DOSTOSOWANIE GOSPODARSTW ROLNYCH DO STANDARDÓW UNII EUROPEJSKIEJ W POWIECIE P OCKIM THE FARMS TO EUROPEAN UNION STANDARDS IN P OCK REGION ADJUSTING

Transkrypt

1 Dostosowanie STOWARZYSZENIE gospodarstw rolnych EKONOMISTÓW do standardów ROLNICTWA Unii Europejskiej I AGROBIZNESU w powiecie p³ockim Roczniki Naukowe tom VIII zeszyt Piotr Michalik Pañstwowa Wy sza Szko³a Zawodowa w P³ocku DOSTOSOWANIE GOSPODARSTW ROLNYCH DO STANDARDÓW UNII EUROPEJSKIEJ W POWIECIE P OCKIM THE FARMS TO EUROPEAN UNION STANDARDS IN P OCK REGION ADJUSTING S³owa klucze: plan rozwoju obszarów wiejskich, gospodarstwa, regulacje, standardy UE Key words: Rural Development Plan, farms, adjustment, EU standards Synopis. Przedstawiono procesy dostosowawcze gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej w powiecie p³ockim. Procesy dostosowawcze w poszczególnych gminach maj¹ zró nicowany charakter. Okreœlono czynniki maj¹ce wp³yw na liczbê sk³adanych wniosków dotycz¹cych dostosowania gospodarstw rolnych do standardów UE. Wstêp Po wst¹pieniu Polski do Unii Europejskiej, polska wieœ i rolnictwo korzystaj¹ ze wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej (WPR) i polityki strukturalnej. G³ównym Ÿród³em unijnych œrodków finansowych dla Polski jest Europejski Fundusz Gwarancji i Orientacji w Rolnictwie. W ramach II filaru WPR wspó³finansowane s¹ przedsiêwziêcia objête Planem Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) [Spychalski ]. Dzia³ania objête PROW s³u ¹ poprawie kondycji gospodarstw rolnych i lepszemu ich ukierunkowaniu na realizacjê spo³ecznych, ekonomicznych i ekologicznych aspektów rozwoju [Wilkin ]. W pocz¹tkowym okresie funkcjonowania polskiego rolnictwa w strukturach UE, gospodarstwa rolne musz¹ dostosowaæ siê do standardów unijnych w zakresie spe³niania wymogów ochrony œrodowiska, poprawy warunków higienicznych oraz dobrostanu zwierz¹t. Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich zawiera dzia³anie: Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej, którego realizowanie pozwoli na niezbêdne dostosowania polskiego rolnictwa do wymogów UE [PROW 2]. Celem pracy jest zbadanie zale noœci pomiêdzy parametrami charakteryzuj¹cymi produkcjê zwierzêc¹ w powiecie p³ockim, a liczb¹ i struktur¹ sk³adanych w Biurze Powiatowym Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P³ocku wniosków na dostosowanie gospodarstw do standardów Unii Europejskiej. Warunki uzyskania wsparcia na dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej W ramach dzia³ania: Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej, rolnicy mog¹ uzyskaæ wsparcie finansowe na nastêpuj¹ce cele [Dz.U. nr, poz. 2, 2]: dostosowanie gospodarstwa rolnego w zakresie przechowywania nawozów naturalnych przez wyposa enie gospodarstw w: p³ytê gnojow¹, zbiornik na gnojówkê, zbiornik na gnojowicê,

2 2 P. Michalik dostosowanie gospodarstwa w zakresie spe³niania wymagañ weterynaryjnych dotycz¹cych produkcji mleka przez: modernizacjê œcian i pod³óg w pomieszczeniach do przechowywania mleka, zakup dojarki, zakup urz¹dzenia do sch³adzania mleka, budowê ujêcia wody, wyposa enie pomieszczenia do przechowywania mleka w umywalkê z podgrzewaczem wody, dostosowanie gospodarstwa w zakresie spe³nienia minimalnych warunków utrzymania kur nieœnych przez zakup klatek. Uzyskanie pomocy na dostosowanie gospodarstw do standardów UE wi¹ e siê z koniecznoœci¹ spe³nienia nastêpuj¹cych warunków utrzymywanie w gospodarstwie: co najmniej du ych jednostek przeliczeniowych [DJP], obsady zwierz¹t, przy której produkcja czystego azotu w nawozach naturalnych nie przekracza kg/ha. Dodatkowo, w przypadku wniosków dotycz¹cych poprawy warunków higienicznych przy produkcji mleka: w gospodarstwie nie mo e byæ wiêcej ni krów produkuj¹cych mleko na sprzeda (dotyczy warunków weterynaryjnych), nale y posiadaæ dokument potwierdzaj¹cy niespe³nianie minimalnych standardów higieny i warunków utrzymania zwierz¹t, wymaganych przepisami weterynaryjnymi. W przypadku ferm kurzych, o pomoc mog¹ ubiegaæ siê te jednostki produkcyjne, które znalaz³y siê w wykazie zak³adów posiadaj¹cych klatki niedostosowane do wymogów UE. Produkcja zwierzêca w powiecie p³ockim W sk³ad powiatu p³ockiego wchodzi gmin ( miejsko-wiejskie:, i ) oraz 2 wiejskich:,, Brudzeñ Du y,,,, Nowy Duninów,,,,, ). Produkcja zwierzêca w poszczególnych gminach powiatu p³ockiego jest zró nicowana. Najwiêksz¹ obsadê zwierz¹t gospodarskich na hektarów u ytków rolnych posiadaj¹ gminy: ( SD/ ha UR), (2 SD/ ha UR), ( SD/ ha UR). Znacznie mniejsza obsada zwierz¹t gospodarskich na ha UR wystêpuje w gminach posiadaj¹cych gorsze warunki do prowadzenia produkcji zwierzêcej. S¹ to gminy Nowy Duninów ( SD/ ha UR) i ( SD/ ha). G³ównym kierunkiem produkcji rolnej w powiecie p³ockim jest tucz trzody chlewnej. Pog³owie œwiñ w powiecie p³ockim liczy oko³o tys. szt. Trzodê chlewn¹ hoduj¹ rolnicy w 2,% ogólnej liczby gospodarstw rolnych. Œrednio w jednym gospodarstwie hodowanych jest 22, szt. œwiñ. Tabela. gospodarstw w budynki i budowle w powiecie p³ockim gospodarstw Obsada zwierzat gospodarskich [DJP/ ha UR] 2 obór chlewni 2 2 ród³o: opracowanie w³asne na podstawie: Podstawowe informacje ze spisów powszechnych. ki. Urz¹d Statystycznyw Warszawie, Warszawa, s.,,,. zbiorników do nawozów naturalnych 2 2 Powiat p³oc-

3 Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej w powiecie p³ockim 2 Najwiêksz¹ liczbê trzody chlewnej posiadaj¹ gospodarstwa w gminach o silnie rozwiniêtym rolnictwie: ( szt.), ( 2 szt.) oraz ( szt.), natomiast najmniejsze pog³owie trzody chlewnej wystêpuje w gminach Nowy Duninów ( szt.) i ( szt.). Najwiêkszy udzia³ gospodarstw produkuj¹cych trzodê chlewn¹ w ogólnej liczbie gospodarstw rolnych wystêpuje w gminach: (, %) oraz i (po, %), a najmniejsze w gminach Nowy Duninów (,%) i (,2%). Najwiêksz¹ liczbê chlewni posiadaj¹ gospodarstwa w gminach ( szt.) i ( szt.), a najmniejsz¹ gminy Nowy Duninów ( szt.) i ( szt.). Pog³owie byd³a w powiecie p³ockim liczy oko³o tys. szt., w tej liczbie,% stanowi byd³o mleczne. Najbardziej liczne pog³owie byd³a wystêpuje w takich gminach, jak: (2 szt.), ( szt.) i ( szt.), a najmniejsze w gminach ( szt.) i Nowy Duninów (2 szt.). Najwiêkszy udzia³ gospodarstw utrzymuj¹cych byd³o mleczne, w ogólnej liczbie gospodarstw rolnych, maj¹ gminy: (,2%), (,% i (2,2%), a najmniejszy gminy: (,%) i Nowy Duninów (2,%). Najwiêcej obór posiadaj¹ gospodarstwa w gminach: (2 szt.), i (22 szt.), a najmniej gospodarstwa w gminach: Nowy Duninów (22 szt.), (2 szt.) i (2 szt.). Najwiêksz¹ iloœæ ods³oniêtych zbiorników do przechowywania nawozów naturalnych posiadaj¹ gospodarstwa rolne w gminach (2 szt.) i ( szt.), a najmniejsz¹ ich liczbê posiadaj¹ gospodarstwa w gminach Nowy Duninów ( szt.) i ( szt.). Najlepiej wyposa one gospodarstwa w urz¹dzenia do pozyskiwania mleka s¹ w gminach (2 dojarek i 2 urz¹dzeñ do sch³adzania mleka) i (2 dojarek i 2 urz¹dzeñ do sch³adzania mleka). Najgorsze wyposa enie w sprzêt do pozyskiwania mleka wystêpuje w gminach Nowy Duninów (22 dojarki i urz¹dzeñ do sch³adzania mleka) i ( dojarki i urz¹dzeñ do sch³adzania mleka). Produkcja zwierzêca w powiecie p³ockim rozwinê³a siê w gminach, które maj¹ dobre warunki do produkcji pasz stanowi¹cych podstawê wy ywienia zwierz¹t. Dostosowanie gospodarstw do standardów Unii Europejskiej w powiecie p³ockim Przyjmowanie wniosków o pomoc finansow¹ na dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów UE Biuro Powiatowe Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P³ocku rozpoczê³o lutego 2 r. Wnioski przyjmowano do marca 2. W tym okresie przyjêto od rolników z terenu dzia³ania Biura Powiatowego ARiMR w P³ocku 2 wnioski, które dotyczy³y dostosowa- Tabela 2. gospodarstw w sprzêt do pozyskiwania mleka w powiecie p³ockim [szt.] Byd³ o mleczne gospodarstw utrzymuj¹cych byd³o mleczne ród³o: opracowanie w³asne na podstawie: Podstawowe informacje ki. Urz¹d Statystycznyw Warszawie, Warszawa,,, dojarek urz¹dzeñ do sch³adzania mleka ze spisów powszechnych. Powiat p³oc-

4 2 P. Michalik Tabela. wniosków o pomoc na dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów UE w powiecie p³ockim [szt.] wniosków na dostosowanie mleko nawozy Ogólna wniosków ród³o: opracowanie w³asne na podstawie danych Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Plocku. Tabela. Dostosowanie gospodarstw w zakresie nawozów naturalnych w powiecie p³ockim zwierz¹ t w gospodarrolnych stwach (lub rozbudowa) gospodarstwa rolnego w p³ytê gnojow¹ wymogów, dotyczacych obiektów gospodarstwa rolnego w zbiornik na gnojowicê obiektów przechowywania gospodarstwa rolnego w zbiornik na gnojowkê powierzchnia pojemnoœæ pojemnoœæ obiektów [ DJP] [ m 2 ] [ szt. ] [ m] [ szt. ] [ m] [szt.] 2 2,, 2, 2,,,,,, 2,, 2,, 2 22,,, 2 2,,,,, 2 2,, 2,,, 2,,,,, 2, 2, 22, ród³o: opracowanie w³asne na podstawie Modernizacji Rolnictwa w P³ocku. nia gospodarstw w zakresie przechowywania nawozów naturalnych i dostosowania gospodarstw w zakresie spe³niania wymagañ dotycz¹cych produkcji mleka. Z powiatu p³ockiego nie wp³yn¹³ aden wniosek na dostosowanie gospodarstw w zakresie spe³niania warunków utrzymania kur nieœnych. Najwiêksz¹ liczbê wniosków na dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów UE (tab. ) z³o yli rolnicy z gmin: (), () oraz i (po ), natomiast najmniej wniosków wp³ynê³o z gmin: Nowy Duninów (), i (po 2). Najwiêcej wniosków z³o yli rolnicy z gmin, które maj¹ du ¹ obsadê zwierz¹t gospodarskich na ha UR (ponad SD). W gminach, z których rolnicy z³o yli najmniej wniosków, wystêpuje znacznie ni sza obsada zwierz¹t na ha UR (poni ej SD/ ha UR). W gminach tych wiele gospodarstw poszukuje alternatywnych Ÿróde³ dochodów poza rolnictwem. Wnioski na dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów UE w powiecie p³ockim dotycz¹ w znacznej mierze wyposa enia gospodarstw w urz¹dzenia do sk³adowania nawozów naturalnych (2 wnioski) (tab. ).Wnioski na ten cel zawieraj¹ podobne liczby p³yt gnojowych ( szt.) i zbiorników na gnojówkê ( szt.). zbiorników na gnojowicê we wnioskach jest znacznie ni sza (2 szt.). Sytuacja ta ma zwi¹zek z rozwojem œció³kowych technologii chowu zwie ,,,,,,,,,,, 2,2,,,,, 2 2 danychbiura Powiatowego Agencji,,2,,22,, 2,, 2, 2 2, 2,2, 2,,,,, Restrukturyzacji i 2 2 2

5 Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej w powiecie p³ockim 2 Tabela. Dostosowanie gospodarstw w powiecie cz¹cych produkcji mleka Przygotowanie œcian i pod³óg w pomieszczeniach do doju i przechowywania mleka stanowisk pojem- noœæ urz¹dzenia do sch³adzania mleka doty- p³ockim w zakresie spe³niania wymagañ w urz¹dzeñ dojarkê urz¹dzeñ ujêcie wody urz¹dzeñ pomieszczeñ do przechowywania mleka w umywalkê z podgrzewaczem wody urz¹dzeñ [ szt.] [ m] [ szt. ] [ szt. ] [ szt. ] [szt.] ród³o: Opracowanie w³asne na podstawie Modernizacji Rolnictwa w P³ocku. 2, 2,, 2,, 2 2 2,, danychbiura Powiatowego Agencji 2 Restrukturyzacji i rz¹t gospodarskich. Najwiêcej wniosków zawieraj¹cych plan dostosowania gospodarstwa do standardów UE w przechowywaniu nawozów naturalnych z³o ono z gmin: Brudzeñ Du y (), () oraz i (po ), a najmniej z gmin: Nowy Duninów () oraz i (po 2). Najwiêksz¹ liczbê p³yt gnojowych zawiera³y wnioski z gmin: (), Staro reby i, a najmniejsz¹ gminy Nowy Duninów () i (2). Podobna sytuacja wyst¹pi³a w przypadku zbiorników na gnojówkê. Dostosowania gospodarstw w powiecie p³ockim do wymagañ weterynaryjnych w produkcji mleka dotyczy³y 22 wniosków. Wnioski te obejmowa³y przygotowanie stanowisk, wyposa- enie gospodarstw w: urz¹dzenia do sch³adzania mleka, dojarki, 2 ujêcia wody i wyposa- enia pomieszczeñ do przechowywania mleka w umywalkê z podgrzewaczem wody. Najwiêcej wniosków na ten cel wp³ynê³o od rolników z gmin: () i (), a najmniej z gmin: Nowy Duninów (), (2) i (). Du ¹ liczbê wniosków na dostosowanie gospodarstw w zakresie spe³niania wymagañ dotycz¹cych produkcji mleka z³o yli rolnicy z gmin, gdzie s¹ dobre warunki do hodowli byd³a mlecznego. Ma³y udzia³ wniosków dotycz¹cych tego celu spowodowany jest tym, e przed akcesj¹ Polski do UE prowadzone by³y przez mleczarnie intensywne akcje, maj¹ce na celu poprawê warunków weterynaryjnych przy produkcji mleka. Przeanalizowano zale noœci pomiêdzy wielkoœciami charakteryzuj¹cymi produkcjê zwierzêc¹ w powiecie p³ockim (tab. i 2), a liczb¹ wniosków z³o onych na poszczególne cele (tab. ). Obliczono wspó³czynniki korelacji na poziomie istotnoœci p <,. W przypadku dostosowania gospodarstw do wymogów dotycz¹cych przechowywania nawozów naturalnych najlepiej skorelowanymi parametrami z liczb¹ wniosków kierowanych na ten cel s¹: chlewni i obór (wspó³czynniki korelacji,). Spoœród parametrów dotycz¹cych produkcji mleka (tab. 2), najsilniejszy wp³yw na liczbê sk³adanych wniosków na dostosowanie gospodarstw do wymagañ weterynaryjnych mia³a gospodarstw utrzymuj¹cych byd³o mleczne (wspó³czynnik korelacji,2).

6 2 P. Michalik Podsumowanie Procesy dostosowawcze polskiego rolnictwa do wymogów Unii Europejskiej s¹ narzêdziem poprawy jego konkurencyjnoœci. Wspieranie przemian dostosowawczych jest wa nym elementem polityki Unii Europejskiej i pañstwa polskiego. Dzia³anie Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej sprzyja przyœpieszeniu przemian modernizacyjnych na polskiej wsi. i struktura sk³adanych przez rolników z powiatu p³ockiego wniosków o przyznanie pomocy finansowej na dostosowanie gospodarstw do warunków UE wskazuje na znaczne zró nicowanie procesów dostosowawczych w poszczególnych gminach. W gminach posiadaj¹cych gorsze warunki do prowadzenia dzia³alnoœci rolniczej, procesy te w zakresie produkcji zwierzêcej przebiegaj¹ mniej intensywnie, ni w gminach o wysokim poziomie produkcji rolniczej. Dzia³ania dostosowawcze sprzyjaj¹ wiêkszej polaryzacji produkcji rolniczej w poszczególnych gminach. W gminach, z których wp³ynê³o najmniej wniosków nale y zintensyfikowaæ dzia³ania na rzecz wykorzystania funduszy unijnych przeznaczonych na wsparcie dzia³añ gospodarczych poza rolnictwem. Znaczny udzia³ wniosków dotycz¹cych dostosowania gospodarstw w zakresie przechowywania nawozów naturalnych w ogólnej iloœci wniosków, œwiadczy o pozytywnych mechanizmach nadrabiania zaleg³oœci w zagospodarowaniu nawozów naturalnych zgodnie z wymaganiami ochrony œrodowiska. Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej jest dzia³aniem sprzyjaj¹cym unowoczeœnieniu rolnictwa w powiecie p³ockim. Literatura Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata : Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa. Podstawowe informacje ze spisów powszechnych. Powiat p³ocki. : Urz¹d Statystyczny w Warszawie, s., -. Rozporz¹dzenie Rady Ministrów z dnia stycznia 2 roku w sprawie szczegó³owych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej objêtej planem rozwoju obszarów wiejskich. Dz. U. Nr, poz. 2. Spychalski G. : Instrumenty towarzysz¹ce Wspólnej Polityce Rolnej w Polsce w okresie 2-2. Wieœ i Rolnictwo nr,. Strategia rozwoju powiatu p³ockiego do 2 roku. 2: Rada i Zarz¹d Powiatu w P³ocku, P³ock, -2. Wilkin J. : Kierunki i uwarunkowania wykorzystania instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej w odniesieniu do polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich. Wieœ i Rolnictwo nr, 2-. Summary The programs for adjusting polish agriculture to the requirements of European Union are a tool used to improve its competitiveness. The number and structure of applications for granting financial assistance in adjusting arable farms to EU conditions submitted by farmers from the P³ock region shows a notable diversity of adjusting processes encountered in individual districts.districts having worse agricultural activity conditions are characterized by less intensive adjusting processes of arable farms within the range of animal production than districts with high level of agricultural production. Adjusting activities support bigger polarization of agricultural production in individual districts of the P³ock region. The activities supporting the utilization of EU funds meant to assist economic activities outside agriculture are to be intensified in those districts, where the smallest number of applications was noted. Considerable part of all applications concerning the storage of organic fertilizers proves the existence of positive mechanisms in catching up with the use of organic fertilizers in accordance with the requirements of environmental protection. Adjusting arable farms to the standards of European Union is an activity supporting the modernization of agriculture in the P³ock region. Adres do korespondencji: dr in. Piotr Michalik Pañstwowa Wy sza Szko³a Zawodowa w P³ocku Instytut Nauk Ekonomicznych -2 P³ock-Trzepowo tel. ( 2) 2, tel. kom. 2 scur@wp.pl