DECYZJA nr RBG -35/2012

Transkrypt

1 PREZES URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW DELEGATURA W BYDGOSZCZY ul. Długa 47, Bydgoszcz Tel , Fax bydgoszcz@uokik.gov.pl Bydgoszcz, dnia 21 grudnia 2012 r. Znak: RBG-61-25/12/MB-Sz DECYZJA nr RBG -35/2012 I. Na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331, z późn. zm.) oraz stosownie do art. 33 ust. 6 tej ustawy po przeprowadzeniu wszczętego z urzędu postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, działając w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznaje się za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów praktykę, o której stanowi art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, stosowaną przez Mirosława Woźnego prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Lombard Royal w Nowym Ciechocinku, polegającą na naruszeniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji poprzez nieprzekazywanie konsumentom informacji na formularzu informacyjnym dotyczącym kredytu zabezpieczonego hipoteką wbrew dyspozycji przepisu art. 23 w zw. z art. 22 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 126, poz. 715, z późn. zm.) i nakazuje się zaniechanie jej stosowania. II. Na podstawie art. 26 ust. 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. Nr 50, poz. 331, ze zm.) oraz stosownie do jej art. 33 ust. 6, po przeprowadzeniu z urzędu postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, działając w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nakazuje się Mirosławowi Woźnemu prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą Lombard Royal w Nowym Ciechocinku, w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji, na koszt ww. przedsiębiorcy:

2 a) jednokrotną publikację oświadczenia o treści: Decyzją Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Nr RBG-35/2012 z dnia 21 grudnia 2012r. uznano za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów praktykę, stosowaną przez Mirosława Woźnego prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Lombard Royal w Nowym Ciechocinku, polegającą na naruszeniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji poprzez nieprzekazywanie konsumentom informacji na formularzu informacyjnym dotyczącym kredytu zabezpieczonego hipoteką wbrew dyspozycji przepisu art. 23 w zw. z art. 22 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 126, poz. 715, z późn. zm.), co stanowi naruszenie art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów i nakazano zaniechanie jej stosowania, w piątkowym wydaniu Gazety Pomorskiej (region Włocławek, Radziejów, Aleksandrów, Lipno) i Dzienniku Nowości Toruńskie, na stronach przedstawiających wiadomości regionalne, w ramce czcionką pogrubioną, nie mniejszą jak 5 mm, b) zamieszczenie oświadczenia o treści jak w pkt II.a) niniejszej decyzji na stronie internetowej przedsiębiorcy na okres 30 dni. III. Na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331, z późn. zm.) oraz stosownie do art. 33 ust. 6 tej ustawy, w związku ze stwierdzeniem stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, określonej w pkt I niniejszej decyzji działając w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nakłada się na Mirosława Woźnego prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Lombard Royal w Nowym Ciechocinku, karę pieniężną w wysokości zł (słownie: jeden tysiąc pięćset piętnaście złotych), płatną do budżetu państwa. UZASADNIENIE Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej: Prezes UOKiK) na skutek zawiadomienia złożonego przez konsumenta przeprowadził postępowanie wyjaśniające, mające na celu ustalenie, czy wzorce umowne stosowane przez Mirosława Woźny prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Lombard Royal w Nowym Ciechocinku zawierają niedozwolone postanowienia umowne, a co za tym idzie, czy miało miejsce naruszenie chronionych prawem interesów konsumentów uzasadniające podjęcie działań określonych w odrębnych ustawach, tj. art i art k.p.c. w związku z art k.c. oraz mające na celu wstępne ustalenie, czy nastąpiło naruszenie uzasadniające wszczęcie postępowań w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów poprzez stosowanie postanowień wzorów umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone. 2

3 Mając na uwadze dokonane w toku postępowania wyjaśniającego ustalenia, Prezes UOKiK wszczął w dniu 12 listopada 2012 r. Postanowieniem Nr RBG-241/2012 postępowanie w sprawie stosowania przez Mirosława Woźnego prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Lombard Royal w Nowym Ciechocinku (dalej: Mirosław Woźny, przedsiębiorca) praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, polegającej na naruszeniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji poprzez nieprzekazywanie konsumentom informacji na formularzu informacyjnym dotyczącym kredytu zabezpieczonego hipoteką wbrew dyspozycji przepisu art. 23 w zw. z art. 22 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 126, poz. 715, z późn. zm.), co może stanowić naruszenie art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów [dalej: ustawa o ochronie ( )]. W toku niniejszego postępowania przedsiębiorca pismem z dnia 17 listopada 2012 r. odniósł się do postawionego zarzutu. Mirosław Woźny wyjaśnił, iż każdy z jego klientów jest informowany o warunkach umowy wielokrotnie podczas rozmowy telefonicznej, w ogłoszeniach o pożyczkach hipotecznych, jak również podczas wizyty klienta w biurze przedsiębiorcy. Przedsiębiorca podniósł, iż po omówieniu kwestii udzielenia pożyczki, udaje się do miejsca zamieszkania klienta i tam ponownie odbywa się wyjaśnienie warunków umowy w obecności rodziny pożyczkobiorcy. W dalszej kolejności Mirosław Woźny wskazał, iż umowa pożyczki hipotecznej zawierana w formie aktu notarialnego tłumaczona jest pożyczkobiorcy przez notariusza i w przypadku, kiedy konsument zgadza się na przedstawione warunki akt jest podpisywany. Przedsiębiorca wyraził pogląd, że jego firma i on działa zgodnie z prawem. Mirosław Woźny podniósł, iż w postanowieniu Nr RBG-241/2012 z dnia 12 listopada 2012 r. mowa jest o kredycie, podczas gdy on kredytów nie udziela, prowadzi Lombard i w ramach prowadzonej działalności udziela pożyczek hipotecznych. Przedsiębiorca wyraził zdumienie, iż powinien udzielać konsumentom informacji na nośniku. W jego opinii takim nośnikiem jest akt notarialny. Przedsiębiorca w swoim piśmie wskazał: ja robie te umowy w formie aktów, aby klient przed podpisaniem umowy wiedział o jej treści jak najwięcej, prawnie to ja przecież nie muszę takiej umowy pisać u notariusza tylko sam w biurze. Prezes UOKiK zawiadomił Mirosława Woźnego o zakończeniu zbierania materiału dowodowego oraz o możliwości zapoznania się z aktami sprawy (pismo z dnia 20 listopada 2012 r.). Przedsiębiorca nie skorzystał z uprawnienia do przeglądania akt sprawy. Pismem z dnia 24 listopada 2012 r. Mirosław Woźny zajął końcowe stanowisko w sprawie wskazując m.in., iż o obowiązku przekazywania konsumentom informacji na piśmie dowiedział się dopiero w wyniku przedmiotowego postępowania prowadzonego przez Prezesa UOKiK. Jednocześnie poinformował, że od tej pory będzie udzielać konsumentom informacji w wymaganej formie. Ponadto przedsiębiorca wskazał, iż jeśli Prezes UOKiK nie nałoży na niego kary pieniężnej, nie będzie się odwoływać od decyzji. Prezes UOKiK ustalił następujący stan faktyczny: Mirosław Woźny jest wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej Rzeczypospolitej Polskiej (CEIDG) od dnia 1 stycznia 2004 r. jako prowadzący działalność gospodarczą pod firmą Lombard Royal Mirosław Woźny pod adresem Nowy Ciechocinek 12 a, Ciechocinek (adres głównego miejsca wykonywania działalności). Zgodnie z wpisem do CEIDG przeważająca działalność gospodarcza Mirosława Woźnego to pozostałe formy udzielania kredytów (PKD Z). 3

4 W ramach prowadzonej działalności Mirosław Woźny udziela konsumentom pożyczek hipotecznych na kwoty od zł do zł, na okres 1 miesiąca z możliwością przedłużenia na dowolny czas. Przedsiębiorca nie stosuje formularzy, wzorców umowy, które służą do zawarcia umów pożyczki, wszystkie umowy tego rodzaju zawierane są w formie aktów notarialnych w kancelarii notarialnej. Jedynym dokumentem, który konsument otrzymuje jest umowa zawarta w formie aktu notarialnego. (dowód: pismo przedsiębiorcy z dnia 12 września 2012 r., karta 19, pismo przedsiębiorcy z dnia 9 października 2012 r., karty 27 i 28). Mirosław Woźny od dnia 1 września 2012r. reklamuje usługi na swojej stronie internetowej 3 razy w tygodniu ukazują się jego ogłoszenia w Gazecie Pomorskiej oraz Dzienniku Nowości Toruńskie. (dowód: pismo przedsiębiorcy z dnia 9 października 2012 r., karta 27, ogłoszenia prasowe, karty 32 i 34) Mając powyższe na uwadze Prezes UOKiK zważył, co następuje: Prezes UOKiK, zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o ochronie ( ), podejmuje się ochrony interesów konsumentów wyłącznie w interesie publicznym, tzn. wtedy, gdy daną praktyką przedsiębiorcy może być dotknięty każdy konsument w analogicznych okolicznościach. 1 Warunkiem koniecznym do uruchomienia instrumentów określonych w tej ustawie jest zatem zaistnienie takiego stanu faktycznego, w którym działania przedsiębiorców naruszają jej przepisy i jednocześnie stanowią zagrożenie dla interesu publicznego, bądź też naruszają ten interes. Niniejsze postępowanie dotyczy podejrzenia stosowania przez Mirosława Woźnego prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Lombard Royal w Nowym Ciechocinku praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, polegającej na naruszeniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji poprzez nieprzekazywalnie konsumentom informacji na formularzu informacyjnym dotyczącym kredytu zabezpieczonego hipoteką wbrew dyspozycji przepisu art. 23 w zw. z art. 22 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 126, poz. 715, z późn. zm.) [dalej: ustawa o kredycie konsumenckim]. Praktyka ta mogła zatem dotyczyć wszystkich potencjalnych klientów przedsiębiorcy, którzy chcieliby zawrzeć umowę pożyczki hipotecznej. Oznacza to de facto, że przedmiotowa praktyka mogłaby dotyczyć nieokreślonego z góry kręgu adresatów, a zatem mogły naruszać zbiorowy interes konsumentów. Uznać wobec tego należy, iż niniejsze postępowanie prowadzone było w interesie publicznym. Przepis art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie ( ) stanowi, iż zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, natomiast art. 24 ust. 2 pkt 2 ww. ustawy określa, iż przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie bezprawne działanie przedsiębiorcy, w szczególności naruszenie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji. Działania przedsiębiorcy mogą zostać uznane za bezprawne w razie ustalenia, że doszło do naruszenia przepisów innych ustaw, zasad współżycia społecznego oraz dobrych obyczajów. Oceny, czy w danym przypadku możemy mieć do czynienia z praktyką określoną w ww. przepisie, dokonuje się na podstawie ustalenia łącznego spełnienia trzech przesłanek : 1 Por. Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 13 stycznia 2009r., sygn. akt: XVII Ama 26/08; 4

5 - działania przedsiębiorcy, - wypełnienie znamion bezprawności, - naruszenia zbiorowego interesu konsumentów. Przedsiębiorca Zgodnie z przepisem art. 4 pkt 1 ustawy o ochronie ( ) ilekroć w ustawie jest mowa o przedsiębiorcy rozumie się przez to przede wszystkim przedsiębiorcę w znaczeniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jednolity: Dz.U. z 2010 r., Nr 220, poz. 1447, z późn. zm). Przepis art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej definiuje działalność gospodarczą jako zarobkową działalność wytwórczą, handlową, budowlaną, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodową wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły. Przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Mając powyższe na uwadze, uznać należy, iż Mirosław Woźny, jako osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą (działalność usługowa prowadzona we własnym imieniu, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły o charakterze zarobkowym) jest przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 pkt 1 ustawy o ochronie ( ) i był nim w czasie naruszeń. Tym samym jego działania mogą podlegać ocenie w aspekcie naruszenia zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów Bezprawność działań Drugą z przesłanek koniecznych dla stwierdzenia naruszenia art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie ( ) jest bezprawność działań podejmowanych przez przedsiębiorcę. Same przepisy ustawy o ochronie ( ) nie regulują konstrukcji bezprawności działań przedsiębiorcy. Zwrócił na to uwagę Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w wyroku z dnia 23 czerwca 2006 r. (sygn. akt XVII AmA 32/05), wskazując, iż art. 23a ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów którego odpowiednikiem w ustawie z dnia 16 lutego 2007 r. jest art. 24 ust. 1 nie ma samodzielnego znaczenia prawnego, lecz powinien być interpretowany oraz stosowany w określonym kontekście normatywnym. O tym czy np. został naruszony obowiązek udzielenia konsumentowi rzetelnej, prawdziwej, pełnej informacji można ostatecznie rozstrzygnąć dopiero po uwzględnieniu przepisów odrębnych ustaw. Ustawy te bowiem precyzują zakres informacji, których przekazanie konsumentowi jest obowiązkowe. Przepis art. 23a ust. 2 ww. ustawy nie ma zatem samodzielnego znaczenia prawnego, lecz powinien być interpretowany oraz stosowany zawsze w określonym kontekście normatywnym. Zgodnie z przepisem art. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, ww. ustawa określa: 1) zasady i tryb zawierania umów o kredyt konsumencki; 2) obowiązki kredytodawcy i pośrednika kredytowego w zakresie informacji udzielanych przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki oraz obowiązki konsumenta, kredytodawcy i pośrednika kredytowego w związku z zawartą umową o kredyt konsumencki; 3) obowiązki kredytodawcy i pośrednika kredytowego w zakresie informacji udzielanych przed zawarciem umowy o kredyt zabezpieczony hipoteką oraz obowiązki w zakresie informacji zawartych w umowie o kredyt zabezpieczony hipoteką; 4) skutki uchybienia obowiązkom kredytodawcy. 5

6 Natomiast przepis art. 3 ust. 1 i 2 ww. ustawy wskazuje, iż przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności: 1) umowę pożyczki; 2) umowę kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego; 3) umowę o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego, jeżeli konsument jest zobowiązany do poniesienia jakichkolwiek kosztów związanych z odroczeniem spełnienia świadczenia; 4) umowę o kredyt, w której kredytodawca zaciąga zobowiązanie wobec osoby trzeciej, a konsument zobowiązuje się do zwrotu kredytodawcy spełnionego świadczenia; 5) umowę o kredyt odnawialny. Mając powyższe na uwadze oraz fakt, iż Mirosław Woźny udziela pożyczek hipotecznych konsumentom w kwocie nie większej niż zł, należy uznać, iż działalność Mirosława Woźnego w ww. zakresie poddana jest reżimowi ustawy o kredycie konsumenckim. Bez znaczenia na tle przepisu art. 3 ust. 2 ustawy o kredycie konsumenckim pozostaje kwestia nazewnictwa tzn. używania przez przedsiębiorcę terminu pożyczka, bowiem za umowę o kredyt konsumencki uważa się umowę pożyczki, o czym mowa wyżej. Dokonując analizy działalności Mirosława Woźnego związanej z udzielaniem pożyczek hipotecznych, należy wskazać na przepis art. 23 ustawy o kredycie konsumenckim. Wspomniany przepis stanowi, iż kredytodawca lub pośrednik kredytowy przekazuje konsumentowi dane, o których mowa w art. 22, na formularzu informacyjnym dotyczącym kredytu zabezpieczonego hipoteką, którego wzór określa załącznik nr 3 do ustawy. Przepis art. 22 ww. ustawy stanowi natomiast, iż kredytodawca lub pośrednik kredytowy przed zawarciem umowy o kredyt zabezpieczony hipoteką jest zobowiązany podać konsumentowi, na trwałym nośniku: 1) imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) kredytodawcy i pośrednika kredytowego; 2) rodzaj kredytu; 3) czas obowiązywania umowy; 4) stopę oprocentowania kredytu, zasady jej ustalania oraz warunki jej zmiany z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, o ile ma zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu; jeżeli umowa przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy; 5) całkowitą kwotę kredytu; w przypadku kredytów indeksowanych w walucie innej niż waluta polska należy wskazać kwotę kredytu w tej walucie obliczoną na dzień udzielenia informacji; 6) sposób i terminy wypłaty kredytu, a w przypadku kredytów indeksowanych w walucie innej niż waluta polska informację, na jakich zasadach następuje przeliczenie wypłaconej kwoty kredytu; 7) informację, że zmiana kursu waluty oraz stopy oprocentowania będzie miała wpływ na całkowitą kwotę kredytu oraz wysokość rat kapitałowo-odsetkowych; 8) informację o warunkach przeliczenia całkowitej kwoty kredytu na inną walutę; 9) informację o zasadach ustalania wysokości spreadu walutowego oraz sposobie informowania konsumenta przez bank o jego wysokości w czasie obowiązywania umowy; 10) informację o wpływie spreadu walutowego na wysokość kredytu oraz wysokość rat kapitałowo-odsetkowych; 11) informację o wymaganym wkładzie własnym; 6

7 12) informację o możliwości i zasadach na jakich kredytodawca udziela karencji w spłacie kredytu; 13) informację dotyczącą obowiązku zawarcia umowy dodatkowej, w szczególności umowy ubezpieczenia; 14) zasady i terminy spłaty kredytu, w szczególności kolejności zaliczania rat na poczet należności kredytodawcy; 15) całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta; 16) informację o wymaganych zabezpieczeniach kredytu; 17) informację o kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności odsetkach, opłatach, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, jeżeli są znane kredytodawcy, z podziałem na koszty ponoszone przez konsumenta jednorazowo i okresowo oraz warunki na jakich koszty te mogą ulec zmianie; 18) informację o stopie oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu; 19) informację o terminie, sposobie i skutkach odstąpienia od umowy przez konsumenta, jeżeli kredytodawca lub pośrednik kredytowy przewiduje udzielenie konsumentowi takiego prawa; 20) informację o prawie konsumenta do spłaty kredytu przed terminem, jeżeli kredytodawca lub pośrednik kredytowy przewiduje udzielenie konsumentowi takiego prawa; 21) informację o możliwych kosztach, które poniesie konsument w przypadku spłaty kredytu przed terminem. Celem przywołanych wyżej przepisów ustawy o kredycie konsumenckim jest zapewnienie konsumentowi informacji, które pozwolą mu na porównanie ofert kredytowych różnych kredytodawców i wybranie oferty najkorzystniejszej dla siebie. Przepisy te formułują obowiązek kredytodawcy/pożyczkodawcy i nie pozostawiają marginesu swobody w tym zakresie. Uznaje się, iż informacje te powinny zostać doręczone konsumentowi z odpowiednim wyprzedzeniem przed zawarciem umowy, tak aby konsument dysponował wystarczającym czasem do namysłu i porównania ofert kredytowych. 2 Takiego obowiązku nie będzie więc spełniać przedstawienie konsumentowi treści aktu notarialnego w kancelarii notarialnej na chwilę przed zawarciem umowy w tej formie. Mając powyższe na uwadze, trzeba uznać, iż Mirosław Woźny nie wypełnia ustawowego obowiązku stosowania i dostarczania konsumentom formularza informacyjnego przed zawarciem umowy. Nadto należy wskazać, iż przepis art. 23 ustawy o kredycie konsumenckim ze względu na swój cel ma charakter bezwzględnie obowiązujący. 3 W związku z powyższym należy stwierdzić, iż opisywane działanie przedsiębiorcy jest sprzeczne z art. 23 w zw. a art. 22 ustawy o kredycie konsumenckim. Naruszenie zbiorowych interesów konsumentów Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów sformułowała definicję negatywną pojęcia zbiorowego interesu konsumentów, stwierdzając w art. 24 ust. 3 ustawy o ochronie ( ), że nie jest nim suma indywidualnych interesów konsumentów. W świetle art.1 ust. 1 ww. ustawy należy przyjąć, że ze zbiorowymi interesami konsumentów mamy do czynienia wówczas, gdy działania przedsiębiorcy są powszechne i mogą dotknąć każdego potencjalnego konsumenta będącego kontrahentem przedsiębiorcy. Przedmiotem ochrony nie są zatem interesy indywidualnego konsumenta lub grupy indywidualnych konsumentów, 2 Por. P. Tereszkiewicz, Przedumowne obowiązki informacyjne instytucji kredytowych w dyrektywie 2008/48/WE, EPS 2009, nr T. Czech, Kredyt konsumencki. Komentarz, Warszawa 2012, str

8 ale wszystkich aktualnych lub potencjalnych klientów traktowanych jako grupa uczestników rynku zasługująca na szczególną ochronę (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 10 lipca 2008r., sygn. VI ACa 306/08) 4. Stanowisko to potwierdzone zostało również w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który w uzasadnieniu wyroku z dnia 12 września 2003 r. (sygn. akt: I CKN 504/01) stwierdził, iż: nie jest zasadne uznawanie, że postępowanie z tytułu naruszenia ustawy antymonopolowej można wszczynać tylko wtedy, gdy zagrożone są interesy wielu odbiorców, a nie jest to możliwe w sytuacji, gdy pokrzywdzonym jest tylko jeden konsument. Wydawane orzeczenie ma bowiem wymiar znacznie szerszy, pełni także funkcję prewencyjną, służy bowiem ochronie także nieograniczonej liczby potencjalnych konsumentów. W ocenie Prezesa UOKiK, praktyka zarzucana Mirosławowi Woźnemu mogła dotyczyć wszystkich jego potencjalnych klientów, którzy skorzystaliby z jego usług. Jak już była mowa powyżej, przedsiębiorca poprzez nieprzekazywanie konsumentom informacji na formularzu informacyjnym dotyczącym kredytu zabezpieczonego hipoteką pozbawiał ich możliwości porównania oferty Mirosława Woźnego z ofertami innych przedsiębiorców, w konsekwencji wyboru pożyczki na najkorzystniejszych dla konsumentów warunkach. Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, iż stroną umowy zawieranej przez przedsiębiorcę mogli być zarówno wszyscy aktualni, jak i wszyscy przyszli, potencjalni klienci zamierzający skorzystać z usług Mirosława Woźnego w zakresie świadczonych przez niego usług pożyczkowych Oznacza to de facto, że przedmiotowe praktyki mogłyby dotyczyć nieokreślonego z góry kręgu adresatów, a zatem mogłyby naruszać zbiorowy interes konsumentów. W związku ze spełnieniem przesłanek wynikających z art. 24 ust 1 i 2 pkt 2 ustawy o ochronie (...) należało zachowanie wymienionego przedsiębiorcy uznać za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. Mając powyższe na uwadze, należało orzec jak w pkt I sentencji. Ad II) Zgodnie z art. 26 ust. 2 ustawy o ochronie ( ), Prezes UOKiK może określić w decyzji, o której mowa w art. 26 ust. 1, środki usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów w celu zapewnienia wykonania nakazu, w szczególności zobowiązać przedsiębiorcę do złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia o treści i formie określonej w decyzji. Może również nakazać publikację decyzji w całości lub w części na koszt przedsiębiorcy. Mając na uwadze powyższe przepisy oraz stan faktyczny niniejszej sprawy, Prezes UOKiK uznał za celowe nakazanie Mirosławowi Woźnemu jednokrotnej publikacji oświadczenia o treści: Decyzją Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Nr RBG-35/2012 z dnia 21 grudnia 2012r. uznano za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów praktykę, stosowaną przez Mirosława Woźnego prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Lombard Royal w Nowym Ciechocinku, polegającą na naruszeniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji poprzez nieprzekazywanie konsumentom informacji na formularzu informacyjnym dotyczącym kredytu zabezpieczonego hipoteką wbrew dyspozycji przepisu art. 23 w zw. z art. 22 ustawy 4 D. Miąsik [w:] T. Skoczny (red.), Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, ( ), Warszawa 2009r., s

9 z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 126, poz. 715, z późn. zm.), co stanowi naruszenie art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów i nakazano zaniechanie jej stosowania, w piątkowym wydaniu Gazety Pomorskiej (region Włocławek, Radziejów, Aleksandrów, Lipno) i Dzienniku Nowości Toruńskie, na stronach przedstawiających wiadomości regionalne, w ramce czcionką pogrubioną, nie mniejszą jak 5 mm, a także nakazanie zamieszczenia oświadczenia o treści jak wyżej na stronie internetowej przedsiębiorcy na okres 30 dni. Miejsca publikacji oświadczenia przedsiębiorcy wynikają z faktu, iż Mirosław Woźny podaje informacje o prowadzonej działalności na stronie internetowej oraz zamieszcza reklamy w Gazecie Pomorskiej oraz Dzienniku Nowości Toruńskie, z częstotliwością trzech ogłoszeń w tygodniu. W ocenie Prezesa UOKiK, wyżej określony środek jest adekwatny do rodzaju uchybień stwierdzonych niniejszą decyzją. Ponadto podkreślić należy, iż konsumenci nie są adresatami wydanej przez Prezesa Urzędu decyzji, dlatego też tak istotne jest, z uwagi na ochronę ich zbiorowych interesów, uzyskanie informacji o stosowanej przez przedsiębiorcę praktyce. Jak podkreśla się bowiem w orzecznictwie, obowiązek publikacji ma służyć dotarciu z informacją o naruszeniu do możliwie najszerszego kręgu konsumentów potencjalnie dotkniętych zakazaną praktyką. Publikacja pełni funkcję prewencyjną, ostrzegawczą i zarazem informacyjną, ma charakter wtórny w odniesieniu do innych konsumentów, a także potencjalnych klientów, zamierzających zawrzeć umowy. 5 W związku z powyższym należało orzec jak w pkt II sentencji decyzji. Ad III) Zgodnie z art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie ( ) Prezes UOKiK ma kompetencje do ukarania przedsiębiorcy poprzez nałożenie na niego kary pieniężnej w wysokości do 10% przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary, jeśli przedsiębiorca ten, choćby nieumyślnie dopuścił się stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów. Mając na względzie powyższe oraz stan faktyczny niniejszej sprawy, Prezes UOKiK postanowił skorzystać z uprawnienia do nałożenia kary pieniężnej z tytułu naruszenia zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów nie zawiera zamkniętego katalogu przesłanek, od których uzależniona jest wysokość kar nakładanych na przedsiębiorców. W art. 111 przykładowo jedynie wskazano, iż Prezes UOKiK winien wziąć pod uwagę okres, stopień, okoliczności naruszenia przepisów ustawy oraz uprzednie naruszenia przepisów ustawy. Ponadto orzecznictwo wskazuje, że w przypadku kar przesłankami, które należy brać pod uwagę, są m.in.: potencjał ekonomiczny przedsiębiorcy, dopuszczalny poziom kary wynikający z przepisów ustawy oraz cele, jakie kara ma osiągnąć (por.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2000 r., sygn. akt I CKN 793/98 LexPolonica nr ). W roku 2011 przedsiębiorca osiągnął przychód w wysokości ,43 zł, co ustalono na podstawie złożonych przez niego dokumentów (karta 109). Maksymalny 5 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie, sygn. akt VI ACa 1074/07. 9

10 wymiar kary jaki można nałożyć na przedsiębiorcę wynosi ,84 zł 10% osiągniętego przychodu w roku Nałożona przez organ ochrony konkurencji i konsumentów kara powinna ponadto pełnić funkcję represyjną (tj. stanowić dolegliwość za naruszenie przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów), a także prewencyjną, dyscyplinującą (tj. zapobiegać podobnym naruszeniom w przyszłości). Nakładając karę pieniężną, Prezes UOKiK wziął również pod uwagę konieczność ustalenia, czy określone w tym przepisie naruszenie dokonane było co najmniej nieumyślnie. Powyższy obowiązek wynika bezpośrednio z art. 106 ust. 1 ustawy o ochronie ( ). Z tego względu, nakładając karę pieniężną, Prezes UOKiK rozważył całokształt okoliczności sprawy, które wskazywać mogą na umyślny charakter naruszenia przez przedsiębiorcę zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. W zgromadzonym materiale dowodowym nie ma jednoznacznych dowodów wyraźnej intencji Mirosława Woźnego do naruszenia tych interesów. Zebrane w trakcie niniejszego postępowania wyjaśnienia i informacje mogą zatem wskazywać na wspomniane wyżej nieumyślne działanie. Pomimo tego jak już wcześniej wskazano samo stwierdzenie nieumyślności zakwestionowanej praktyki daje podstawę do nałożenia kary pieniężnej, o której mowa w art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie ( ). W niniejszym postępowaniu stwierdzono stosowanie przez Mirosława Woźnego praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów polegającej na naruszeniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji poprzez nieprzekazywanie konsumentom informacji na formularzu informacyjnym dotyczącym kredytu zabezpieczonego hipoteką wbrew dyspozycji przepisu art. 23 w zw. z art. 22 ustawy o kredycie konsumenckim. Wyżej wskazany obowiązek został nałożony na kredytodawców z dniem 18 grudnia 2011 r., tj. z datą wejścia w życie aktualnej ustawy o kredycie konsumenckim. Opisana wyżej praktyka trwa zatem od tego momentu aż do dnia wydania niniejszej decyzji. Mając na względzie fakt, iż przedsiębiorca stosował praktykę (nie przekazywał wymaganych informacji na formularzu informacyjnym) powszechnie, wobec wszystkich konsumentów, okres powyższy uznać można za długotrwały. Przy ustaleniu niniejszej kary należy rozważyć wagę omawianego naruszenia, która winna być ustalana przez pryzmat jego szkodliwości. W powyższym kontekście wzięto pod uwagę, iż stosowane przez przedsiębiorcę naruszenia zbiorowych interesów konsumentów mają miejsce na etapie zawierania kontraktu, którego istotą jest zachowanie przedsiębiorcy wobec konsumenta wyrażającego zamiar zawarcia kontraktu polegające na naruszeniu przepisów prawa wpływające na treść kontraktu. Prezes UOKiK zważył, iż w wyniku powyższego zachowania, sytuacja konsumentów została osłabiona w rezultacie nieotrzymania pełnej i wyczerpującej informacji na temat wszystkich warunków umowy poprzez nieprzekazanie formularza informacyjnego. Mając powyższe na uwadze, w oparciu o wartość przychodu skarżonego przedsiębiorcy, ustalono kwotę bazową dla powyższego naruszenia w wysokości 0,3%, co stanowi kwotę kary w wysokości 1 515,14 zł. Prezes UOKiK ustalając wymiar kary w niniejszym przypadku nie stwierdził 10

11 występowania żadnych okoliczności łagodzących ani obciążających. W związku z powyższym, Prezes UOKiK postanowił nałożyć na Mirosława Woźnego karę w wysokości zł, co odpowiada ok. 0,3 % przychodu przedsiębiorcy osiągniętemu w 2011 r. i równocześnie stanowi ok. 3 % kary maksymalnej. Kara w takim wymiarze jest adekwatna do stopnia naruszenia przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów i współmierna do możliwości finansowych przedsiębiorcy. Prezes UOKiK uznał, że orzeczona kara prawidłowo spełnia zarówno funkcję represyjną, jak i swoje zadania w zakresie prewencji generalnej i indywidualnej, zapobiegając stosowaniu podobnych naruszeń w przyszłości zarówno przez samego przedsiębiorcę, jak i przez innych przedsiębiorców. Mając powyższe na uwadze, należało orzec jak punkcie III sentencji decyzji. Zgodnie z art. 112 ust. 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów karę pieniężną należy uiścić w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji na konto Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów: NBP o/o Warszawa Nr Stosownie do treści art. 81 ust. 1 ustawy o ochronie ( ) w związku z art Kodeksu postępowania cywilnego od niniejszej decyzji przysługuje odwołanie do Sądu Okręgowego w Warszawie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w terminie dwutygodniowym od daty jej doręczenia, za pośrednictwem Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Delegatury Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Bydgoszczy. Z up. Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Dyrektor Delegatury w Bydgoszczy Dorota Karczewska Otrzymują: 1. Mirosław Woźny Lombard Royal Nowy Ciechocinek 12 a Ciechocinek 2. a/a 11