ARCHIWUM MARYNARKI WOJENNEJ HISTORIA I WSPÓŁCZESNOŚĆ

Transkrypt

1 Waldemar Kordula ARCHIWUM MARYNARKI WOJENNEJ HISTORIA I WSPÓŁCZESNOŚĆ Zarys historyczny Aktem normatywnym, który zapoczątkował funkcjonowanie Archiwum Marynarki Wojennej (AMW) był rozkaz organizacyjny szefa Sztabu Generalnego MON nr 0155/Org. z 28 maja 1947 r. Na jego podstawie dowódca Marynarki Wojennej utworzył przy kancelarii Dowództwa Marynarki Wojennej Archiwum w składzie: kierownik podoficer zawodowy i archiwariusz pracownik wojska 1. W 1948 r., na mocy rozkazu organizacyjnego dowódcy Marynarki Wojennej nr 009/Org. z 26 czerwca 1948 r. Archiwum wyłączono z kancelarii Dowództwa Marynarki Wojennej i zmieniono jego etat: kierownik Archiwum miał mieć stopień porucznika administracji, natomiast archiwariusz starszego bosmana 2. W początkowym okresie działalności Archiwum gromadziło przede wszystkim przedwojenne akta Marynarki Wojennej. Należały do nich dzienniki korespondencji niektórych okrętów podwodnych, nieliczne dokumenty personalne, relacje uczestników walk 1939 r., korespondencja oraz kilka wydawnictw fachowych. Na początku 1949 r. Archiwum 1 Archiwum Marynarki Wojennej (AMW), sygn. 4101/97/6, k AMW, sygn. 87/50/2, k

2 rozpoczęło szerszą działalność, gromadząc akta wytworzone przez Marynarkę Wojenną od chwili jej odrodzenia po II wojnie światowej. Pierwszym kierownikiem Archiwum został por. Henryk Krasuski 3. W 1951 r. kierownictwo objął por. Bronisław Łysy, który w 1952 r. przekazał je chor. Stanisławowi Świątkowi 4. Kolejna zmiana nastąpiła w 1953 r., kiedy to obowiązki kierownika przejął ppor. Adam Szkaradek 5. W 1956 r. kierownikiem Archiwum został ppor. Wacław Polus 6. W tym samym roku wprowadzony został etat pomocnika kierownika Archiwum, który objął bosmanmat Jan Chłopecki 7. W 1977 r. obowiązki kierownika Archiwum przejął kpt. mar. mgr Stanisław Nowak 8. Od lutego 1988 r. dyrektorem AMW jest mgr inż. Waldemar Kordula. Do czerwca 1990 r. AMW podlegało organizacyjnie pod sztab Marynarki Wojennej. W latach 90 było filią nr 5 Centralnego Archiwum Wojskowego. Od kwietnia 2000 r. jest jednostką podporządkowaną bezpośrednio dowódcy Marynarki Wojennej. Pierwszą siedzibą Archiwum był budynek nr 47 przy Skwerze Kościuszki w Gdyni 9. W miarę narastania zasobu konieczna była zmiana lokalizacji ze względu na niewystarczającą powierzchnię pomieszczeń magazynowych. W 1959 r. Archiwum zostało przeniesione do większych pomieszczeń przy 60 Samodzielnym Pułku Artylerii Obrony Przeciwlotniczej w Gdyni-Grabówku 10. W wyniku reorganizacji tej jednostki w styczniu 1965 r. Archiwum przeniesiono do obiektów 11 Baterii Artylerii Stałej, stacjonującej w Gdyni-Redłowie 11. Nowa lokalizacja nie zapewniała jednak warunków niezbędnych do prawidłowego przechowywania archiwaliów, ponieważ magazyny znajdowały się w niewielkich i zawilgoconych podziemiach budynku. Ze względu AMW, sygn. 1246/56/12, k AMW, sygn. 1246/56/21, k AMW, sygn. 1246/56/61, k AMW, sygn. 1667/58/3, k AMW, sygn. 3609/79/33, k AMW, sygn. 3739/83/19, k AMW, sygn. 2120/61/19, k AMW, sygn. 2628/63/19, k AMW, sygn. 3367/70/14, k. 5.

3 na trudności z otrzymaniem nowej siedziby dopiero w 1971 r. Archiwum przeniesiono do kompleksu magazynowego 9 Składnicy Sprzętu Inżynieryjnego Marynarki Wojennej w Wejherowie 12. Również ten obiekt nie spełniał jednak podstawowych wymagań gwarantujących prawidłowe funkcjonowanie Archiwum. Poprawa warunków lokalowych nastąpiła dopiero w 2001 r. 18 września tego roku uroczyście otwarto nowy budynek Archiwum w Gdyni przy ul. Dickmana. Budynek ten zapewnia bardzo dobre warunki do gromadzenia, przechowywania i fizycznego zabezpieczenia zasobu archiwum, a także ochrony informacji niejawnych i pracy administracyjno-biurowej. Klimatyzowany magazyn wyposażono w najnowocześniejsze regały przesuwne, dzięki którym uzyskano większą powierzchnię składowania archiwaliów niż w przypadku stosowania tradycyjnych regałów stacjonarnych. W nowym obiekcie zadbano również o lepsze warunki pracy dla badaczy korzystających z akt w pracowni udostępniania. Na wniosek pracowników, decyzją nr 210/MON z 14 września 2001 r., Minister Obrony Narodowej nadał Archiwum imię kmdr. Bohdana Wrońskiego 13, ustanawiając jednocześnie święto Archiwum Ma- 12 AMW, sygn. 3982/91/15, k Bogdan Walerian Michał Wroński, ur , zm Słuchacz Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej, promowany na podporucznika marynarki. W latach służył w Kadrze MW w Świeciu jako dca plutonu, następnie odbył kurs aplikacyjny na ORP Bałtyk i w Morskim Dywizjonie Lotniczym w Pucku. 1931/32 w pierwszej podróży szkolnej na nowym krążowniku Jeanne d Arc w ramach École d Application des Enseignes de Vaisseaux. W latach służył m.in. jako oficer flagowy dcy Floty. l otrzymał awans na porucznika. Od marca do października 1934 r. słuchacz II Kursu Oficerów Artylerii Morskiej z czterotygodniowym stażem we Francji. W 1935 r. w Kadrze Floty jako dca 2 kompanii rekruckiej. Do maja 1936 r. I oficer artylerii na ORP Wicher. Ukończył studia artyleryjskie we Francji r. awansował na kapitana, a następnie służył w Kierownictwie MW jako zca szefa Artylerii i Służby Uzbrojenia kmdra por. L. Ziembickiego. Oddelegowany do Holandii w sprawie zakupu dział. Od lipca do sierpnia 1939 r. w Misji Wojskowej gen. Kossakowskiego w Paryżu w sprawie zakupu dział 305 mm. Tuż przed wybuchem wojny powrócił do Warszawy ewakuowany z Kierownictwem MW do Pińska i na Wołyń. Rozbrojony przez wojska sowieckie w Derażnem. Uniknąwszy niewoli, ukrywał się we Lwowie do , a następnie przeszedł przez zieloną granicę na Węgry. W grudniu 1939 r. dotarł do Paryża, gdzie został skierowany do Rezerwowej 483

4 rynarki Wojennej na 28 maja. Data ta nawiązuje do rozkazu szefa Sztabu Generalnego z 28 maja 1947 r., który zapoczątkował zorganizowane gromadzenie archiwaliów dotyczących Marynarki Wojennej. Ponadto decyzją nr 317/MON z 19 listopada 2002 r. wprowadzono odznakę pamiątkową Archiwum Marynarki Wojennej w Gdyni. Zadania Archiwum Współczesna archiwistyka wojskowa funkcjonuje według zasad określonych w ustawie z 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archi- Grupy Oficerów na ORP Gdynia r. odbył staż na niszczycielu HMS Witch kierownik grupy artylerii w Szkole Specjalistów Morskich na ORP Gdynia I oficer na ORP Błyskawica r. zastępca dcy ORP Błyskawica podczas patroli na kanale La Manche kierownik Samodzielnego Referatu Organizacyjno-Wyszkoleniowego w KMW. Od pełnił obowiązki zcy dcy ORP Błyskawica, zastępując kpt. mar. J. Seiferta dowódca ORP Ślązak. Od kierownik Referatu Oświatowego KMW otrzymał awans na kmdr ppor był w komisji egzaminacyjnej dla chorążych MW dowódca ORP Ślązak zca dcy ORP Conrad. Od w dyspozycji Komendy Morskiej Południe. Od 3.08 wykładowca Szkoły Podchorążych MW. W 1946 zca dcy obozu ORP Bałtyk w Okehampton awansował na kmdr. por. Od 1946 r. wiceprezes, od 1950 prezes Samopomocy MW. Od kierownik Biura Historycznego MW w PKPiR, następnie w Komisji Likwidacyjnej MW. Awans na kmdr. w 1950 r. Po wojnie mieszkał i pracował w Londynie. Do 1968 dyrektor ośrodka wydawniczego Veritas. W latach dyrektor Instytutu Polskiego i Muzeum gen. Sikorskiego w Londynie. Od 1973 r. wiceprzewodniczący Rady Instytutu. W latach był członkiem Rządu RP na uchodźstwie. Działacz Stowarzyszenia MW, odznaczony Złotą Odznaką, wielokrotnie w Zarządzie, był prezesem, sekretarzem, redaktorem Naszych Sygnałów, organizatorem światowych zjazdów SMW. Przewodniczył delegacji SMW na pogrzeb adm. J. Unruga. Zmarł nagle w Londynie, pochowany w Alei Zasłużonych na cmentarzu lotników w Newark. Kawaler Orderu Polonia Restituta IV kl., Virtuti Militari V kl., dwukrotnie odznaczony Medalem Morskim. Współautor dzieła Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej, Londyn ; oraz książki Marynarka Wojenna dokumenty i opracowania (Londyn 1968). Autor książki Wspomnienia płyną jak okręty (Londyn 1981); publikował w Przeglądzie Morskim, Naszych Sygnałach, Polsce Walczącej i Żołnierzu Polskim na Obczyźnie oraz w Bellonie. 484

5 walnym i archiwach 14. Normatywami wykonawczymi tej ustawy w siłach zbrojnych są: zarządzenie nr 5/MON Ministra Obrony Narodowej z 3 marca 2005 r. w sprawie organizacji archiwów wyodrębnionych jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej oraz zakresu ich działania 15 oraz zarządzenie nr 3/MON Ministra Obrony Narodowej z 2 lutego 2005 r. w sprawie zasad i trybu postępowania z materiałami archiwalnymi i inną dokumentacją w resorcie obrony narodowej 16. W świetle powyższych normatywów Archiwum Marynarki Wojennej funkcjonuje w strukturze sieci archiwów wojskowych jako jedno z archiwów wyodrębnionych. Jest ono instytucją powołaną do gromadzenia, zabezpieczania, opracowywania i udostępniania materiałów archiwalnych wytworzonych przez jednostki organizacyjne Marynarki Wojennej oraz inne jednostki funkcjonujące na terenie objętym nadzorem przez AMW, wskazane przez Centralne Archiwum Wojskowe. Głównym zadaniem AMW jest wyselekcjonowanie z masy nagromadzonej dokumentacji materiałów historycznych, ich właściwe zabezpieczenie, opracowanie i udostępnianie badaczom. Ponadto do zadań AMW należy prowadzenie ciągłego i systematycznego nadzoru archiwalnego nad twórcami akt przez: inicjowanie, uzgadnianie i opiniowanie normatywów kancelaryjnych i archiwalnych; prowadzenie kontroli i wizytacji; dokonywanie ekspertyz archiwalnych i brakowanie dokumentacji niearchiwalnej; systematyczne szkolenia personelu kancelarii jednostek organizacyjnych w ramach kursów oraz tzw. szkoleń strefowych prowadzonych co roku w Marynarce Wojennej. Obecnie AMW nadzoruje 87 jednostek organizacyjnych. Trudności lokalowe, z którymi AMW borykało się przez wiele lat, 14 Dz.U. z 1985 nr 38, poz. 173 z późn. zm. 15 Dz.Urz. MON nr 4 z r., poz Dz.Urz. MON nr 2 z , poz

6 nie miały wpływu na pracę merytoryczną nielicznego zespołu archiwistów, zawsze wysoko ocenianego przez przełożonych. W wyniku ich żmudnej pracy sporządzone zostały 84 inwentarze archiwalne obejmujące 101 zespołów. Wśród archiwistów, którzy zapoczątkowali opracowywanie zasobu AMW należy wymienić przede wszystkim kmdr. rez. mgr. Eugeniusza Bogdana i kmdr. rez. mgr. Zdzisława Brzezińskiego. W ostatnich latach działalność naukowa została zahamowana przez pracochłonne, ale bardzo ważne dla archiwistyki prace związane z weryfikacją klauzul tajności dokumentów wytworzonych przed 10 maja 1999 r. oraz typowaniem i użyczaniem do Instytutu Pamięci Narodowej materiałów archiwalnych określonych w ustawie o Instytucie Pamięci Narodowej 17. W prace te zaangażowana jest obecnie większość personelu Archiwum. Co roku z akt przechowywanych w AMW korzysta kilkaset osób. W latach do celów naukowo-badawczych udostępniono ponad jednostek archiwalnych. W ciągu ostatnich 20 lat na podstawie akt AMW powstało kilkadziesiąt prac dyplomowych, magisterskich i doktorskich. Archiwum Marynarki Wojennej współpracuje z pomorskimi placówkami naukowo-badawczymi i szkołami wyższymi, przede wszystkim z Akademią Marynarki Wojennej, Uniwersytetem Gdańskim, Pomorską Akademią Pedagogiczną w Słupsku oraz Muzeum Marynarki Wojennej. Utrzymuje również stałe kontakty z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu. Współpraca ta polega nie tylko na udostępnianiu materiałów archiwalnych czy ich popularyzacji, ale również na przyjmowaniu studentów tych uczelni na praktyki archiwalne. Archiwum wspomogło również tworzenie wielu sal tradycji i kronik poszczególnych jednostek wojskowych. Nie sposób pominąć ścisłych kontaktów roboczych AMW z pozostałymi archiwami wojskowej sieci archiwalnej oraz cywilnymi archiwami państwowymi, przede wszystkim z Archiwum Państwowym w Gdańsku. Współpraca taka jest niezbędna w zakresie wzajemnej Dz.U. z 1998 nr 155, poz z późn. zm.

7 pomocy i wymiany doświadczeń. Archiwum Marynarki Wojennej jest m.in. współautorem Informatora o Archiwum Instytucji Ministerstwa Obrony Narodowej i archiwach rodzajów sił zbrojnych. Ponadto w 1998 oraz 2006 r. AMW było współorganizatorem półrocznych odpraw kadry kierowniczej archiwów wojskowych. Archiwum spełnia też ważną rolę jako urząd świadczący usługi na rzecz społeczeństwa: co roku wydaje kilkaset poświadczeń służby, pracy i leczenia osobom związanym z siłami zbrojnymi. Współczesne AMW to nowoczesny urząd, obejmujący swoim zakresem zadań nie tylko gromadzenie i zabezpieczanie zasobu archiwalnego, ale również wszechstronne kształcenie przyszłych archiwistów oraz świadczenie usług jako urząd wiary publicznej. Rozwój techniki oraz rosnące zainteresowanie archiwaliami proweniencji wojskowej stawiają przed współczesną archiwistyką nowe wymagania. Wdrażanie techniki komputerowej, zakładanie i rozbudowa baz danych to jeden z priorytetowych kierunków w dalszej działalności Archiwum Marynarki Wojennej. Planowane jest również wyposażenie Archiwum w komorę do dezynfekcji archiwaliów, która przyczyni się do utrzymania właściwej kondycji materiałów archiwalnych. Archiwum Marynarki Wojennej jest obecnie jednym z najlepiej zorganizowanych i wyposażonych archiwów wojskowych. Uzyskało warunki, które gwarantują właściwe przechowywanie i zabezpieczenie powierzonych zbiorów. Charakter i wielkość zasobu Zasób AMW (dane na r.) liczy jednostek archiwalnych, co stanowi 3359 metrów bieżących akt. Archiwum gromadzi i przechowuje akta wytworzone od 1945 r. do chwili obecnej. Archiwalia dotyczące Marynarki Wojennej od chwili jej powstania do zakończenia II wojny światowej przechowywane są w Centralnym Archiwum Wojskowym. 487

8 Do najważniejszych twórców przekazujących dokumentację do AMW należą: dowództwo i sztab Marynarki Wojennej; dowództwa flotylli i jednostki im podległe; jednostki pływające, brzegowe, lotnicze i łączności Marynarki Wojennej; jednostki i ośrodki badawczo-rozwojowe; szkoły i ośrodki szkoleniowe; organy wymiaru sprawiedliwości Marynarki Wojennej; stocznie i przedstawicielstwa wojskowe. Archiwum gromadzi następujące rodzaje dokumentacji: normatywno-organizacyjną, operacyjną, mobilizacyjną, szkoleniową, planistyczno-sprawozdawczą, statystyczną, inspekcyjno-kontrolną, personalną, finansową, gospodarczą, dotyczącą morale i dyscypliny wojskowej, katastrof, wypadków, działalności naukowo-badawczej, wynalazczości i nowatorstwa, inwestycji, eksploatacji, współpracy krajowej i zagranicznej, ochrony informacji niejawnych. Osobną grupę stanowią akta typowe dla jednostek pływających Marynarki Wojennej, takie jak: dokumentacja techniczno-eksploatacyjna, dzienniki zdarzeń i działań bojowych, dzienniki nawigacyjne, dzienniki pracy nurków, dokumentacja pomiarów morskich, kroniki okrętów. W skład zasobu wchodzi również dokumentacja specjalistyczna związana z bieżącą działalnością Marynarki Wojennej. Do najciekawszych zbiorów zgromadzonych w Archiwum należy zaliczyć: akta związane z formowaniem i działalnością 1 Samodzielnego Morskiego Batalionu Zapasowego; dokumentację pracy Misji Morskiej na Zachodzie, sprawozdania i meldunki z przebiegu rokowań i ustaleń warunków repatriacji marynarzy oraz zwrotu polskich okrętów, listy załóg i zestawienia majątku Polskiej Marynarki Wojennej w Anglii; archiwalia dotyczące wizyt i rewizyt obcych bander; plany i sprawozdania z przeprowadzonych bojowych trałowań 488

9 kontaktowych i niekontaktowych w południowych rejonach Morza Bałtyckiego oraz plany i opisy wykrytych wraków i min pozostałych z okresu II wojny światowej; plany sytuacyjne, opisy, szkice i projekty budowy i rozbudowy baz, portów, okrętów oraz obiektów MW; akty i protokoły przyjęcia okrętów wojennych i urządzeń otrzymanych z tytułu odszkodowań i zdobyczy wojennych od ZSRR; dokumentację i protokoły awarii okrętów, wypadków, zatonięć i akcji ratowniczych prowadzonych na morzu; dokumentację projektową dotyczącą budowy obiektów i umocnień fortyfikacyjnych; dokumentację dotyczącą bezpieczeństwa nawigacyjnego okrętów i oznakowań nawigacyjnych; dokumentację katastrof i wypadków lotniczych w jednostkach lotnictwa MW; dokumentację prac naukowo-badawczych prowadzonych w MW na potrzeby sił zbrojnych oraz gospodarki narodowej oraz związanych z wprowadzeniem nowych rozwiązań w dziedzinie uzbrojenia i wyposażenia okrętowego; dokumentację techniczno-projektową jednostek pływających; dokumentację techniczno-projektową dotyczącą budowy i rozbudowy stanowisk i urządzeń artyleryjskich samodzielnych baterii 100, 130, 150, 152 mm; imienne wykazy załóg polskich okrętów powracających z Zachodu (Anglii, Szwecji); imienne wykazy oficerów i szeregowych MW odznaczonych odznaczeniami zagranicznymi przed 1939 r. i w latach ; relacje z walk na Kępie Oksywskiej w 1939 r.; kroniki jednostek wojskowych, szczególnie okrętów. Archiwum Marynarki Wojennej przechowuje akta w 310 zespołach archiwalnych, z czego 87 to zespoły otwarte, do których materiały dopływają na bieżąco. Niemal 50% zasobu stanowią materiały archiwalne wieczystego przechowywania, co lokuje AMW na drugim miejscu pod 489

10 tym względem po Centralnym Archiwum Wojskowym. Dokumentacja ta stanowi doskonałą bazę badawczą dla historyków i osób zainteresowanych dziejami Marynarki Wojennej. Zasób Archiwum w zdecydowanej większości składa się z poszytów, ksiąg i zeszytów. Dominującym nośnikiem jest maszynopis, natomiast w księgach i zeszytach rękopis. Znaczna część materiałów zawiera mapy, rysunki techniczne, oleaty oraz zdjęcia. Część przechowywanych akt występuje w języku rosyjskim. Do chwili obecnej akta nie były mikrofilmowane. Stan opracowania zasobu to 84 inwentarze obejmujące 101 zespołów archiwalnych. Stan fizyczny przechowywanego zasobu nie budzi zastrzeżeń. W niektórych przypadkach prowadzona jest profilaktyka polegająca na wymianie opraw czy też naprawie uszkodzonych pojedynczych arkuszy akt. Aktualnie prowadzone są prace związane z zabezpieczeniem przechowywanego zasobu w pudłach archiwistycznych z litej tektury bezkwasowej. Udostępnianie akt Zgromadzone w Archiwum Marynarki Wojennej akta udostępniane są na miejscu w pracowni udostępniania, na zasadach określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów z 25 października 2005 r. w sprawie sposobu i trybu udostępniania materiałów archiwalnych znajdujących się w archiwach wyodrębnionych, podporządkowanych Ministrowi Obrony Narodowej 18. Archiwum Marynarki Wojennej udostępnia posiadane materiały archiwalne, jeżeli nie narusza to prawnie chronionych interesów państwa i obywateli, przestrzegając zasad określonych w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych 19 oraz przepisów zawartych w ustawie z 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych 20. Dla Dz.U. z 2005 nr 219, poz Dz.U. z 1997 nr 133, poz Dz.U. z 1999 nr 11, poz. 95.

11 celów społecznych i naukowo-badawczych udostępnia się opracowane zespoły archiwalne po upływie 30 lat od daty ich wytworzenia. Osoby prawne lub fizyczne zainteresowane korzystaniem z akt powinny zwrócić się z pismem do dyrektora Archiwum Marynarki Wojennej. Szczegółowe zasady udostępniania materiałów archiwalnych reguluje regulamin pracowni udostępniania, z którym korzystający zapoznaje się przed przystąpieniem do przeglądania akt. Pracownia udostępniania czynna jest od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do z przerwą od do W drugi i ostatni piątek miesiąca oraz w lipcu lub sierpniu Pracownia jest nieczynna. 491

12 Fot. 1. Kmdr Bohdan Walerian Michał Wroński, patron Archiwum Marynarki Wojennej Fot. 2. Odznaka pamiątkowa Archiwum Marynarki Wojennej 492

13 Fot. 3. Siedziba Archiwum Marynarki Wojennej w kompleksie magazynowym 9 Składnicy Sprzętu Inżynieryjnego MW w Wejherowie Fot. 4. Obecna siedziba Archiwum Marynarki Wojennej przy ul. Dickmana w Gdyni 493

14 Fot. 5. Magazyn Archiwum w Wejherowie Fot. 6. Obecny widok magazynu Archiwum w Gdyni 494

15 Fot. 7. Półroczna odprawa archiwistów wojskowych na ORP Błyskawica, 1998 r. Z prawej prowadzący odprawę szef Centralnego Archiwum Wojskowego płk mgr Andrzej Bartnik, obok przedstawiciel dowództwa Marynarki Wojennej kontradmirał Marek Brągoszewski Fot. 8. Uczestnicy półrocznej odprawy archiwistów wojskowych w porcie wojennym na Półwyspie Helskim 495

16 Fot. 9. Dyrektor NDAP Daria Nałęcz podczas uroczystości otwarcia Archiwum przy ul. Dickmana w Gdyni Fot. 10. Dowódca Marynarki Wojennej admirał floty Ryszard Łukasik dokonuje wpisu do księgi pamiątkowej Archiwum z okazji uroczystego otwarcia. Obok Pan Andrzej Wroński, syn kmdr. Bohdana Wrońskiego z małżonką oraz dyrektor NDAP Daria Nałęcz 496

17 Fot. 11. Uroczyste wręczenie odznak pamiątkowych Archiwum Marynarki Wojennej Fot. 12. Uroczyste składanie wieńca przez archiwstów wojskowych zgodnie z ceremoniałem morskim w miejscu zatonięcia ORP Wicher 497

18 Fot. 13. Wręczanie okolicznościowych upominków z okazji obchodów 60-lecia Archiwum Marynarki Wojennej Fot. 14. Wręczanie dyplomów pamiątkowych byłym archiwistom Archiwum Marynarki Wojennej 498

19 Fot. 15. Dowódca Marynarki Wojennej admirał floty Roman Krzyżelewski w ramach obchodów 60-lecia Archiwum wizytuje magazyn Fot. 16. Pracownia udostępniania akt w obecnej siedzibie Archiwum przy ul. Dickmana w Gdyni 499