STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY STARE CZARNOWO Str. 1

Transkrypt

1 PRZESTRZENNEGO GMINY STARE CZARNOWO Str. 1 SPIS TREŚCI A. WSTĘP INFORMACJE FORMALNE Podstawa opracowania Cel studium Zakres opracowania INFORMACJE MERYTORYCZNE Założenia prawne i metodyczne Forma studium...4 B. UWARUNKOWANIA I KIERUNKI ROZWOJU OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OBSZARU GMINY Położenie i powiązania przestrzenne Funkcje gminy Powierzchnia, gęstość zaludnienia Powiązania komunikacyjne Powiązania zewnętrzne w zakresie infrastruktury technicznej STAN I OCHRONA ŚRODOWISKA Środowisko przyrodnicze Powiązania przyrodnicze Zarys budowy geologicznej obszaru gminy Warunki hydrogeologiczne obszaru gminy Warunki klimatyczne Występowanie, wykorzystanie i ochrona zasobów surowców mineralnych Wody powierzchniowe Ekosystemy użytków rolnych Ekosystemy leśne i zadrzewienie terenów nieleśnych Obszary i obiekty przyrodnicze prawnie chronione Projektowane i proponowane formy ochrony przyrody Środowisko kulturowe Strefy ochrony konserwatorskiej Strefy ochrony konserwatorskiej stanowisk archeologicznych STAN ZAGOSPODAROWANIA TERENU Użytkowanie terenu i struktura własności gruntów Główne elementy zagospodarowania terenu Rolnictwo Rybactwo Leśnictwo Przemysł i działalność produkcyjno usługowa Rekreacja Sieć osadnicza i obsługa ludności Sieć osadnicza Demografia i rynek pracy Komunikacja Ocena i wnioski ze stanu istniejącego Uwarunkowania rozwoju Kierunki rozwoju sieci transportowej...62

2 PRZESTRZENNEGO GMINY STARE CZARNOWO Str Infrastruktura techniczna Zaopatrzenie w wodę Regulacja stosunków wodnych Odprowadzanie ścieków Usuwanie i unieszkodliwianie odpadów Elektroenergetyka Telekomunikacja Zaopatrzenie w gaz Zaopatrzenie w ciepło ZASADY PROWADZENIA GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ Priorytety rozwoju Główne problemy Struktura funkcjonalno przestrzenna gminy Strefy mieszkalne, mieszkalne z usługami, mieszkalne z rekreacją i usługami Strefy lokalizacji usług uciążliwych rzemiosła i obsługi ruchu drogowego Strefy rekreacyjne - rozwoju funkcji turystyczno rekreacyjnej i sportu z możliwością lokalizacji usług towarzyszących funkcji podstawowej Tereny chronione Poprawa jakości życia mieszkańców Zwiększenie efektywności gospodarowania Zasady gospodarki gruntami Zadania służące celom ponadlokalnym i podnoszeniu obronności państwa Rodzaj i zakres dalszych prac planistycznych Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego Obligatoryjne opracowanie planów miejscowych dla: Opracowania uzupełniające:...79 C. ZAŁĄCZNIKI...80

3 PRZESTRZENNEGO GMINY STARE CZARNOWO Str. 3 A. WSTĘP 1. INFORMACJE FORMALNE 1.1. Podstawa opracowania Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stare Czarnowo zostało wykonane na podstawie Umowy Nr 4/G/99 z dnia zawartej pomiędzy Regionalnym Biurem Gospodarki Przestrzennej Województwa Zachodniopomorskiego w ie a Zarządem Gminy Stare Czarnowo. Dokumenty formalno prawne: Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym, z dnia 7 lipca 1994 r. z późniejszymi zmianami; Uchwała Rady Gminy w Starym Czarnowie w sprawie przystąpienia do sporządzenia Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy; Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym; Ustawa z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody, z późniejszymi zmianami, Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska ; Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw; Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach; Ustawa z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury, z późniejszymi zmianami; Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami; Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych Cel studium Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy wyprzedza sporządzanie planów miejscowych i ich praktyczne stosowanie. Określa ono politykę przestrzenną gminy, nadaje generalny kierunek dalszym opracowaniom planistycznym oraz pozwala na uzyskanie szerokiej akceptacji dla decyzji najważniejszych dla całej wspólnoty samorządowej. Celem Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy jest: określenie istniejących uwarunkowań oraz problemów związanych z rozwojem gminy; wyznaczenie obszarów objętych ochroną środowiska przyrodniczego i kulturowego oraz określenie zasad ich użytkowania; sformułowanie kierunków zagospodarowania przestrzennego i zasad polityki przestrzennej gminy; koordynacja planów miejscowych i wydanych decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Cele powyższe wynikają bezpośrednio z przepisów ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym, a pośrednio z innych ustaw oraz regulacji prawnych dotyczących kompetencji samorządów. W studium uwzględniono uwarunkowania wynikające między innymi z: dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania, użytkowania i uzbrojenia terenu, stanu i funkcjonowania środowiska przyrodniczego i kulturowego, własności gruntów, jakości życia mieszkańców, zadań ponadlokalnych.

4 PRZESTRZENNEGO GMINY STARE CZARNOWO Str Zakres opracowania Przedmiotem opracowania jest obszar całej gminy w granicach administracyjnych, przy uwzględnieniu powiązań strukturalno przestrzennych z gminami sąsiednimi. 2. INFORMACJE MERYTORYCZNE 2.1. Założenia prawne i metodyczne Opracowanie studium dla gminy Stare Czarnowo wynika z unormowania prawnego, zawartego w art. 6 ust. 1 ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym, z dnia 7 lipca 1994 r. i będąc samodzielnym aktem planistycznym stanowi podstawę do uchwalania przyszłych planów miejscowych zagospodarowania przestrzennego. Działania merytoryczne związane z opracowaniem Studium polegają na: zebraniu i analizie dotychczasowych opracowań studialnych i projektowych: inwentaryzacji urbanistycznej gm. Stare Czarnowo, wykonanej w skali 1: dla obszaru gminy i 1:5000 dla miejscowości; Planu Ochrony Parku Krajobrazowego Puszcza Bukowa operat generalny, fizjografii, wykonanej w skali 1:25 000; Studium wartości kulturowych z 1999 r. opracowanego przez Biuro Studiów i Dokumentacji Konserwatorskiej w ie; wytycznych archeologicznych; wniosków i postulatów składanych przez instytucje i osoby prywatne. określeniu warunków zewnętrznych gminy: wniosków, uwarunkowań i propozycji gmin sąsiednich; wniosków wynikających ze wstępnej koncepcji; studium i planu zagospodarowania przestrzennego województwa; 2.2. Forma studium Formę studium stanowią: 1) tekst studium; 2) rysunek studium w skali 1: [obszar gminy]; 3) dokumentacja formalno prawna.

5 PRZESTRZENNEGO GMINY STARE CZARNOWO Str. 5 B. UWARUNKOWANIA I KIERUNKI ROZWOJU 1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OBSZARU GMINY 1.1. Położenie i powiązania przestrzenne. Gmina Stare Czarnowo położona jest w zachodniej części województwa zachodniopomorskiego w powiecie gryfińskim. Ośrodkiem gminnym i administracyjnym jest miejscowość Stare Czarnowo. Gmina graniczy z miastem em i gminą Kobylanka od strony północnej, z gminami Stargard Szczeciński i Warnice od wschodu, z gminą Pyrzyce, Bielice od południa i z gminą Gryfino od południa i zachodu. Przeważającą, centralną i zachodnią część obszaru gminy zajmuje kompleks leśny Park Krajobrazowy Puszcza Bukowa i jest to zarazem jeden z ważniejszych elementów warunkujących rozwój przestrzenny gminy. Kolejnym istotnym elementem jest wschodnia granica gminy biegnąca brzegiem jez. Miedwie. Pomiędzy zwartym kompleksem leśnym a jeziorem znajduje się obszar intensywnej gospodarki rolnej funkcjonujący w oparciu o zakład hodowlany w Kołbaczu. Przez teren gminy przebiega droga krajowa Nr 3 o znaczeniu ponadregionalnym. Odległość drogowa od centrum a to ok. 30 km. Znaczny wpływ na sytuację w gminie mają przylegające do jej granic, rozwijające się intensywnie, prawobrzeżne dzielnice a. W niedużej odległości położone są również inne ważne ośrodki miejskie: Stargard, Gryfino i Pyrzyce Funkcje gminy. Podstawowe funkcje gminy wynikają bezpośrednio z opisanych powyżej uwarunkowań takich jak: sąsiedztwo z aglomeracją szczecińską, położenie przy drodze krajowej nr 3 i dobre połączenie drogowe z dużymi ośrodkami miejskimi regionu (, Stargard, Pyrzyce), ponadregionalne walory środowiska naturalnego Wzgórz Bukowych (rzeźba terenu i lasy liściaste), walory turystyczne (naturalny krajobraz, jeziora, lasy, pamiątki i zabytki kulturowe), potencjał dla rozwijania gospodarki rolnej, hodowli i ogrodnictwa. Funkcjami wiodącymi dla gminy są: obsługa administracyjna ludności, zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych poprzez rozwój zabudowy mieszkaniowej o niskiej intensywności rozwój turystyki, rozwój rolnictwa i leśnictwa, ochrona i promocja walorów środowiska naturalnego i kulturowego 1.3. Powierzchnia, gęstość zaludnienia. Pod względem powierzchni ha gmina Stare Czarnowo zajmuje 25 pozycję w województwie zachodniopomorskim wśród gmin wiejskich. Wysoki udział w całkowitej powierzchni bo blisko połowę zajmuje kompleks leśny Puszczy Bukowej. Wskaźnik gęstości zaludnienia przy ogólnej liczbie mieszkańców (dane na koniec roku 2001) wynosi 25,4 osób/km 2, przy średniej wojewódzkiej 75,6 osób/km Powiązania komunikacyjne. Gmina położona jest przy głównej trasie międzynarodowej relacji Świnoujście - Jakuszyce E - 65 (DK 3). Jednak od czasu zrealizowania obwodnicy Starego Czarnowa ruch samochodowy przybrał całkowicie tranzytowy charakter. Główne powiązania z województwem i krajem zapewnia sieć dróg krajowych i wojewódzkich. Połączenia lokalne zapewniają drogi: powiatowe, gminne, oraz gęsta sieć dróg wewnętrznych.

6 PRZESTRZENNEGO GMINY STARE CZARNOWO Str Powiązania zewnętrzne w zakresie infrastruktury technicznej Przez teren gminy przebiegają dwie linie napowietrzne najwyższych napięć o znaczeniu krajowym i wojewódzkim: - linia Krajnik [gm. Gryfino] Morzyczyn - Dunowo 400 kv; - linia Krajnik [gm. Gryfino] - Morzyczyn [gm. Kobylanka] 220 kv. Ponadto przez teren gminy przebiegają linie WN [110 kv]: - linia GPZ Pomorzany [m. ] - Morzyczyn [gm. Kobylanka]; - linia GPZ Gryfino - GPZ Dąbie [m. ]; - linia GPZ Dąbie [m. ] - Morzyczyn [gm. Kobylanka]. Przez północno zachodnie obrzeża gminy Stare Czarnowo przebiega istniejący gazociąg wysokiego ciśnienia Stargard Szczeciński. W zakresie telekomunikacji obszar gminy obsługiwany jest przez centralę telefoniczną, zlokalizowaną w Starym Czarnowie. Centrala ta obsługuje również abonentów z Gardna [gm. Gryfino] i Babinka [gm. Bielice]. Ponadto abonenci z terenu gminy Stare Czarnowo obsługiwani są przez system telekomunikacyjny m. a - Kołowo i Kołówko. Przez teren gminy przebiegają kable okręgowe i dalekosiężne. Ważnym elementem wiążącym jest istniejąca czerpnia wody i stacja uzdatniania wraz z wodociągiem magistralnym zaopatrującym znaczną część a w wodę pitną. Strefy ochronne tak dużego ujęcia mają istotny wpływ na warunki rozwoju gminy.

7 PRZESTRZENNEGO GMINY STARE CZARNOWO Str STAN I OCHRONA ŚRODOWISKA 2.1. Środowisko przyrodnicze Powiązania przyrodnicze. Zróżnicowanie fizjograficzne obszaru gminy wynikające z położenia geograficznego, charakteru i genezy rzeźby terenu, różnic hydrograficznych, biogeograficznych i glebowych, a także gospodarczego użytkowania ziemi, odzwierciedla regionalizacja fizyczno-geograficzna. Według podziału fizycznogeograficznego Polski J. Kondrackiego, gm. Stare Czarnowo znajduje się w południowej części makroregionu Pobrzeża Szczecińskiego, leżącego na obszarze podprowincji Pobrzeży Południowo-bałtyckich. Przez obszar gminy przebiegają granice 3 mezoregionów: Wzgórza Bukowe (313.27) obejmują największą północno-zachodnią część gminy, stanowiącą silnie urzeźbiony wał spiętrzonych moren czołowych z kulminacją G. Bukowiec (149 m npm), porośnięty zwartym kompleksem lasów bukowych (Puszcza Bukowa) z rozległymi polanami śródleśnymi w okolicy Kołowa i Dobropola, użytkowanymi rolniczo. Równina Wełtyńska (313.28) obejmuje południowo-zachodnią część gminy, z rynnową doliną Krzekny oraz terenami otwartymi w okolicy Żelisławca i Kartna użytkowanymi rolniczo. Równina Pyrzycko-Stargardzka (313.31) obejmuje wschodnią część gminy, pomiędzy Puszczą Bukową a jeziorem Miedwie, z dolinami Płoni i Krzekny, tereny użytkowane rolniczo, słabo zalesione. Mezoregion Wzgórza Bukowe niemal w całości mieści się w granicach gminy Stare Czarnowo, natomiast pozostałe mezoregiony tj. Równina Wełtyńska i Równina Pyrzycko-Stargardzka kontynuują się poza jej granicami, obejmując również sąsiednie gminy. W usytuowaniu gm. Stare Czarnowo w przestrzeni geograficznej, wyróżniającymi elementami są: położenie na obszarze Puszczy Bukowej i nad jeziorem Miedwie oraz bezpośrednie sąsiedztwo z dynamicznie rozwijającymi się południowymi dzielnicami prawobrzeżnego a i położenie wzdłuż drogi nr 3 Świnoujście-Jakuszyce, przecinającej południkowo wschodnią cześć gminy. To specyficzne położenie stworzyło szereg uwarunkowań determinujących rozwój głównych funkcji gminy, opartych o biotechniczne formy użytkowania przestrzeni: rolnictwo, leśnictwo, rekreacja. Najistotniejsze uwarunkowania wynikają z ustanowienia stref ochronnych komunalnego ujęcia wody powierzchniowej jeziora Miedwie i utworzenia Szczecińskiego Parku Krajobrazowego Puszcza Bukowa wraz z otuliną. W przyrodniczych powiązaniach zewnętrznych gminy Stare Czarnowo układy hydrosferyczne odgrywają bardzo istotną rolę zarówno w odniesieniu do wód powierzchniowych jak i podziemnych. Z układu zlewniowego wód powierzchniowych oraz rozmieszczenia struktur litologicznych ułatwiających infiltrację wód i przebiegu głównych kierunków przepływu wód podziemnych wynika, że utrzymanie w równowadze poszczególnych ekosystemów zależy w dużym stopniu od właściwego gospodarowania wodą na obszarze całej gminy. Przeważająca część obszaru gminy Stare Czarnowo leży w zlewni rzeki Płoni (prawobrzeżnego dopływu Odry) i w zlewni jeziora Miedwie. Jedynie północnozachodnia część gminy leży na obszarze bezpośredniej zlewni Odry. Główną oś hydrograficzną gminy stanowi rzeka Płonia wraz z jeziorami Żelewko i Płonno, przepływająca na krótkim odcinku od wypływu z j. Miedwie, przez północnowschodnią część gminy. Drugim większym ciekiem wodnym jest Krzekna, płynąca w południowej części gminy i wpływająca do j. Będgoszcz, które poprzez Ostrowicę łączy się z j. Miedwie. Te dwa cieki podkreślają asymetryczność układu rzecznego gminy, zarówno co do marginalnego położenia ich dolin jak i kierunku przepływu wód oraz związek z akwenem Miedwia. Ze względu na położenie gminy w zlewni j.

8 PRZESTRZENNEGO GMINY STARE CZARNOWO Str. 8 Miedwie (które leży poza granicą gm. Stare Czarnowo), będącego rezerwuarem wody pitnej ujmowanej do zaopatrzenia a, znaczna część obszaru gminy objęta została strefami ochronnymi ujęcia wody powierzchniowej tego akwenu, ustanowionymi w 1979 r. Zarządzeniem nr 1/79 Wojewody Szczecińskiego i Wojewody Gorzowskiego. W strefach tych wprowadzono duże ograniczenia w korzystaniu z zasobów środowiska przyrodniczego i zagospodarowania ich obszarów, w celu zapewnienia odpowiedniej jakości wody ujmowanej z j. Miedwie (strefy ochronne ujęcia wody utraciły ważność w 1999 r.). Na mapie studium przedstawiono projektowane strefy ochronne ujęcia wody powierzchniowej j. Miedwie, zgodnie z dokumentacją opracowaną w 1998 r. przez RBGP w ie pt.: Aktualizacja projektu stref ochronnych ujęcia wód powierzchniowych jeziora Miedwie. Prawie 85% powierzchni gminy Stare Czarnowo leży w granicach Szczecińskiego Parku Krajobrazowego Puszcza Bukowa i jego otuliny, utworzonego w 1981 r. (Park zajmuje 56,3% powierzchni gminy a otulina 28,5%). Ogólne zasady zagospodarowania oraz wykorzystania Parku i otuliny określa Rozporządzenie nr 5/98 Wojewody Szczecińskiego z dn r. W związku ze zmianą ustawy o ochronie przyrody z dnia 7 grudnia 2000 r. (Dz. U. z 2001 r. Nr 3, poz. 21) lista zakazów obowiązujących w Parku została zmieniona rozporządzeniem nr 18/2002 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 23 lipca 2002 roku.. Obecna powierzchnia Parku w gminie stanowi prawie 95% ogólnej powierzchni Parku (pozostała, niewielka część Parku znajduje się w gminach i Gryfino). Powierzchnia otuliny Parku na obszarze gminy stanowi 37% ogólnej powierzchni otuliny. Pozostała część otuliny znajduje się w gminach:, Gryfino, Kobylanka i Bielice. Lasy Puszczy Bukowej (Nadl. Gryfino obręb Rozdoły) znajdujące się prawie w całości w granicach Szczecińskiego Parku Krajobrazowego Puszcza Bukowa oraz południowa część lasów Puszczy Goleniowskiej rozciągającej się na północ od doliny Płoni (Nadl. Kliniska), uznane zostały z dn r. za Leśny Kompleks Promocyjny Lasy Puszczy Bukowej i Goleniowskiej. Na obszarze LKP wprowadza się zmiany w zasadach zagospodarowania i wykorzystania zasobów leśnych, promujące wielofunkcyjną i zrównoważoną gospodarkę leśną na podstawach ekologicznych, m.in. poprzez integrowanie celów trwałej gospodarki leśnej i aktywnej ochrony przyrody, odtwarzanie naturalnych walorów lasu. Lasy te mają duże znaczenie dla mieszkańców aglomeracji szczecińskiej i zajmują ważną pozycję w ogólnokrajowym systemie ochrony przyrody. Wraz z pozostałymi kompleksami leśnymi znajdującymi się nad dolną Odrą i Bałtykiem, stanowią ważne ogniwo w koncepcji sieci zielonych płuc w północno-zachodniej części kraju. Istotną rolę w zewnętrznych powiązaniach przyrodniczych odgrywają korytarze ekologiczne stanowiące naturalne połączenia pomiędzy strefami faunistycznymi i drogi migracji zwierząt oraz tworzące ważne połączenia pomiędzy ogniwami krajowego i lokalnego systemu obszarów chronionych. W sieci powiązań ekologicznych gminy uczestniczą zarówno doliny Płoni i Krzekny wraz z jeziorami jak i liczne strumienie i potoki spływające ze Wzgórz Bukowych głównie w kierunku doliny Płoni. Szczeciński Park Krajobrazowy Puszcza Bukowa (ok. 85% powierzchni gminy Stare Czarnowo) wraz z uznanymi wcześniej rezerwatami przyrody znajdującymi się na jego obszarze, tworzy krajowy system obszarów chronionych na mocy ustawy z r. o ochronie przyrody. W koncepcji krajowej sieci ekologicznej ECONET-PL, obszar gm. Stare Czarnowo znajduje się na obszarze węzłowym o znaczeniu międzynarodowym UJŚCIE ODRY, w którym parki krajobrazowe m.in. Puszcza Bukowa i Doliny Dolnej Odry oraz obszar Puszczy Goleniowskiej i jezioro Miedwie z otoczeniem, uznane zostały za biocentra obszaru węzłowego (obszary nagromadzenia największych walorów przyrodniczych).

9 PRZESTRZENNEGO GMINY STARE CZARNOWO Str Zarys budowy geologicznej obszaru gminy. W podłożu osadów czwartorzędowych występują w zdecydowanej przewadze mioceńskie piaski i mułki z wkładkami węgli brunatnych. Jedynie w płd.-zach. fragmencie terenu gminy zalegają osady ilaste oligocenu i eocenu. Strop osadów trzeciorzędowych posiada bardzo urozmaiconą rzeźbę wynikającą z obecności rozległych zaburzeń glacitektonicznych. Miąższość osadów czwartorzedowych jest również bardzo zmienna i waha się od kilkunastu do blisko 200 m. Strop osadów trzeciorzędowych wykazuje duże urozmaicenie wysokościowe od ponad 80 m n.p.m. w strefach spiętrzeń glacitektonicznych (rejon Dobropola, leśniczówki Kołowo, Dębiny i Nieznania) do blisko 100 m p.p.m. w obrębie głębokiej rynny (kopalnej doliny) biegnącej od Żelisławca poprzez Stare Czarnowo, Kołbacz po Rekowo. Dolinę tą wypełniają gliny zwałowe oraz w części północnej piaski i żwiry wodnolodowcowe stanowiące głęboką warstwę wodonośną (stwierdzona w jednej ze studni w Kołbaczu na głębokości 85 m p.p.t.). W obrębie masywu Wzgórz Bukowych deniwelacje stropu podłoża czwartorzędu wynoszą od 100 do 150 m (patrz załączone przekroje geologiczne). Natomiast we wschodniej części gminy (poza doliną kopalną) są znacznie mniejsze i wynoszą m. Miąższość osadów czwartorzędowych na obszarze gminy jest także bardzo zmienna zależnie od konfiguracji podłoża oraz współczesnej rzeźby terenu. W obszarze Wzgórz Bukowych układa się od 100 do 140 m. W obrębie kopalnej doliny (Stare Czarnowo Kołowo) wynosi m i znacznie maleje na obrzeżu jeziora Miedwie (do 60 m) oraz na kępie wysoczyznowej Żelewa do 30 m (Ruszała, 1995). W profilu osadów czwartorzędowych (Dobracki, 1982; Kurzawa, 1993; Ruszała, 1995) wyróżnia się osady (idąc od spągu): - gliny zwałowe zlodowaceń południowopolskich w dwóch poziomach, rozdzielone osadami zastoiskowymi i wodnolodowcowymi (mułki i piaski); - zlodowaceń środkowopolskich, w obrębie których występują dwa lub trzy poziomy glin zwałowych rozdzielone piaszczysto-żwirowymi osadami wodnolodowcowymi oraz miąższymi seriami mułków i iłów zastoiskowych; - najmłodszego zlodowacenia północnopolskiego (Wisły) reprezentowanego przez dwa poziomy glin zwałowych. Górny poziom glin podściela gruba seria osadów żwirowo-piaszczystych stanowiąca główną warstwę użytkową w obrębie czwartorzędowego poziomu wodonośnego. Ten poziom glin, występujący na powierzchni terenu, odpowiada fazie pomorskiej ostatniego zlodowacenia, również jak towarzyszące jej osady piasków lodowcowych i wodnolodowcowych, mułków zastoiskowych, piasków i żwirów, ozów i kemów; - późnoglacjalnej i postglacjalnej akumulacji wód roztopowych i rzecznych reprezentowane przez piaski budujące wyższy taras rzeczny w dolinie rzeki Płoni oraz piaski i mułki równiny zastoiskowej, w stropie których zalegają pokłady kredy jeziornej; - holoceńskie reprezentowane przez piaski rzeczne tarasu niskiego Płoni, piaski jeziorne obrzeża jezior Miedwie i Będgoszcz, Żelewo i Racze, kredę jeziorną i gytie oraz utwory bagienne (namuły torfiaste i torfy niskie). W licznych zagłębieniach wytopiskowych po martwym lodzie, położonych na obszarze Wzgórz Bukowych występują również namuły gliniaste i torfy przejściowe, a nawet torfy wysokie. Na zboczach i w dnach głębokich dolinek i jarów występują osady deluwialne (stokowe). U wylotu dolinek często spotyka się krótkie, piaszczyste stożki napływowe; - powierzchniowo, szczególnie w płn.-wsch. części Wzgórz Bukowych występują kry i porwaki osadów trzeciorzędowych. Są one reprezentowane przez iły i iłowce oligocenu o barwie szarobrunatnej lub szarozielonkawej oraz oligoceńskie piaski żelaziste barwy rdzawej z licznymi konkrecjami (tzw. kule szczecińskie ). Podrzędnie występują jasne, drobnoziarniste, kwarcowe piaski miocenu niekiedy z przemazami węgla brunatnego. Osady trzeciorzędowe odsłaniają się w dolinie potoku Gliniec i w obrębie Słonecznej

10 PRZESTRZENNEGO GMINY STARE CZARNOWO Str. 10 Doliny (ogród dendrologiczny), w Buczynowych Wąwozach i Kołowskich Parowach. Bardzo duże kry iłów oligoceńskich budujące płn - wschodni stok Wzgórz były przedmiotem eksploatacji (jako surowiec ceramiki budowlanej) w rejonie Płoni i Śmierdnicy, a w rejonie Osetnego Pola prowadzono wydobycie węgla brunatnego. Bardzo interesującym ze względów geologicznych i geomorfologicznych jest występowanie w obrębie Wzgórz i na obszarach przyległych licznych głazów narzutowych. Osiągają one niekiedy imponujące rozmiary. Szczególne znaczenie mają głazy pozostające do dziś w ich miejscu złożenia przez wytapiający się lądolód. Na powierzchniach głazów odciśnięte są rysy lodowcowe. Wiele z tych głazów to pomniki przyrody, niektóre z nich zostały sztucznie przemieszczone i pełnią rolę ozdobną lub informującą, wiele też zostało potraktowanych jako surowiec kamieniarski lub bezmyślnie zniszczonych. Do największych i najcenniejszych głazów należą: Głaz Krajoznawców, Głaz Grońskiego, Słupi Głaz, Szwedzki Głaz, Głaz Serce, Głazy Anna i Andrzej oraz odsłonięty fragmentarycznie przy drodze do Śmierdnicy Głaz Leśny. W Kołbaczu zgromadzono kilka dużych głazów, z których największy tzw. Czarci Głaz o obwodzie 9 m, pierwotnie znajdował się w rejonie Dębiny i znany był jako Miedwiański Kamień Warunki hydrogeologiczne obszaru gminy. Obszar gminy Stare Czarnowo wyraźnie różnicuje się pod względem warunków hydrogeologicznych, a tym samym pozyskiwania i ochrony wód podziemnych. Wzgórza Bukowe ze względu na swą skomplikowaną budowę geologiczną są jednostką o niskiej wodonośności. Na całym obszarze gminy występuje czwartorzędowy poziom wodonośny, w obrębie którego wydziela się dwie warstwy użytkowe (Jarząbek, 1986). Poziom ten rozdziela wyraźny wododział wód podziemnych przebiegający z NW na SE w osi Wzgórz. Odpływ wód podziemnych w obrębie poziomu czwartorzędowego układa się w płn. części gminy ku N i NE, natomiast w części płd. ku SW i SE. Użytkowe warstwy wodonośne występują na głębokości: - Wzgórza Bukowe: m i osiągają miąższość 5 10 m (Kołowo). Wyjątek stanowi ujęcie w Dobropolu, gdzie spiętrzona glacitektonicznie warstwa piaszczystych osadów wodnolodowcowych zalega od głębokości 2,5 m p.p.t. i osiąga miąższość aż 62 m; - rejon Binowo Żelisławiec: m p.p.t. i osiągają miąższość 5 15 m; - rejon Starego Czarnowa i dalej na E: m i osiągają miąższość m. Na całym obszarze gminy warstwy użytkowe posiadają dobrą lub średnią izolację odpowierzchniową. Powierzchnie bezpośredniej alimentacji wód podziemnych, a więc strefy, w obrębie których należy prowadzić szczególnie ostrożne inwestowanie powierzchniowe wykluczające możliwość tworzenia ognisk zanieczyszczeń, znajdują się w obrębie dolin rzek Płoni i Krzekny oraz obrzeżu jeziora Miedwie, a także na wychodniach osadów przepuszczalnych na Wzgórzach Bukowych (rejon Dobropola). Najwyższą wodonośność poziomu czwartorzędowego notuje się w rejonie Starego Czarnowa, Dębiny i Kołbacza ( m 3 /h). W dolinie Krzekny (Żelisławiec Kartno) wodonośność układa się w granicach m 3 /h, natomiast na obszarze Wzgórz Bukowych spada do ca 10 m 3 /h. Jak podaje mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1:50000 arkusz Żelisławiec (Hoc, Fuszara, 2000) jednostkowe zasoby dyspozycyjne na obszarze Wzgórz Bukowych kształtują się poniżej 100 m 3 /24h/1km 2, natomiast na pozostałym obszarze gminy osiągają wartość m 3 /24h/1km 2. Na całym obszarze występują wody podziemne średniej jakości (podwyższona zawartość jonów Fe i Mn) wymagające prostego uzdatniana. Lokalnie pojawia się podwyższona zawartość jonów azotu świadcząca o słabej izolacji warstwy użytkowej i obecności antropogennych ognisk zanieczyszczeń (brak kanalizacji, zbiorniki chłonne, zanieczyszczenia wód powierzchniowych).

11 PRZESTRZENNEGO GMINY STARE CZARNOWO Str. 11 Generalnie na całym obszarze gminy notuje się niski stopień zagrożenia jakości wód podziemnych. Spowodowane jest to konfiguracją i pokryciem terenu (lasy), miąższą i ciągłą warstwą izolacyjną oraz brakiem większych (ilościowo i jakościowo) ognisk zanieczyszczeń. Do stref, w obrębie których szczególnie wyraźne i niebezpieczne jest zagrożenie zasobów jakościowych wód podziemnych należy zaliczyć: - stare wyrobiska i dzikie składowisko odpadów na płn. od Starego Czarnowa; - pas wzdłuż szosy nr 3 (spłukiwanie ropopochodnych); - dolinę Krzekny i Płoni oraz obrzeże jeziora Miedwie (słaba izolacja, ścieki bytowe i zrzuty z oczyszczalni w Kartnie, Żelewie, Dębinie i Kołbaczu oraz zagospodarowywanie gnojowicy z fermy bezściołowej w Kołbaczu). Na terenie gminy funkcjonują obecnie 4 ujęcia wód podziemnych zasilających wodociągi grupowe i ujęcie wód powierzchniowych Miedwie. Lokalizacja Binowo Dobropole Gryfińskie Stare Czarnowo Żelewo Właściciel Eksploatator ZKUWiM Goleniów PUWiS Nowogard ZKUWiM Goleniów ZWiK Miejscowości objęte wodociągiem Data ważności pozwolenia wodnopr. Decyzja o ustanowieniu strefy ochronnej Zestawienie ujęć wg RZGW Data ważności Pobór decyzji ustanawiającej strefę Zasoby /wydajność/ eksploatacyjne ujęcia /m 3 /h/ Wody /m 3 /r/ Binowo, Kołowo brak brak brak 48, Dobropole Gryfińskie, Glinna brak brak 0, Stare Czarnowo brak brak 60, , Kołbacz, Żelewo brak brak Żelisławiec ZKUWiM Goleniów Kartno, Żelisławiec brak brak brak 47, Pozostałe ujęcia zasilają obiekty indywidualne lub są aktualnie nieczynne bądź pełnią rolę ujęć awaryjnych (Glinna, Kołowo). Czynne ujęcia wodociągowe są utrzymane w należytym stanie technicznym i sanitarnym. Ujęcia nie mają ustanowionych stref ochronnych. Nieczynne ujęcia w Glinnej i Kołowie należy zabezpieczyć przed dewastacją. Łączne zatwierdzone zasoby eksploatacyjne z ujęć wodociągowych funkcjonujących na terenie gminy wynoszą 315 m 3 /h. Z pozostałych czynnych lub okresowo wyłączonych ujęć można dodatkowo uzyskać 185 m 3 /h, co dla gminy o powierzchni 153 km 3 daje wartość jednostkowych zasobów eksploatacyjnych wynoszącą 78 m 3 /24h/1km 2. biorąc pod uwagę niewielką gęstość zaludnienia (25 osób/1km 3 ) oraz wartość zapotrzebowania, wielkość tych zasobów należy uznać za zabezpieczającą zaopatrzenie w wodę konsumpcyjną Warunki klimatyczne. Ze względu na zróżnicowanie fizjograficzne, wydzielone zostały na obszarze gminy 2 krainy klimatyczne (wg. Cz. Koźmińskiego): Kraina VI - obejmująca Wzgórza Bukowe, Kraina VII - obejmująca pozostałą część gminy, należącą do krainy Goleniowsko- Pyrzyckiej.

12 PRZESTRZENNEGO GMINY STARE CZARNOWO Str. 12 Różnice w kształtowaniu warunków klimatycznych obu krain przedstawiają podstawowe parametry meteorologiczne: Kraina VI Kraina VII średnia temperatura poniżej 7,5 o C 7,5 o C-8,0 o C roczna średnia temperatura okresu wegetacyjnego 13,0-13,6 o C 13,6-14,0 o C długość okresu wegetacyjnego dni dni średnie sumy opadów w mm I-XII IV-X V-VI VII-VIII średnia liczba dni z pokrywą śniegową niedosyt wilgotności powietrza IV-IX w hpa 4,5-4,0 5,5-4,5 Częstotliwość występowania poszczególnych kierunków wiatru i cisz atmosferycznych (w %) przedstawia poniższe zestawienie (dane dla stacji w ie Dąbiu oddalonej od centrum gminy o ok. 15 km w kierunku NW): Pory roku Zima XII-II Wiosna III-V Lato VI-VIII Jesień IX-XI Rok I-XII N NE E SE S SW W NW C W ciągu roku dominują tu wiatry z kierunków południowo-zachodniego i zachodniego. Najrzadziej notowane są wiatry z kierunków południowego i północnego. Częstotliwość występowania poszczególnych kierunków wiatru w zależności od pory roku jest bardzo zmienna. Obszar charakteryzuje się stosunkowo niewielkim udziałem cisz atmosferycznych (7%). Poszczególne elementy meteorologiczne modyfikowane są czynnikami lokalnymi kształtującymi warunki topoklimatyczne (m.in. ukształtowanie terenu, głębokość występowania wód podziemnych, stopień pokrycia terenu lasami i łąkami, odległość od dużych zbiorników wodnych). Istotny wpływ na warunki klimatu lokalnego mają rozległe tereny zalesione Puszczy Bukowej, obniżenia doliny Płoni i Krzekny oraz sąsiedztwo jeziora Miedwie. Do obszarów niekorzystnych z punktu widzenia stałego przebywania człowieka należą nisko położone tereny nad j. Miedwie oraz w dolinie Płoni i Krzekny. Warunki klimatyczne kształtowane są tu w dużej mierze pod wpływem niskiej przewodności cieplnej podłoża (wysoki poziom wód gruntowych, grunty organiczne), co oznacza podwyższenie wilgotności względnej powietrza, dużą częstotliwość występowania mgieł, częste występowanie przygruntowych przymrozków oraz podwyższenie średnich temperatur w lecie, a obniżenie w zimie. Na najniżej położonym terenie mogą tworzyć się zastoiska zimnego powietrza. Do obszarów korzystnych pod względem warunków topoklimatycznych należą tereny wysoczyzn, płaskie, faliste lub pagórkowate, będące poza zasięgiem zalegania

13 PRZESTRZENNEGO GMINY STARE CZARNOWO Str. 13 chłodnego i wilgotnego powietrza, charakteryzujące się na ogół dobrymi warunkami termiczno-wilgotnościowymi. Są dobrze nasłonecznione i przewietrzane. Szczególnie uprzywilejowane są stoki o ekspozycji południowej i południowo-zachodniej ze względu na korzystne warunki solarne (południowe stoki Wzgórz Bukowych w obrębie polan śródleśnych). Topoklimat terenów leśnych charakteryzuje się obniżoną temperaturą w dni słoneczne, a podwyższoną w dni wietrzne, zmniejszeniem siły wiatru, podwyższoną wilgotnością względną, dużym napromieniowaniem w obrębie polan Występowanie, wykorzystanie i ochrona zasobów surowców mineralnych Na terenie gminy udokumentowane są złoża kredy jeziornej i torfów. Inne złoża kopalin pospolitych (kruszywa) nie są objęte normatywnymi dokumentacjami, a ich wydobycie jest prowadzone na dziko niezgodnie z prawem geologicznym i górniczym. Złoże kredy jeziornej Dębina III powierzchnia 37,7 ha. Miąższość kopaliny od 1,2 do 4,6 m. Jest to złoże zawodnione. Łączne zasoby wynoszą 1556 tys. ton. Kreda eksploatowana jest dla celów nawozowych. Wydobycie roczne waha się w granicach tys. ton. Szacunkowa wartość zasobów do wydobycia wynosi obecnie ca 600 tys. ton. (Ruszała, 1997). Złoże eksploatowane jest sposobem lądowym spod wody, systemem ścianowym. Urabianie odbywa się przy pomocy koparko-ładowarki. Nadkład złoża buduje gleba murszowa i torf, które po usunięciu ze złoża są składowane do wyrobisk poeksploatacyjnych. Surowiec po wydobyciu jest dosuszony na hałdach na zapleczu wyrobisk. Złoże posiada wyznaczony obszar i teren górniczy o powierzchni 38,1 ha. W wyniku eksploatacji powstają zbiorniki wodne, które są przeznaczane do hodowli ryb. Teren eksploatacji nie jest należycie zabezpieczony, prace rekultywacyjne prowadzone są w sposób niedbały. Część starych wyrobisk ulega procesom wtórnej renaturalizacji, zarastając roślinnością przywodną i stanowiąc siedliska awifauny. W pobliżu wsi Żelewo również prowadzono eksploatację kredy jeziornej w sposób analogiczny jak na złożu Dębina. Eksploatacja została przerwana, a w 1983 r. dla złoża Żelewo wykonano kartę rejestracyjną, lecz wydobycia nie podjęto. Powierzchnia złoża wynosi 15,76 ha, a miąższość kopaliny 1,0 1,5 m. W nadkładzie zalegają torfy. Zasoby złoża określono na 24 tys. ton. Niezagospodarowanym, choć udokumentowanym (wstępnie, kat. C 2 ) złożem kredy jeziornej jest złoże Będgoszcz występujące w dolinie rzeki Krzekny na zachód od jeziora Będgoszcz. Złoże zajmuje powierzchnię 61,82 ha i posiada bardzo znaczną miąższość kopaliny, bo od 2,0 do 8,4 m (średnio 5,5 m). Zasoby bilansowe (warunkowe ochrona użytków zielonych) wynoszą 4828 tys. ton. Kopalina ze wszystkich tych złóż może mieć zastosowanie w rolnictwie jako cenne wapno nawozowe, a kreda ze złoża Żelewo dodatkowo spełnia wymogi wykorzystania do produkcji mielonej kredy malarskiej (najwyższa zawartość węglanu wapnia, średnio 93,6 %). Na terenie gminy licznie występują złoża torfów. Są to w przewadze torfy niskie trzcinowe i trzcinowo-drzewne o średnim stopniu rozkładu w granicach 35 % i popielności rzędu %. Największym ze złóż jest złoże Będgoszcz, którego tylko część (pole A) występuje na terenie gminy (większość złoża znajduje się na terenie gminy Pyrzyce). Zasoby całego złoża wynoszą 1010 tys. m 3 (bilansowe) i 3350 tys. m 3 (pozabilansowe) torfów oraz 3375 tys. m 3 gytii wapiennej. Torfy mogą mieć zastosowanie jako komponent podłoża uprawnego i nawozów mineralnych w ogrodnictwie, sadownictwie i szkółkarstwie, a także jako sorbent zanieczyszczeń. Jednak ze względu na ich pozytywną rolę w przyrodzie (retencja zasobów wodnych i specyficzne biocenozy), a także położenie w obrębie SzPK i jego otuliny oraz w strefie ochronnej ujęcia Miedwie żadne ze złóż nie powinno być

14 PRZESTRZENNEGO GMINY STARE CZARNOWO Str. 14 przedmiotem eksploatacji. Kopaliny pospolite (piaski i żwiry) pozyskiwane były w kopalniach w Starym Czarnowie, Glinnej, Binowie i Dębinie. W tych miejscach i wielu innych okresowo stale ma miejsce nielegalny pobór kruszyw. Właściwe prace rekultywacyjne wykonane zostały tylko w dawnym wyrobisku na północ od Binowa. Pozostałe wyrobiska w części ulegają renaturalizacji, w części zamieniają się w dzikie składowiska odpadów. Za rejon perspektywiczny dla udokumentowania złoża kruszywa naturalnego na podstawie przesłanek geologicznych oraz wstępnych zwiadów (płytkie wiercenia) uważa się rejon w pobliżu Dębiny i Komorówka. Występują tu wodnolodowcowe osady żwirowo-piaszczyste o miąższości do 10 m Wody powierzchniowe Wody powierzchniowe zajmują 585 ha, tj. 3,8% powierzchni gminy. Obejmują zarówno naturalne jak i sztuczne cieki oraz zbiorniki wodne. Należą do nich: rzeki Płonia i Krzekna oraz liczne małe cieki wodne (potoki i strumienie), 20 jezior o powierzchni powyżej 1 ha oraz liczne śródpolne i śródleśne oczka wodne, kanały melioracyjne i sieć rowów melioracyjnych, stawy rybne w Starym Czarnowie, stawy pokopalniane k/dębiny. Według podziału hydrograficznego Polski obszar gminy Stare Czarnowo leży w polu nr 121 dorzecza dolnej Odry od Warty do Iny. Przeważająca część gminy leży na obszarze zlewni Płoni (prawobrzeżnego dopływu Odry), a jedynie niewielka, północno-zachodnia część gminy leży na obszarze bezpośredniej zlewni Odry (nr 25 i nr 26 a) i odwadniana jest przez Chojnówkę i Rudziankę z dopływami, spływającymi ze Wzgórz Bukowych. Pomiędzy zlewnią Odry i zlewnią Płoni przebiega dział wodny II rzędu. Dział wodny pomiędzy zlewnią Płoni i Krzekny (III rzędu) biegnie grzbietem Wzgórz Bukowych przez polany Kołowską i Dobropolską, a we wschodniej części, po wachlarzowato układającym się skłonie Wzgórz od okolicy Starego Czarnowa południkowo do jeziora Będgoszcz. Ten lokalny dział wodny, który stanowi grzbiet Wzgórz Bukowych sprawia, że na przeważającą część gminy (w tym cały SPK Puszcza Bukowa ) nie oddziałowują wody powierzchniowe z zewnątrz. Sieć wód powierzchniowych gminy tworzą rzeki Płonia i Krzekna z licznymi dopływami małych cieków wodnych spływających ze Wzgórz Bukowych oraz jeziora przepływowe. Doliny obu rzek układają się marginalnie na obszarze gminy, a koryta Płoni i Krzekny na znacznym odcinku stanowią granicę gminy. Główną oś hydrograficzną gminy stanowi Płonia od wypływu z jeziora Miedwie, wraz z przepływowymi jeziorami Żelewko i Płonno. Dominujące na obszarze Wzgórz Bukowych niewielkie cieki wodne w większości swego biegu mają naturalne koryta, zazwyczaj głęboko wcięte w podłoże (tylko na niektórych są ślady niewielkich budowli piętrzących). Zróżnicowana budowa geologiczna i geomorfologiczna tego obszaru powoduje występowanie tzw. zjawiska zanikających strumieni, np. Ponikwa, który to ciek natrafiając na łatwo przepuszczalne podłoże, znika z powierzchni terenu (ma swoje źródła, nie ma ujścia). Gęsta sieć małych cieków wodnych dominuje na północnych stokach Wzgórz Bukowych (są to głównie dopływy Płoni), a w południowej części Wzgórz (na południowych stokach i u podnóża) dominują jeziora, natomiast cieków wodnych jest znacznie mniej (są to głównie dopływy Krzekny). Zlewnia jeziora Miedwie (26d 7a ) na obszarze gminy Stare Czarnowo obejmuje tereny nadbrzeżne jeziora oraz wysoczyznę w okolicy Żelewa i Nieznania (na N od wypływu Płoni z j. Miedwie) i w okolicy Komorówka (na S od wypływu Płoni z j. Miedwie). Z tego obszaru nie dopływają do jeziora naturalne cieki wodne. W

15 PRZESTRZENNEGO GMINY STARE CZARNOWO Str. 15 północnej części znajduje się jezioro Racze, bez dopływu powierzchniowego, połączone niewielkim ciekiem z j. Miedwie. Zlewnia Ostrowicy (26d 7b5a ) obejmuje niewielką, południowo-wschodnią część gminy, na wschód od drogi krajowej Nr 3. Na obszarze zlewni znajduje się jezioro Będgoszcz, którego północno-zachodnia część leży w granicach gm. Stare Czarnowo, a pozostała część w gm. Pyrzyce (przepływowe dla Ostrowicy, płynącej poza gminą). Zlewnia Krzekny (26d 7b5b ) obejmuje środkową i południową część gminy. Głównym ciekiem jest Krzekna, której obszar źródłowy nie jest jednoznacznie określony. Za źródło Krzekny przyjmowane jest jezioro Glinna lub tereny leżące na północ od tego akwenu w oddz. 236 i 235 Leśn. Kołowo (na południe od j. Czarnocin), a także tereny znajdujące się na południe od Wysokiej Gryfińskiej. Krzekna wpływa do zachodniej części jeziora Będgoszcz. Długość rzeki na odcinku wypływu z j. Glinna do ujścia do j. Będgoszcz wynosi 9,3 km. Górny odcinek Krzekny, o przebiegu południkowym, jest uregulowany i zwany też Kanałem Glinna. Od Kartna dolina Krzekny jest szeroka i układa się na osi NW-SE. Powierzchnia zlewni wynosi 77,6 km 2. Przepływ miarodajny SNQ w przekroju ujściowym rzeki wynosi 0,10 m 3 /s. Przeważająca część lewobrzeżnej zlewni Krzekny znajduje się w granicach Parku (południowa część Wzgórz Bukowych). Jest to teren intensywnej penetracji turystycznej (Puszcza Bukowa) oraz ekspansji zagospodarowania rekreacyjnego w okolicy jezior Binowskiego, Glinna i Piasecznik Wielki. Pozostała część zlewni Krzekny znajduje się w otulinie Parku, z wyjątkiem bardzo krótkiego ujściowego odcinka znajdującego się po wschodniej stronie drogi Nr 3. W tej części zlewni dominują zmeliorowane łąki i grunty orne. Do naturalnych dopływów Krzekny należą niewielkie cieki wodne spływające ze Wzgórz Bukowych: Słoneczny Potok z Glincem i Suchym Potokiem oraz Potok Dobropolski. Ponadto kilka cieków zasila jezioro Glinna: Wężówka - największy dopływ jeziora, wypływający z jeziorka Wężówka znajdującego się na skraju polany Kołowskiej; ciek wypływający z jeziora Czarnego oraz ciek uznawany za źródłowy Krzekny, wpływający do zachodniej części j. Glinna. Zmeliorowana dolina Krzekny zasilana jest również systemem rowów melioracyjnych i naturalnych cieków włączonych w ten system, z których do najważniejszych należy ciek spod Wysokiej Gryfińskiej (również uważany za źródłowy Krzekny) oraz ciek płynący z południa w okolicy Kartna. Dolina Krzekny charakteryzuje się znacznymi przekształceniami będącymi wynikiem prac hydrotechnicznych przeprowadzonych na szeroką skalę w ubiegłych wiekach w dolinie Płoni (gdy dolina Krzekny stanowiła rynnową odnogę jeziora Miedwie), a ostatnio w wyniku zabiegów melioracyjnych przeprowadzonych w dolinie Krzekny w latach Te ostatnie prace doprowadziły do całkowitego osuszenia 2 z trzech istniejących wówczas w dolinie jezior, tj. Krzekno Duże (znajdowało się na prawobrzeżu Krzekny na N od Babinka - gm. Bielice) i Krzekno Małe (znajdowało się na lewobrzeżu Krzekny w dolinie Potoku Dobropolskiego). Pozostało jedynie jezioro Czarnkowskie, a po tamtych jeziorach okresowo podmokłe trzcinowiska. Tak rozległe odwodnienie doliny spowodowało negatywne zmiany w agrocenozach i odbiło się niekorzystnie również na drzewostanie w pobliskim rezerwacie przyrody Trawiasta Buczyna. Późniejsza decyzja o podniesieniu poziomu piętrzenia wody w jeziorze Miedwie, wpłynęła na zmianę koncepcji eksploatacji użytków zielonych w dolinie Krzekny, które znalazły się w zasięgu tzw. cofki. Brak możliwości pełnego odwodnienia tych użytków zielonych spowodował podjęcie dezycji o wybudowaniu w dolinie rzeki 2 stawów karpiowych o pow. 24,5 ha i 16,5 ha oraz 2 jazów betonowych na Krzeknie. Budowle te nie spełniły swej funkcji ze względu na upadłość PG Rybackiego oraz wady techniczne wykonawstwa (stawy zlokalizowane były na prawobrzeżu Krzekny w pobliżu drogi Nr 3). Obecnie tereny te są nieużytkami, porośniętymi trzciną i krzewami. Po odpowiednim uzdatnieniu, dawne stawy mogłyby stanowić zbiorniki retencyjne wody na potrzeby rolnictwa lub stanowić wzbogacone

16 PRZESTRZENNEGO GMINY STARE CZARNOWO Str. 16 siedliska ptactwa wodnego. Dolina Krzekny wchodzi w skład proponowanego obszaru chronionego krajobrazu wokół jeziora Miedwie (OCK-1). Na obszarze zlewni Krzekny znajduje się większość jezior gminy Stare Czarnowo: Binowskie, Czarne, Czarnkowskie, Czarnocin, Glinna I, Glinna II, Glinno Małe, Leniwe, Mętnik, Piasecznik Mały, Piasecznik Wielki, Węglino, Wężówka (13 zbiorników wodnych). Zlewnia Płoni (26d 8/9 ) obejmuje północną i wschodnią część gminy. Płonia jest najzasobnieszą w wodę rzeką na obszarze gminy. Przez obszar gminy przepływa w swoim dolnym biegu, po wypłynięciu z jeziora Miedwie, na południe od Żelewa. Obszar źródłowy Płoni znajduje się w okolicy Barlinka (wypływa z j. Uklejno). Płonia jest największym dopływem j. Miedwie, które jest dla niej jeziorem przepływowym. Całkowita długość rzeki wynosi 72,6 km, a powierzchnia jej zlewni 1171,2 km 2. Płonia jest prawobrzeżnym dopływem Odry, do której odprowadza swoje wody poprzez j. Dąbie. Przepływ miarodajny SNQ w przekroju ujściowym wynosi 1,9 m 3 /s. Na obszarze gminy Stare Czarnowo, Płonia przepływa przez jej północnowschodnią część i wypływa na północ od Kołbacza. Przepływa przez 2 jeziora: Żelewko i Płonno. Na odcinku od Kołbacza do wysokości Rekowa rzeka ma niewielki spadek i płynie dawniej regulowanym hydrotechnicznie korytarzem, obecnie zupełnie rozregulowanym. Na tym odcinku Płonia tworzy rozlewiska i kształtuje dość szeroki pas roślinności łozowiskowo-szuwarowo-łąkowej. W niższym biegu - wzdłuż granicy gminy na wysokości Jezierzyc, rzeka meandruje, odcina starorzecza. Na obszarze gminy, Płonia nie przyjmuje większych naturalnych dopływów. Zasilana jest natomiast gęstą siecią niewielkich strumieni i potoków spływających ze Wzgórz Bukowych. Do znaczących dopływów należą następujące cieki wodne: Niedźwiedzianka z Wielką Niedźwiedzianką i Trawną, Potok Śmierdnicki z Karwią, Młynówką i Utratą, Czerwonak oraz Potok Kłobucki z Sosnówką, Sułtańską Wolą i Małym Potokiem. Wszystkie te cieki, z wyjątkiem strumienia Czerwonak, mają jeszcze liczne, drobniejsze dopływy. W swych górnych biegach mają na ogół charakter cieków podgórskich o dużych spadkach i zmiennych przepływach. Ujściowe odcinki dopływów Płoni znajdują się poza gminą, na obszarze a. We wschodniej części zlewni, bezpośrednio z Płonią lub jeziorami Żelewko, Płonno i Zaborsko, łączą się liczne rowy systemu melioracyjnego w okolicy Dębiny, Starego Czarnowa i Kołbacza. Ta część zlewni jest użytkowana rolniczo i znajduje się w granicach otuliny Parku. Pozostała, większa część zlewni, obejmująca północną część Wzgórz Bukowych stanowi zalesione tereny Puszczy Bukowej na obszarze Parku. W granicach Parku znajdują się jeszcze 2 jeziora należące do zlewni Płoni: Popi Staw i Wielecki Staw. Przeważająca część obszaru zlewni Płoni, znajdującej się poza Parkiem, wchodzi w skład proponowanego obszaru chronionego krajobrazu wokół jeziora Miedwie (OCK-1). Obie rzeki, Płonia i Krzekna, są odbiornikami ścieków z oczyszczalni: do Płoni odprowadzane są ścieki z Żelewa i Kołbacza, a poprzez j. Żelewko z Dębiny; do Krzekny odprowadzane są ścieki z Kartna i Glinnej. Jeziora Na obszarze gm. Stare Czarnowo znajduje się 20 jezior o powierzchni powyżej 1 ha. Łączna powierzchnia tych akwenów wynosi ok. 410 ha (w odniesieniu do jeziora Będgoszcz przedzielonego granicą gminy przyjęto, że część akwenu znajdująca się w gm. Stare Czarnowo stanowi ok. 50% ogólnej powierzchni jeziora). Wskaźnik jeziorności w gminie wynosi 2,7% (tj. nieco powyżej takiego wskaźnika w dawnym woj. szczecińskim, wynoszącego 2,17%). Jeziora na obszarze gminy są zróżnicowane pod względem genezy, morfometrii zbiornika, dostępności, stopnia przekształcenia i wykorzystania, wartości biocenotycznych oraz istniejących i proponowanych form ochrony. W rozmieszczeniu jezior wyróżniają się 2 skupiska uwarunkowane przyczynami powstawania tych

17 PRZESTRZENNEGO GMINY STARE CZARNOWO Str. 17 akwenów. Z 20 opisanych poniżej jezior, 14 zbiorników znajduje się na obszarze Wzgórz Bukowych lub u ich podnóża (tj. w granicach Parku), 5 zbiorników znajduje się w dolinach rzek Płoni, Krzekny i Ostrowicy (z tego 4 w granicach otuliny Parku), 1 zbiornik znajduje się na wysoczyźnie pomiędzy doliną Płoni, a jeziorem Miedwie(poza otuliną Parku). Geneza jezior znajdujących się na obszarze Wzgórz Bukowych związana jest z działalnością lodowca. Są to głównie jeziora morenowe i wytopiskowe (do większych należą: zespół jezior Glinna, Binowskie, Piasecznik Wielki i Mały, Wielecki Staw, Czarnocin). Jeziora znajdujące się w dolinach rzek Płoni, Krzekny i Ostrowicy, prawdopodobnie do średniowiecza stanowiło dno rynnowych odnóg rozległego jeziora Pramiedwie o powierzchni ok. 72 km 2, którego pozostałością są obecnie jeziora Miedwie, Płoń, Będgoszcz oraz Żelewko, Płonno, Zaborsko i Czarnkowskie. Tak więc współczesna linia brzegowa tych jezior nie jest skutkiem działania tylko sił przyrody lecz w dużym stopniu wynikiem olbrzymich prac hydrotechnicznych przeprowadzonych w minionych wiekach w dolinie Płoni. Syntetyczna charakterystyka poszczególnych jezior gminy przedstawia się następująco: 1. Będgoszcz - jest to największe jezioro gminy (ok. 130 ha powierzchni). Linia brzegowa jest urozmaicona licznymi zatokami i półwyspami. W dnie zbiornika o zróżnicowanej konfiguracji występuje wiele płycizn i głęboczków. Dno przeważnie muliste. Brzegi jeziora są trudno dostępne, otoczone zaroślami krzewiastymi i kępami zadrzewień, w strefie przybrzeżnej wzdłuż całej linii brzegowej występuje pas trzcin. Wokół jeziora rozciągają się łąki, przy brzegu na ogół podmokłe, na znacznej powierzchni nieużytkowane. Półwyspy, na których w latach 80/90 prowadzona była gospodarka łąkarska, obecnie są nieużytkowane, trudno dostępne. Jezioro użytkowane jest przez gospodarkę rybacką, należy do akwenów sandaczowych. W północno-zachodniej części wpływa do jeziora Krzekna, a przez okoliczne łąki doprowadzone są liczne rowy melioracyjne. Przez południową część jeziora przepływa Ostrowica (gm. Pyrzyce). Na południowym brzegu północno-zachodniej części jeziora (gm. Pyrzyce) znajdują się tereny rekreacyjne - domki letniskowe, kąpielisko. Jezioro położone jest poza otuliną Parku. Ze względu na wysokie wartości biocenotyczne proponowane jest do ochrony jako użytek ekologiczny. Znajduje się również w granicach proponowanego obszaru chronionego krajobrazu wokół jeziora Miedwie. 2. Binowskie jest to jezioro bezodpływowe i bez dopływu powierzchniowego. Linia brzegowa jest dość wyrównana. W północno-wschodniej części brzegi są podmokłe, bagniste (przylega do nich zarastająca zatoka). Dno w przewadze piaszczyste, od północy i wschodu wypłycone, muliste. Ok. 65% długości linii brzegowej towarzyszy pas trzcin. Od północnego zachodu, zachodu i południowego zachodu jezioro otoczone jest lasami. W tej części jeziora znajdują się odcinki naturalnie dostępnego brzegu, od dawna intensywnie zagospodarowywane na cele rekreacyjne (ośrodki wypoczynkowe, kąpieliska, pole namiotowe). Na południowo-wschodnim brzegu jeziora, we wsi Binowo, znajdują się tereny zabudowy letniskowej; na północnowschodnim - pola golfowe. Strefa nadbrzeżna jeziora należy do znacznie przekształconych. Zbiornik wykorzystywany jest przez gospodarkę rybacką, należy do jezior typu sandaczowego. Jezioro Binowskie posiada wody w II klasie czystości, ale charakteryzuje się dużą podatnością zbiornika na degradację (III kat.). Leży na obszarze Parku. 3. Czarne niewielkie śródleśne jezioro z ubogą roślinnością wodną i wąskim pasem szuwarów. Nie posiada dopływu powierzchniowego. Jezioro Czarne leży na obszarze parku, proponowane jest do objęcia ochroną jako użytek ekologiczny. 4. Czarnkowskie jezioro przepływowe dla Krzekny. Brzegi jeziora są trudno dostępne, podmokłe, bagniste, otoczone szerokim pasem szuwarów. Zbiornik wykorzystywany jest przez gospodarkę rybacką w sposób ekstensywny, należy do jezior typu linowo-szczupakowych. Jezioro leży w otulinie Parku. Charakteryzuje się