Pierwsza klasa czasownika

Transkrypt

1 Czasowniki dzielą się na klasy. Pierwsza klasa czasownika Do pierwszej klasy należą czasowniki z tematem na samogłoskę а(ть) работать(pracować) oraz czasowniki czasu teraźniejszego z tematem na aj работают (rabotajut trzecia osoba liczby mnogiej) Do tej grupy należą czasowniki: - позволять ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/ pozwalać - прощать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/ przebaczać, wybaczać - бросать бросаю бросаешь бросает бросаем бросаете бросают rzucać - воспитывать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/ wychowywać - вспоминать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/wspominać - запрещать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/zabraniać - зарабатывать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/zarabiać - обозначать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/oznaczać - отвечать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/odpowiadać - рассказывать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/opowiadać - указывать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/pokazywać - страдать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/cierpieć - выступать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/występować - писать пишу /пишешь/ пишет/ пишем/ пишете /пишут pisać - возникать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/powstawać (rodzić się ale w sensie rodzą się nowe problemy, nie ma nic wspólnego z - narodzinami) - голодать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/ głodować - кусать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/gryźć - прыгать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/skakać - различать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/rozróżniać - убирать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/sprzątać - оценивать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/oceniać - включать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/włączać(w sensie włączać się do dyskusji) - обладать- ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/władać (w sensie władać językiem obcym) - делать- ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/robić - защищать -ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/bronić, chronić - отказать откажу /откажешь/ откажет/ откажем /откажете/ откажут odmówić - мечтать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/marzyć - уверять - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/przekonywać, upewniać Jest grupa czasowników z koncówką ся : należą one do tej samej grupy, przy czym pamiętać należy o ся, przy odmianie: - Опираться опираюсь/ опираешься /опирается /опираемся /опираетесь/ опираются opierać się - пользоваться- пользуюсь/ пользуешься /пользуется/ пользуемся/ пользуетесь /пользуются korzystać - признаться- юсь /ешься /ется/ емся/ етесь/ ются przyznawać się - купаться- юсь /ешься /ется/ емся/ етесь/ ются kąpać się - заниматься- юсь /ешься /ется/ емся/ етесь/ ются zajmować się, studiować strona 1 / 6

2 - обеспечиваться - юсь /ешься /ется/ емся/ етесь/ ются zabezpieczyć się (w sensie materialnie) Druga klasa czasownika Należą do niej czasowniki z tematem czasownika na е(ть) oraz czasowniki czasu teraźniejszego z tematem na ej. Do tej grupy należą czasowniki: болеть- болею/ болеешь/ болеет/ болеем/ болеете /болеют /chorować Trzecia klasa czasownika Do trzeciej klasy należą czasowniki z tematem bezokolicznika na ова(ть) / ева (ть) oraz czasowniki czasu teraźniejszego z tematem na uj. W tej grupie ова/ ева wypadają przy koniugacji, dlatego w tych przypadkach temat uzyskuje się nie tylko poprzez odcięcie końcówki bezokolicznika ale i poprzez odcięcie ова/ ева: аплодировать аплодирова (odcinamy końcówkę bezokolicznika ть) - аплодир(odcinamy ова) powstaje nam temat do którego dodajemy literę у: аплодир + у = аплодиру i dopiero od takiego tematu tworzymy formy koniugacji: liczba pojedyncza - единственное число - Я (ja) аплодиру -ю klaskam - Ты (ty) аплодиру -ешь klaskasz - Он (on)/она(ona) /оно (ono) аплодиру -ет klaska - Мы (my) аплодиру-ем klaskamy - Вы (wy) аплодиру-ете klaskacie - Они (oni) аплодиру-ют klaskają - Tak samo tworzą się pozostałe czasowniki na ова/ ева: - пожертвовать (у) ю/(у) ешь /(у) ет/ (у) ем /(у) ете /(у) ют - голосовать- głosować - действовать -działać - советовать-radzić - чувствовать-czuć ( ten czasownik najczęściej występuje w parze z себя co oznacza czuć się чувствовать себя np. Как ты себя - чувствуешь? Jak się czujesz? Lub Чувствовать себя больным czuć się chorym ) - требовать-żądać, wymagać, domagać się - участвовать-brać udział - путешествовать -podróżować - танцевать-tańczyć - существовать -istnieć - праздновать -świętować - исследовать-badać, doświadczać, próbować - организовать-organizować Osobną grupę stanowią czasowniki zwrotne lub te, które posiadają dodatkowo końcówkę ся, (odmiana jest taka sama jak przy zwykłych czasownikach bez końcówki ся). Końcówkę tą dodaje się przy odmianie i ma ona swoją stałą formę dla konkretnej osoby: liczba pojedyncza - единственное число Я (ja) - сь strona 2 / 6

3 Ты (ty) - ся Он (on)/она(ona) /оно (ono) - ся - Мы (my) - ся - Вы (wy) - сь - Они (oni) - ся волноваться -волнова(odcinamy końcówkę bezokolicznika ть) - волн(odcinamy ова) powstaje nam temat,do którego dodajemy literę у : волн + у = волну od takiego tematu tworzymy formy koniugacji i dodatkowo dodajemy dane dla każdej osoby końcówki ся: liczba pojedyncza - единственное число - Я (ja) волну ю- сь denerwuję się - Ты (ty) волну ешь-ся denerwujesz się - Он (on)/она(ona) /оно (ono) Волну-ет- ся denerwuje się - Мы (my) волну-ем- ся denerwujemy się - Вы (wy) волну-ете-сь denerwujecie się - Они (oni) волну-ют-ся denerwują się - Tak samo tworzą się pozostałe czasowniki na ова/ ева + ся - волноваться-niepokoić się, denerwować się, - жаловаться skarżyć się, narzekać - радоваться cieszyć się - целоваться- całować się - тренироваться ćwiczyć, trenować - фотографироваться-fotografować - пользоваться -korzystać Czwarta klasa czasownika Do czwartej klasy należą czasowniki z tematem bezokolicznika na ну(ть) oraz czasowniki czasu teraźniejszego lub czasu przyszłego prostego z tematem na н W tej grupie czasowników przy odmianie wypada у: привыкнутьпривыкну(odcinamy końcówkę bezokolicznika ть)- привыкну( wypada у); привыкн powstaje nam temat do którego dodajemy końcówki koniugacji: liczba pojedyncza - единственное число Я (ja) привыкн у przyzwyczajam się Мы (my) привыкн ем Przyzwyczajamy się Ты (ty) привыкн -ешь przyzwyczajasz się Вы (wy) привыкн- ете przyzwyczajacie się Он (on)/она(ona) /оно (ono) ет привыкн- przyzwyczaja się Они (oni) привыкн -ут przyzwyczajają się Tak samo tworzą się pozostałe czasowniki na ну(ть): привыкнуть- przyzwyczaić się, przywyknąć шагнуть posunąć się ( w sensie zrobić coś o jeszcze jeden krok więcej) сохнуть-schnąć мокнуть-moknąć гибнуть -ginąć исчезнуть- zniknąć, zginąć обмануть- okłamać Piąta klasa czasownika strona 3 / 6

4 Do piątej klasy należą czasowniki z tematem bezokolicznika na и(ть) oraz te czasowniki, które w trzeciej osobie liczby mnogiej mają końcówkę ат (ят). Do tego typu należą czasowniki, w których nie dochodzi do чередования alternacji, tzn nie zmieniają się spółgłoski: Подарить - Подари (odcinamy końcówkę bezokolicznika ть) powstaje temat Подари w tej grupie czasowników и wypada ale nie zupełnie tzn.и zawierać się będzie w końcówkach koniugacji oprócz pierwszej osoby liczby pojedynczej gdzie и nie ma w ogóle: liczba pojedyncza - единственное чис Я (ja) подар- ю podaruję Мы (my) подар им podarujemy Ты (ty) подар -ишь podarujesz Вы (wy) подар -ите podarujecie Он (on)/она(ona) /оно (ono) ит подар podaruje Они (oni) подар- ят podarują Tak samo tworzą się czasowniki: положить- położyć полож (temat do którego dodajemy końcówki) -у/ ишь /ит /им /ите/ ут выполнить-wykonać выполн- ю /ишь/ ит /им /ите /ят делить-dzielić, rozdzielać дел- ю /ишь/ ит /им /ите/ ят дополнить-dopełnić, uzupełnić дополн- ю /ишь/ ит/ им /ите /ят напомнить-przypomnieć напомню/ ишь/ ит/ им/ ите /ят запомнить-zapamiętać запомн- ю /ишь/ ит/ им /ите/ ят сравнить - porównać сравн- ю /ишь/ ит/ им/ ите/ ят строить-budować, wznosić стро- ю/ ишь /ит/ им /ите/ ят ударить -uderzyć удар ю/ ишь/ ит /им /ите /ят говорить-mówić говор- ю/ ишь/ ит /им /ите/ ят благодарить- być wdzięcznym благодар- ю /ишь /ит /им /ите/ ят изменить-zmienić, zdradzić измен- ню /нишь/ нит /ним/ ните/ нят лечитьleczyć, kurować леч- у/ ишь/ ит /им /ите /ат учить- uczyć się уч у/ ишь/ ит /им/ ите/ ат дорожить-cenić, przywiązywać uwagę дорож - у /ишь /ит /им/ ите /ат спешить- spieszyć się спеш у /ишь/ ит /им /ите /ат Do innego typu należą czasowniki, w których dochodzi do чередования alternacji, tzn spółgłoski ulegają zmianie: с - д попасть(odcinamy końcówkę bezokolicznika ть)- попас powstaje temat, w którym dochodzi do чередования alternacji w wyniku czego с przechodzi w д i dopiero wtedy uzyskujemy właściwy temat попад do którego dodajemy odpowiednie końcówki koniugacji: liczba pojedyncza - единственное liczba число mnoga - множественное число Я (ja) попад- у trafię Мы (my) попад- Ты (ty) попад- ёшь trafisz Вы (wy) попад- Он (on)/она(ona) /оно (ono) ёт попад- trafi Они (oni) попад красить -(odcinamy końcówkę bezokolicznika ть)- краси(jak pamiętamy и wypada)- крас (powstaje temat, tu c przechodzi w ш): краш jednak ш będzie występowało tylko w 1 osobie liczby pojedynczej i w 3 osobie liczby mnogiej, w pozostałych osobach pozostaje c: liczba pojedyncza - единственное число liczba mnoga - множественное чи Я (ja) краш -у zdobię Мы (my) крас - им zdobimy Ты (ty) крас -ишь zdobisz Вы (wy) крас -ите zdobicie Он (on)/она(ona) /оно (ono) ит крас zdobi Они (oni) крас ят zdobią Приблизить - (odcinamy końcówkę bezokolicznika ть)- приблизи(и wypada)- приблиз(powstaje temat, tu з przechodzi w ж): приближ jednak ж będzie występowało tylko w 1 osobie liczby pojedynczej i w 3 osobie liczby strona 4 / 6

5 mnogiej, w pozostałych osobach pozostaje з: liczba pojedyncza - единственное число liczba mnoga множественное чи Я (ja) приближ -у przybliżam się Мы (my) приблиз им przybliżamy się Ты (ty) приблиз ишь przybliżasz się Вы (wy) приблиз -ите przybliżacie się Он (on)/она(ona) /оно (ono) ит приблиз przybliża się Они (oni) приближ ат przybliżają się Podobnie dzieje się z czasownikami: производит-dokonywać, robić, czynić произво - (ж)у (д)ишь (д)ит (д)им (д)ите (ж)ат просить -prosić про (ш)у (с)ишь (с)ит (с)им (с)ите (ш)ут Jest jeszcze inna grupa czasowników, w której zmianie ulegają wszystkie osoby: достичь - (odcinamy końcówkę bezokolicznika чь) дости do tematu dodajemy г i uzyskujemy właściwy temat: достиг do którego dodajemy samogłoskę a: liczba pojedyncza - единственно liczba mnoga множественное число Я (ja) достиг -a ю osiągam Мы (my) достиг- a ем Ты (ty) достиг- a ешь osiągasz Вы (wy) достиг a-ете osiągacie Он (on)/она(ona) /оно (ono) достиг -a ет osiąga Они (oni) достиг -a- ют osiągają Do takich czasowników należą czasowniki, których temat nieco ulega zmianie, to znaczy tu też dochodzi do чередования alternacji, tzn spółgłoski ulegają zmianie: зайти- (odcinamy końcówkę bezokolicznika ть)- зай powstaje nam temat, do którego dodajemy literę д: зай +д =зайд, od takiego tematu tworzymy pozostałe formy koniugacji: liczba pojedyncza - единственное liczba число mnoga множественное число Я (ja) зайд- у wstąpię Мы (my) зайд- Ты (ty) зайд - ёшь wstąpisz Вы (wy) зайд- Он (on)/она(ona) /оно (ono) ёт зайд- wstąpi Они (oni) зайд- Tak samo tworzą się pozostałe czasowniki na йти jak найти. Osobny typ odmiany tworzą czasowniki do których: dodajemy znak miękki. Zasada tworzenia jest identyczna dla tego typu czasowników, od czasownika пить( odcinamy temat bezokolicznika ть)- пи powstaje temat, w którym и znika a na jego miejscu powstaje ь(znak miękki):пь do takiego tematu dodajemy końcówki koniugacji: liczba pojedyncza - единственное liczba число mnoga множественное чи Я (ja) пь ю piję Мы (my) пь- Ты (ty) пь- ёшь pijesz Вы (wy) пь- Он (on)/она(ona) /оно (ono) ёт пь- pije Они (oni) пьstrona 5 / 6

6 Tak samo odmieniają się czasowniki пить - pić/ лить- lać/ шить- szyć/ бить- bić/ вить- wić(np. wić gniazdo) strona 6 / 6