Sector Skills Alliance. EwasteR Project

Transkrypt

1 Sector Skills Alliance EwasteR Project Doświadczenia i praktyki zarządzania recyklingiem i ponownym użyciem ZSEE w Europie Trendy, liczby, uczestnicy i ramy kwalifikacji RAPORT Streszczenie

2 Polska Anna Bojanowicz-Bablok Sylwia Walicka Anna Szcześniak

3 Spis treści Kontekst raportu i badania Metodologia Polityka UE gospodarowania odpadami Ilości odpadów ZSEE i ich przetwarzanie Zbiórka i gospodarowanie odpadami ZSEE w krajach partnerów Potencjał kształcenia i szkolenia zawodowego Rozwój wiedzy, umiejętności i kompetencji Wstępne ustalenia Rekomendacje

4 Kontekst raportu i badania Znaczenie odpadów elektronicznych jako cennego zasobu jest uznawana W projekcie dostrzega się ewolucję sektora gospodarki odpadami i powstawanie zakładów gospodarki odpadami nowej generacji rozwój zaawansowanych technologicznie instalacji wdrażanie innowacyjnych rozwiązań dla zagospodarowania odpadów specyficznych wzrost liczby procesów w poszczególnych instalacjach Celem projektu jest opracowanie wspólnej, zharmonizowanej i transferowalnej kwalifikacji. Cel zostanie osiągnięty poprzez opracowanie platformy zarówno dla kształcenia zawodowego i edukacyjnego

5 Metodologia Każdy z partnerów: Przeanalizuje i przedstawi wpływ rozwiązań prawnych na szczeblu krajowym i regionalnym Przedstawi podział na różne typy ZSEE oraz ich ilości Przeprowadzi wstępne rozpoznanie dot. efektywnego zarządzania ZSEE w danym regionie Przedstawi analizę wpływu dot. gospodarowania ZSEE w obrębie sektora prywatnego i publicznego Zidentyfikuje szkolenia zawodowe i edukacyjne dostępne w danym regionie Zweryfikuje, czy oferowane szkolenia odnoszą się do sektora recyklingu i ponownego użycia odpadów sprzętu elektrycznego i elektronicznego

6 Polityka UE gospodarowania odpadami Zmniejszenie oddziaływania odpadów na środowisko i zdrowie oraz poprawa efektywności wykorzystania zasobów w Europie Przekształcenie Europy w społeczeństwo recyklingu Unikanie generowania odpadów oraz wykorzystywanie, kiedy to tylko możliwe, odpadów jako zasobu Minimalizacja wydobycia zasobów naturalnych Edukacja, szkolenia i rozwój umiejętności są kluczowym elementem dla zapewnienia efektywności wykorzystania zasobów i zrównoważonego wzrostu gospodarek europejskich

7 Uzasadnienie Odpady zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (ZSEE) stwarzają z jednej strony zagrożenie dla środowiska (niebezpieczne składniki), z drugiej strony mają jednak duży potencjał recyklingu, pozwalając na zastąpienie surowców pierwotnych surowcami wtórnymi, takimi jak metale szlachetne i inne cenne materiały Prawo UE promuje zbiórkę i recykling odpadów elektrycznych i elektronicznych (dyrektywa 2002/96/WE w sprawie WEEE, która weszła w życie w lutym 2003). Ustawodawstwo przewiduje stworzenie systemu punktów zbiórki, gdzie konsumenci mogą bezpłatnie zwracać zużyty sprzęt. Celem stworzenia systemu punktów zbiórki jest zwiększenie recyklingu i/lub ponownego użycia zebranych produktów, o co została wzbogacona Dyrektywa 2012/19/EU. Znaczenie ZSEE jako cennego surowca jest dobrze rozpoznane. Istnieje zapotrzebowanie na wykwalifikowanych pracowników z odpowiednimi kompetencjami i wiedzą, aby sprostać tym wymaganiom. Kwalifikacje i szkolenia, dostępne na krajowych rynkach, nie odpowiadają na wzrastające zapotrzebowanie. Environmental Data Centre EU Stats 2016

8 Cele projektu Opracowanie wspólnej, zharmonizowanej kwalifikacji zawodowej oraz odpowiedniego szkolenia, które odpowiadałoby na zapotrzebowanie w sektorze odpadów elektrycznych i elektronicznych. Projekt ma na celu również wskazanie istniejących dobrych praktyk, zarówno legislacyjnych, jak i dot. sposobów przetwarzania ze względu na rodzaj odpadów. Dobre praktyki będą również obejmować zidentyfikowane programy zawodowe i edukacyjne dot. ZSEE. Opracowanie przez partnerów projektu programu nauczania oraz pilotażowego szkolenia. Reagowanie na stale rosnącą i bardziej techniczną siłę roboczą w gospodarce odpadami.

9 1000 Persons Wzrost zatrudnienia w sektorze gospodarowania odpadami w krajach UE Waste management Year

10 Podsumowanie SEE w UE Dzisiejsze społeczeństwo konsumpcyjne każdego roku kupuje i wyrzuca duże ilości sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Dane z 2012 roku pokazują, że ilość SEE wprowadzonego na rynek wynosiła 9.1 milionów ton, ok. 19 kg/osobę Wykres pokazuje zmniejszenie o 1,1 million ton w 2008 roku z powodu spowolnienia globalnej gospodarki. We wszystkich krajach członkowskich w ilościach sprzedanego sprzętu dominowały wielkogabarytowe urządzenia gospodarstwa domowego Kolejnym co do wielkości sprzedaży był sprzęt informatyczny i telekomunikacyjny.

11 Przegląd odpadów ZSEE w krajach członkowskich Selektywna zbiórka odpadów ZSEE wzrastała stale w okresie od 2007 do 2011 W 2012 roku w UE zebrano selektywnie 3,5 miliona ton Nowe przepisy UE wchodzą w życie w 2016 roku wprowadzając wymagania odnośnie celów odzysku i recyklingu w wysokości 45% Wzrost ilości ZSEE oraz wzrost popytu na surowce wtórne spowoduje wzrost zapotrzebowania na przetwarzanie ZSEE Wzrosną szanse zatrudnienia oraz wymagania odnośnie kwalifikacji personelu dla gospodarki odpadami ZSEE

12 Ramy polityki w zakresie gospodarki odpadami ZSEE Gospodarka odpadami ZSEE obecnie regulowana przepisami Dyrektywy UE 2012/19/EU Zapobieganie powstawaniu odpadów ZSEE Wspieranie ponownego użycia, recyklingu i odzysku ZSEE Położenie większego nacisku na zwiększanie efektywności środowiskowej Zmniejszenie użycia substancji niebezpiecznych w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym Każdy z krajów członkowskich wdrożył zapisy Dyrektywy do prawa krajowego Przepisy są różne w różnych krajach

13 Gospodarowanie SEE i ZSEE w UE (28) Eurostat data 2015

14 Tonnes Tonnes SEE wprowadzony na rynek w krajach Partnerów w 2013 roku (EU28) 7000 Cyprus Italy Large household appliances IT and telecomms equipment Lighting equipment WEEE Type Toys Leisure and Monitoring and sports control equipment 0 Large householdit and telecomms appliances equipment Lighting equipment WEEE Type Toys Leisure and sports Monitoring and control equipment Eurostat data 2015

15 Tonnes Tonnes SEE wprowadzony na rynek w krajach Partnerów w 2013 roku (EU28) Poland UK Large household appliances IT and telecomms equipment Lighting equipment WEEE Type Toys Leisure and sports Monitoring and control equipment 0 Large household appliances IT and telecomms equipment Lighting equipment WEEE Type Toys Leisure and sports Monitoring and control equipment Eurostat data 2015

16 Tonnes Produkty wprowadzone na rynek w przeliczeniu na osobę 12000, 9000, 6000, 3000, 0, Large household appliances Small household appliances IT and telecomms equipment Consumer equipment Lighting equipment Electrical and electronic tools Toys Leisure and sports Medical devices Monitoring and control equipment Automatic dispensers WEEE Type Cyprus Italy Poland UK

17 Zbiórka ZSEE (Cypr) Electrocyclosis Cyprus Ltd istnieje tylko jedna wyspecjalizowana firma (program zgodności) Obowiązki są nakładane głównie na firmy importujące sprzęt elektryczny i elektroniczny do Republiki Współpraca z Green Dot oraz Teklima Tradycyjnie przetwarzanie odbywa się poprzez zakłady przetwarzania lub złomowiska Punkty zbiórki obszary komunalne, sprzedawcy detaliczni, sklepy i złomowiska Chłodzenie i odgazowanie, oprawy oświetleniowe eksportowane w celu przetwarzania Wyzwania: Kwestie związane z eksportem Oczyszczanie Magazynowanie Kwestie związane z przestrzeganiem zasad BHP

18 Podejście organizacyjne na Cyprze

19 Zbiórka ZSEE (Włochy) WEEElogic oraz RAEcycle to dwa największe operacyjne programy zgodności Oba systemy zbiórki odpadów, nieformalny i formalny, są uznawane System formalny stanowi tylko 44% zbieranego ZSEE Zbiórka odbywa się głównie poprzez cztery kanały: sprzedawcy detaliczni gospodarstwa domowe instytucje publiczne firmy ZSEE gospodarstw domowych i detalistów trafia do Miejskich Centrów Zbiorki Wyzwania: Zbiórką ZSEE najczęściej zajmują się handlarze złomem oraz osoby zajmujące się naprawami, Obecnie można wskazać tylko kilku interesariuszy, którzy mają wpływ na cały system

20 Podejście organizacyjne we Włoszech

21 Zbiórka ZSEE (Polska) Firmy muszą się rejestrować w Głównym Inspektoracie Ochrony Środowiska W rejestrze jest firm zbierających ZSEE 180 firm przetwarzających ZSEE 120 firm prowadzących recykling ZSEE 14 firm prowadzących inne niż recykling procesy odzysku 8 organizacji odzysku Wyzwania Rynek gospodarowania ZSEE jest bardzo rozdrobniony

22 Podejście organizacyjne w Polsce

23 Zbiórka ZSEE (Wielka Brytania) Repic jest największym z 29 programów zgodności producentów ZSEE w Wielkiej Brytanii Formalna zbiórka przez Zatwierdzone Autoryzowane Obiekty Przetwarzania (AATF) Wyznaczone Obiekty Zbiórki (DCF) HWRC Wymagane umiejętności obejmują rozumienie Kodeksu Praktyk zbierania ZSEE z DCF Wyzwania Sektor nieformalny istnieje, ale funkcjonuje nielegalnie Ma miejsce wypływ wartościowych odpadów z systemu z powodu wartości surowców np. złom

24 Podejście organizacyjne w Wielkiej Brytanii McDonnell & Williams 2010

25 Fazy cyklu życia SEE Przeprowadzono analizę faz cyklu życia SEE. Wszystkie rezultaty zostały zestawione w tabeli i porównane w celu zidentyfikowania głównych graczy i uczestników procesu mających wpływ na stosowane systemy recyklingu i ponownego użycia. W raporcie uwzględniono wszystkie: główne grupy interesariuszy, sieci i łańcuchy, działania recyklingu i ponownego użycia. Wyodrębniono zbieranie i działania z nim związane. Wyodrębniono sortowanie i działania związane z etykietowaniem. Organizacje i działania związane z naprawą i renowacją Działania związane z demontażem i przetwarzaniem Elementem końcowym są producenci i produkcja.

26 Potencjał kształcenia i szkolenia zawodowego Przeprowadzono pogłębione badania w celu określenia aktualnych szkoleń i możliwości zawodowych w ramach rozwijającego się sektora ZSEE We wszystkich krajach partnerskich zdiagnozowano brak formalnych szkoleń dla specjalistów od zarządzania odpadami Włochy Certyfikat Zarządzania Odpadami, który zawiera elementy gospodarki ZSEE Wielka Brytania Dyplom dot. działań związanych z recyklingiem, zawiera elementy ZSEE, Magister inżynier (M.Sc.) w zarządzaniu odpadami bez znaczącego powiązania z ZSEE Polska studia wyższe oraz studia podyplomowe w zakresie gospodarki odpadami, ale bez znaczącego powiązania z ZSEE Cypr planuje wdrożyć w 2018 roku KRK wraz z walidacją nieformalnego i pozaformalnego uczenia się

27 Zarządzanie recyklingiem i ponownym użyciem ZSEE: rozwój umiejętności Sekcja przedstawia szczegółowo wkład z każdego partnerów w następujące tematy Zbieranie ZSEE w celu recyklingu, ponownego użycia i naprawy Zarządzanie recyklingiem i ponownym użyciem ZSEE Redystrybucja i remarketing Przetwarzanie i recykling ZSEE Renowacja i naprawa ZSEE Rozbiórka ZSEE w celu ponownego użycia Zidentyfikowano wszystkich głównych uczestników and dostępne kwalifikacje i zestawy umiejętności Następne dwa slajdy pokazują przykład zidentyfikowanych wymagań w obszarze Zbieranie ZSEE w celu recyklingu, ponownego użycia i naprawy

28 Tytuł obszaru działania PROGRAM NAUCZANIA ZBIERANIE ZSEE W CELU RECYKLINGU, PONOWNEGO UŻYCIA I NAPRAWY Zbieranie wycofanego z eksploatacji sprzętu elektrycznego i elektronicznego, w tym transport do miejsca obróbki/składowania, import/export Ogólny opis obszaru działania Recykling: przetwarzanie w procesie produkcyjnym odpadów zgodnie z oryginalnym przeznaczeniem lub na inne cele, jednak z wyłączeniem odzysku energii. (art.3,e Dyrektywy ZSEE) Naprawa: naprawianie określonych usterek produktu elektrycznego i elektronicznego Profil EwasteR Specjalista ds. ponownego użycia i recyklingu e-odpadów Kraje Partnerskie Włochy Wielka Brytania Polska Cypr Wiedza 1. Techniki zbierania ZSEE w celu recyklingu, ponownego użycia i naprawy, 2. Systemy zbierania ZSEE w zakresie zarządzania procesami recyklingu, ponownego użycia i naprawy oraz zarządzania uczestnikami tych procesów, 3. Systemy lokalne zbierania i transferu ZSEE do miejsc ich przetwarzania i składowania, 4. Techniki budżetowania (analiza kosztów/korzyści) w systemie zbierania ZSEE w celu recyklingu i ponownego użycia: przemysł / gospodarstwo domowe, 5. Charakterystyka i klasyfikacja ZSEE do recyklingu, ponownego użycia i naprawy (prawo UE / krajowe), 6. Prawo UE / krajowe w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa. 1. Znajomość różnych modeli logistycznych używanych w zbieraniu e-odpadów, 2. Znajomość różnych modeli Finalizacja (wspólne i najbardziej pasujące elementy) składowania i planowania zakupów i sprzedaży, krajowego w zakresie ZSEE 3. Dogłębna wiedza na temat oraz zdrowia i sposobu działania maszynerii i bezpieczeństwa, 1. Harmonogramy logistyki i rozumienie różnych sposobów2. Znajomość zasad BHP, zbierania, przygotowania szkicu3. Znajomość logistyki / 1. Znajomość prawa UE / krajowego w zakresie ZSEE 2. Rozumienie zgodności, rozmieszczenia maszyn w procedur stosowanych do oraz zdrowia i bezpieczeństwa, 3. Segregacja do ponownego zakładzie produkcyjnym, zbierania ZSEE, 2. Znajomość zasad BHP, wykorzystania i recyklingu, 4. Znajomość metod planowania4. Rozumienie logistyki3. Rozumienie różnych metodologii składowania, 4. Organizacja i prowadzenie biznesu i procesów wymaganej do zbudowania sortowania i planowania zakupów i sprzedaży punktów zbiórki odpadów, produkcyjnych, właściwego modelu, ZSEE, 5. Procedura sortowania i 5. Metody wypłacania5. Rozumienie różnych4. Procedura sortowania i klasyfikacji przedmiotów klasyfikacji sprzętów do odszkodowań i motywowania metodologii składowania, do recyklingu, ponownego użycia i naprawy, recyklingu, ponownego użycia i pracowników przemysłowych, sortowania i planowania5. Systemy lokalne zbierania i transferu ZSEE do naprawy. 6. Dogłębna znajomość zakupów i sprzedaży ZSEE, miejsc ich przetwarzania i składowania. podstawowych procesów6. Procedura sortowania i klasyfikacji przedmiotów dotyczących e-odpadów i rozumienie jak działają, 7. Metody udzielania instrukcji pracownikom i sposoby egzekwowania wykonania zadań, 8. Podstawowe wymagania w zakresie bezpieczeństwa w 1. Znajomość prawa UE / do recyklingu, ponownego użycia i naprawy.

29 Umiejętności 1. Współdziałanie z podmiotami prywatnymi i publicznymi, aby stworzyć trwały system zbierania ZSEE (recykling, ponowne 1. Jest w stanie zaprojektować plan logistyczny w celu zbierania wykorzystanie i naprawa), 1. Prowadzenie rejestru odpadów elektronicznych, 2. Interakcja z urzędowymi zapasów ZSEE oraz 1. Organizowanie logistyki2. Potrafi przygotować plany systemami zbierania ZSEE w celu przygotowanie / 1. Organizowanie logistyki związanej z ZSEE, związanej z ZSEE, składowania oraz decyzje w ich wzmocnienia i zaplanowania planowanie transportu i2. Wykorzystanie manualnych technik załadunku i 2. Wykorzystanie manualnych sprawie transportu i wydatków, przeniesienia do sektora wydatków, transportu ZSEE zgodnie z procedurami technik załadunku i transportu3. Jest w stanie zaprojektować recyklingu, ponownego 2. Organizowanie logistyki organizacyjnymi, ZSEE zgodnie z procedurami lokalizację maszyn w zakładzie i wykorzystania i naprawy, związanej z ZSEE, 3. Udzielanie porad na temat niechcianego lub organizacyjnymi, organizować stanowiska pracy, 3. Opracowanie manualnych zepsutego ZSEE 3. Określenie najbardziej3. Udzielanie porad na temat4. Potrafi wyjaśnić pracownikom technik załadunku i4. Identyfikacja ZSEE, który nadaje się do zrównoważonych metod zbierania niechcianego lub zepsutego magazynu, jak działa sprzęt i transportu ZSEE, ponownego użycia, ZSEE: gospodarstwo domowe / ZSEE, wydawać instrukcje pracy, 4. Koordynacja i nadzór5. Opracowanie manualnych technik załadunku i przemysł, 4. Identyfikacja ZSEE, który nadaje5. Potrafi rekrutować, zatrudniać i działania systemów transportu ZSEE, 4. Identyfikacja odpowiednich się do ponownego użycia, wypłacać odszkodowania zbierania ZSEE, 6. Koordynacja i nadzór działania systemów kanałów i systemów dla5. Wdrożenie procedur zarządzania pracownikom, 5. Nadzorowanie procedur zbierania ZSEE. zebranego ZSEE (jednostek i relacjami z klientami zgodnie z6. Jest w stanie zapewnić zarządzania relacjami z procedurami organizacyjnymi. bezpieczeństwo w miejscu komponentów) do celów interesariuszami zgodnie z pracy, recyklingu, ponownego użycia i prawem krajowym. 7. Potrafi przygotować i realizować naprawy, plany produkcyjne. 5. Koordynacja operatorów i działania systemów zbierania ZSEE. Kompetencje Zarządzanie i koordynacja całościowych systemów zbierania ZSEE w celu przekazania zebranego ZSEE do 1. Minimalizacja wycieków ZSEE, właściwych kanałów recyklingu, 2. Zwiększenie ilości i jakości ZSEE. ponownego wykorzystania i naprawy (zgodnie z ustawodawstwem UE/ krajowym). 1. Służy pracownikom radą i własnym przykładem w kwestiach pracy, 2. Prezentuje wysoki poziom odpowiedzialności i uczciwości. 1. Organizowanie systemu zbierania ZSEE oraz transferu zebranego materiału do właściwego interesariusza, 2. Zwiększenie ilości ZSEE. 1. Zarządzanie i koordynacja całościowych systemów zbierania ZSEE w celu przekazania zebranego ZSEE do właściwych kanałów recyklingu, ponownego wykorzystania i naprawy (zgodnie z ustawodawstwem UE/ krajowym), 2. Służenie pracownikom radą i własnym przykładem w kwestiach pracy.

30 EwasteR - 3 Spotkanie Partnerów maja 2016 (Warszawa) W następstwie warsztatów, które odbyły się w trakcie 3-go Spotkania Partnerów zmienione zostały tytuły programu kształcenia, aby lepiej odzwierciedlać ogólne cele i przedmioty kształcenia BEŻĄCE ZARZĄDZANIE SEE I ZSEE W CELU PONOWNEGO UŻYCIA, PRZETWARZANIA I RECYKLINGU ZARZĄDZANIE PROCESEM ZBIERANIA SEE I ZSEE ZARZĄDZANIE PROCESEM REDYSTRYBUCJI RENOWACJA I NAPRAWA SEE I ZSEE PRZETWARZANIE I RECYKLING SEE I ZSEE ROZBIÓRKA ZSEE W CELU PONOWNEGO UŻYCIA Szczegółowe opis dostępny jest w pełnym raporcie

31 Wstępne ustalenia i szanse Różne podejścia w krajach partnerów do gospodarowania ZSEE Opracowanie spójnego podejścia w regionach partnerów Będzie następował wzrost recyklingu i ponownego użycia ZSEE Wzrost szans zatrudnienia i kształcenia pracowników Zwiększone zapotrzebowanie na cenne surowce zawarte w ZSEE Wzrost umiejętności pracowników w zakresie odzysku cennych zasobów

32 Wstępne ustalenia i szanse Rosnące znaczenie gospodarki o obiegu zamkniętym (ang. circular economy). Większe możliwości zapobiegania odpadów Brak programu szkoleń i kształcenia zawodowego odpowiadającego na zapotrzebowanie przemysłu Potrzebny program szkoleń Zapotrzebowanie na przenoszenie i uznawanie kompetencji i/lub kwalifikacji między różnymi krajami Zwiększenie mobilności pracowników między różnymi krajami

33 Rekomendacje Potrzeba kształcenia i szkolenia zawodowego w sektorze ZSEE Potrzeba większej spójności w zakresie zbierania danych i szkoleń w ramach całej UE Transferowalny program edukacyjny (curriculum), który uwzględnia lokalne wymagania Testowanie i ocena modeli szkoleniowych przez partnerstwo projektu Udoskonalanie modelu w odniesieniu do dopasowania i wdrożenia Zdobycie uznania i akceptacji branży

34 EwasteR Project Project n EPP IT-EPPKA2-SSA This project has been funded with support from the European Commission. This publication reflects the views only of the author, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein