Obserwacje ornitologiczne
|
|
- Błażej Kwiecień
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Walory przyrodnicze miasta Torunia i okolic Obserwacje ornitologiczne cz. 1 siedliska występujące w podtoruńskich lasach, szczególnie interesujące są tu Stawy Przysieckie. Krajobraz minionego stulecia trasa biegnie przez lasy pomiędzy miastem i Barbarką, pozwala zwiedzić Fort VII jedno z najlepiej znanych toruńskich umocnień. Warownia nad Doliną Wisły trasa prowadzi przez lasy Olka w kierunku Zamku Bierzgłowskiego, biegnie wzdłuż strefy krawędziowej Doliny Wisły. 3. Przyrodnicza ścieżka dydaktyczna okolic Torunia: Bielany-Barbarka-Przysiek- Bydgoskie Przedmieście Podobnie jak trasa rowerowa, wspomniana w punkcie drugim, prowadzi przez lasy na zachód od miasta, łącząc kilka atrakcyjnych miejsc przyrodniczych i kulturowych. 6. Funkcje zieleni miejskiej 1. Funkcje rekreacyjne. Zieleń miejska umożliwia wypoczynek mieszkańcom miasta w otoczeniu przyrody. Turysta może zorganizować jednodniową wycieczkę, na której, poza walorami naturalnymi, odnajdzie zabytki lub inne elementy powiązane z kulturą regionu. Pośród zieleni można korzystać z placów zabaw dla dzieci i dorosłych (traktowane z uśmiechem na ustach, z czasem zyskały coraz więcej zwolenników). 2. Wzrost walorów estetycznych. Prawidłowy rozwój człowieka, jego dobre samopoczucie oraz kondycja psychiczna zależne są od wyglądu otoczenia, w którym funkcjonuje. Nawet najlepiej zaprojektowana architektura nie wystarczy, aby w pełni to umożliwić. Niezbędna jest zieleń, dlatego w obrębie dzielnic konieczne jest formowanie skwerów i zieleńców z ławkami, placami zabaw dla dzieci i dorosłych, które cieszą się coraz większym zainteresowaniem. 3. Funkcje edukacyjne. Obecność obiektów przyrodniczych w okolicy miasta sprzyja poszerzaniu wiedzy na temat ekologii, zwiększa także znajomość gatunków poszczególnych roślin i zwierząt. Przyroda, która została wypchnięta z miasta, stopniowo do niego powraca. W związku z tym nie trzeba już wyjeżdżać daleko poza miasto, aby natrafić na ciekawy obiekt przyrodniczy; wystarczy systematycznie obserwować parki i nadrzeczne krajobrazy w pobliżu swojego domu. 7. Bibliografia: 1. Witt Reinhard, Przewodnik Krzewy, Oficyna Wydawnicza Mulico, Warszawa Kremer Bruno P., Przewodnik Drzewa i Krzewy, Oficyna Wydawnicza Mulico, Warszawa Amann Gottfried, Drzewa i krzewy, Oficyna Wydawnicza Mulico, Warszawa Głuch Grażyna, Rysujemy, malujemy, drzewa poznajemy, Oficyna Wydawnicza Forest. 5. Kruszewicz Andrzej G., Ptaki Polski, Oficyna Wydawnicza Mulico, Warszawa Kruszewicz Andrzej G., Ptaki w Polsce, Oficyna Wydawnicza Mulico, Warszawa Haag Holger, Mój pierwszy przewodnik. Jaki to ptak? Oficyna Wydawnicza Mulico, Warszawa Gotzman Jerzy, Jabłoński Bolesław, Gniazda naszych ptaków, PZWSz Maskomska-Juchiewicz Małgorzata, Tworka Stanisława, Ekologiczna Sieć Natura 2000, Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków Małecki Jarosław, Bystrzycki Antoni, Środowisko Przyrodnicze Powiatu Toruńskiego, Urbański-Toruń, Toruń Obserwacje ornitologiczne - przedszkola - klasy IV-VI szkoły podstawowej - klasy I-III szkoły podstawowej - szkoły ponadpodstawowe Cel główny Zapoznanie się z najpospolitszymi gatunkami ptaków występującymi w naszym kraju. Uczeń: Cele operacyjne - wyjaśnia pojęcie ornitologia, - zna i podaje zasady dokonywania obserwacji ornitologicznych, - wymienia cechy w wyglądzie ptaków niezbędne do ich rozpoznawania (kształt dzioba, nóg, ubarwienie, wielkość), - rozróżnia na podstawie śpiewu od 3 do 12 gatunków ptaków, - wyjaśnia, dlaczego ptaki śpiewają, - rozpoznaje ślady bytności ptaków, tj.: dziuple, gniazda, kuźnie, pióra, tropy, wypluwki, - opisuje przystosowania ptaków do środowiska, np. zdobywania określonego rodzaju pokarmu i strategii rozrodu, - wymienia działania, jakie podejmuje się w celu ochrony ptaków, - wyjaśnia pojęcia terytorializm, migracje, - charakteryzuje wybrane zachowania ptaków (zachowania rozrodcze, pielęgnację upierzenia, migracje), - na podstawie przykładów charakteryzuje grupy ptaków, tj. śpiewające, kukułki, gołębie, dzięcioły, kraskowe, drapieżne, sowy, ptaki wodne, - rozróżnia ptaki ze względu na miejsce gniazdowania, - rozróżnia ptaki ze względu na zamieszkiwaną część lasu. Czas trwania zajęć 90 minut Miejsce klasa, park, las Pora roku marzec-czerwiec Środki dydaktyczne Załącznik nr 1 Świat zwierząt, załącznik nr 2 Klucz do rozpoznawania ptaków wodnych, załącznik nr 3 Klucz do rozpoznawania ptaków leśnych, załącznik nr 4 Cechy ptaków, załącznik nr 5 Typy gniazd, załącznik nr 6 Głosy ptaków, załącznik nr 7 Gra dydaktyczna Ptaki, zadanie aktywizujące Ptasie kolorowanki, karty pracy, naturalne okazy śladów ptaków pióra, gniazda, wypluwki itp. Metody burza mózgów, pogadanka, wykład, obserwacja, gra edukacyjna 15
2 Obserwacje ornitologiczne cz. 2 Obserwacje ornitologiczne cz. 3 Przebieg zajęć przedszkola i klasy I-III SP - przedszkola - klasy I-III szkoły podstawowej 1. Prowadzący prezentuje grupę zwierząt ptaki. Przedstawia 5 rysunków różnych zwierząt (zał. nr 1), a uczniowie mają wskazać, które z nich to ptaki. Następnie w formie burzy mózgów uczniowie podają cechy charakterystyczne dla ptaków. skrzydła, dziób pomocny przy obróbce i chwytaniu pokarmu, pióra, dwunożna postawa. 2. Prowadzący wprowadza pojęcie ornitologia nauka o ptakach. 3. Prowadzący zwraca uwagę uczniów, że najistotniejszą cechą ptaków jest zdolność do lotu, co umożliwiają skrzydła i ogon pokryte piórami. Prowadzący pokazuje okazy naturalne piór, np. pawia, bażanta, wrony, dzięcioła, sowy, gołębia, inne. Prowadzący wskazuje uczniom, że pióra pomagają w locie ptaka (długie, twarde z dutką) oraz ogrzewają ptaka (pióra puchowe, krótkie, miękkie). 4. Prowadzący zwraca uwagę na ubarwienie różnych gatunków ptaków na przykładzie kaczki krzyżówki: samice zwykle mają niepozorne ubarwienie w kolorach zbliżonych do otoczenia barwy maskujące, samce często posiadają jaskrawe, wyróżniające się ubarwienie - barwy godowe. Prowadzący pokazuje załącznik nr 2. Prosi uczniów o podanie innych przykładów. 5. Prowadzący pokazuje załącznik nr 4 z typami dziobów i nóg, wyjaśniając, że w ten sposób ptaki przystosowały się do zdobywania określonego pokarmu. 6. Wykorzystując załączniki nr 2 i 3, charakteryzuje wybrane gatunki ptaków 5 gatunków. 7. Wykorzystując załączniki nr 2 i 3 Klucz do rozpoznawania ptaków leśnych i wodnych, charakteryzuje wybrane gatunki ptaków 5-7 gatunków: a) Ptaki wodne: polujące na ryby mewy, czaple, kormorany, rybitwy posiadają ostre dzioby i szpony, niektóre z nich świetnie nurkują, np. kormorany, kaczki, gęsi, łabędzie połączenie trzech przednich palców nóg błoną pławną, dziób zwykle spłaszczony, na końcu zrogowaciały, zakończony paznokciem, wewnętrzne krawędzie dzioba zaopatrzone w podwójny rząd blaszek rogowych (do odcedzania pokarmu). b) Szponiaste (polujące na ptaki i inne zwierzęta), np. orły, myszołowy, pustułki, charakteryzujące się hakowato zagiętymi dziobami, silnymi nogami uzbrojonymi w ostre, zakrzywione szpony. Posiadają znakomity wzrok. c) Ptaki śpiewające, np. rudzik, zięba, strzyżyk, pierwiosnek - ich przedstawiciele różnią się między sobą wielkością, ubarwieniem i trybem życia. Wszystkie ptaki śpiewające mają jednak specyficzną budowę krtani z wieloma mięśniami głosowymi, umożliwiającą im wydawanie głosów godowych zwanych śpiewem. 8. Prowadzący przygotowuje tablicę z magnesami, na której przyczepia nazwy ptaków i ich korpusy: bielik, łabędź, bażant oraz rozsypankę z różnymi kształtami dziobów i nóg z załącznika nr 4 Cechy ptaków. Zaprasza chętnych uczniów do ułożenia rozsypanki dopasowania nóg i dziobów do korpusu. 9. Prowadzący prosi uczniów o podanie przyczyn wyboru określonych nóg i dziobów. 10. Prowadzący prowadzi pogadankę na temat, co ułatwia rozpoznawanie gatunków ptaków w terenie. Wykorzystując tablicę, prowadzący prosi o zapisanie pomysłów uczniów. Oprócz wyglądu (kolor, wielkość, kształt dzioba i nóg) powinno pojawić się stwierdzenie, że ptaki rozpoznajemy po śpiewie. 11. Prowadzący wyjaśnia, dlaczego ptaki śpiewają i dlaczego najczęściej robią to wiosną. Śpiew jest zwykle związany z początkiem okresu lęgowego. Wiosna to pora wyznaczania terytoriów, poszukiwania partnerów, zakładania gniazd i wychowywania piskląt. Ptaki głośno śpiewając, wyznaczają swoje rewiry i odstraszają w ten sposób swoich rywali. Samica z reguły wybiera ptaka, który śpiewa najgłośniej, bo ma największy rewir lęgowy. 12. Prowadzący wyjaśnia pojęcie migracja i terytorializm ptaków. 13. Prowadzący przygotowuje do odsłuchania od 3 do 5 głosów ptaków z załącznika nr 6. Podaje nazwę ptaka z jednoczesnym wskazaniem rysunku ptaka z Klucza (załącznik nr 3). 14. Prowadzący proponuje zabawę edukacyjną utrwalającą rozpoznawanie ptaków po śpiewie. Dzieli grupę na 5 zespołów, nadając im nazwę ptaka. W momencie włączenia śpiewu ptaka uczniowie odgrywający role tego ptaka powinni się poruszać latają. 15. Prowadzący przygotowuje uczniów do wyjścia w teren w celu obserwacji ptaków. Podaje zasady dobrej obserwacji ptaków. Na podstawie naturalnych okazów lub załącznika nr 5 pokazuje uczniom, jakie ślady w środowisku wskazują na obecność ptaków. Działanie to można również zrealizować po wyjściu w teren. 16. Prowadzący rozdaje lornetki, klucze, terenowe karty pracy. 17. Prowadzący na spacerze edukacyjnym, wykorzystując charakterystyczne cech gatunkowe ptaków, prezentuje uczniom co najmniej siedem gatunków ptaków. 18. Podczas spaceru prowadzący zwraca uwagę na konieczność ochrony ptaków. W Polsce większość ptaków jest pod ochroną. Prowadzący uświadamia uczniom, że głównym sposobem na ochronę ptaków jest ochrona miejsc, w których żyją. Podsumowanie: Po wykonanych obserwacjach w klasie prowadzący rozdaje Kolorowanka - Ptaki z zadań aktywizujących dzieci i młodzież dla pojedynczego ucznia. Po wykonanych obserwacjach i uzupełnieniu kart pracy, w przypadku uczniów potrafiących czytać, prowadzący może przeprowadzić grę dydaktyczną Ptaki z załącznika nr 7. 16
3 Obserwacje ornitologiczne cz. 4 Obserwacje ornitologiczne cz. 5 Przebieg zajęć klasy IV-VI SP, szkoły ponadpodstawowe - klasy IV-VI szkoły podstawowej - szkoły ponadpodstawowe 1. Prowadzący prezentuje grupę zwierząt ptaki. W formie burzy mózgów uczniowie podają cechy charakterystyczne dla ptaków. Prowadzący prosi uczniów o zapisanie informacji na tablicy. 2. Prowadzący przedstawia podstawowe informacje dotyczące ilości ptaków występujących w Polsce gniazduje ok. 360 gatunków, w lasach podmiejskich, np. na Barbarce ok. 30 gatunków, w lasach dominują ptaki małe, głównie pokrzewkowate i sikory, śpiewające latem i owadożerne. przeciętna długość życia ptaków w warunkach naturalnych to od 9 miesięcy do ok. 2 lat wynika to z dużej śmiertelności w okresie młodzieńczym, maksymalny wiek ptaków śpiewających wynosi 5-20 lat, kukułek 15 lat, grzywaczy 17 lat; duże ptaki żyją znacznie dłużej (nawet do 70 lat). 3. Prowadzący, wykorzystując załączniki nr 2, 3, 4, prezentuje różnorodność biologiczną ptaków, ich zróżnicowanie w wyglądzie, zdobywaniu pokarmu i strategii rozrodu. 4. Prowadzący prowadzi pogadankę z uczniami nt. najbardziej pospolitych gatunków ptaków występujących w Toruniu. Prowadzący uzmysławia uczniom różnorodność gatunków ptaków występujących w mieście. 5. Prowadzący, wykorzystując załącznik nr 6, prezentuje 12 wybranych głosów ptaków. 6. Prowadzący przygotowuje uczniów do wyjścia w teren w celu obserwacji ptaków. Prowadzący rozdaje lornetki i klucze, karty pracy. 7. Prowadzący podaje zasady dobrej obserwacji ptaków. Wykorzystując naturalne okazy, pokazuje uczniom, jakie ślady w środowisku wskazują na obecność ptaków. 8. Prowadzący na spacerze edukacyjnym, wykorzystując charakterystyczne cechy gatunkowe ptaków oraz ślady obecności ptaków, jakie możemy zaobserwować w terenie, prezentuje uczniom gatunków ptaków. W zależności od pory roku prowadzący omawia aktywność ptaków w danej porze. 9. W przypadku odnalezienia gniazda, prowadzący wraz z uczniami starają się ustalić, jaki ptak je zamieszkuje w oparciu o klucz (załącznik nr 5). 10. Prowadzący w trakcie spaceru podaje informacje dotyczące podziału ptaków ze względu na miejsce życia oraz podziału ptaków ze względu na miejsce gniazdowania. 11. W trakcie spaceru prowadzący dzieli uczestników zajęć na grupy 2-4 osobowe i przydziela im stanowiska badawcze, grupy przez 15 minut obserwują, słuchają i rozpoznają gatunki ptaków, obserwacje notują w kartach pracy. 12. Podczas spaceru prowadzący zwraca uwagę na konieczność ochrony ptaków. W Polsce większość ptaków jest pod ochroną. Prowadzący uświadamia uczniom, że głównym sposobem na ochronę ptaków jest ochrona miejsc, w których żyją. Podsumowanie: Uczniowie przygotowują prelekcje wystąpienia zawierające informacje nt. jednego wybranego ptaka występującego na terenie Torunia. Informacje, pojęcia, definicje Terytorializm forma instynktownych zachowań zwierzęcia, polegająca na utrzymaniu i obronie swojego terytorium, czyli miejsca, które zapewnia mu schronienie, dostateczną ilość pokarmu oraz wszystkie elementy niezbędne do wychowywania potomstwa. Ptaki oznaczają swoje terytorium sygnałem dźwiękowym, czyli śpiewem. Zwierzę broni swojego terytorium głównie przed innymi osobnikami tego samego gatunku lub innych gatunków. Wielkość terytorium zależy od zapotrzebowań pokarmowych zwierzęcia, w przypadku drapieżników jest zwykle większa niż pozostałych gatunków. Migracje wędrówki, czyli przemieszczanie się ptaków między dwoma obszarami powodowane poszukiwaniem terenów o odpowiednim klimacie, a co za tym idzie o odpowiednich warunkach pokarmowych i lęgowych. Z reguły ptaki przemieszczają się między zimowiskami a terenami lęgowymi. Odległości pokonywane w czasie takich wędrówek mogą być różne, np. szczygły zależnie od pory roku zmieniają miejsce bytowania, ale obszary zamieszkiwane przez nie latem i zimą częściowo się pokrywają lub ze sobą graniczą. Podobnie jest w przypadku gila, ptaki te możemy obserwować przez cały rok, jednak w chłodnej porze roku widzimy liczne ptaki przybyłe z północy na zimowisko, a latem nieliczne w naszym kraju ptaki lęgowe. Wiele ptaków podejmuje jednak dłuższe wędrówki, np. bocian, jaskółka. Wędrówki większości gatunków z terenu Europy odbywają się w kierunku północ-południe. W przypadku dalekich wędrówek trasa przelotu pokonywana jest etapami, które mogą liczyć od 100 km (mniejsze ptaki) do nawet 500 km u większych gatunków. Wędrówki podejmuje większość ptaków. Tylko nieliczne są osiadłe, np. wróbel czy niektóre gatunki tropikalne. Budowa pióra Pióro składa się z elastycznej osi oraz dwu chorągiewek: zewnętrznej i wewnętrznej. Górna część osi pióra, o przekroju czworokątnym, nosi nazwę stosiny, dolna o przekroju owalnym, znajdująca się poniżej chorągiewki, nazywa się dutką. Wewnętrzna część dutki zbudowana z delikatnych łuseczek rogowych nosi nazwę duszy. Chorągiewki pióra składają się z promieni wyrastających z obydwu stron stosiny. Od promieni tych wyrastają z kolei na dwie strony promyki, które łączą się ze sobą delikatnymi haczykami. Pióra sów posiadają specjalną warstwę poślizgową oraz piłkowaną krawędź, która wygładza zawirowania powietrza, co umożliwia tym ptakom bezgłośny lot. Rola różnych rodzajów piór a) Pióra puchowe są małe, delikatne, lekkie i puszyste. Rosną przy samym ciele, stanowiąc warstwę izolacyjną. Z wierzchu są praktycznie niewidoczne. b) Pióra konturowe są sztywniejsze, bardziej gładkie od puchowych, często kolorowe, nadają ptakom ich wygląd i opływowy kształt i chronią przed opadami atmosferycznymi. c) Lotki i sterówki są ułożone dachówkowato, aby powietrze mogło je swobodnie opływać: sterówki stabilizują lot, kierują nim, a szeroko rozsunięte i skierowane w dół hamują go, lotki podczas ruchu skrzydła w górę powietrze przechodzi swobodnie, przy ruchu w dół lotki uszczelniają się i stawiają opór dający siłę nośną. 17
4 Obserwacje ornitologiczne cz. 6 Obserwacje ornitologiczne cz. 7 Krótka charakterystyka wybranych grup ptaków: a) Ptaki śpiewające najbardziej zróżnicowana grupa ptaków. Zwykle są to gatunki niewielkie. Mają specyficzną budowę krtani z wieloma mięśniami głosowymi, umożliwiającą im wydawanie głosów godowych zwanych śpiewem, np. jemiołuszki, strzyżyki. Pokarmem są owady i nasiona. b) Kukułki należą tu głównie owadożerne pasożyty lęgowe. W Polsce występuje tylko jeden gatunek kukułka. c) Gołębie są ptakami o średniej wielkości, ich pióra są sztywne, głowa niewielka, dziób miękki z woskówką, nogi krótkie. Obie płcie ubarwione są zwykle podobnie. Żyją w parach na skrajach lasów i w parkach, gruchają lub pohukują, chodzą sprawnie po ziemi, szybko latają. Ich pokarmem są nasiona, czasem ślimaki. Budują płaskie gniazda, są gniazdownikami, odbywają wędrówki. d) Dzięcioły ptaki ruchliwe i zwykle pstro ubarwione. Posiadają dłutowaty dziób i długi, lepki język zaopatrzony w haczyki. Nogi są silne, o dwóch palcach skierowanych do przodu i dwóch do tyłu. Ogon jest sztywny i klinowaty. Samce najczęściej posiadają czerwoną plamę na głowie. Żyją w lasach i różnego rodzaju zadrzewieniach. Co rok wykuwają nowe dziuple. Żywią się owadami i ich larwami, nasionami oraz orzechami. e) Kraskowe to stara ewolucyjnie grupa ptaków. Należą do niej niezwykle kolorowe ptaki o silnym dziobie i krótkich, słabych nogach. Gniazda budują w dziuplach lub norkach ziemnych. Do grupy tej należą m.in. dudki, kraski i zimorodki. f) Ptaki drapieżne posiadają ostry, hakowaty dziób i silne nogi zaopatrzone w ostre pazury. U wielu gatunków występują tzw. nogawice długie, gęste pióra na skokach. Polują na ptaki, ssaki, ryby, owady. Budują duże, otwarte gniazda na drzewach lub w załomach skalnych. g) Sowy są nocnymi ptakami drapieżnymi o obfitym, puszystym ubarwieniu. Oczy skierowane są do przodu, a pióra wokół nich układają się w tzw. szlarę. Głowa jest niezwykle ruchliwa. Dziób jest krótki, haczykowaty, skrzydła szerokie i okrągłe, nogi opatrzone ostrymi pazurami. Sowy widzą i słyszą doskonale, ich lot jest bezszelestny i stosunkowo powolny. Pokarmem sów są zwykle gryzonie i małe ptaki. h) Ptaki wodne: polujące na ryby - mewy, czaple, kormorany, rybitwy - posiadają ostre dzioby i szpony, niektóre świetnie nurkują, np. kormorany. kaczki, gęsi, łabędzie - połączenie trzech przednich palców nóg błoną pławną, dziób zwykle spłaszczony, na końcu zrogowaciały, zakończony paznokciem, wewnętrzne krawędzie dzioba zaopatrzone w podwójny rząd blaszek rogowych (do odcedzania pokarmu). Zachowania ptaków. a) Zachowania terytorialne i godowe ptaki wyznaczają swoje rewiry, głośno śpiewając i odstraszając w ten sposób swoich rywali, samica z reguły wybiera ptaka, który śpiewa najgłośniej, bo ma największy rewir lęgowy. U niektórych ptaków (grzywaczy, skowronków, dzwońców) obserwować można loty tokowe, kiedy samce, głośno klaszcząc skrzydłami, wzbijają się w górę, a później opadają z rozpostartymi skrzydłami i ogonem. W rozmnażaniu ptaków wyróżniamy: poszukiwanie partnerów, zaloty, łączenie się w pary, budowę gniazda, złożenie i wysiadywanie jaj, wykluwanie się piskląt i opieka nad potomstwem. b) Pielęgnacja upierzenia ptaki czyszczą je, przeciągając dziobem po pojedynczych piórach na całej ich długości. Ptaki zażywają również kąpieli wodnych, słonecznych, w piasku lub pyle, w kwasie mrówkowym. c) Migracje ptaki są bardzo odporne na warunki atmosferyczne, przyczyną podejmowania wędrówek jest zazwyczaj brak pokarmu, różne gatunki ptaków podejmują wędrówki i powracają z nich w różnych terminach, np. rudzik, pierwiosnek przylatuje do Polski już w marcu, słowik kulczyk, zaganiacz w maju. Przykładowe zależności pomiędzy budową ptaka a środowiskiem jego życia i rodzajem zdobywanego pokarmu. a) Owadożerne, np. strzyżyk posiadają długi cienki dziób, czasem zagięty do dołu (pełzacz), u jaskółek i jeżyków dziób jest krótki, ale szeroki, co umożliwia im łapanie owadów w powietrzu. b) Ziarnojady - posiadają krótki, mocny dziób do rozgniatania nasion, np. szczygieł, grubodziób. c) Mięsożerne - na górnej szczęce posiadają tzw. ząb - dziób ostro zakończony. Posiadają również ostre szpony. Podział ptaków ze względu na miejsce gniazdowania: ptaki zakładające gniazda na wysokości poniżej 1,5 m (w gałęziach krzewów) strzyżyk, pokrzewki, ptaki zakładające gniazda powyżej 1,5 m drozdy, kos, śpiewak, wrona siwa, ptaki zakładające gniazda w dziuplach dudek, muchołówki, dzięcioły, sikory. Podział ptaków ze względu na miejsce życia: ptaki wnętrza lasu muchołówka, ptaki obrzeży lasu kapturka, ptaki granicy lasu trznadel, strzyżyk. Ślady obecności ptaków, jakie możemy zaobserwować w terenie: dziuple, gniazda otwarte, kuźnie, odchody, pióra, tropy, wypluwki, ślady skrzydeł, miejsca kąpieli. Aktywności ptaków w zależności od pory roku a) Wiosna: powrót ptaków z dalekich zimowisk (jaskółki, kapturki, jerzyki), lęgi (od marca kos dzwoniec, sierpówka), śpiew (szczyt aktywności w maju o świcie), dobra pora na obserwacje ze względu na niewielką ilość liści. b) Lato: obserwacje coraz trudniejsze ze względu na rosnące liście, szczyt okresu lęgowego, wychowywanie piskląt, niektóre gatunki odbywają drugi lęg, spada aktywność śpiewających samców, młode szpaki zbierają się w duże stada, ptaki wróblowate odbywają pierzenie, w sierpniu zaczynają się pierwsze odloty, trwają przygotowania do odlotów objadanie. c) Jesień: wędrówki, słychać głosy przelatujących ptaków (drozdów, rudzika), przylatują ptaki z północnego wschodu na zimowiska (gawrony, kwiczoły, jemiołuszki), gromadzenie zapasów zimowych (sójka i orzechówka). 18
5 Obserwacje ornitologiczne cz. 8 d) Zima: ptaki licznie odwiedzają karmniki, ptaki górskie przenoszą się na niżej położone tereny (orzechówki), pierwsze śpiewy bogatki, dzwońca, kosa, strzyżyka, pod koniec zimy powrót ptaków z bliskich zimowisk (szpaka, kopciuszka, pierwiosnka). Sposoby ochrony ptaków: zachowanie istniejących i stwarzanie nowych środowisk dla ptaków, ochrona dzięciołów, zawieszanie budek lęgowych, pozostawianie w lasach podszytu i sadzenie nowego, w przypadku gatunków bardzo zagrożonych wyszukiwanie gniazd i wytyczanie stref ochronnych wokół nich, budowa sztucznych gniazd, ograniczenie stosowania chemicznych środków ochrony roślin, ochrona starych drzew, zaniechanie zrębów zupełnych, zabezpieczanie linii energetycznych. 19
6 Imię i nazwisko... Data... Obserwacje ornitologiczne 1. Uzupełnij tabelę podczas obserwacji w lesie lub parku. W kolumnie B wpisz nazwę ptaka. W kolumnie C każdą kolejną obserwację zaznacz kreską. Wpisz porę roku obserwacji:... Obserwacje ornitologiczne cz. 1 klasy I - III szkoły podstawowej Lp A B Nazwa ptaka C D E Nazwa ptaka F INNE Otocz pętlą nazwę najczęściej oberwowanego ptaka spośród wymienionych. Ptaki leśne podkreśl na zielono. Jeśli wśród innych wymieniłeś ptaki wodne, podkreśl je na niebiesko. a) sikora d) wrona g) dzięcioł j) sójka b) kowalik e) szpak h) grzywacz k) zięba c) dudek f) kos i) kawka 20
7 3. Wpisz nazwy gatunkowe ptaków pod ich wizerunkami. a)... b)... c)... d)... e) Z poznanych na zajęciach ptaków wybierz tego, który najbardziej Ci się spodobał. Dorysuj brakujące elementy i pokoloruj ptaka używając właściwych kolorów. Wpisz nazwę gatunkową ptaka. Nazwa ptaka... Obserwacje ornitologiczne cz. 2 klasy I - III szkoły podstawowej 21
8 Imię i nazwisko... Data... Obserwacje ornitologiczne Obserwacje ornitologiczne cz. 1 klasy IV - VI szkoły podstawowej 1. Uzupełnij tabelę. Krzyżykiem zaznacz w tabeli gatunki ptaków, które zaobserwowałeś lub usłyszałeś podczas obserwacji w lesie (kolumna 2). W kolumnie 3 opisz cechy charakterystyczne usłyszanego głosu. W kolumnie 4 zapisz zaobserwowane ślady (np. dziupla, kuźnia, gniazdo otwarte, pióro, odchody, tropy, wypluwki lub inne). Liczbę określ, stawiając za każdym razem krzyżyk w kolumnie nr 6. Wpisz porę roku obserwacji: Gatunek ptaka Drozd śpiewak Dzięciołek Dzięcioł czarny Dzięcioł duży Dzięcioł średni Dzięcioł zielony Kos Kowalik Kwiczoł Usłyszany głos Cechy głosu Rodzaj śladu Cechy wyglądu Mysikrólik Piecuszek Pierwiosnek Rudzik Sikora bogatka Sikora modra Sikora uboga 22
9 Gatunek ptaka Sójka Usłyszany głos Cechy głosu Rodzaj śladu Cechy wyglądu Strzyżyk Wilga Zaganiacz Zięba WNIOSEK: Najliczniejszym obserwowanym gatunkiem ptaka jest Otocz pętlą właściwe sposoby ochrony ptaków a) tworzenie stref ochronnych wokół gniazd gatunków zagrożonych wyginięciem, b) dokarmianie ptaków, c) wieszanie budek lęgowych, d) usuwanie martwych drzew z lasu, e) przenoszenie gniazd bocianich, f) zapewnienie ptakom spokoju w okresie lęgowym, g) zagospodarowywania nieużytków (łąk, bagien, torfowisk), h) stosowanie w leśnictwie zrębów zupełnych i stosowanie chemicznych środków ochrony roślin, i) wykaszanie łąk i pól w okresie od początku lutego do końca sierpnia. 23 Obserwacje ornitologiczne cz. 2 klasy IV - VI szkoły podstawowej
10 Imię i nazwisko... Data... Obserwacje ornitologiczne Obserwacje ornitologiczne cz. 1 szkoły gimnazjalne i ponadgimnazjalne 1. Uzupełnij tabelę. Krzyżykiem zaznacz w tabeli gatunki ptaków, które zaobserwowałeś lub usłyszałeś podczas obserwacji w lesie (kolumna 2). W kolumnie 3 opisz cechy charakterystyczne usłyszanego głosu. W kolumnie 4 zapisz zaobserwowane ślady (np. dziupla, kuźnia, gniazdo otwarte, pióro, odchody, tropy, wypluwki lub inne). Liczbę określ, stawiając za każdym razem krzyżyk w kolumnie nr 6. Wpisz porę roku obserwacji: Gatunek ptaka Drozd śpiewak Dzięciołek Dzięcioł czarny Dzięcioł duży Dzięcioł średni Dzięcioł zielony Kos Kowalik Kwiczoł Usłyszany głos Cechy głosu Rodzaj śladu Cechy wyglądu Mysikrólik Piecuszek Pierwiosnek Rudzik Sikora bogatka Sikora modra Sikora uboga 24
11 Gatunek ptaka Sójka Usłyszany głos Cechy głosu Rodzaj śladu Cechy wyglądu Strzyżyk Wilga Zaganiacz Zięba WNIOSEK: Najliczniejszym obserwowanym gatunkiem ptaka jest Rozpoznaj poszczególne gatunki dzięciołów. Wybierz z ramki i wpisz nazwy w odpowiednie miejsca. dzięcioł czarny, dzięcioł pstry duży, dzięcioł pstry średni, dzięciołek, dzięcioł zielony Obserwacje ornitologiczne cz. 2 szkoły gimnazjalne i ponadgimnazjalne a)... b)... c)... d)... e)
Zadania aktywizujące dzieci i młodzież: 2. Natura 2000
Zadania aktywizujące dzieci i młodzież: 2. atura 2000 2A. ZADAIE AKTywIZUjĄCE: Obserwacje ornitologiczne zajęcia terenowe Program atura 2000 w szczególny sposób chroni gatunki ptaków. Dlatego istotne jest,
Bardziej szczegółowomiasto las pola i łąki jezioro bagno góry parki i ogrody
Ptaki zamieszkują różne siedliska, które są ich domem. Siedliska zapewniają ptakom pożywienie, miejsce do odpoczynku i schronienia. 1. Dopasuj nazwę do każdego siedliska ptaków spośród: miasto las pola
Bardziej szczegółowoautor: Bożena Kowalska
autor: Bożena Kowalska GRUPY KRĘGOWCÓW RYBY PŁAZY GADY SSAKI PTAKI POWIETRZE WODA LĄD Bocian biały Kaczka krzyżówka Struś afrykański PRZYSTOSOWANIA PTAKÓW DO LOTU W BUDOWIE ZEWNĘTRZNEJ pokrycie ciała piórami
Bardziej szczegółowoSowy. Przygotowała Zuzia Górska
Sowy Przygotowała Zuzia Górska Puchacz Długość ciała (wraz z dziobem i ogonem): 60 78 cm Długość ogona: 23 29 cm Rozpiętość skrzydeł: 155 180 cm Waga: 1,6 2,8 kg samce; 2,3 4,2 kg samice Liczba jaj: 2
Bardziej szczegółowoSłowne: pogadanka, analiza wykresów, praca z tekstem, indywidualna, grupowa.
1. Cele lekcji a) Wiadomości zna charakterystyczne cechy biologii ptaków drapieżnych, zna środowisko życia ptaków drapieżnych, wie, jakie cechy musi posiadać środowisko, aby stanowiło dogodną przestrzeń
Bardziej szczegółowoTemat. Poznajemy ptaki wodne w najbliższej okolicy i nie tylko...
SCENARIUSZ ZAJĘĆ nr 3 - turystyczny szlak ornitologiczny Temat. Poznajemy ptaki wodne w najbliższej okolicy i nie tylko... Cele ogólne: poznanie różnorodności ptaków występujących nad zbiornikami wodnymi
Bardziej szczegółowoPlan metodyczny lekcji
Plan metodyczny lekcji Klasa: VI Przedmiot: przyroda Czas trwania lekcji: 45 minut Nauczyciel: mgr Iwona Gładyś Temat lekcji: Ślimak winniczek przedstawiciel ślimaków lądowych (temat zgodny z podstawą
Bardziej szczegółowoXVII edycja Międzywojewódzkiego Konkursu Wiedzy Przyrodniczo Ekologicznej. Etap gminny. Rok szkolny 2011/2012
XVII edycja Międzywojewódzkiego Konkursu Wiedzy Przyrodniczo Ekologicznej. Etap gminny. Rok szkolny 2011/2012 1. Wstaw obok zdania literę P, jeśli uważasz je za zdanie prawdziwe lub literę F, jeśli uznasz
Bardziej szczegółowoObserwacje ornitologiczne cz. 3
Obserwacje ornitologiczne cz. 2 Obserwacje ornitologiczne cz. 3 Przebieg zajęć przedszkola i klasy IIII SP przedszkola klasy IIII szkoły podstawowej 1. Prowadzący prezentuje grupę zwierząt ptaki. Przedstawia
Bardziej szczegółowoSłowne: pogadanka, gra dydaktyczna Jaki to ptak?, praca grupowa, analiza wykresów, analiza rysunków przedstawiających sylwetki ptaków.
1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń: zna podstawowe wiadomości dotyczące biologii ptaków drapieżnych, zna środowisko życia ptaków drapieżnych, wie, jak wyglądają sylwetki różnych grup ptaków drapieżnych,
Bardziej szczegółowoTABELA 18. Ptaki WARIANT (I) NIEBIESKI kilometraż odległość gatunek kod
TABELA 18. Ptaki WARIANT (I) NIEBIESKI Oznaczenie strony drogi: L lewa strona drogi, brak dodatkowego markera literowego przy wartości odległości strona prawa kilometraż odległość gatunek X Y kod 0+000
Bardziej szczegółowoPTASI KALENDARZ 2013 KWIECIEŃ KOS (Turdus merula) Drozdy (Turdidae)
PTASI KALENDARZ 2013 KWIECIEŃ KOS (Turdus merula) Drozdy (Turdidae) Kos (Turdus merula), należy do rodziny drozdów. Samiec jest cały czarny, oprócz żółtego dzioba oraz żółtej obrączki wokół oka, ze stosunkowo
Bardziej szczegółowoINFORMACJE OGÓLNE O PROJEKCIE
INFORMACJE OGÓLNE O PROJEKCIE ADRESACI: Projekt pn. Edukacja ekologiczna dzieci i młodzieży w zakresie ornitofauny na terenie woj. kujawsko-pomorskiego adresowany jest do: grup zorganizowanych dzieci i
Bardziej szczegółowoTemat: Ptaki kręgowce latające.
Temat: Ptaki kręgowce latające. 1.Układ oddechowy ptaków. Układ oddechowy ptaków składa się z dróg oddechowych oraz płuc. Drogi oddechowe doprowadzają tlen do płuc. W płucach następuje wymiana gazowa.
Bardziej szczegółowoi na matematycznej wyspie materiały dla ucznia, pakiet 48, s. 1 KARTA:... Z KLASY:...
przyrodnicza Ad@ i J@ś na matematycznej wyspie materiały dla ucznia, pakiet 48, s. 1 1 Godło Polski Opisz ptaka, który znajduje się w godle Polski. przyrodnicza Ad@ i J@ś na matematycznej wyspie materiały
Bardziej szczegółowoPrzyroda w Sadowiu - Golgocie, k. Ostrowa Wlkp.
Przyroda w Sadowiu - Golgocie, k. Ostrowa Wlkp. Na naszym terenie zaobserwowaliśmy obecność takich ptaków jak: bażant, grzywacz, sierpówka, dudek, dzięcioł duży, skowronek polny, jaskółka oknówka i dymówka,
Bardziej szczegółowoScenariusz nr 3. Autor scenariusza: Małgorzata Marzycka. Blok tematyczny: Jesień dary niesie
Autor scenariusza: Małgorzata Marzycka Blok tematyczny: Jesień dary niesie Scenariusz nr 3 I. Tytuł scenariusza: Co tworzą rośliny w lesie? II. Czas realizacji: 2 jednostki lekcyjne. III. Edukacje (3 wiodące):
Bardziej szczegółowoPoznajemy zwierzęta domowe i leśne
Poznajemy zwierzęta domowe i leśne 1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń: zna cechy charakterystyczne zwierząt domowych i leśnych, zna zwierzęta mięsożerne, roślinożerne i wszystkożerne. b) Umiejętności Uczeń:
Bardziej szczegółowoPodsumowanie liczeń migrujących ptaków w powiecie łosickim w 2012 i 2013 roku
Bocian Podsumowanie liczeń migrujących ptaków w powiecie łosickim w 2012 i 2013 roku 2013-10-07 Liczenia 2013 Już po raz piąty postanowiliśmy policzyć migrujące ptaki. Głównie nastawiliśmy się na przelot
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ EKOLOGICZNYCH ZAJĘĆ EDUKACYJNYCH. Temat: BOGACTWO NADNARWIAŃSKICH PTAKÓW. Poziom: szkoła podstawowa, gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna
Projekt został współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Środki Przejściowe PL2005/017-488.01.01.01. Niniejszy dokument został opublikowany dzięki pomocy finansowej Unii Europejskiej.
Bardziej szczegółowoRozpoznawanie ptaków Gołąb Wróbel
Rozpoznawanie ptaków Gołąb W Polsce występuje kilka gatunków gołębi. W miastach najpowszechniejsza jest odmiana gołąb miejski (zaskakująco ;) ). Standardowe upierzenie jest przedstawione na zdjęciu, ale
Bardziej szczegółowoBocian. Wrześniowe obserwacje z punktów
Bocian Wrześniowe obserwacje z punktów 2014-09-23 Tradycyjnie, jak co roku, rozstawiliśmy na wybranych punktach na terenie powiatu łosickiego, by obserwować migrujące ptaki. Tym razem spotkaliśmy się 13
Bardziej szczegółowoWykorzystanie obrączkowania w dydaktyce przedszkolnej i szkolnej
Wykorzystanie obrączkowania w dydaktyce przedszkolnej i szkolnej Piotr Piliczewski Katedra Zoologii Kręgowców i Antropologii, Uniwersytet Szczeciński epicrates@wp.pl Barbara Kornecka Edward Domnick Ośrodek
Bardziej szczegółowoCZĘŚĆ KOŃCOWA: 8. Na zakończenie lekcji uczniowie otrzymują krzyżówkę do rozwiązania. 9. Podsumowanie zajęć. Podziękowanie.
KONSPEKT TEMAT BLOKU: Życie lasu TEMAT ZAJĘĆ: Zwierzęta leśne. PRZEDMIOT: Przyroda KLASA: Uczniowie klasy IV Szkoły Podstawowej Specjalnej CZAS TRWANIA: godzina lekcyjna NAUCZYCIEL: Beata Solarska CELE
Bardziej szczegółowoAutor scenariusza: Małgorzata Marzycka. Blok tematyczny: Jesień dary niesie. Scenariusz nr 9
Autor scenariusza: Małgorzata Marzycka Blok tematyczny: Jesień dary niesie Scenariusz nr 9 I. Tytuł scenariusza zajęć : Znaczenie lasów, parków i łąk" II. Czas realizacji: 2 jednostki lekcyjne III. Edukacje
Bardziej szczegółowoPióra, lecz nie wieczne...
Pióra, lecz nie wieczne... Pióra jak wiadomo stanowią charakterystyczny element ciała, wyróżniający ptaki spośród wszystkich zwierząt. Stwierdzenie banalne, ale nie wszyscy zdają sobie sprawę z tego, że
Bardziej szczegółowoRegulamin Powiatowego Konkursu Ornitologicznego
Regulamin Powiatowego Konkursu Ornitologicznego 1. Organizatorami 9. Powiatowego Konkursu Ornitologicznego (zwanego dalej konkursem ) są Muzeum Miasta Pabianic oraz Starostwo Powiatowe w Pabianicach. 2.
Bardziej szczegółowoLubię tu być na zielonym!
Scenariusz zajęć terenowych opracowany w ramach projektu Edukacja społeczności zamieszkujących obszary chronione województwa kujawsko-pomorskiego. Lubię tu być na zielonym! I. Temat: Spacer w ogrodzie
Bardziej szczegółowoPakiet edukacyjny - W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku. Wydra - opis
Wydra - opis oczy chronione są trzecią powieką, która podczas nurkowania chroni je nie ograniczając jednocześnie widzenia długie smukłe ciało umożliwia wysoką zwinność i zwrotność w wodzie mała spłaszczona
Bardziej szczegółowoPakiet edukacyjny - W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku. Bóbr - opis
Bóbr - opis masywny tułów przechodzi bez zaznaczenia szyi w okrągłą głowę niewielkie oczy chronione są trzecią powieką, która podczas nurkowania chroni je nie ograniczając jednocześnie widzenie charakterystyczny
Bardziej szczegółowoZadania do planszy PRACE W LESIE JESIEŃ
1 Ewa Sulejczak Zadania do planszy PRACE W LESIE JESIEŃ 1. Przyjrzyj się planszy i napisz, jakie zabiegi wykonuje się w lesie jesienią. Określ także ich cel. Uzupełnij tabelę, wpisując swoje spostrzeżenia.
Bardziej szczegółowoDział programu : Poznajemy nasze otoczenie
SCENARIUSZ WYCIECZKI DO LASU ( ZAJĘCIA TERENOWE ) Dział programu : Poznajemy nasze otoczenie Temat : Las domem zwierząt ZAKRES TREŚCI : 1. Piętra roślinne w lesie i warunki w nich panujące. 2. Zwierzęta
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCENY OPISOWEJ W NAUCZANIU ZINTEGROWANYM EDUKACJA PRZYRODNICZO SPOŁECZNA KLASA II
KRYTERIA OCENY OPISOWEJ W NAUCZANIU ZINTEGROWANYM EDUKACJA PRZYRODNICZO SPOŁECZNA KLASA II OCENA WSPANIALE BARDZO DOBRZE WYMAGANIA Wykazuje szczególne zainteresowanie przyrodą; Korzysta z dodatkowej literatury;
Bardziej szczegółowoMetody badań terenowych i zebrane dane
Metody badań terenowych i zebrane dane Wpływ prowadzonej gospodarki leśnej na populacje wybranych gatunków ptaków interioru leśnego w lasach nizinnych Polski Tomasz Chodkiewicz Zadanie realizowane w ramach
Bardziej szczegółowoMiędzywojewódzki Konkurs. Wiedzy Przyrodniczo - Ekologicznej
Międzywojewódzki Konkurs Wiedzy Przyrodniczo - Ekologicznej pt. Ptaki szponiaste naszych parków krajobrazowych XXIII EDYCJA II ETAP rok szkolny 2017/2018 INSTRUKCJA Witamy Ciebie na II etapie Międzywojewódzkiego
Bardziej szczegółowoZAJĘCIA EDUKACYJNE W EKOCENTRUM WROCŁAW
Fundacja EkoRozwoju serdecznie zaprasza do udziału w bezpłatnych zajęciach w ramach projektu: ZAJĘCIA EDUKACYJNE W EKOCENTRUM WROCŁAW Oferujemy czterogodzinne bezpłatne zajęcia terenowe prowadzone przez
Bardziej szczegółowoJESIENNE I ZIMOWE KŁOPOTY ZWIERZĄT LEŚNYCH I POLNYCH
JESIENNE I ZIMOWE KŁOPOTY ZWIERZĄT LEŚNYCH I POLNYCH 3 CELE OGÓLNE: rozwijanie pasji poznawania zjawisk przyrodniczych rozwijanie umiejętności analizowania obserwowanych zjawisk zrozumienie roli człowieka
Bardziej szczegółowoCi wspaniali lotnicy przystosowanie ptaków do lotu i dalekich wędrówek
Ci wspaniali lotnicy przystosowanie ptaków do lotu i dalekich wędrówek Tomasz Mazgajski Muzeum i Instytut Zoologii PAN Generalia Przystosowania do lotu Pióra i pierzenie Wędrówki Pochodzenie ptaków Archeopteryx
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko. Błotniaki. Gniazdowanie... 2 W Polsce... 2. Gniazdowanie... 3 W Polsce... 3. Błotniak stawowy - Circus aeruginosus...
Błotniaki Błotniaki, to liczący 13 gatunków rodzaj ptaków drapieŝnych z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), rzędu sokołowych (Falconiformes), występujących w Eurazji, Afryce i Ameryce. Ptaki te osiągają
Bardziej szczegółowoZestaw scenariuszy. Temat bloku czterech zajęć. Cztery pory roku. 1. Jesień
Temat bloku czterech zajęć Cztery pory roku 1. Jesień Cele zajęć: Zapoznanie z porą roku jesienią Doskonalenie umiejętności rozpoznawania i dostrzegania zmian zachodzących w przyrodzie, w bliższym i dalszym
Bardziej szczegółowoAutor scenariusza: Małgorzata Marzycka. Blok tematyczny: Jesień dary niesie. Scenariusz nr 8
Autor scenariusza: Małgorzata Marzycka Blok tematyczny: Jesień dary niesie Scenariusz nr 8 I. Tytuł scenariusza zajęć : Wyznaczanie kierunków " II. Czas realizacji: 2 jednostki lekcyjne. III. Edukacje
Bardziej szczegółowoPoznajemy parkmiejski scenariuszwycieczki z dziećmi sześcioletnimi do parku
Grażyna Nawrocka Poznajemy parkmiejski scenariuszwycieczki z dziećmi sześcioletnimi do parku Cele dydaktyczne: -rozróżnianie trzech typów lasu: las iglasty, las liściasty i las mieszany, - poznanie przez
Bardziej szczegółowoJak wziąć udział w akcji?
Na pracach plastycznych należy przedstawić ptaki zimujące w Polsce. Może to być portret jednego ptaka, kilka ptaków w zimowej aurze lub scenę z Zimowego Ptakoliczenia z ptakami w tle. Zimowe Ptakoliczenie
Bardziej szczegółowoSztuczne schronienia dla ptaków
Sztuczne schronienia dla ptaków dr Romuald Mikusek Obidza, 23.05.2013 w Krakowie fot. C. Korkosz fot. R. Mikusek fot. G. Leśniewski fot. R. Mikusek Program Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ ZAJĘĆ W KLASACH ŁĄCZONYCH I i II
SCENARIUSZ ZAJĘĆ W KLASACH ŁĄCZONYCH I i II Klasa I Część wspólna Klasa II Kształtowane dyspozycja Temat W parku W lesie tygodniowy Temat dnia Jesienne skarby Dlaczego liście zmieniają kolor Zagadnienia
Bardziej szczegółowoFauna kręgowców Polski
Fauna kręgowców Polski część PTAKI dr Beata Czyż pok 314 e-mail czyz@biol.uni.wroc.pl www.biol.uni.wroc.pl/czyz dr Bartłomiej Sklepowicz pok 314 www.zep.biol.uni.wroc.pl Program ćwiczeń 2 spotkania po
Bardziej szczegółowoWilk - opis. rolę w komunikacji i utrzymaniu. 1/3 długości ciała (pełni istotną. puszysty ogon stanowi prawie
ubarwienie bardzo zróżnicowane od białego, przez żółto-pomarańczowe, brązowe, szare do czarnego puszysty ogon stanowi prawie 1/3 długości ciała (pełni istotną rolę w komunikacji i utrzymaniu równowagi)
Bardziej szczegółowoKlasa I Część wspólna Klasa II Kształtowane dyspozycja Temat
SCENARIUSZ ZAJĘĆ W KLASACH ŁĄCZONYCH I i II Klasa I Część wspólna Klasa II Kształtowane dyspozycja Temat Las zimą. Opiekujemy się zwierzętami. tygodniowy Temat dnia Planujemy wyprawę do lasu. Smakołyki
Bardziej szczegółowoMiędzynarodowe Dni Ptaków Wędrownych
Międzynarodowe Dni Ptaków Wędrownych Idziemy na wycieczkę w ramach Międzynarodowych Dni Ptaków Wędrownych. Na czym to polega? To proste! Będąc w terenie spróbuj zaobserwować wszystkie 12 gatunków ptaków
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć nr 22 Temat: Podróż po Polsce poznajemy różne krajobrazy
Scenariusz zajęć nr 22 Temat: Podróż po Polsce poznajemy różne krajobrazy Cele operacyjne: Uczeń: wyszukuje w tekście potrzebne informacje, rozróżnia na ilustracji krajobraz nadmorski, nizinny i górski,
Bardziej szczegółowoFAUNA I JEJ OCHRONA W TRÓJMIEJSKIM PARKU KRAJOBRAZOWYM
Szkoła Podstawowa nr 8 Sopot, 20. 04. 2017 r. w Sopocie Trójmiejski Park Krajobrazowy Nr. Kodu: Konkurs FAUNA I JEJ OCHRONA W TRÓJMIEJSKIM PARKU KRAJOBRAZOWYM Instrukcja dla ucznia Masz przed sobą zadania
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko . Błotniaki
Imię i nazwisko email Błotniaki Błotniaki, to liczący 13 gatunków rodzaj ptaków drapieżnych z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), rzędu sokołowych (Falconiformes), występujących w Eurazji, Afryce
Bardziej szczegółowoZajęcia edukacyjne są częściowo dotowane z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu.
W nowym roku szkolnym zachęcamy do bezpośredniego kontaktu z przyrodą poprzez udział w licznych przyrodniczych zajęciach terenowych. Są one dostosowane do różnych grup wiekowych i poprzez liczne atrakcyjne
Bardziej szczegółowoScenariusz lekcji. Tytuł lekcji Poznajemy warunki życia na lądzie i w wodzie. Data i miejsce realizacji Czerwiec 2015; Zespół Szkół w Cieksynie
Scenariusz lekcji Autor/ka / Autorzy: Małgorzata Parzonka Trenerka wiodąca: Olga Wieczorek-Trzeciak Tytuł lekcji Poznajemy warunki życia na lądzie i w wodzie Data i miejsce realizacji Czerwiec 2015; Zespół
Bardziej szczegółowoBłotniak zbożowy poluje na łąkach na gryzonie. Zuzanna Mindak, kl. 2, NSP nr 1 w Bydgoszczy
CZ NI N A Y T O B U Błotniak zbożowy poluje na łąkach na gryzonie. Zuzanna Mindak, kl. 2, NSP nr 1 w Bydgoszczy wydano ze środków: Wojewódzkiego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu
Bardziej szczegółowoAtlas ryb, podręcznik biologii ryb, mapa świata i Europy, mapa Polski z oznaczonymi zaporami na rzekach.
1. Cele lekcji a) Wiadomości wie, jak rozmnażają się ryby, zna charakterystyczne gatunki ryb, które odbywają wędrówki na tarło, zna powód, dla którego ryby poszukują odpowiedniego miejsca na tarło, wie,
Bardziej szczegółowoOmawiana inwestycja leży poza wyznaczonym korytarzem ekologicznym (załącznik 1) tj. ok. 20 km od niego.
Wstęp Planowana inwestycja polega na rozbudowie budynku chlewni na dz. nr 274 w miejscowości Różyce Żurawieniec 24, gmina Kocierzew Południowy, powiat łowicki. W gminie Kocierzew Południowy udział powierzchni
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć Temat: Zwierzęta przygotowują się do zimy.
Scenariusz zajęć Temat: Zwierzęta przygotowują się do zimy. Cele operacyjne: Uczeń: wymienia sposoby przygotowywania się zwierząt do zimy, wymienia sposoby pomagania zwierzętom w zimie, rozpoznaje odgłosy
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć do programu kształcenia Myślę- działam- idę w świat
Scenariusz zajęć do programu kształcenia Myślę- działam- idę w świat Autor: Danuta Szymczak Klasa I Edukacja: polonistyczna, matematyczna, przyrodnicza Temat zajęć: Jesienny spacer. Cel/cele zajęć: Uczeń:
Bardziej szczegółowoRaport uproszczony nr 1. zawierający informacje o ptakach wędrownych, bytujących i lęgowych. zebrane w trakcie liczeń transektowych
Raport uproszczony nr 1 zawierający informacje o ptakach wędrownych, bytujących i lęgowych zebrane w trakcie liczeń transektowych w miesiącach marzec maj 2018 Monitoring został wykonany w ramach kontynuacji
Bardziej szczegółowoNa czym polega bioróżnorodność?
Kto kogo je? Na czym polega bioróżnorodność? Zajęcia terenowe: Zajęcia w klasie: Zakres materiału z płyty: Plansza 2 poziomy bioróżnorodności Pośrednie nawiązania do treści nauczania z PP uczeń: obserwuje
Bardziej szczegółowoREGULAMIN ORGANIZACJI WYCIECZEK SZKOLNYCH
REGULAMIN ORGANIZACJI WYCIECZEK SZKOLNYCH w Nadleśnictwie Karnieszewice W czasie trwania wycieczek szkolnych obowiązują następujące zasady: I. Nauczyciel/opiekun grupy jest zobowiązany do: 1. zapewnienia
Bardziej szczegółowoMetoda pracy: Praca z mapą, praca z tekstem (analiza opisu wybranych parków narodowych), rozmowa dydaktyczna.
Scenariusz lekcji I. Cele lekcji 1) Wiadomości Uczeń: a) wymienia nazwy polskich parków narodowych; definiuje pojęcia: park narodowy, park krajobrazowy, rezerwat; b) zna symbole poszczególnych parków narodowych;
Bardziej szczegółowoWystępowanie i biologia wybranych gatunków ptaków gnieżdżących się w Bieszczadach Zachodnich
Występowanie i biologia wybranych gatunków ptaków gnieżdżących się w Bieszczadach Zachodnich Orelec, 23.05.2015 Ptaki polskich Bieszczadów W polskich Bieszczadach stwierdzono występowanie przeszło 200
Bardziej szczegółowoBiologia (SP) Czas realizacji tematu 45 min
Biologia (SP) WW Czas realizacji tematu 45 min Cele lekcji Uczeń: wskazuje na różnorodność cech morfologicznych ptaków; wyjaśnia pojęcia migracji zwierząt, obszarów lęgowisk, obszarów zimowisk oraz lotu
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ ZAJĘĆ dla klas 4-6 szkoły podstawowej
SCENARIUSZ ZAJĘĆ dla klas 4-6 szkoły podstawowej Temat zajęć: Wędrówki do stołówki. Cele ogólne: zapoznanie z przystosowaniem sów do zdobywania poŝywienia oraz ich miejscem w łańcuchu troficznym. Cele
Bardziej szczegółowoZagadnienia dla klasy 4 do I części konkursu (test)
Zagadnienia dla klasy 4 do I części konkursu (test) 1. Sposoby poznawania przyrody. 2. Kierunki geograficzne. 3. Zmiany położenia Słońca na niebie w ciągu doby i w różnych porach roku. 4. Składniki pogody
Bardziej szczegółowoKręgowce. 7 7. Podkreśl cechy, które świadczą o przystosowaniu żaby do życia na lądzie. (0 2) grupa a
grupa a Kręgowce Poniższy test składa się z 19 zadań Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą Imię i nazwisko do uzyskania za prawidłowe odpowiedzi Za rozwiązanie całego sprawdzianu możesz uzyskać
Bardziej szczegółowoJAK ZWIERZĘTA DRAPIEŻNE ZDOBYWAJĄ POKARM?
Przyroda (SP, kl. 4) JAK ZWIERZĘTA DRAPIEŻNE ZDOBYWAJĄ POKARM? Czas realizacji tematu 45 min Cele lekcji Uczeń: podaje przykłady organizmów samożywnych i cudzożywnych; rozpoznaje na ilustracji wybrane
Bardziej szczegółowoAutor scenariusza: Olga Lech. Blok tematyczny: Zima w przyrodzie. Scenariusz nr 3
Autor scenariusza: Olga Lech Blok tematyczny: Zima w przyrodzie Scenariusz nr 3 I. Tytuł scenariusza: Zimowy świat. II. Czas realizacji: 2 jednostki lekcyjne. III. Edukacje (3 wiodące): polonistyczna,
Bardziej szczegółowoŚcieżka dydaktyczna Łąki Nowohuckie i Lasek Mogilski w Krakowie.
Ścieżka dydaktyczna Łąki Nowohuckie i Lasek Mogilski w Krakowie. Łąki Nowohuckie Mapa Łąk Nowohuckich, na której niebieską linią zaznaczona jest trasa ścieżki dydaktycznej. Łąki Nowohuckie Łąki Nowohuckie
Bardziej szczegółowoKARTA OBSERWACJI. Data Lokalizacja Pary lęgowe Liczebność dd.mm.rrrr pora roku współrzędne
ZAŁĄCZNIK nr 3 Karta obserwacji, która będzie wypełniana elektronicznie przez Uczestników (obserwatorów). Na podstawie danych będą tworzone prezentacje graficzne w postaci Map, m.in.: rozmieszczenia gatunków
Bardziej szczegółowoPrzyroda (NPP: SP kl. 4) Czas realizacji tematu 45 min
Przyroda (NPP: SP kl. 4) Pory roku a przystosowania organizmów do zmieniających się warunków życia Czas realizacji tematu 45 min Cele lekcji Uczeń: opisuje i porównuje cechy pogody w różnych porach roku;
Bardziej szczegółowoPRÓBNY SPRAWDZIAN W SZÓSTEJ KLASIE SZKOŁY PODSTAWOWEJ Ptaki STYCZEŃ 2004. OKE we Wrocławiu. Instrukcja dla ucznia. Czas pracy: 60 minut
WPISUJE UCZEŃ UZUPEŁNIA ZESPÓŁ NADZORUJĄCY KOD UCZNIA DATA URODZENIA UCZNIA dzień miesiąc rok dysleksja Instrukcja dla ucznia PRÓBNY SPRAWDZIAN W SZÓSTEJ KLASIE SZKOŁY PODSTAWOWEJ Ptaki 1. Sprawdź, czy
Bardziej szczegółowoOferta dotycząca propozycji prowadzenia zajęć pozalekcyjnych w roku szkolnym 2009/2010 w SP 93 im. Tradycji Orła Białego
Oferta dotycząca propozycji prowadzenia zajęć pozalekcyjnych w roku szkolnym 2009/2010 w SP 93 im. Tradycji Orła Białego 1. Osoba prowadząca zajęcia: Renata Pochroń 2. Posiadane kwalifikacje do prowadzenia
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć terenowych
Scenariusz zajęć terenowych Licencja CC: Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0) Autorka scenariusza i realizatorka lekcji: Agnieszka Gałwa Temat: Łąka czy las? A. Wstęp Wprowadzenie merytoryczne:
Bardziej szczegółowo2. budki lęgowe > zastępcze miejsca gniazdowania znakowanie drzew dziuplastych > ochrona miejsc gniazdowania
ZESTAW I 1. Rozpoznaj i podaj nazwę gatunkową przedstawionego na zdjęciu płaza, (zdjęcie nr 8). 2. Scharakteryzuj sposoby prowadzenia przez pracowników Parku ochrony czynnej ptaków. 3. Jedna z dolin na
Bardziej szczegółowoKONSPEKT LEKCJI. Temat : Uczymy się wędrować i obserwować przyrodę przygotowanie do wycieczki
Beata Cieślewicz KONSPEKT LEKCJI Temat : Uczymy się wędrować i obserwować przyrodę przygotowanie do wycieczki 1. Cele ogólne : 1) Wzbudzanie w dzieciach ciekawości poznawczej 2) Wyrabianie w dzieciach
Bardziej szczegółowoFerie w Ogrodzie Botanicznym
30-06-19 1/5 03.01.2018 12:01 Anna Byczkowska / Ogród Botaniczny kategoria: Aktualności Ogrodu Botanicznego Zapraszamy na zajęcia warsztatowo-terenowe w okresie ferii zimowych. Zajęcia skierowane są do
Bardziej szczegółowoPrzedsiębiorstwo Usługowe GEOGRAF
Przedsiębiorstwo Usługowe GEOGRAF 41-303 Dąbrowa Górnicza, Al. Piłsudskiego 30/34 Tel. 785-91-79-69, geograf10@poczta.onet.pl OPINIA ORNITOLOGICZNA BUDYNKU MIESZKALNEGO POŁOŻONEGO W SOSNOWCU PRZY UL. PIŁSUDSKIEGO
Bardziej szczegółowoROZPOZNAWANIE GATUNKÓW Ptaki miesiąca: krukowate
ROZPOZNAWANIE GATUNKÓW Ptaki miesiąca: krukowate Na świecie żyje ponad 9300 gatunków ptaków i choć niemożliwe jest poznanie ich wszystkich, na pewno warto zwrócić uwagę na te występujące obok nas. W Polsce
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć nr 7
Autor scenariusza: Małgorzata Marzycka Blok tematyczny: Wiosenne porządki. Scenariusz zajęć nr 7 I. Tytuł scenariusza : Wizyta w lesie. II. Czas realizacji: 2 jednostki lekcyjne. III. Edukacje (3 wiodące):
Bardziej szczegółowoSZKOLNE KOŁO PRZYRODNICZE
SZKOLNE KOŁO PRZYRODNICZE PROGRAM ZAJĘĆ Kamila Wyleżek ROK SZKOLNY 2015/2016 CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU Program zajęć szkolnego koła przyrodniczego przeznaczony jest dla uczniów klas gimnazjum oraz I przysposabiającej
Bardziej szczegółowoSowy i dzięcioły terenów zurbanizowanych: ptaki lęgowe w Krakowie
Metodyka W skrócie: Z puli wylosowanych powierzchni próbnych o wielkości 1 km x 1 km obserwator wybiera do kontroli jedną (lub więcej) ; po zgłoszeniu kodu wybranego przez siebie kwadratu (np. 105) na
Bardziej szczegółowoTemat: Ziemia na rozdrożu, czyli czas na działanie!
Autor: Urszula Depczyk Dla kogo: szkoła podstawowa, klasa VI Temat: Ziemia na rozdrożu, czyli czas na działanie! Cele lekcji: Kształcenie umiejętności dostrzegania zagrożeń związanych ze zmianami klimatycznymi
Bardziej szczegółowoPTASI KALENDARZ 2012 MARZEC
PTASI KALENDARZ 2012 MARZEC ŁYSKA- Fulica atra L. Chruściele Rallidae Już w marcu, a nawet wcześniej, na wodach, na których lód ledwo stopniał, pojawiają się stada łysek powracające z zimowisk na południu
Bardziej szczegółowoPrzedszkolak obserwator przyrody. Program edukacji przyrodniczej dla dzieci 5- i 6-letnich
Większą mądrość znajduje się w przyrodzie aniżeli w książkach Bernard z Clairvaux Przedszkolak obserwator przyrody Program edukacji przyrodniczej dla dzieci 5- i 6-letnich Opracowała: mgr Katarzyna Buczak
Bardziej szczegółowoEdukacja przyrodnicza
Edukacja przyrodnicza Wiedza przyrodnicza: Kl. Wymagania nie odróżnia roślin zielonych od drzew i krzewów. zbyt ogólnikowo opisuje budowę poznanych zwierząt. nie słucha zapowiedzi pogody w radiu i w telewizji.
Bardziej szczegółowoZE SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 4 W BIAŁOGARDZIE POZNAJĄ PRZYRODĘ OBSZARU NATURA 2000
EKOLODZY ZE SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 4 W BIAŁOGARDZIE POZNAJĄ PRZYRODĘ OBSZARU NATURA 2000 16 listopada 2012 r. uczniowie Klubu Ekologicznego Naszej Ziemi Ekobiałogardziaki ze Szkoły Podstawowej nr 4 w Białogardzie
Bardziej szczegółowoProgram zajęć przyrodniczych realizowanych w ramach programu : Nasza szkoła-moja przyszłość
Nr projektu : POKL.09.01.02-02-128/12 pt: Nasza szkoła-moja Przyszłość Program zajęć przyrodniczych realizowanych w ramach programu : Nasza szkoła-moja przyszłość Wstęp Coraz częściej pragniemy dalekich
Bardziej szczegółowoZ życzeniami sukcesów na sprawdzianach Autorki
Wstêp Książka Trzecioteścik testy sprawdzające została przygotowana dla uczniów klasy trzeciej szkoły podstawowej. Zaproponowane testy pozwolą ustalić poziom ich wiadomości i umiejętności. Biorąc pod uwagę
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć nr 7
Autor scenariusza: Małgorzata Marzycka Blok tematyczny: Wielkanocne tradycje Scenariusz zajęć nr 7 I. Tytuł scenariusza zajęć : " Życie w jajku zaklęte ". II. Czas realizacji: 2 jednostki lekcyjne. III.
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć nr 6
Autor: Małgorzata Marzycka Blok tematyczny: Czekamy na wiosnę Scenariusz zajęć nr 6 Temat dnia: Marcowe niespodzianki I. Czas realizacji: 2 jednostki lekcyjne. II. Czynności przed lekcyjne: przygotowanie
Bardziej szczegółowoOpinia ornitologiczna z elementami analizy chiropterologicznej dla budynku wielorodzinnego przy ul. Planowej 15 A.
Opinia ornitologiczna z elementami analizy chiropterologicznej dla budynku wielorodzinnego przy ul. Planowej 15 A. Zleceniodawca: Radomskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego "Administrator" Sp. z o.o.
Bardziej szczegółowoPlan pracy opiekuńczo wychowawczo dydaktycznej na rok szkolny 2017/2018 Przedszkola Sióstr Serafitek w ŻYWCU
Plan pracy opiekuńczo wychowawczo dydaktycznej na rok szkolny 2017/2018 Przedszkola Sióstr Serafitek w ŻYWCU Zadania główne: 1. Wzmacnianie działalności wychowawczo - opiekuńczej przedszkola ze szczególnym
Bardziej szczegółowoTen gatunek przybył do nas całkiem niedawno i rozrabia
Ten gatunek przybył do nas całkiem niedawno i rozrabia a chodzi o norkę amerykańską. W Drawieńskim Parku Narodowym obecność tego nieproszonego gościa pierwszy raz zauważono w 2009 r. Norka nie jest naszym
Bardziej szczegółowoWnioski dla praktyki i gospodarki leśnej
Wnioski dla praktyki i gospodarki leśnej Grzegorz Neubauer, Tomasz Chodkiewicz, Przemysław Chylarecki, Arkadiusz Sikora, Tomasz Wilk, Zbigniew Borowski Zadanie realizowane w ramach umowy nr OR.271.3.12.2015
Bardziej szczegółowoCzym różni się sosna od sosny?
Czym różni się sosna od sosny? Czym różni się sosna od sosny? Zajęcia terenowe: Zajęcia w klasie: Zakres materiału z płyty: Plansza 2 poziomy bioróżnorodności Bezpośrednie nawiązania do treści nauczania
Bardziej szczegółowoCzas w las edukacja w Lasach Państwowych. Warszawa, 1 października 2014 Anna Pikus
Czas w las edukacja w Lasach Państwowych Warszawa, 1 października 2014 Anna Pikus Polskie Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Organizacja, która od niemal 90 lat chroni, użytkuje i kształtuje lasy w Polsce.
Bardziej szczegółowoKatowice, 11 marca 2019 r.
Katowice, 11 marca 2019 r. OPINIA O GNIEŻDŻENIU SIĘ PTAKÓW W BUDYNKU PRZY UL. ORDONÓWNY 3B W SOSNOWCU, W KTÓRYM BĘDĄ WYKONYWANE PRACE REMONTOWE ORAZ O WYMAGANYCH KOMPENSACJACH PRZYRODNICZYCH. Marta Świtała
Bardziej szczegółowo