczno-prawnym, zobowiązań na rzecz polskich osób prawnych prawa publicznego, osób prawnych stanowiących własność polskich osób prawnych prawa publicznego, służebności gruntowych oraz zobowiązań mających swe źródło w stosunku najmu pracy lub odpowiedzialności za czyny niedozwolone

6 ODSZKODOWANIA wypłacane w papierach wartościowych * wyjątkowo w gotówce lub innych wartościach wysokość ustalały specjalne komisje po uwzględnieniu: ogólnego obniżenia wartości majątku narodowego, czystej wartości majątku przedsiębiorstwa w dniu przejęcia przez Państwo, obniżenia wartości przedsiębiorstwa na skutek strat wojennych oraz strat poniesionych w związku z wojną i okupacją przez przedsiębiorstwo wysokości nakładów dokonanych po dniu r. innych szczególnych okoliczności wpływających na wartość przedsiębiorstwa

7 CHARAKTER NACJONALIZACJI przymusowe, władcze przejęcie mienia od osób prywatnych i innych (pozapaństwowych) jednostek organizacyjnych brak porozumienia między dotychczasowymi właścicielami a państwem jednostronna ingerencja państwa w sferę stosunków własnościowych jej konsekwencją było nabycie przez państwo własności w sposób pierwotny bez jakichkolwiek obciążeń względem osób trzecich * Zastrzeżono jednak, że państwo może przejęte na własność przedsiębiorstwa prowadzić we własnym zarządzie albo przekazywać je samorządowi terytorialnemu lub spółdzielniom albo ich związkom na zasadzie uchwały Rady Ministrów.

8 UZASADNIENIE NACJONALIZACJI potrzeba planowanej odbudowy gospodarki narodowej oraz zapewnienia Państwu suwerenności gospodarczej i podniesienia ogólnego dobrobytu miała ona również usunąć pozostałości przywilejów obszarniczo-feudalnych była koniecznością państwową i gospodarczą względy polityczne, zwłaszcza w przypadku przejęcia przez Państwo majątku byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej

9 AKTUALNE PRZEJAWY NACJONALIZACJI w dobie kryzysu finansowego i gospodarczego nacjonalizacja w różnych krajach przyjmuje głównie postać kapitałową - sprowadza się do przejmowania przez państwo akcji spółek kapitałowych, a zarazem kontroli nad poszczególnymi instytucjami finansowymi i przedsiębiorcami środki zmierzający do zapobieżenia upadłości różnego rodzaju podmiotów środek służący rozszerzeniu sfery bezpośredniego uczestnictwa państwa w działalności gospodarczej środek antykryzysowy

10 NACJONALIZACJA W OBECNEJ REGULACJI PRAWNEJ obecnie brak aksjologicznej akceptacji dla podejmowania jakichkolwiek działań nacjonalizacyjnych art. 21 ust 1 Konstytucji RP państwo powinno chronić własność i prawo dziedziczenia art. 64 ust 1 i 3 - każdy (podmiot prawa) ma równe prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia, a własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie w jakim nie narusza ona istoty prawa własności * Konstytucja RP nie dopuszcza ingerencji w sferę własności, choć przewiduje możliwość wywłaszczenia na cele publiczne, za słusznym odszkodowaniem (art. 21 ust 2) czyli możliwość pozbawienia lub ograniczenia prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego

11 Przepisy aktów nacjonalizacyjnych są nie do pogodzenia ze standardami prawnymi wynikającymi z Konstytucji Uchwała TK z r. ( W 15/95, OTK 1996, Nr 2, poz. 13) W świetle Konstytucji RP traci aktualność pytanie o zgodność aktów nacjonalizacyjnych z jej przepisami. Akty nacjonalizacyjne bowiem zostały wydane przed wejściem w życie Konstytucji RP, a ponadto ich przepisy znalazły zastosowanie dla niejako jednorazowego uregulowania stosunków własnościowych w Polsce i tym samym skutek prawny tych przepisów został już skonsumowany. Postanowienie TK z dnia r. (P 107/08, OTK-A 2010, Nr 3, poz. 27)

12 OBOWIĄZYWANIE AKTÓW NACJONALIZACYJNYCH nie zostały formalnie uchylone przyjąć należy że obowiązują nadal i mogą znajdować zastosowanie do ustalania skutków zdarzeń zaistniałych w przeszłości Wg TK utrata mocy obowiązującej przez akt normatywny następuje nie tyle z przyczyny czysto formalnej jak uchylenie, lecz wówczas gdy nie może on być zastosowany w jakimkolwiek stanie faktycznym. Wyrok TK z dnia r. (P 4/99, OTK 2001 r. Nr 1, poz. 5 oraz postanowienie TK z dnia r. (U 7/95, OTK 1996, Nr 2, poz. 11) Skutki zdarzeń wynikłych z obowiązywania aktów nacjonalizacyjnych trwają, choć maja charakter nieodwracalny (tak Wyrok TK z dnia r. P 4/99, OTK 2001 r. Nr 1, poz. 5, oraz postanowienie TK z dnia r. U 7/95, OTK 1996, Nr 2, poz. 11), a podmioty które skorzystały w dobrej wierze z możliwości nabycia mienia od państwa chronione są zasada ochrony praw słusznie nabytych.

13 REPRYWATYZACJA proces polegający na denacjonalizacji zwrot mienia państwowego (lub mienia Skarbu Państwa) przejętego przez państwo (Skarb Państwa) od osób prywatnych w drodze nacjonalizacji, przywracanie stanu poprzedniego w sferze stosunków własnościowych przez (powtórną) prywatyzację tego mienia, którego podmiotami były uprzednio (przed nacjonalizacją) także podmioty prywatne.

14 KONCEPCJE REPRYWATYZACJI Akty prawne zakładające: 1. zwrot majątku kościelnym osobom prawnym 2. zwrot niektórych nieruchomości położonych na terenie miasta stołecznego Warszawy w drodze ustanowienia odrębnej własności lokali i budynków i oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste byłym ich właścicielom ustawa z r. o przejściu na osoby prawne Kościoła Rzymskokatolickiego oraz innych kościołów i związków wyznaniowych własności niektórych nieruchomości położonych na Ziemiach Zachodnich i Północnych (Dz.U. Nr 16, poz. 156) ustawa z r. o stosunku Państwa do Kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (tj. Dz.U. z 2013 r. poz ze zm.) ustawa z r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (tj. Dz. U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127 ze zm.

15 ZWROT MAJĄTKU KOŚCIELNYM OSOBOM PRAWNYM nieruchomości lub ich części które pozostawały we władaniu kościelnych osób prawnych, stały się z mocy prawa ich własnością, jeżeli uprzednio na mocy odpowiednio aktu nacjonalizacyjnego podlegały one przejęciu przez państwo, lecz zostały pozostawione, wydzierżawione lub przekazane tym kościelnym osobom prawnym stwierdzenie przejścia własności następowało w drodze decyzji wojewody kościelne osoby prawne uzyskały możliwość występowania - w okresie 2 lat od wejścia w życie ustawy - z wnioskami o zwrot znacjonalizowanych nieruchomości w ramach tzw. postepowania regulacyjnego przeprowadzonego przez Komisje Majątkową złożoną z przedstawicieli urzędu do spraw Wyznań i Sekretariatu Konferencji Episkopatu Polski

16 REPRYWATYZACJA PRZYBIERAŁA POSTAĆ: przywrócenia kościelnym osobom prawnym własności nieruchomości lub ich części przyznaniu odpowiedniej nieruchomości zamiennej przyznaniu odszkodowania ustalonego wg przepisów o wywłaszczeniu nieruchomości *Regulacja dot. nieruchomości rolnych może następować także przez wydzielenie odpowiednich nieruchomości z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa

17 NIERUCHOMOŚCI POŁOŻONYCH NA TERENIE WARSZAWY Uchwała Rady Ministrów Nr 11 z r. w sprawie oddania niektórych terenów na obszarze m.st. Warszawy w wieczyste użytkowanie (M.P. Nr 6, poz. 18) zwrot nieruchomości, w sytuacji gdy pozostawał w zgodzie z założeniami zagospodarowania przestrzennego

18 Kwestia reprywatyzacji w ograniczonym zakresie uregulowana została również w ustawie z dnia r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (Tj. Dz. U. Z 1991 r. Nr 30, poz. 127 ze zm.) *Byli właściciele mogli na jej podstawie otrzymywać zwrot tylko jednej nieruchomości z prawem jej użytkowania wieczystego Obowiązująca ustawa z dnia r. o gospodarce nieruchomościami (T.j., Dz. U. z 2014 r., poz. 518 ze zm.) *Prawo do zwrotu także tylko jednej nieruchomości zachowali poprzedni właściciele w sytuacji jeśli ich uprawnienia do odszkodowania za utracone nieruchomości wygasły na podstawie ustawy z dnia 1985 r.

19 KONCEPCJE REPRYWATYZACYJNE PO 1989 r. szerszy krąg podmiotów - byłych właścicieli założenia: zwrot w naturze składników majątku wypłata rekompensat finansowych byłym właścicielom *Żadna z koncepcji nie została wprowadzona w życie wobec czego reprywatyzacja na szersza skalę nie została przeprowadzona, a państwo nie zdecydowało się na wykorzystanie tego środka interwencji w sferze stosunków własnościowych.

20 PRZESZKODY NA DRODZE DO REPRYWATYZACJI ZAKRES PODMIOTOWY określenie kręgu beneficjentów zakres podmiotowy reprywatyzacji może budzić szereg wątpliwości i zastrzeżeń, a w konsekwencji brak akceptacji dla jego odpowiedniego wytyczenia kwestia otrzymanego przez osoby zagraniczne odszkodowania, które w konsekwencji w większym stopniu zostały zaspokojone w porównaniu do osób krajowych *Czy zagraniczne osoby powinny na równi z krajowymi uczestniczyć w reprywatyzacji? *Czy zwrot na ich rzecz składników mienia lub wypłata dalszych odszkodowań będzie pozostawać w zgodzie z poczuciem sprawiedliwości społecznej? kwestia właściwości zwrotu majątków następcom prawnym byłych właścicieli w kontekście zakazu pozbawienia jakiejkolwiek kategorii osób zdolności do dziedziczenia problem identyfikacji przekształconych lub nieistniejących jednostek organizacyjnych, jak i personifikacja ich interesów majątkowych oraz interesów wspólników, założycieli lub członków

21 PRZESZKODY NA DRODZE DO REPRYWATYZACJI ZAKRES PRZEDMIOTOWY część składników majątkowych już nie istnieje, uległa znacznemu zniszczeniu, dekapitalizacji możliwość jedynie wypłacenia rekompensaty finansowej lub przekazania uprawnionej osobie innego składnika majątku rekompensaty znaczne obciążenie budżetu państwa wobec czego ich wysokość z przyczyn ekonomicznych i społecznych musiałaby podlegać znacznym ograniczeniom tym samym utracą one walor odszkodowania spora cześć znacjonalizowanego mienia stanowiły zorganizowane kompleksy składników majątkowych przedsiębiorstwa, gospodarstwa rolne trudność w ustaleniu ich elementów składowych, które poza nieruchomościami mogły podlegać reprywatyzacji, ewentualnie ich wartości

22 PRZESZKODY NA DRODZE DO REPRYWATYZACJI prywatyzacja prymat prywatyzacji nad koncepcjami reprywatyzacyjnymi dokonanie prywatyzacji wyklucza możliwości reprywatyzacji ze względu na zasadę ochrony praw nabytych w dobrej wierze reprywatyzacji nie sprzyja również potrzeba ochrony takich dóbr jak zabytki, względy bezpieczeństwa i obronności, ochrona środowiska

23 POSTĘPOWANIE REPRYWATYZACYJNE Możliwość skorzystania z zakrojonego na mniejszą skale procesu reprywatyzacji, w ramach którego zwrotu mienia dokonuje się na podstawie orzeczeń sądowych kwestionujących przeprowadzoną uprzednio nacjonalizacje reprywatyzacja indywidualna i konkretna

24 POSTĘPOWANIE REPRYWATYZACYJNE U podstaw założenie, że akty prawne na podstawie których dokonano nacjonalizacji były wydane legalnie oraz, że wystąpiła nieodwracalność skutków prawnych wywołanych czynnościami racjonalizacyjnymi Nieodwracalność zgodnie z orzecznictwem SN i NSA rozpatrywać należy wyłącznie w płaszczyźnie obowiązującego prawa nie nawiązując do sfery faktów. reprywatyzacja obejmuje więc przypadki związane z naruszeniem przepisów nacjonalizacyjnych w szczególności niedochowanie wymaganych procedur, przejęciu mienia przez państwo bez podstaw prawnych, niewypłaceniu żadnego odszkodowania 1. powództwo windykacyjne art. 222 k.c. 2. powództwo ustalające art. 189 k.p.c. 3. wniosek o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym gdy z KW danej nieruchomości wykreślony został właściciel, a w jego miejsce wpisano Skarb Państwa 4. wnioski o stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej wydanej w postepowaniu nacjonalizacyjnym na podstawie art pkt 2 k.p.a.

25 PRYWATYZACJA ISTOTA I CELE niejako kontynuacja uwłaszczenia procesu który doprowadził do upodmiotowienia w sferze mienia państwowego przedsiębiorstw państwowych zadysponowanie na rzecz osób prywatnych przedmiotem praw majątkowych uwłaszczonych przedsiębiorstw, które musiały uzyskać status autonomicznych podmiotów mienia państwowego

26 DWUTOROWOŚĆ PRYWATYZACJI działania inspirowane przez państwo znajdujące wyraz w treści aktów prawnych umożliwiających denacjonalizację w drodze przekształceń własnościowych podmiotów sektora publicznego w związku z proklamowaną i respektowaną zasadą swobody podejmowania działalności gospodarczej w ramach rozrostu sektora prywatnego oznaczającego prywatyzacje gospodarki

27 CELE PRYWATYZACJI zwiększenie efektywności i konkurencyjności podmiotów działalności gospodarczej zapewnienie ich rozwoju dekapitalizacja zwiększenie liczby zatrudnionych zapewnienie przedsiębiorstwu nowych rozwiązań technologicznych otwarcie na nowe rynki zbytu dla zasady cel sam w sobie cel fiskalny zapewnienie odpowiednich wpływów do budżetu państwa

28 PODSTAWY PRAWNE I ZAKRES PRYWATYZACJI Ustawa z dnia o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych nieobowiązująca Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz.U nr 118 poz. 561) *Nie obejmowały one jednak wszelkich działań prywatyzacyjnych, ponieważ dotyczyły one przede wszystkim prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, w dalszej kolejności także spółek Skarbu Państwa.

29 SPOSOBY DOKONANIA PRYWATYZACJI PRYWATYZACJA BEZPOŚREDNIA POŚREDNIA

30 I. PRYWATYZACJA BEZPOŚREDNIA Zadysponowanie całością majątku przedsiębiorstwa państwowego lub spółki Skarbu Państwa zorganizowanego pod postacią przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55 k.c. i dokonanie jego sprzedaży, wniesienia do spółki kapitałowej jako aportu lub oddanie do czasowego odpłatnego korzystania spółce pracowniczej z możliwością nabycia tego przedsiębiorstwa po okresie korzystania przez spółkę

31 PRYWATYZACJA BEZPOŚREDNIA dotyczy przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek skarbu Państwa przedmiot prywatyzacji - przedsiębiorstwo - zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej czynności prywatyzacyjnych dokonuje w imieniu Skarbu Państwa organ założycielski przedsiębiorstwa państwowego - organ administracji publicznej sprawujący nadzór nad przedsiębiorstwem (najczęściej wojewoda) na wniosek dyrektora przedsiębiorstwa i rady pracowniczej albo wobec złożonej oferty nabycia przedsiębiorstwa, zawiązania spółki lub zawarcia umowy w sprawie korzystania z majątku przedsiębiorstwa

32 ETAPY PRYWATYZACJI BEZPOŚREDNIEJ SPORZĄDZENIE ANALIZY STANU PRZEDSIĘBIORSTWA USTALENIE STANU PRAWNEGO MAJĄTKU PRZEDSIĘBIORSTWA I OSZACOWANIE JEGO WARTOŚCI EWENTUALNIE OCENA REALIZACJI OBOWIĄZKÓW WYMOGÓW OCHRONY ŚRODOWISKA I OCHRONY DÓBR KULTURY ZGODA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW SKARBU PAŃSTWA ORGAN ZAŁOŻYCIELSKI WYDAJE ZARZĄDZENIE O PRYWATYZACJI BEZPOŚREDNIEJ, W KTÓRYM OKREŚLA SPOSÓB PRYWATYZACJI BEZPOŚREDNIEJ ORAZ WSKAZUJE PEŁNOMOCNIKA DO SPRAW PRYWATYZACJI *Z DNIEM WYDANIA ZARZĄDZENIA USTAJE DZIAŁALNOŚĆ DOTYCHCZASOWYCH ORGANÓW PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWEGO A ICH FUNKCJE PEŁNOMOCNIK DO SPRAW PRYWATYZACJI UJAWNIENIE ZARZĄDZENIA SIĘ W REJESTRZE KRS PEŁNOMOCNIK SPORZĄDZA BILANS ZAMKNIĘCIA I WYSTĘPUJE Z WNIOSKIEM DO SĄDU O WYKREŚLENIE PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWEGO Z REJESTRU PRZEDSIĘBIORCÓW KRS

33 SPOSOBY PRZEPROWADZENIA PRYWATYZACJI BEZPOŚREDNIEJ I. SPRZEDAŻ PRZEDSIĘBIORSTWA tryb przetargu publicznego lub negocjacji na podstawie publicznego zaproszenia * W przypadku trybu negocjacji w umowie należy uwzględnić w szczególności zobowiązania kupującego w zakresie przewidywanych inwestycji, ochrony środowiska, dóbr kultury oraz ochrony miejsc pracy, oraz zobowiązań socjalnych. zapłata w ratach (przez okres max 5 lat) pod warunkiem zabezpieczenia kwoty pozostałej do zapłaty po uiszczeniu 1 raty, która wynosi min 20 %

34 SPOSOBY PRZEPROWADZENIA PRYWATYZACJI BEZPOŚREDNIEJ II. WNIESIENIE PRZEDSIĘBIORSTWA DO SPÓŁKI tryb negocjacji na podstawie publicznego zaproszenia akcjonariusze wnoszą wkłady na pokrycie min 25 % kapitału zakładowego uprawnionym pracownikom, rolnikom, rybakom przysługuje prawo do nieodpłatnego nabycia 15 % akcji należących do Skarbu Państwa *Gdy akcjonariuszami spółki oprócz Skarbu Państwa są wyłącznie pracownicy przedsiębiorstwa, rolnicy lub rybacy maja obowiązek wnieść łącznie wkłady na pokrycie min 10% kapitału zakładowego. *W takim przypadku statut spółki powinien określać obowiązek corocznego oferowania przez Skarb Państwa tego rodzaju akcjonariuszom akcji w takiej liczbie, by po 5 latach ich udział w kapitale spółki wynosił 51%

35 SPOSOBY PRZEPROWADZENIA PRYWATYZACJI BEZPOŚREDNIEJ III. ODANIE PRZEDSIĘBIORSTWA DO ODPŁATNEGO KORZYSTANIA w szczególności przedsiębiorstwa, których wartość rocznej sprzedaży towarów i usług nie przekracza równowartości w złotych kwoty 6 mln euro, a wysokość ich funduszy własnych nie jest wyższa od równowartości w złotych kwoty 2 mln euro oddanie do odpłatnego korzystania na rzecz spółki po spełnieniu warunków: 1. do spółki przystąpiła ponad połowa ogólnej liczny pracowników albo pracowników i rolników lub rybaków 2. akcjonariuszami spółki są wyłącznie osoby fizyczne (chyba ze minister właściwy do spraw Skarbu Państwa zezwoli na uczestnictwo osób prawnych) 3. opłacony kapitał zakładowy spółki nie jest niższy niż 20% wysokości funduszu założycielskiego i funduszu przedsiębiorstwa 4. co najmniej 20% akcji zostało objętych przez osoby niezatrudnione w prywatyzowanym przedsiębiorstwie

36 W sytuacji gdy w okresie 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku o prywatyzacje bezpośrednią nie złożony zostanie wniosek o wpisanie do rejestru przedsiębiorców spółki spełniającej powyższe warunki, Skarb Państwa może oddać przedsiębiorstwo w trybie przetargu lub negocjacji do odpłatnego korzystania osobie fizycznej lub prawnej. Oddanie do korzystania następuje w drodze umowy między Skarbem Państwa a przejmująca spółką na okres max 15 lat. W umowie strony mogą zastrzec, że po upływie tego okresu i spełnieniu warunków umowy prawo własności przeniesione zostanie na przejmującego przedsiębiorstwo.

37 Prawa i obowiązki wynikające z zawartych umów wykonuje minister właściwy do spraw Skarbu Państwa Po zawarciu umowy przez organ założycielski, przekazuje on ministrowi Skarbu Państwa niezbędne dokumenty i informacje do wykonywania przez niego praw i obowiązków wynikających z umowy Zawarta umowa może zostać rozwiązana przed czasem gdy spółka nie wywiązuje się z postanowień zawartej umowy *Spółce takiej nie przysługuje zwrot spełnionych świadczeń ani poczynionych nakładów, a Skarb Państwa może przeprowadzić prywatyzację przedsiębiorstwa lub odpłatnie zbyć przejęte składniki mienia pozostałe po takim przedsiębiorstwie, wnieść do jednoosobowej spółki SP lub przekazać odpłatnie jednostkom samorządu terytorialnego albo ich związkom.

38 PRYWATYZACJA JEDNOOSOBOWYCH SPÓŁEK SKARBU PAŃSTWA *Według powyższych zasad przeprowadza się także prywatyzacje jednoosobowych spółek skarbu Państwa, w ramach których dokonuje się odpowiednich dyspozycji ich majątkiem pod postacią przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55 k.c.

39 ZASADA SUKCESJI UNIWERSALNEJ wyrażona w art. w art. 40 ust. o kom i pryw. kupujący lub przejmujący wstępuje we wszelkie prawa i obowiązki przedsiębiorstwa państwowego bez względu na charakter stosunku prawnego będącego podstawą tych praw i obowiązków

40 II. PRYWATYZACJA POŚREDNIA zwana kapitałową przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, a następnie na zbywanie akcji lub udziałów w kapitale zakładowym takiej spółki osobom prywatnym także obejmowanie akcji w podwyższonym kapitale zakładowym jednoosobowych spółek Skarbu Państwa powstałych w wyniku komercjalizacji przez podmioty inne niż Skarb Państwa lub inne niż państwowe osoby prawne

41 ETAPY PRYWATYZACJI POŚREDNIEJ KOMERCJALIZACJA PRZEDSIĘBIORSTW PAŃSTWOWYCH ZBYWANIE AKCJI LUB UDZIAŁÓW TZW. JEDNOOSOBOWEJ SPÓŁKI SKARBU PAŃSTWA POWSTAŁEJ W WYNIKU KOMERCJALIZACJI

42 ETAPY PRYWATYZACJI POŚREDNIEJ I. KOMERCJALIZACJA czynności mające na celu dokonanie zmiany o charakterze organizacyjnym sprowadzające się do utworzenia nowego podmiotu działalności gospodarczej o odmiennej formie organizacyjno-prawnej, innym statusie prawnym, podlegającemu innemu niż dotychczas reżimowi prawnemu czynności przygotowawcze poprzedzające dokonanie działań typowo prywatyzacyjnych zadysponowaniu majątkiem nowopowstałego przedsiębiorcy przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w spółkę kapitałową prawa handlowego - z o.o./ s.a. do powstałych spółek stosuje się przepisy k.s.h., o ile ustawa nie stanowi inaczej komercjalizacji dokonuje Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa

43 ETAPY KOMERCJALIZACJI MINISTER WŁAŚCIWY DO SPRAW SKARBU PAŃSTWA SPORZĄDZA AKT KOMERCJALIZACJI NA WNIOSEK organu założycielskiego lub dyrektora przedsiębiorstwa i rady pracowniczej, lub organu wykonawczego JST na obszarze której znajduje się siedziba tego przedsiębiorstwa na podstawie uchwały organu stanowiącego Z WŁASNEJ INICJATYWY ustala statut spółki, wysokość kapitału zakładowego, imiona i nazwiska członków organów pierwszej kadencji, osobę upoważniona do zgłoszenia wniosku o wpisanie spółki do rejestru przedsiębiorców jeżeli jest to inna osoba niż zarząd AKT KOMERCJALIZACJI zastępuje czynności określone w KSH poprzedzające złożenie wniosku o wpis spółki do rejestru WNIOSEK DO SĄDU REJESTROWEGO O WPISANIE SPÓŁKI DO KRS DZIEŃ KOMERCJALIZACJI - PIERWSZY DZIEŃ MIESIĄCA PRZYPADAJĄCEGO PO WPISANIU SPÓŁKI DO KRS (w tym dniu następuje wykreślenie przedsiębiorstwa państwowego z rejestru) SUKCESJA UNIWERSALNA BILANS ZAMKNIĘCIA PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWEGO STAJE SIĘ BILANSEM OTWARCIA SPÓŁKI, JEDNAKŻE NIE JEST MOŻLIWYM DOFINANSOWANIE LUB DOKAPITALIZOWANIE NOWO POWSTAŁEJ SPÓŁKI W CELU POPRAWY JEJ WARUNKÓW FUNKCJONOWANIA

44 ORGANY JEDNOOSOBOWEJ SPÓŁKI SKARBU PAŃSTWA RADA NAZDORCZA *Jej liczbę określa statut (pierwsza liczy 5 osób, w tym dwóch pracowników) *W spółkach z o.o. można nie ustanowić rady nadzorczej, wobec czego prawo kontroli przysługuje wtedy wspólnikowi lub osobie przez niego umocowanej ZARZĄD *Może być zlecony umową jednej osobie fizycznej wyłonionej drodze konkursu przeprowadzonego przez radę nadzorczą. w

45 NIE PODLEGAJĄ KOMERCJALIZACJI PRZEDSIEBIORSTWA PAŃSTWOWE: 1. postawione w stan likwidacji lub upadłości 2. wykonujące prawomocna decyzje o podziale lub łączeniu 3. objęte postepowaniem układowym lub bankowym postepowaniem ugodowym 4. zarządzane na podstawie umowy o zarządzaniu przedsiębiorstwem 5. działające na podstawie ustaw innych niż ustawa o przedsiębiorstwach państwowych 6. objęte wnioskiem o dokonanie prywatyzacji bezpośredniej lub zarządzeniem o prywatyzacji bezpośredniej 7. wykonujące działalność gospodarcza w zakresie międzynarodowego transportu morskiego

46 PRYWATYZACJA POŚREDNIA II. PRZEKSZTAŁCENIA O CHARAKTERZE WŁASNOŚCIOWYM analiza sytuacji przedsiębiorstwa prawnej majątku spółki oraz oszacowanie wartości zbycie akcji lub udziałów jednoosobowej spółki Skarbu Państwa, co w imieniu Skarbu Państwa dokonuje Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa tryb zbycia: 1. oferta ogłoszona publicznie 2. przetarg publiczny 3. negocjacji na podstawie publicznego zaproszenia 4. przyjęcia oferty w odpowiedzi na wezwanie ogłoszone na podstawie ustawy z dnia r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych zorganizowanego systemu obrotu oraz spółkach publicznych 5. aukcji ogłoszonej publicznie 6. sprzedaży akcji w obrocie zorganizowanym 7. sprzedaży na podstawie oferty publicznej akcji objętych prospektem emisyjnym lub memorandum informacyjnym 8. stabilizacji pomocniczej oraz poprzez udzielanie pożyczek akcji 9. sprzedaży akcji poza obrotem zorganizowanym *Rada Ministrów może wyrazić zgodę na inny tryb zbywania akcji lub udziałów, a także na wniesienie akcji spółki Skarbu Państwa do innej jednoosobowej spółki SP w zamian za objecie akcji o podwyższonym kapitale zakładowym tej spółki (nie jest to jednak prywatyzacja)

47 *W przypadkach określonych przez Radę Ministrów w rozporządzeniu prywatyzacje przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek skarbu Państwa o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa wymagają zgody Rady Ministrów taka prywatyzacja przeprowadzana jest w trybie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji

48 przebieg procesów prywatyzacyjnych jest jawny z przebiegu prywatyzacji sporządza się KARTĘ PRYWATYZACJI zawierającą : 1. informacje o nabywcy 2. cenę 3. wartość zobowiązań inwestycyjnych gwarantowanych przez nabywcę 4. informacje o zawarciu porozumienia co do pakietu socjalnego 5. informacje o prywatyzowanym podmiocie 6. wskazanie osób odpowiedzialnych za przygotowanie i realizacje procesu prywatyzacji 7. informacje o realizacji zobowiązań prywatyzacyjnych Karta prywatyzacji jest aktualizowana i podlega udostępnieniu na stronie Biuletynu Informacji Publicznej ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa albo organu właścicielskiego spółki

49 NIEODPŁATNE NABYCIE AKCJI LUB UDZIAŁÓW osoby będące w dniu wykreślenia z rejestru komercjalizowanego przedsiębiorstwa państwowego pracownikami lub zarządcami tego przedsiębiorstwa, a także te które pracowały w nim min. 10 lat rolnicy i rybacy jeżeli w okresie 5 lat przed wykreśleniem przedsiębiorstwa państwowego z KRS dostarczali surowce o wartości min. 100 q żyta prawo do nabycia 15% akcji lub udziałów jeżeli w terminie 6 miesięcy od wpisania spółki do KRS złożą pisemne oświadczenie o zamiarze nabycia nabyte akcje nie mogą być przedmiotem obrotu przez okres 2 lat od zbycia pierwszych akcji prawo to może być wykorzystane przez uprawnionych tylko w jednej spółce prawo podlegające dziedziczeniu

50 BIBLIOGRAFIA Borkowski A., Chełmoński A., Guziński M., Kiczka K., Kieres L., Kocowski T., Szydło M., Administracyjne Prawo Gospodarcze, Kolonia Limited, Wrocław 2009 Hauser R., Niewiadomski Z., Wróbel A. (red.) System Prawa Administracyjnego, C.H. BECK, Warszawa 2013 Strzyczkowski K. Prawo gospodarcze publiczne, LexisNexis, warszawa 2011 Olszewski J. (red.), Publiczne prawo gospodarcze, C.H. BECK, Warszawa 2015 Pawłowski A. (red.), Prawo gospodarcze publiczne, C.H.BECK Warszawa 2015