TURNIEJ WIEDZY O ŚW. JADWIDZE KRÓLOWEJ NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE

Transkrypt

1 TURNIEJ WIEDZY O ŚW. JADWIDZE KRÓLOWEJ NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE Dzieciństwo: W zgodnej opinii źródeł węgierskich i polskich Jadwiga była ostatnim dzieckiem Ludwika Węgierskiego i Elżbiety Bośniaczki. Ludwik został królem polski po bezpotomnej śmierci Kazimierza Wielkiego, jego matką była siostra Kazimierza Elżbieta Łokietkówna. Data urodzin przyszłej królowej nie została odnotowana w źródłach i może być ustalona jedynie na podstawie danych pośrednich. Większość współczesnych badaczy przyjmuje, że Jadwiga urodziła się pomiędzy 11 a 18 lutego Prawdopodobnym miejscem narodzin królowej Jadwigi był zamek w Wyszehradzie lub w Budzie. Jadwiga odebrała staranne wykształcenie, pomimo, że jako najmłodsze dziecko nie była przeznaczana na władczynię. Pierwotnie królem Polski miała zostać Herb królowej Jadwigi najstarsza Katarzyna (w 1374 r. w Koszycach panowie polscy złożyli jej hołd). Pobyt w środowisku kulturalnym dworu w Budzie sprawił, że Jadwiga posiadła umiejętność czytania, znajomość języków obcych, zamiłowanie do lektury, muzyki, sztuki i nauki. 15 czerwca 1378 została zaręczona z ośmioletnim Wilhelmem Habsburgiem księciem austriackim. Odbyła się nawet ceremonia zaręczyn mających charakter formalnego ślubu pomiędzy dziećmi. Nie był to jednak kontrakt nierozerwalny. Podpisano zobowiązanie, że strona, która zerwałaby zaręczyny, wypłaci drugiej stronie florenów w złocie. Po zaślubinach Jadwiga wyjechała na dwór wiedeński, aby poznać swój nowy kraj. Jesienią 1378 r. zmarła Katarzyna, dlatego Jadwiga znalazła się znów w kręgu planów dynastycznych. Powróciła na Węgry w 1379 r. Na królową Polski Ludwik przeznaczył swoją drugą córkę Marię Węgierską, która została zaślubiona Zygmuntowi Luksemburskiemu margrabiemu brandenburskiemu, a jednocześnie prawnukowi Kazimierza Wielkiego. Jadwiga miała pozostać na Węgrzech. 11 września 1382 r. zmarł Ludwik Węgierski Węgrzy, którzy nadal chcieli podtrzymać unię z Polską, natychmiast obwołali Marię królową Węgier. Objęcie tronu i koronacja: Niechętni dalszej unii z Węgrami, w czasie której króla nie było w kraju, panowie polscy na zjeździe rycerstwa w Radomsku w listopadzie 1382 r. obrali Jadwigę Andegaweńską królem Polski. Po wielu negocjacjach z matką Elżbieta Bośniaczka zgodziła się w końcu, aby królewna przybyła z Węgier do Polski było to jesienią 1384 r. 16 października tego roku w Krakowie została koronowana przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Bodzantę na króla Polski. Wobec jej małoletności ster rządów w państwie dzierżyli możnowładcy małopolscy, pozostający w kontakcie z jej matką. Sprawa małżeństwa z Wilhelmem Habsburgiem Kandydaturę Wilhelma Habsburga na męża Jadwigi usilnie popierał Władysław Opolczyk, który nawet opanował 24 sierpnia 1385 zamek wawelski, przygotowując dopełnienie ceremonii małżeństwa. Panowie krakowscy mieli jednak wobec niej zupełnie inne plany, chcąc związać Polskę z Litwą, ofiarowali polską koronę wielkiemu księciu litewskiemu Jagielle, który miał przyjąć chrzest wraz ze swoim państwem. Kasztelan krakowski przepędził austriackiego pretendenta z zamku. Kronikarz polski Jan Długosz utrzymuje, że zrozpaczona młodziutka królowa, próbowała wówczas wyrąbać toporem bramę wawelską, by uciec z ukochanym na Śląsk, powstrzymać miał ją rycerz Dymitr z Goraja. Dymitr z Goraja wstrzymujący Jadwigę od wyłamania drzwi na zamku królewskim w Krakowie, obraz Jana Matejki 1

2 Małżeństwo z Władysławem Jagiełłą Potrzeba unii polsko-litewskiej wynikła z powodu zagrożenia, jakie dla Polski i Litwy stworzył na przełomie XIV i XV wieku zakon krzyżacki. 13 sierpnia 1385 r. podpisano Unię w Krewie. Układ przewidywał małżeństwo wielkiego księcia litewskiego Jagiełły z królową Polski Jadwigą oraz objęcie przez niego polskiego tronu, w zamian za co Jagiełło zobowiązał się przyjąć chrzest sam i z całą Litwą, wypuścić polskich jeńców, wypłacić odszkodowania Habsburgom za zerwanie zaręczyn z Wilhelmem Habsburgiem, próbować odzyskać wszystkie ziemie utracone przez Koronę. W ostatnim punkcie aktu książę Jagiełło "obiecuje ziemie swoje Piotr Stachiewicz Chrzest Litwy 2

3 litewskie i ruskie na wieczne czasy do korony królestwa polskiego przyłączyć" 11 stycznia 1386 w Wołkowysku panowie polscy oznajmili Jagielle, że Jadwiga zgodziła się zostać jego żoną. Królowa odwołała publicznie swoje sponsalia z Wilhelmem. Jagiełło przybył do Krakowa, gdzie 15 lutego 1386 przyjął chrzest. 18 lutego Jadwiga i Jagiełło uroczyście zawarli związek małżeński w katedrze na Wawelu. Działalność polityczna Bezpośrednio po ślubie Jadwiga i Jagiełło udali się do Wielkopolski, by położyć kres zamieszkom i walkom wewnętrznym. Królowa interweniowała wówczas u króla i prepozyta gnieźnieńskiego wstawiając się za poszkodowanymi wieśniakami. Piotr Stachiewicz Królowa Jadwiga wstawia się za pokrzywdzonymi - "kto im łzy powróci" Na wiosnę 1387 stanęła na czele wyprawy rycerstwa polskiego, której celem było odzyskanie zajętej przez Węgrów Rusi Czerwonej. We Lwowie 26 września 1387 złożył jej hołd lenny hospodar mołdawski Piotr I. W 1390 roku Królowa wystarała się u papieża Bonifacego IX zgody na udzielenie Polakom przywileju korzystania z odpustu zupełnego z okazji Roku Jubileuszowego w Krakowie pielgrzymi nie musieli udawać się w uciążliwą i niebezpieczną wówczas podróż do Rzymu. W 1392 po śmierci biskupa krakowskiego Jana Radlicy dzięki jej zabiegom nowym biskupem mianowano wybitną postać tamtych czasów Piotra Wysza. W 1397 w Inowrocławiu odbył się zjazd z wielkim mistrzem krzyżackim Konradem von Jungingenem w celu wynegocjowania powrotu do korony ziemi dobrzyńskiej. Miała wówczas przepowiedzieć klęskę Zakonowi po swojej śmierci. Piotr Stachiewicz Królowa Jadwiga przestrzega Krzyżaków przed walką z Polską Wielkie zasługi położyła również królowa Jadwiga w układach z Węgrami, zwłaszcza po śmierci swojej siostry Marii królowej węgierskiej. Dzięki jej zabiegom stosunki pomiędzy oboma królestwami pozostały przez wiele lat przyjazne. Działalność kulturalna i fundacje kościelne Na swoim dworze Jadwiga skupiła elitę intelektualną Polski. Zleciła pierwsze w naszej historii tłumaczenie Księgi Psalmów na język polski zachował się po dziś dzień egzemplarz tego dzieła znany jako Psałterz floriański. Fundowała wiele nowych kościołów oraz uposażała już istniejące klasztory: 3

4 katedra wileńska; kościół i klasztor benedyktynów obrządku słowiańskiego na Kleparzu (dziś już nieistniejący) kościół i klasztor karmelitów na Piasku, z którym łączy się legenda o stopce królowej trzy nowe ołtarze w katedrze wawelskiej kolegium 16 psałterzystów ich zadaniem było codzienne śpiewanie psalmów w katedrze wawelskiej. Fundacja została zatwierdzona przez papieża Bonifacego IX. obdarzyła przywilejami klasztor kartuzów na Spiszu, szpital w Nowym Sączu i Bieczu, cystersów w Lądzie, franciszkanów w Krośnie, dominikanów w Sandomierzu, paulinów w Krakowie. wiele kościołów otrzymało od królowej bogate dary: ornaty, naczynia liturgiczne Piotr Stachiewicz Stopka Królowej Jadwigi W 1397 r. założyła bursę dla polskich i litewskich studentów przy Uniwersytecie Karola w Pradze. W tym też roku uzyskała zgodę papieża na utworzenie wydziału teologii na Akademii Krakowskiej. Największym dziełem królowej Jadwigi dla nauki jest jej wkład w odnowienie krakowskiego uniwersytetu, który po śmierci swojego założyciela Kazimierza Wielkiego znacznie podupadł. Na ten cel królowa przeznaczyła w swoim testamencie wszystkie klejnoty, pieniądze i szaty. Z tych pieniędzy zakupiono dom pod kolegium prawników i medyków przy ulicy Grodzkiej oraz budynek, który stał się podstawą dzisiejszego Collegium Maius. Akademia wznowiła swoją działalność dopiero po śmierci Jadwigi. Piotr Stachiewicz Fundacja na rzecz uniwersytetu Śmierć i oczekiwanie na kanonizację 22 czerwca 1399 królowa urodziła córkę Elżbietę Bonifację. Dziewczynka zmarła 13 lipca 1399 roku. Jadwiga zmarła cztery dni później. Po jej śmierci przekonanie i o jej świętości było powszechne. W 1426 r. arcybiskup Wojciech Jastrzębiec (dawny kanclerz Jadwigi) powołał 23-osobowa komisję, która miała zająć się badaniem cudów doznanych za wstawiennictwem królowej Jadwigi. Niestety rozpoczęta później wojna trzynastoletnia z Zakonem Krzyżackim pochłaniała znaczne fundusze i brakło ich na podróże i koszty starań w Rzymie. Kult utrzymywał się przez kolejne stulecia, ale dopiero po I wojnie światowej podjęto nowe starania o beatyfikację. Za sprawą metropolity krakowskiego ks. kardynała Adama Stefana Sapiehy tysiące Polaków podpisało petycję do Episkopatu w sprawie kanonizacji. W latach przeprowadzono proces informacyjny na temat świętości życia, cnót i cudów Jadwigi. Wtedy przeniesiono szczątki królowej do nowego grobowca wykonanego z białego marmuru dzieła Antoniego Madeyskiego. 4

5 Sarkofag Jadwigi w katedrze wawelkskiej dzieło Antoniego Madeyskiego W czerwcu 1979 r. ojciec święty Jan Paweł II odprawił Mszę Świętą przy grobie królowej, którą uważa się za równoznaczną z jej beatyfikacją. 8 czerwca 1997 r. na krakowskich Błoniach dokonał jej kanonizacji. Relikwie św. Jadwigi w ołtarzu Cudownego Krucyfiksu Według legendy do modlącej się przed nim królowej przemówił Chrystus: Czyń co widzisz 5