Egzekucja wierzytelności

Transkrypt

1

2 Dariusz Budnik Egzekucja wierzytelności instruktaż skutecznego postępowania zabezpieczającego i egzekucyjnego w obrocie gospodarczym Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o. Gdańsk 2012

3 Spis treści Wykaz skrótów... 7 Wstęp Postępowanie zabezpieczające Wniosek o udzielenie zabezpieczenia Wymagania formalne wniosku o udzielenie zabezpieczenia Treść wniosku Sposoby zabezpieczenia Prawidłowe wskazanie sposobu zabezpieczenia Wykonanie zabezpieczenia Sąd właściwy do udzielenia zabezpieczenia Rozpoznanie wniosku Zabezpieczenie opłaty i koszty Celowość dokonania zabezpieczenia Klauzula przeciwko małżonkowi obowiązanego Upadek zabezpieczenia Odszkodowanie od uprawnionego Zabezpieczenie na podstawie nieprawomocnego nakazu Zażalenie na zabezpieczenie Organy egzekucyjne, wybór i wyłączenie komornika Organy egzekucyjne Wybór komornika sądowego Wyłączenie komornika od prowadzenia sprawy Tytuł egzekucyjny i klauzula wykonalności Rodzaje tytułów egzekucyjnych Klauzula wykonalności zagadnienia ogólne Klauzula wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika Uzyskanie klauzuli wykonalności Uzyskanie klauzuli wykonalności w stosunku do zobowiązań powstałych przed dniem 20 stycznia 2005 r

4 3.4. Klauzula wykonalności przeciwko wspólnikom spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej i komandytowo-akcyjnej Zmiana wierzyciela a potrzeba uzyskania kolejnej klauzuli wykonalności Kilka tytułów wykonawczych Ponowne wydanie tytułu wykonawczego Wszczęcie postępowania egzekucyjnego Wniosek egzekucyjny, jego forma i treść Dokumenty dołączane do wniosku egzekucyjnego Dane, które dobrze zamieścić we wniosku egzekucyjnym Egzekucja z majątku wspólnego małżonków Nieuzyskanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika Odpowiedzialność spadkobiercy za zobowiązania spadkodawcy Egzekucja przeciwko dłużnikowi będącemu wspólnikiem spółki cywilnej Egzekucja a nieobecność dłużnika Zawieszenie i umorzenie postępowania egzekucyjnego. Ograniczenia egzekucji Zawieszenie postępowania egzekucyjnego Umorzenie postępowania egzekucyjnego Ograniczenia egzekucji Wyłączenia spod egzekucji ruchomości rolnika Egzekucja z ruchomości Zajęcie ruchomości Sprzedaż ruchomości Egzekucja z ruchomości będącej własnością osoby trzeciej Egzekucja z nieruchomości Wszczęcie egzekucji na podstawie wniosku wierzyciela Właściwość komornika Uczestnicy postępowania egzekucyjnego Zajęcie nieruchomości i pozostawienie jej w zarządzie dłużnika Rozporządzenie nieruchomością i jej obciążenie po zajęciu Opis i oszacowanie nieruchomości Dokonanie oszacowania nieruchomości i jego elementy Opis i oszacowanie oraz protokół opisu i oszacowania Skarga na opis i oszacowanie

5 7.7. Licytacja nieruchomości Udział wierzyciela w licytacji Prawo wierzyciela przejęcia nieruchomości na własność Przybicie i przysądzenie własności Celowość prowadzenia przez wierzyciela egzekucji z nieruchomości obciążonej hipoteką Celowość prowadzenia przez wierzyciela egzekucji, gdy wierzytelność jest niewielka Uciążliwość egzekucji a egzekucja z nieruchomości Zawieszenie egzekucji z części majątku dłużnika Egzekucja z innych składników majątkowych Egzekucja z wynagrodzenia za pracę Kwota wolna od potrąceń Obowiązki pracodawcy, grzywna i odszkodowanie Egzekucja z rachunków bankowych Kwota wolna od zajęcia Wypłaty na wynagrodzenia dla pracowników Egzekucja z wierzytelności Podział sumy uzyskanej z egzekucji Podstawowe zasady podziału Kolejność zaspokajania wierzycieli zasady ogólne Podział kwoty uzyskanej z egzekucji z nieruchomości Podział kwoty uzyskanej z egzekucji z wynagrodzenia za pracę, ruchomości, wierzytelności i innych praw majątkowych Koszty postępowania egzekucyjnego Wydatki w toku postępowania egzekucyjnego Opłata egzekucyjna po dniu 17 czerwca 2010 r Opłata stosunkowa w wysokości 8% i 15% Opłata stosunkowa w wysokości 5% Koszty obciążające wyłącznie wierzyciela Spłata długu z pominięciem komornika a opłata egzekucyjna Opłata egzekucyjna przed i po doręczeniu zawiadomienia o wszczęciu egzekucji Niecelowe wszczęcie postępowania egzekucyjnego przez wierzyciela Obniżenie wysokości opłaty egzekucyjnej

6 10.6. Zwolnienie od kosztów postępowania egzekucyjnego Zasady ogólne zwolnienia od kosztów sądowych (egzekucyjnych) Wniosek o zwolnienie od kosztów postępowania egzekucyjnego Kontrola działalności komornika Nadzór prezesa sądu Nadzór sądu Skarga na czynności komornika Powództwa przeciwegzekucyjne Powództwo opozycyjne Powództwo ekscydencyjne Pozew i termin wytoczenia powództwa

7 Wstęp E-book stanowi praktyczny instruktaż jak skutecznie wyegzekwować zasądzoną wierzytelność. Autor konkretnie instruuje: jak skorzystać z przepisów postępowania zabezpieczającego, jak odnaleźć się w prawach i obowiązkach wierzyciela, jak skutecznie współpracować z komornikiem, jakie informacje zebrać o dłużniku, aby przyspieszyć otrzymanie swojej należności, jak nie ponieść zbyt wygórowanych kosztów egzekucji. Wzory, przykłady, praktyczne uwagi i kruczki prawne, dzięki którym każda transakcja zakończy się zapłatą. 8

8 1. Postępowanie zabezpieczające Postępowanie zabezpieczające w ramach obowiązujących stosunków cywilnoprawnych uregulowane zostało w Kodeksie postępowania cywilnego (część druga, art ). Zgodnie z obowiązującymi przepisami sąd może udzielić zabezpieczenia wkażdej sprawie cywilnej, która podlega rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny. Udzielenia zabezpieczenia można domagać się, jeżeli zamierza się prowadzić postępowanie sądowe albo kiedy postępowanie w sądzie jest już w toku. Postępowanie zabezpieczające może być bowiem wszczęte przed złożeniem pozwu/ /wniosku, wraz ze złożeniem pozwu/wniosku lub w trakcie postępowania sądowego Wniosek o udzielenie zabezpieczenia Uprawnienie do złożenia wniosku o udzielenie zabezpieczenia przysługuje każdej stronie postępowania/uczestnikowi postępowania (np. powód, wyjątkowo pozwany, interwenient uboczny), która uprawdopodobni swoje roszczenie i wykaże interes prawny w uzyskaniu zabezpieczenia. podmiot uprawniony do złożenia wniosku Osobę składającą wniosek o udzielenie zabezpieczenia określa się w przepisach mianem uprawnionego, zaś podmiot, przeciwko któremu zabezpieczenie zostaje wydane, jako obowiązanego. Składając wniosek o udzielenie zabezpieczenia, tak przed wszczęciem postępowania sądowego, jak i wraz z pozwem/wnioskiem lub w trakcie trwającego postępowania, pamiętać należy, iż do ewentualnego uwzględnienia wniosku konieczne jest uprawdopodobnienie istnienia roszczenia, które ma zostać przez sąd zabezpieczone. uprawdopodobnienie roszczenia Przez uprawdopodobnienie roszczenia rozumieć należy uwiarygodnienie jego istnienia, a więc przedstawienie przez osobę domagającą się zabezpieczenia takich dowodów i twierdzeń na poparcie istnienia swoich roszczeń, na podstawie których sąd dojdzie do przekonania, iż roszczenie faktycznie może istnieć 1. 1 Por. Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz, red. Z. Szczurek, Sopot 2005, komentarz do art

9 Przez interes prawny rozumie się wykazanie przez osobę składającą wniosek o udzielenie zabezpieczenia takich okoliczności, na podstawie których sąd uzna, iż brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia (np. wyroku) lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Przesłanką taką może być wyzbywanie się majątku przez kontrahenta (przyszłego dłużnika i pozwanego) czy też ukrywanie tego majątku 2. interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 9 września 1961 r. 3 sąd w postępowaniu zabezpieczającym jest uprawniony oceniać wagę przesłanek uwiarygadniających roszczenie przez ich porównanie z przesłankami, które podważają uprawdopodobnienie powództwa. Przy ocenie, czy roszczenie jest wiarygodne, sąd powinien uwzględnić także znajdujący się w aktach sprawy materiał, który podaje w poważną wątpliwość okoliczności mające uprawdopodobnić żądanie. Przykład Powód dochodzi od pozwanego zapłaty kwoty zł. Powód uzyskał informacje, iż sytuacja finansowa pozwanego jest coraz gorsza i zaczyna on sprzedawać posiadane ruchomości i nieruchomości; wówczas powód powinien złożyć stosowny wniosek o udzielenie zabezpieczenia, np. poprzez zajęcie ruchomości, obciążenie nieruchomości hipoteką. Wniosek o udzielenie zabezpieczenia może zostać złożony przed wszczęciem postępowania sądowego. Jeżeli sąd uwzględni taki wniosek i udzieli zabezpieczenia, sąd określi termin, w którym należy wszcząć postępowanie sądowe. Termin ten nie może być jednak dłuższy niż 2 tygodnie. Jeżeli uprawniony nie zainicjuje postępowania sądowego w terminie wskazanym w postanowieniu sądu, wówczas zabezpieczenie upada. Upadek zabezpieczenia oznacza, iż na podstawie postanowienia sądu o udzieleniu zabezpieczenia nie można wszcząć postępowania zabezpieczającego, a w przypadku wszczęcia tego postępowania zabezpieczającego przez uprawniony do tego organ (komornika) obowiązany będzie mógł domagać się jego umorzenia. Ponadto zainicjowanie postępowania sądowego w przypisanym terminie ma znaczenie o tyle istotne, że obowiązany będzie mógł domagać się od uprawnionego naprawienia szkody powstałej wniosek przed wszczęciem postępowania 2 Ibidem, komentarz do art Por. orzeczenie SN z r., IV CZ 54/61, OSNC 1963, nr 6, poz

10 w wyniku wykonania zabezpieczenia, jeżeli takową poniósł, gdyby uprawniony nie wystąpił na drogę sądową ze swoimi roszczeniami. Najczęstszym jednak momentem, w którym inicjowane jest postępowanie zabezpieczające, jest złożenie wniosku o udzielenie zabezpieczenia wraz ze złożeniem pozwu do sądu lub innego pisma/wniosku wszczynającego postępowanie w sprawie. Dla uprawnionego złożenie wniosku o udzielenie zabezpieczenia wraz z pozwem (lub innym pismem wszczynającym postępowanie sądowe) ma to znaczenie, iż nie ponosi on dodatkowej opłaty od wniosku o udzielenie zabezpieczenia. Opłata ta wynosi 100 zł (zabezpieczenie roszczenia majątkowego) lub 40 zł (zabezpieczenie roszczenia niemajątkowego). wniosek wraz z pozwem 1.2. Wymagania formalne wniosku o udzielenie zabezpieczenia Wniosek o udzielenie zabezpieczenie jest pismem procesowym ijakotakiemusi spełniać wszelkie wymagania, które obowiązujące przepisy stawiają pismom procesowym. Ponadto wniosek o udzielenie zabezpieczenia musi zawierać wskazanie sposobu zabezpieczenia oraz okoliczności uzasadniające wniosek. Wniosek powinien być złożony do sądu właściwego wg miejsca zamieszkania pozwanego Treść wniosku Wniosek o udzielenie zabezpieczenia powinien spełniać wszelkie wymogi stawiane pismu procesowemu, a więc powinien zawierać: oznaczenie sądu, do którego jest skierowany (np. Sąd Rejonowy w Sopocie, I Wydział Cywilny, Sopot, ul. 1 Maja 10), określenie wnioskodawcy, tj. imię i nazwisko lub nazwę stron (uprawnionego i obowiązanego), ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników, wskazanie, najlepiej w oznaczeniu pisma, iż jest to wniosek o udzielenie zabezpieczenia, wskazanie, iż uprawniony (wnioskodawca) domaga się udzielenia zabezpieczenia wraz z dowodami na poparcie swojego wniosku, poprzez uprawdopodobnienie istnienia roszczenia i wykazanie istnienia interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia, wskazanie sposobu zabezpieczenia (np. zabezpieczenie poprzez zajęcie określonego rachunku bankowego, zajęcie określonych ruchomości), a w sprawach o roszczenia pieniężne także wskazanie sumy zabezpieczenia (np. kwota zł), 11