Analiza wykonalności dla projektu pn.: Rewitalizacja miejskich systemów nadrzecznych w mieście Bielsko-Biała

Transkrypt

1 Analiza wykonalności dla projektu pn.: Rewitalizacja miejskich systemów nadrzecznych w mieście, 2015

2 Zespół ekspertów w składzie: Karol Ciężak, Paweł Gałecki, Joanna Zalewska-Gałosz, Wojciech Gałosz, Izabela Kałczuga, Małgorzata Krzysztofik, Krzysztof Linek, Anna Ober, Roman Żurek

3 Spis treści Wstęp Charakterystyka projektu Tytuł i definicja projektu Lokalizacja projektu Logika interwencji, cele i wskaźniki projektu Analiza terytorialna Zgodność z politykami strategicznymi Komplementarność projektu Analiza instytucjonalna Beneficjenci projektu Wykonalność instytucjonalna projektu Analiza techniczna i technologiczna Analiza specyficzna dla sektora Stan aktualny Stan projektowany Analiza wariantowa Analiza środowiskowa Analiza prawna i pomoc publiczna Analiza finansowo-ekonomiczna Wykonalność i trwałość projektu Analiza ryzyk i zagrożeń w projekcie Plan wdrożenia projektu Raport z konsultacji społecznych Zakończenie Bibliografia

4 Spis rysunków Rysunek 1 na mapie Województwa Śląskiego... 8 Rysunek 2 Lokalizacja projektu na terenie miasta... 9 Rysunek 3 Lokalizacja projektu Wapienica Rysunek 4 Lokalizacja projektu rzeka Biała Rysunek 5 Lokalizacja projektu potok Straconka Spis fotografii Fotografia 1 Bulwary Straceńskie widok na cześć zarastającą rdestowcem Fotografia 2 Nabrzeża Białej zarastające roślinnością inwazyjną Fotografia 3 Nabrzeża Białej - ujęcie drzewostanu, w tle widoczne robinie akacjowe Fotografia 4 Nabrzeża Wapienicy wypełniony wodą zbiornik zapory przeciwrumoszowej Fotografia 5 Nabrzeża Wapienicy parzydło leśne, roślina chroniona Fotografia 6 Nabrzeża Wapienicy fragment brzegu w okolicy zapory przeciwrumoszowej zarastający rdestowcem Spis tabel Tabela 1 Wskaźnik rezultatu Tabela 2 Wskaźnik produktu Tabela 3 Ludność w Bielsku-Białej wg miejsca zameldowania i płci Tabela 4 Wskaźnik obciążenia demograficznego w Bielsku-Białej Tabela 5 Wpływ projektu na polityki horyzontalne Tabela 6 Komplementarność projektu z innymi działaniami Tabela 7 Koszty przygotowania i realizacji projektu Tabela 8 Ocena porównawcza projektu: stan surowy stan z zastosowaniem rekomendacji środowiskowych (skala od -5 do +5) Tabela 9 Ryzyka środowiskowe w projekcie Tabela 10 Wycena i harmonogram w obszarze środowiskowym Tabela 11 Lista nieruchomości objętych projektem wraz ze wskazaniem czy istnieje podstawa dysponowania nieruchomością przez Beneficjenta Tabela 12 Harmonogram rzeczowo-finansowy Tabela 13 Kalkulacja kosztów operacyjnych w wybranych latach analizy Tabela 14 Obliczenie luki w finansowaniu

5 Tabela 15 Obliczenie poziomu dofinansowania Tabela 16 Obliczenia wskaźników rentowności bez uwzględnienia dotacji Tabela 17 Obliczenia wskaźników rentowności z uwzględnieniem dotacji Tabela 18 Obliczenie ENPV i B/C Tabela 19 Ryzyka i zagrożenia w projekcie Tabela 20 Plan wdrożenia projektu Tabela 21 Uwagi zgłoszone w trakcie konsultacji społecznych Załącznik (w wersji elektronicznej) szczegółowe zestawienie uwag zgłoszonych w ramach konsultacji społecznych wraz z komentarzem zespołu ekspertów 3

6 4

7 Wstęp Zrównoważony rozwój przestrzeni miejskich wymaga odpowiedniej dbałości zarówno o część urbanistyczną miasta praktyczną, funkcjonalną, ale i o jej naturalne elementy będące współcześnie istotnym motorem rozwoju miasta. Na miarę potrzeb mieszkańców, w zgodzie z prawami natury i prawami tworzonymi przez samego człowieka miejskie ekosystemy wodne mają dziś swoją rolę w kształtowaniu zrównoważonego miasta. W szczególności widoczny jest ich wpływ na jakość życia mieszkańców, w tym przede wszystkim zdrowie, bioróżnorodność i wzmocnienie sieci połączeń ekologicznych, kształtowanie przestrzeni publicznych oraz zwiększenie ich atrakcyjności, zabezpieczenia przeciwpowodziowe, jakość wód powierzchniowych i podziemnych, klimat, a także przewietrzanie miasta. Rola rzeki w przestrzeni miasta z biegiem lat i rozwoju cywilizacji zmienia swoje znaczenie funkcjonalne w aspekcie społecznym i gospodarczym. Nie zmienia natomiast znaczenia w aspekcie przyrodniczym. Niezmienną jest konieczność zachowania jej naturalnych walorów. Nowe spojrzenie na rzeki może ożywić wiele zapomnianych miejsc w mieście, wspomóc rozwój i rewitalizację terenów nadbrzeżnych tak, by walory rzeki służyły mieszkańcom okolicy w zgodzie z naturą i postępem cywilizacyjnym oraz potrzebami społecznymi. Zarówno podejście zrównoważonego rozwoju, jak i zintegrowane podejście do zagadnień zagospodarowania przestrzeni nadbrzeżnych wymaga wypracowania spójnego projektu opartego na wizji zagospodarowania i optymalnego wykorzystania potencjału naturalnego nadbrzeży. Planując rozwój miasta i jego obszaru funkcjonalnego, przygotowując wnioski o dofinansowanie rewitalizacji ze środków unijnych, a także realizując wytyczne zawarte w Krajowej Polityce Miejskiej, należy wyjątkowo (z wizją i konsekwentnie) projektować działania pro-ekologiczne, służące także rekreacji i zdrowiu ludzi szukających kontaktu z naturą. Mając na uwadze powyższe, planowane przedsięwzięcia w obrębie nadbrzeży rzek: Białej, Wapienicy i Straconki w Bielsku-Białej odnoszą się zarówno do potrzeb i potencjału natury oraz rozwoju społecznego. Ochrona bioróżnorodności w obszarze nadbrzeży tych rzek w Bielsku-Białej to ważne wyzwanie cywilizacyjne powiązane z ładem przestrzennym, przyrodniczym i społecznym (rekreacyjnym). Edukacja ekologiczna połączona z inwestycjami takimi jak propozycje przedsięwzięć opisanych w przedmiotowym projekcie pn.: Rewitalizacja miejskich systemów nadrzecznych w mieście to szansa na powstrzymanie degradacji środowiska naturalnego oraz możliwość przywrócenia istotnej roli natury rzek i ich nadbrzeży dla faktycznych potrzeb społeczności poszukujących zorganizowanego i bezpiecznego kontaktu z naturą. 1 1 na podstawie publikacji Zrównoważony rozwój. Zastosowania. Woda w mieście, Fundacja Sendzimira,

8 1. Charakterystyka projektu 1.1. Tytuł i definicja projektu Rewitalizacja miejskich systemów nadrzecznych w mieście planowany projekt kluczowy. Projekt jest częścią zintegrowanego subregionalnego przedsięwzięcia pn. Rewitalizacja przestrzeni nadbrzeżnych rzek, potoków i zbiorników wodnych Subregionu Południowego. Przedsięwzięcie obejmuje działania polegające na ochronie obszarów nadwodnych wraz ze zrównoważonym wykorzystaniem lokalnych zasobów przyrodniczych i prowadzeniem kampanii informacyjnoedukacyjnych, a także budowę i modernizację niezbędnej infrastruktury związanej z ochroną i przywróceniem właściwego stanu siedlisk przyrodniczych i gatunków. Przedsięwzięcie zintegrowane złożone jest z 35 wzajemnie komplementarnych inwestycji zaplanowanych do realizacji w Bielsku-Białej oraz powiatach: bielskim, cieszyńskim i żywieckim. Zakres rzeczowy projektu obejmuje: wykreowanie uporządkowanej zielonej przestrzeni nadrzecznej o przeznaczeniu rekreacyjnym, odnowienie i funkcjonalną rozbudowę przestrzeni parkowej łączącej funkcje rekreacyjne, przyrodnicze i kulturowe, zaadaptowanie istniejącej przestrzeni zielonej na park nadrzeczny o funkcji rekreacyjnej i przyrodniczej, połączenie przestrzeni rzecznych mi pieszorowerowymi, wykreowanie miejsc bezpośredniego dostępu do wody oraz miejsc rekreacyjnowypoczynkowych, czynną ochronę siedlisk lęgowych, wyeksponowanie dziedzictwa kultury materialnej i sztuki hydrotechnicznej. Projekt obejmuje rewitalizację przestrzeni nadbrzeżnych rzek: Białej, Wapienicy i Straconki w Bielsku-Białej. Poprzez przyjęty zakres projektu możliwe będzie uzyskanie i wyróżnienie elementów specyficznych występujących we wskazanej lokalizacji: Jedynie racjonalne zagospodarowanie miejsca zapobiegnie inwazyjnemu niszczeniu występującej w tym terenie bioróżnorodności i uniemożliwi jego dalszą inwazyjną dewastację. Poprzez przewidziane w projekcie zadania jak: podjęcie działań w celu uporządkowania i zagospodarowania zielenią nadbrzeży, modernizację i budowę ścieżki pieszo-rowerowej przy brzegu, budowę kładek nad rzeką, budowę obiektów małej architektury oraz rekomendowane działania polegające na szczepieniu płatów roślinności charakterystycznej dla tego terenu, instalacji wyspy bioróżnorodności", odtworzeniu łąki świeżej, zwiększy się liczba mikrosiedlisk dla owadów i innych zwierząt, wzrośnie bioróżnorodność. Dalsze pozostawienie terenów objętych projektem na inwazyjne, niezorganizowane i niezaplanowane działania ludzkie, narażą obszar na biologiczną degradację. Znaczący pozytywny wpływ projektu na środowisko można osiągnąć w szczególności poprzez: zaprojektowanie, utworzenie i utrzymanie hotelu dla owadów" oraz włączenie do projektu usuwania i niszczenia roślin inwazyjnych - są one jedną z głównych przyczyn zmniejszania się bioróżnorodności w zbiorowiskach roślinnych i wśród zwierząt. 6

9 Poprzez racjonalne zagospodarowanie terenu, możliwa jest poprawa elementu specyficznego terenu, jakim jest stworzenie miejsca aktywnego wypoczynku i edukacji ekologicznej. Podjęcie działań inwestycyjnych polegających na: stworzeniu przestrzeni rekreacyjnej, wykorzystaniu budowanej ścieżki pieszo-rowerowej przy brzegu rzeki i występowaniu lokalnych wartości bioróżnorodnych, budowie obiektów małej architektury, budowie placów zabaw dla dzieci, budowie boisk sportowych, przybliżeniu mieszkańcom dostępności terenów nadbrzeżnych z podkreśleniem bogactwa bioróżnorodnego przyczyni się do stworzenia w miejscu dotychczas zaniedbanym i niedocenionym przyrodniczo przestrzeni aktywnego wypoczynku i edukacji ekologicznej. Przewiduje się możliwość rekreacyjno-edukacyjnego skorzystania z obiektu poprzez rodzin rocznie. Dodatkowo, umiejscowienie tablic dydaktycznych o tematyce związanej z występującą w rejonie bioróżnorodnością i wartością krajobrazową okolicy przyczyni się do wzmocnienia postaw ekologicznych mieszkańców. Celem projektu jest ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej na obszarze nadbrzeżnym w Bielsku-Białej oraz poprawa świadomości ekologicznej mieszkańców miasta, a w konsekwencji wzmocnienie walorów krajobrazowo-rekreacyjnych tej przestrzeni poprzez: Stworzenie warunków dla poprawy bioróżnorodności w obszarze projektowym; Stworzenie miejsca rekreacyjno-edukacyjnego i edukacji ekologicznej. Projekt umożliwi optymalne wykorzystanie środowiska naturalnego na potrzeby rozwoju miasta i stworzenie miejsc aktywnego wypoczynku oraz edukacji ekologicznej z zachowaniem poprawy bioróżnorodności w obszarze projektowym. 7

10 1.2. Lokalizacja projektu Miasto miasto na prawach powiatu w południowej Polsce, w województwie śląskim, na Pogórzu Śląskim, u stóp Beskidu Małego i Beskidu Śląskiego, nad rzeką Białą. Jest siedzibą władz powiatu bielskiego, Euroregionu Beskidy, a także głównym miastem aglomeracji bielskiej i centralnym ośrodkiem Bielskiego Okręgu Przemysłowego. Lokalizacja przedmiotowego projektu dotyczy nadbrzeży rzek: Białej, Wapienicy i Straconki w obrębie miasta Bielska-Białej. Rysunek 1 na mapie Województwa Śląskiego Źródło: 8

11 Rysunek 2 Lokalizacja projektu na terenie miasta Źródło: Opracowanie własne na podstawie autorzy OpenStreetMap celem wzmocnienia współpracy między JST koniecznej do realizacji wspólnych działań na obszarze funkcjonalnym 9

12 Rysunek 3 Lokalizacja projektu Wapienica Źródło: Opracowanie własne na podstawie autorzy OpenStreetMap 10

13 Rysunek 4 Lokalizacja projektu rzeka Biała Źródło: Opracowanie własne na podstawie autorzy OpenStreetMap celem wzmocnienia współpracy między JST koniecznej do realizacji wspólnych działań na obszarze funkcjonalnym 11

14 Rysunek 5 Lokalizacja projektu potok Straconka Źródło: Opracowanie własne na podstawie autorzy OpenStreetMap 12 celem wzmocnienia współpracy między JST koniecznej do realizacji wspólnych działań na obszarze funkcjonalnym

15 1.3. Logika interwencji, cele i wskaźniki projektu Potok Straconka na odcinku projektowym biegnie całkowicie uregulowanym, wybetonowanym korytem. Przegradza go kilka sztucznych progów o niewielkiej wysokości. Brzegi zajęte są przez zieleń urządzoną: trawniki, żywopłoty, nasadzenia drzew i krzewów ozdobnych. W wielu miejscach rosną kępy roślinności inwazyjnej - głównie rdestowca ostrokończystego (Reyonurtia japonica). Fotografia 1 Bulwary Straceńskie widok na cześć zarastającą rdestowcem Fot. Wojciech Gałosz Lewy brzeg w niewielkim oddaleniu zajęty jest przez zarośla nawiązujące do łęgów i grądów, kończące się u skarpy. Wzdłuż potoku, lewym brzegiem biegnie wydeptana przez spacerujących dzika. Brak tutaj wyjątkowych walorów przyrodniczych, jednak jest to ważny teren zielony dla otaczających go osiedli i całego miasta. 13

16 Rzeka Biała na odcinku projektowym biegnie częściowo uregulowanym korytem, z brzegami obudowanymi opaską betonową. Nurt przegradzają sztuczne progi, na jednym z nich wykonana jest przepławka dla ryb. Fotografia 2 Nabrzeża Białej zarastające roślinnością inwazyjną Fot. Wojciech Gałosz Brzegi pokrywają mocno zdegradowane łęgi i zarośla wierzbowe oraz roślinność synantropijna. Na obu brzegach licznie występują rośliny inwazyjne: niecierpek gruczołowaty (Impatiens grandulifera), nawłoć późna (Solidago serotina) i rdestowiec ostrokończysty (Reyonurtia japonica) - miejscami tworząc zwarte płaty. 14

17 Fotografia 3 Nabrzeża Białej - ujęcie drzewostanu, w tle widoczne robinie akacjowe Fot. Wojciech Gałosz W górnej części terenu projektowego, w bliskiej odległości od rzeki znajduje się bogate stanowisko płazów, chronione jako użytek ekologiczny. Również w górnej części odcinka w łęgu rosną dorodne topole (Populus sp.) i wierzby (Salix sp.) oraz dość licznie robinia akacjowata (Robinia pseudoacacia) - gatunek pochodzenia obcego. Teren miejscami mocno zdewastowany, z dzikimi wysypiskami śmieci, czy nawiezionym żwirem i pospółką. 15

18 Potok Wapienica na projektowym odcinku biegnie w znacznej mierze uregulowanym, betonowym korytem, miejscami płynie naturalnym łożyskiem. Przegradza go kilka zapór przeciwrumoszowych, spośród których część wypełniła się wodą potoku, tworząc niewielkie zbiorniki. Fotografia 4 Nabrzeża Wapienicy wypełniony wodą zbiornik zapory przeciwrumoszowej Fot. Wojciech Gałosz 16

19 W górnej części odcinka brzegi pokrywa las regla dolnego. W środkowej i dolnej - zdegradowane łęgi, grądy, przeplatane ziołoroślami i roślinnością synantropijną. Fotografia 5 Nabrzeża Wapienicy parzydło leśne, roślina chroniona Fot. Wojciech Gałosz Miejscami teren zanieczyszczony jest przez dzikie wysypiska śmieci. Na całej długości odcinka projektowego wydeptane są przez spacerujących dzikie, wielokrotnie rozgałęziające się ścieżki. Występują liczne kępy roślinności inwazyjnej - głównie rdestowca ostrokończystego (Reyonurtia japonica) i niecierpka gruczołowatego (Impatiens grandulifera). 17

20 Fotografia 6 Nabrzeża Wapienicy fragment brzegu w okolicy zapory przeciwrumoszowej zarastający rdestowcem Fot. Wojciech Gałosz Dalsze pozostawienie terenów objętych projektem na niezorganizowane i niezaplanowane działania ludzkie polegające m.in. na tworzeniu dzikich ścieżek, dewastacji terenu, wykorzystywaniu go jako dzikie wysypiska śmieci oraz brak wskazania i wydzielenia miejsc dla potrzeb rekreacji, narażą obszar na biologiczną degradację. Powyższa sytuacja wpływa na pogarszający się stan bioróżnorodności biologicznej na obszarze Bielska-Białej, wobec czego w przedmiotowym projekcie jako problem kluczowy określono: niewystarczający stopień ochrony bioróżnorodności biologicznej na obszarze Bielska-Białej. Mając na względzie konieczność znalezienia rozwiązania powyższego problemu jako cel projektu przyjęto ochronę i przywrócenie różnorodności biologicznej na obszarze nadbrzeżnym w Bielsku-Białej oraz poprawa świadomości ekologicznej mieszkańców miasta, a w konsekwencji wzmocnienie walorów krajobrazowo-rekreacyjnych tej przestrzeni. Cel projektu zgodny jest z celem RPO WSL na lata (wersja 7.0) w ramach osi priorytetowej V OCHRONA ŚRODOWISKA I EFEKTYWNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW, w zakresie priorytetu inwestycyjnego 6d i jego celu szczegółowego: wzmocnione mechanizmy ochrony różnorodności biologicznej w regionie oraz podwyższona świadomość ekologiczna społeczeństwa. 18

21 Cel szczegółowy priorytetu inwestycyjnego 6d jest spójny z celami głównym i szczegółowym Umowy Partnerstwa, którymi są odpowiednio zwiększenie konkurencyjności gospodarki oraz zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i kulturowych oraz ich zachowanie poprzez zmniejszenie presji na środowisko naturalne. Zgodnie z założeniami RPO WSL (w wersji 7.0) planowanym rezultatem wsparcia będzie ochrona zasobów naturalnych regionu poprzez ochronę obszarów cennych przyrodniczo, służących ochronie różnorodności biologicznej w tym także przywróceniu właściwego stanu siedlisk przyrodniczych i gatunków. Celem interwencji jest także zmniejszenie presji na środowisko naturalne poprzez wzrost udziału obszarów chronionych w powierzchni obszarów ogółem, a także zrównoważone wykorzystanie walorów przyrodniczych oraz rozwój infrastruktury związanej z właściwym ukierunkowaniem ruchu turystycznego na obszarach cennych przyrodniczo służącej tym samym wyeliminowaniu presji ruchu turystycznego na obszary i gatunki chronione. Niniejszy projekt spełnia odpowiednio te zapisy i możliwość ich osiągnięcia. Wskazany przez RPO WSL (w wersji 7.0) wskaźnik rezultatu prezentuje poniższa tabela, z odniesieniem wartości do przedmiotowego projektu. Tabela 1 Wskaźnik rezultatu L.p. 1. Wskaźnik Udział powierzchni obszarów chronionych w powierzchni ogółem Jednostka pomiaru Źródło danych Wartość bazowa Wartość docelowa (2020) [%] GUS 0 Nie dotyczy Źródło: Opracowanie własne na podstawie RPO WSL na lata (wersja 7.0) Działania zaplanowane przez RPO WSL (w wersji 7.0) w ramach priorytetu inwestycyjnego 6d dotyczą budowy i modernizacji niezbędnej infrastruktury związanej z ochroną, przywróceniem właściwego stanu siedlisk przyrodniczych i gatunków (również na terenach chronionych). Jak wskazuje RPO: ww. działania mogą być realizowane na obszarach Natura 2000, polegające na ochronie obszarów cennych przyrodniczo poprzez zagospodarowanie tych przestrzeni jako bezpiecznych, wielofunkcyjnych przestrzeni publicznych o wysokiej jakości wraz ze zrównoważonym wykorzystaniem lokalnych zasobów przyrodniczych, a także działania polegające na budowie, modernizacji i doposażeniu ośrodków prowadzących działalność w zakresie edukacji ekologicznej lub ochrony różnorodności biologicznej. Priorytet obejmuje typy przedsięwzięć: 1. Kompleksowe projekty z zakresu ochrony, poprawy i odtwarzania stanu siedlisk przyrodniczych i populacji gatunków. 2. Zwalczanie rozprzestrzeniania się i eliminowania obcych gatunków inwazyjnych. 3. Budowa, modernizacja i doposażenie ośrodków prowadzących działalność w zakresie edukacji ekologicznej lub ochrony różnorodności biologicznej wraz z prowadzeniem kampanii informacyjno-edukacyjnych. 4. Ochrona przyrody poprzez zmniejszenie presji ruchu turystycznego za pomocą budowy infrastruktury użytku publicznego. Przedmiotowy projekt wpisuje się w 4. typ przedsięwzięcia. 19

22 W celu zwiększenia efektywności i komplementarności wsparcia w zakresie budowy, modernizacji i doposażenia ośrodków prowadzących działalność w zakresie edukacji ekologicznej lub ochrony różnorodności biologicznej; ochrony obszarów cennych przyrodniczo (poprzez zagospodarowanie tych przestrzeni jako bezpiecznych, wielofunkcyjnych przestrzeni publicznych o wysokiej jakości) wraz ze zrównoważonym wykorzystaniem lokalnych zasobów przyrodniczych (np. dla ich zagospodarowania na cele turystyczne), budowy i modernizacji niezbędnej infrastruktury związanej z ochroną, przywróceniem właściwego stanu siedlisk przyrodniczych i gatunków (również na terenach chronionych), interwencja planowana jest do realizacji w ramach ZIT/RIT. Zastosowanie ZIT/RIT pozwoli na dostosowanie interwencji do specyficznych potencjałów i deficytów poszczególnych terytoriów. Wsparcie zostanie skierowane na przedsięwzięcia wynikające ze Strategii ZIT/RIT. Przedmiotowy projekt spełnia odpowiednio te zapisy i możliwość ich osiągnięcia. Projekt przewidziany jest do wdrożenia w ramach Regionalnych Inwestycji Terytorialnych (RIT) na lata Subregionu Południowego Województwa Śląskiego i jest częścią subregionalnego przedsięwzięcia dotyczącego rewitalizacji przestrzeni nadbrzeżnych rzek, potoków i zbiorników wodnych Subregionu Południowego. Poniższa tabela obejmuje aktualny zakres wskaźników produktu z odniesieniem do przedmiotowego projektu: Tabela 2 Wskaźnik produktu L.p Wskaźnik Powierzania siedlisk wspartych w zakresie uzyskania lepszego statusu ochrony Liczba wspartych form ochrony przyrody Łączna powierzchnia zrekultywowanych gruntów Liczba ośrodków prowadzących działalność w zakresie edukacji ekologicznej objętych wsparciem Jednostka pomiaru [ha] Źródło danych Dokumentacja wykonawczo - techniczna/ protokoły zdawczo-odbiorcze Wartość bazowa Wartość docelowa (2019) 0 Nie dotyczy [szt.] Sprawozdanie 0 Nie dotyczy [ha] [szt.] Źródło: URPO WSL na lata (wersja 7.0) Dokumentacja wykonawczo - techniczna/ protokoły zdawczo odbiorcze Dokumentacja wykonawczo - techniczna/ protokoły zdawczo odbiorcze 0 10, Na dzień przygotowania niniejszego opracowania projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata , przewiduje wskaźniki, które podano w tabelach. Wskaźniki określone w dostępnych projektach dokumentów nie pozwalają na zmierzenie rezultatu wsparcia, jakim zgodnie z projektem RPO WSL na lata (wersja 7.0) ma być: Rozwój infrastruktury związanej z właściwym ukierunkowaniem ruchu turystycznego na obszarach cennych przyrodniczo służącej tym samym wyeliminowaniu presji ruchu turystycznego na obszary i gatunki chronione. 20

23 Ponadto, po przeprowadzeniu inwentaryzacji przyrodniczej w pełnym sezonie niezbędna będzie weryfikacja wartości wskaźników. Wynikiem inwentaryzacji przyrodniczej powinna być m.in. diagnoza występowania gatunków cennych przyrodniczo na wskazanym obszarze projektowym (co powinno mieć wpływ na spełnienie wskaźników przez projekt). W sytuacji braku możliwości spełnienia przez projekt wskazanych w RPO WSL wskaźników rekomenduje się zmianę zakresu i lokalizacji projektu, tak by wskaźniki były mierzalne i możliwe do osiągnięcia, a projekt kwalifikowalny do dofinansowania. Przy wskaźniku Liczba ośrodków prowadzących działalność w zakresie edukacji ekologicznej objętych wsparciem podano wartość 1, gdyż beneficjent zobowiązany będzie do prowadzenia kampanii informacyjno-edukacyjnych w ramach projektu. Niezbędna będzie weryfikacja wskaźników analizowanego przedsięwzięcia po opublikowaniu Uszczegółowienia RPO WSL Procedura raportowania i monitorowania wskaźników dostosowana będzie do Wytycznych z zakresu monitoringu i sprawozdawczości RPO Województwa Śląskiego Obowiązki beneficjenta w zakresie sprawozdawczości będzie również określać umowa o dofinansowanie. Funkcję sprawozdania na poziomie beneficjenta spełniać będzie część wniosku o płatność dotycząca postępu rzeczowego i finansowego danego projektu (w tym informacja nt. postępu prac, osiągniętych produktów). Wskaźniki produktu będą monitorowane co najmniej 1 raz na kwartał, natomiast wskaźniki rezultatu najpóźniej w rok po zakończeniu inwestycji. 2. Analiza terytorialna miasto na prawach powiatu w południowej Polsce, w województwie śląskim, na Pogórzu Śląskim, u stóp Beskidu Małego i Beskidu Śląskiego, nad rzeką Białą. Jest siedzibą władz powiatu bielskiego, Euroregionu Beskidy, diecezji bielsko-żywieckiej Kościoła rzymskokatolickiego i diecezji cieszyńskiej Kościoła ewangelicko-augsburskiego, a także głównym miastem aglomeracji bielskiej i centralnym ośrodkiem Bielskiego Okręgu Przemysłowego. pełni funkcję głównego ośrodka administracyjnego, przemysłowego, handlowousługowego, akademickiego, kulturalnego i turystycznego obszaru zwanego potocznie Podbeskidziem. Jest jednym z najlepiej rozwiniętych gospodarczo miast Polski, stanowi także ważny w skali kraju węzeł drogowy i kolejowy. Miasto jest członkiem m.in. Związku Miast Polskich. znajduje się w południowej części województwa śląskiego, na granicy historycznych regionów: Śląska Cieszyńskiego (dzielnice lewobrzeżne, 57,89% powierzchni) i Małopolski, a ściślej ziemi krakowskiej (dzielnice prawobrzeżne, 42,11% powierzchni). Powierzchnia miasta wynosi 124,51 km² (18 miejsce w Polsce) i dzieli się ono formalnie na 30 osiedli (jednostek pomocniczych gminy). Większa część Bielska-Białej leży na Pogórzu Śląskim, które jest częścią makroregionu Pogórza Zachodniobeskidzkiego. Teren miasta wchodzi w skład Działu Bielskiego i Działu Pisarzowickiego mikroregionów Pogórza Śląskiego. W granicach administracyjnych Bielska-Białej (w dzielnicach południowych) znajdują się także masywy górskie Beskidu Małego i Beskidu Śląskiego. 21

24 graniczy: od północy z miastem Czechowice-Dziedzice i gminą Bestwina (Bestwina i Janowice) od wschodu z gminą Kozy i Międzybrodziem Bialskim w gminie Czernichów od południa z gminą Wilkowice (Wilkowice i Bystra), Szczyrkiem (w górach) i Brenną (w górach) od zachodu z Jaworzem i gminą Jasienica (Jasienica, Międzyrzecze Górne i Mazańcowice) Miasto znajduje się (w linii prostej) 31 km od granicy z Czechami i 35 km od granicy ze Słowacją. jest jednym z najlepiej rozwiniętych gospodarczo miast Polski, a według rankingu Centralnego Ośrodka Informacji Gospodarczej przygotowanego razem z miesięcznikiem Forbes w 2013r. jest trzecim najatrakcyjniejszym dla biznesu miastem w kraju w kategorii Miasta tys. mieszkańców (Forbes 06/14). Większość terenów górskich w granicach Bielska-Białej leży w obrębie dwóch parków krajobrazowych: Parku Krajobrazowego Beskidu Małego i Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego. Tabela 3 Ludność w Bielsku-Białej wg miejsca zameldowania i płci Wyszczególnienie j.m Ludność wg miejsca zameldowania i płci stan na 31 XII ogółem osoba mężczyźni osoba kobiety osoba Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS Według danych GUS na 31 grudnia 2013 r. liczyła mieszkańców, natomiast jego powierzchnia wynosi 125 km². Gęstość zaludnienia stanowi aktualnie os./km² i od kilku lat w związku z systematycznym spadkiem liczby mieszkańców i zwiększającym się saldem migracji na 1000 osób (2013r. minus 3,8 a w 2009r. minus 2,3) ta gęstość spada (w 2009r. było os./km²). Tabela 4 Wskaźnik obciążenia demograficznego w Bielsku-Białej Wyszczególnienie j.m ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym osoba 54,5 55,7 57,2 59,2 61,4 osoba 107,8 111,8 116,3 120,8 125,5 ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym osoba 28,3 29,4 30,8 32,4 34,2 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS 22

25 W strukturze ludności Bielska-Białej w 2013r. - 62,0% mieszkańców stanowiły osoby w wieku produkcyjnym, 16,9% osoby w wieku przedprodukcyjnym, a 21,2% osoby w wieku poprodukcyjnym. Od lat wzrasta ilość osób w wieku poprodukcyjnym. W mieście od lat ubywa ludności (w 2009r. było mieszkańców), utrzymuje się też tendencja spadkowa przyrostu naturalnego, który (na 1000 ludności) w 2013r. stanowił minus 0,1 (w 2012r. plus 0,3; w 2011r. plus 0,5; w 2010r. plus 0,3, w 2009r. plus 0,9) Liczba pracujących w Bielsku-Białej to ogółem osoby (GUS, stan na 31.XII.2013r.). Pracujący na 1000 ludności w 2013r. stanowili 412 osób. Na koniec czerwca 2014r. stopa bezrobocia w Polsce wyniosła 12%, w województwie śląskim 10,2%, w powiecie bielskim 9,2%, a w mieście 5,6%. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w tym czasie w PUP w Bielsku-Białej wynosiła Analizując wcześniejsze okresy zauważalnym jest duży spadek bezrobocia (w 2012r. było osób). Gospodarka Według danych GUS BDL (stan na koniec 2013r.) podmioty gospodarki narodowej stanowiły w Bielsku-Białej ogółem w tym z sektora publicznego 622, sektora prywatnego , a wśród nich sektor prywatny - osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą firm. Wiodącym sektorem wśród zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w Bielsku-Białej są firmy z sektora G handel detaliczny i hurtowy (6 978 firm), sektora M działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (2 679) z sektora F budownictwo (2 623) oraz z sektora C przetwórstwo przemysłowe (2 589). Zasoby mieszkaniowe miasta stanowią (wg GUS, stanu na XII 2013r.), w tym budynki mieszkalne to ogółem , z czego w 2013r. oddano do użytkowania 535 mieszkań. Urządzenia sieciowe (dane GUS na 2013r.): Wodociągi - długość czynnej sieci rozdzielczej to 652,0 km, a połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania to szt., Kanalizacja - długość czynnej sieci kanalizacyjnej to 792,3 km, a połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania to szt., Ludność w % ogółu ludności korzystająca z instalacji (GUS, 2012r.): wodociągowej 95,2 kanalizacyjnej 82,0 gazowej 88,6 Infrastruktura społeczna Służba zdrowia: 163 przychodnie; ilość przychodni na 10 tys. ludności - 9; apteki ogólnodostępne 70; liczba ludności na 1 aptekę ogólnodostępną Placówki edukacyjne w Bielsku-Białej to: 65 przedszkoli dla dzieci; 38 szkół podstawowych (dla uczniów) oraz 33 gimnazja (dla uczniów). Placówki biblioteczne - biblioteki i filie ogółem 18, czytelników w ciągu roku. Muzea łącznie z oddziałami 3, zwiedzający muzea i oddziały osób. 23

26 Warunki do rekreacji rodzinnej i eko-edukacji pełni funkcję głównego ośrodka administracyjnego, przemysłowego, handlowousługowego, akademickiego, kulturalnego i turystycznego obszaru zwanego potocznie Podbeskidziem. Jest jednym z najlepiej rozwiniętych gospodarczo miast Polski, stanowi także ważny w skali kraju węzeł drogowy i kolejowy. Większość terenów górskich w granicach Bielska-Białej leży w obrębie dwóch parków krajobrazowych: Parku Krajobrazowego Beskidu Małego i Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego. W mieście występują dobre warunki dla dalszego rozwoju rekreacji rodzinnej i eko-edukacji. Podsumowanie Miasto liczy mieszkańców, jego powierzchnia wynosi 125 km². Gęstość zaludnienia stanowi os./km² i od kilku lat spada. Narasta ilość osób w wieku poprodukcyjnym. Przyrost naturalny w 2013r. był ujemny, wyniósł minus 0,1 i ma tendencję malejącą. jest jednym z najlepiej rozwijających się gospodarczo miast w Polsce, co dowodzi skuteczności działań aktywizujących przedsiębiorczość. Dominują działalności gospodarcze dot. handlu, działalności profesjonalnej, naukowej i technicznej, budownictwa i przetwórstwa przemysłowego. Przybywa pracujących, znacznie zmniejsza się liczba bezrobotnych. Większość terenów górskich w granicach Bielska-Białej leży w obrębie dwóch parków krajobrazowych: Parku Krajobrazowego Beskidu Małego i Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego. W mieście występują dobre warunki dla dalszego rozwoju rekreacji rodzinnej i eko-edukacji. Wykazana infrastruktura społeczna i techniczna Bielska-Białej stanowi istotną bazę działań projektowych zgodnych z przyjętą strategią rozwoju lokalnego. Jej potencjał i potrzeby wyznaczają kierunki istotnych działań określone w strategicznych dokumentach. 3. Zgodność z politykami strategicznymi Projekt jest zgodny z poniższymi celami i priorytetami dokumentów strategicznych na poziomie kraju, regionu, powiatu i gminy. Zgodność przedmiotowego projektu z dokumentami strategicznymi na poziomie kraju, związanych z perspektywą finansową prezentują poniżej wskazane zapisy odnoszące się do specyfiki projektu Beneficjenta: Strategia Europa 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu Priorytet: rozwój zrównoważony wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej. Działania: Konkurencyjność, Przeciwdziałanie zmianom klimatu, Czysta i efektywna energia. Programowanie perspektywy finansowej Umowa Partnerstwa Cel główny zwiększenie konkurencyjności gospodarki; cel szczegółowy zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i kulturowych oraz ich zachowanie, kierunek działań: zmniejszenie presji na środowisko naturalne. 24

27 Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego : Regiony, Miasta, Obszary wiejskie Cele polityki regionalnej do 2020: 1. Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów ( konkurencyjność ), w tym: Wspieranie rozwoju i znaczenia miast subregionalnych; 2. Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych ( spójność ); 2.3. Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze. Krajowy Program Reform 2013 Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko (MG/MŚ) cel główny: zapewnienie wysokiej jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem ochrony środowiska oraz stworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne oraz konkurencyjną i efektywną energetycznie gospodarkę; cel szczegółowy: poprawa stanu środowiska (w tym ochrona wód i powietrza, racjonalna gospodarka odpadami, promocja technologii środowiskowych i zachowań ekologicznych). Strategia Rozwoju Kraju 2020 Cel II.6.4. Poprawa stanu środowiska; III.3.4. Zwiększenie spójności terytorialnej. Polska Wyzwania rozwojowe Wyzwanie 5 - BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNO-KLIMATYCZNE, w tym: Wyzwania klimatyczne, Energetyka klimat. Dylematy, oś czasu i zadania. Osiągnięcie celów klimatycznych (radykalne ograniczenie emisji) oraz środowiskowych (zrównoważony rozwój poprawa lesistości, waloryzacja różnorodności biologicznej, ochrona światowych podziemnych zasobów wody, zmniejszenie deficytu wody); Poprawa stanu wód i zmniejszanie deficytu wody. Rekomendacje m.in.: dot. opracowania PLANU NA RZECZ OCHRONY ZASOBÓW NATURALNYCH I ŚRODOWISKA i wskazane tam działania wspierające w perspektywie długofalowej. Regionalne i lokalne dokumenty programowe odnoszące się do specyfiki przedmiotowego projektu: Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego Śląskie Obszar Priorytetowy (C) PRZESTRZEŃ. Cel strategiczny: Województwo śląskie regionem atrakcyjnej i funkcjonalnej przestrzeni. Cel operacyjny: C.1. Zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska. Kierunki działań tj.: 3. Wspieranie wdrażania rozwiązań w zakresie zintegrowanego i zrównoważonego zarządzania zasobami wodnymi w zlewni, w tym ochrony przeciwpowodziowej i przeciwdziałania skutkom suszy; 5. Wspieranie działań na rzecz poprawy jakości wód powierzchniowych oraz ochrony wód podziemnych i racjonalizacji ich wykorzystania; 9. Wspieranie działań zmierzających do zachowania i odtwarzania bioi georóżnorodności; 12. Wspieranie edukacji ekologicznej i kształtowanie postaw pro środowiskowych; 13. Rekultywacja terenów zdegradowanych na cele środowiskowe. Cel operacyjny: C.3. Wysoki poziom ładu przestrzennego i efektywne wykorzystanie przestrzeni. Kierunki działań tj.: 3. Tworzenie i rewitalizacja obszarów zieleni urządzonej oraz terenów rekreacyjnych; 8. Wsparcie działań podnoszących jakość planowania przestrzennego na poziomie regionalnym i lokalnym, w tym działań integracyjnych. 25

28 Realizacja przedmiotowego projektu przyczyni się do spełnienia wskazanych celów, ponieważ swoim zakresem wpłynie na poprawę atrakcyjności i funkcjonalności przestrzeni w obszarze gminy i spełni założenia operacyjne wskazanych wyżej celów wojewódzkich. Strategia Ochrony Przyrody Województwa Śląskiego do roku 2030 Zgodność projektu z celami strategii, w szczególności z zapisami przedsięwzięcia Doliny rzeczne korytarze życia. Celem przedsięwzięcia jest opracowanie i realizacja programu renaturyzacji wybranych odcinków cieków województwa śląskiego. Program ten ma mieć charakter pilotażowy. Wytypowanie odcinków wymagających przywrócenia naturalności odbędzie się przy uwzględnieniu potrzeby odtworzenia czystości ich wody i pełnienia funkcji przestrzeni życiowej, z koniecznością udrożnienia cieków oraz całych dolin dla wykorzystujących je organizmów włącznie (likwidacja przeszkód, tworzenie siedlisk, reintrodukcja gatunków ). Przy wyborze obiektów przewidzianych do działań renaturyzacyjnych i ustalania ich priorytetów należy uwzględnić m.in. wnioski zawarte w programach dotyczących udrażniania rzek (krajowych i regionalnych), pełnioną funkcję korytarza ekologicznego oraz konieczność utrzymania bezpieczeństwa powodziowego. Zaplanowane z ramach projektu wykonanie inwentaryzacji przyrodniczych będzie podstawą do określenia planu tworzenia siedlisk i reintrodukcji gatunków na terenie projektowym. Projekt Strategii Rozwoju Subregionu Południowego Województwa Śląskiego wraz ze Strategią Regionalnych Inwestycji Terytorialnych na lata (, wrzesień 2014 r.) Cel RIT I. Poprawa infrastruktury ochrony środowiska poprzez zabezpieczenie i wykorzystanie zasobów obszaru funkcjonalnego subregionu południowego wynikający z priorytetu III Strategii Rozwoju Subregionu Południowego: Rozwój infrastruktury i usług dla zrównoważonego rozwoju oraz jest spójny z jego celem operacyjnym III.1 Ochrona środowiska i zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska. Priorytet II Ochrona środowiska i efektywne wykorzystanie zasobów. Przedmiotowy projekt spełnia wymagania określone w tych zapisach, ponieważ poprawi infrastrukturę ochrony środowiska i wykorzysta lokalne zasoby naturalne gminy na rzecz ochrony środowiska i jego zrównoważonego rozwoju na tle całego Subregionu oraz województwa. Projekt RPO WSL wersja 7.0 (XI 2014) Oś Priorytetowa: V Ochrona środowiska i efektywne wykorzystanie zasobów, w zakresie priorytetu inwestycyjnego 6d ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej, ochrona i rekultywacja gleby oraz wspieranie usług ekosystemowych, także poprzez program Natura 2000 i zieloną infrastrukturę. Miasto niniejszym projektem planuje efektywnie wykorzystać swoje naturalne zasoby i chronić środowisko w obrębie nadbrzeży rzek: Białej, Wapienicy i Straconki - z właściwym dostosowaniem się do wytycznych tego RPO WSL. Strategia Rozwoju Bielska Białej do 2020 roku Priorytetowa dziedzina rozwoju Miasta Bielska Białej A: EFEKTYWNOŚĆ - misja: Uzyskanie przewagi konkurencyjnej poprzez kosztową efektywność powiększania i użytkowania zasobowych potencjałów rozwoju miasta; CE1 - BIELSKO BIAŁA miastem skutecznie chroniącym środowisko przyrodnicze i walory krajobrazowe, systematycznie zwiększającym swą wysoką atrakcyjność rezydencjalną; CE4 - Bielsko Biała miastem oferującym różnorodne formy atrakcyjnego spędzania czasu wolnego. Priorytet C ZDROWOTNOŚĆ - wyzwanie strategiczne: Zachowanie wysokiej atrakcyjności środowiska zamieszkania, w tym poprzez udostępnianie atrakcyjnych terenów po 26

29 budownictwo mieszkaniowe, rewitalizację obszarów zabudowanych, ochronę terenów cennych przyrodniczo i krajobrazowo oraz poprawę dostępności do bazy sportowo rekreacyjnej; CZ2 - miastem o wysokim poziomie odporności na zagrożenia ekologiczne. Przedmiotowy projekt swoim rzeczowym zakresem spełnia wskazania i kierunki rozwoju miasta wykorzystując walory naturalne nadbrzeży rzek Białej, Wapienicy i Straconki. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska w mieście Bielsko Białej do roku 2016 z perspektywą na lata Cel strategiczny: Zrównoważony rozwój miasta uwzględniający poprawę jakości środowiska oraz racjonalne gospodarowanie jego zasobami. Podstawowe cele strategiczne obejmują m.in.: optymalizacja wykorzystania zasobów naturalnych wód podziemnych, powierzchniowych, nośników energii, itp.; poprawa w zakresie stanu zagospodarowania przestrzennego miasta; zwiększenie w mieście terenów rekreacji; poprawa świadomości ekologicznej społeczeństwa. Założenia przedmiotowe analizowanego projektu pn. Rewitalizacja miejskich systemów nadrzecznych w mieście są spójne ze wskazanymi celami w POŚ dla miasta, ponieważ optymalnie odnoszą się do możliwości zagospodarowania zasobów naturalnych miasta. Polityki horyzontalne Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 ustanawiającego wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/ nakłada na państwa członkowskie wdrażające fundusze strukturalne, obowiązek stosowania tzw. polityk horyzontalnych: W Artykule 7 Promowanie równości mężczyzn i kobiet oraz niedyskryminacji; W Artykule 8 Zrównoważony rozwój. Planowane działanie następująco wpływa na poszczególne polityki horyzontalne: Tabela 5 Wpływ projektu na polityki horyzontalne Polityki horyzontalne Zrównoważony rozwój Zgodność projektu z politykami Realizacja projektu będzie miała pozytywny wpływ na politykę zrównoważonego rozwoju przede wszystkim poprzez oddziaływanie na ochronę i poprawę jakości środowiska naturalnego. Zgodnie z założeniami zrównoważonego rozwoju, przy korzystaniu z zasobów naturalnych nie należy kierować się jedynie zaspokajaniem własnych potrzeb, ale też brać pod uwagę przyszłe pokolenia i stan otaczającego środowiska. Przedmiotowy projekt spełnia te założenia oraz tej polityki horyzontalnej rozwoju UE, która skupia się także na takich elementach jak: budowanie bardziej konkurencyjnej gospodarki, która będzie korzystać z zasobów w sposób racjonalny i oszczędny. W pływ projektu na polityki pozytywny 27

30 Promowanie równości mężczyzn i kobiet oraz niedyskryminacji Do infrastruktury powstałej w ramach projektu zapewniony zostanie równy dostęp kobietom i mężczyznom oraz osobom niepełnosprawnym różnych płci, wyznań i religii, rasy i narodowości. neutralny Źródło: Opracowanie własne na podstawie Rozporządzenia ramowego dla EFSI nr 1303/2013 (Dz. Urz. UE L 347 z 20 grudnia 2013 r.) oraz Projektu RPO WSL (wersja 7.0) 4. Komplementarność projektu Projekt jest częścią zintegrowanego subregionalnego przedsięwzięcia pn. Rewitalizacja przestrzeni nadbrzeżnych rzek, potoków i zbiorników wodnych Subregionu Południowego, w związku z czym przedsięwzięciami komplementarnymi do niniejszego projektu będą wszystkie działania zaplanowane do realizacji w przedsięwzięciu zintegrowanym. Projekt jest komplementarny z innym lokalnym projektem, zrealizowanym z dofinansowaniem ze środków UE zmierzającym do optymalnego wykorzystania walorów naturalnych i przestrzeni miejskiej pod potrzeby rozwoju miasta. Tabela 6 Komplementarność projektu z innymi działaniami L.p. 1. Nazwa projektu Przebudowa i rozbudowa Bulwarów Straceńskich w Bielsku-Białej I etap Podmiot realizujący Miasto Źródło finansowania RPO WSL Wartość brutto w PLN Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z ankiety dla beneficjentów projektu. Stan realizacji przedsięwzięcia ,77 zrealizowany Należy zaznaczyć, iż charakter komplementarny do analizowanego przedsięwzięcia powinny mieć projekty realizowane przez zarządców cieków, a związane z przywracaniem bioróżnorodności, stanowiące uzupełnienie wobec rewitalizacji nadbrzeży. Należy również rozważyć realizację projektów we współpracy z zarządcą cieku. 28

31 5. Analiza instytucjonalna 5.1. Beneficjenci projektu Beneficjentem projektu będzie miasto jednostka samorządu terytorialnego. Miasto jest miastem na prawach powiatu, stanowiąc jednostkę, w której ustawodawca de facto zawarł dwie jednostki samorządu terytorialnego: gminę i powiat zgodnie z treścią art. 91 i 92 ustawy o samorządzie powiatu. Beneficjentem pośrednim będą natomiast wszyscy mieszkańcy na terenie Miasta, a także mieszkańcy okolicznych miejscowości gmin ościennych oraz turyści Wykonalność instytucjonalna projektu Beneficjent posiada zdolności organizacyjne do wdrażania projektów współfinansowanych z funduszy europejskich. Sposób pracy nad tego typu projektami został unormowany Zarządzeniem Nr ON-0152/85/06/BFE Prezydenta Miasta Bielska-Białej z dnia 13 września 2006 r. w sprawie procedur przygotowywania i realizacji projektów współfinansowanych z funduszy europejskich w Urzędzie Miejskim w Bielsku-Białej. Zgodnie z przytoczonym zarządzeniem do prac nad projektem zostanie powołany zespół projektowy odpowiedzialny za przygotowanie oraz wdrożenie i rozliczenie projektu. W skład zespołu projektowego wejdą osoby z Biura Funduszy Europejskich, Wydziału Budżetu, Wydziału Inwestycji, Wydziału Gospodarki Miejskiej (Wydziały Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej) oraz Miejskiego Zarządu Dróg w Bielsku-Białej (jednostka budżetowa Miasta). Za wdrożenie i realizację całego projektu odpowiedzialny będzie Wydział Inwestycji oraz Wydział Gospodarki Miejskiej wraz z Miejskim Zarządem Dróg, a kontrolą nad zgodnością realizacji projektu z umową o dofinansowanie z funduszy strukturalnych oraz monitorowaniem inwestycji i przygotowywaniem wniosków o płatność będzie się zajmowało Biuro Funduszy Europejskich. Rozliczenie projektu i czuwanie nad bieżącym raportowaniem spoczywać będzie na jednostce samorządu terytorialnego. Jak wynika z powyżej przedstawionych danych zarówno Beneficjent, jak również podmiot zarządzający i realizujący faktycznie część projektu w imieniu Beneficjenta są przygotowani organizacyjnie do realizacji projektu, posiadają wszelką zdolność organizacyjną i finansową do wdrożenia projektu, a dotychczasowa działalność w tym zakresie zapewnia, iż zarówno realizacja, jak i utrzymanie projektu w okresie trwałości będą zagwarantowane. W ramach przygotowania do projektu niezbędne jest podjęcie działań w kilku etapach: przeprowadzenie inwentaryzacji oraz zdefiniowanie potrzeb beneficjenta, przygotowanie odpowiedniej dokumentacji, dokonanie wyboru wykonawców. W związku z dużym doświadczeniem, wiedzą praktyczną i teoretyczną w zakresie wdrażania i realizacji projektów współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej posiadaną przez Beneficjenta, nie zidentyfikowano zagrożeń związanych z wykonalnością instytucjonalną projektu. 29

32 6. Analiza techniczna i technologiczna Analiza stanu aktualnego Projekt obejmuje swoim zakresem trzy cieki położone na terenie Bielska-Białej. a) Potok Straconka: W obszarze objętym projektem potok Straconka jest uregulowany i zabudowany opaskami kamiennymi jak również poprzegradzany zaporami (opaskami) poprzecznymi. Wzdłuż cieku nabrzeża są zarośnięte i częściowo uporządkowane. Zlokalizowane na nich są pojedyncze skupiska drzew a szczególnie tzw. zieleń urządzona w postaci żywopłotów i parkanów ulicznych. Tereny położone wzdłuż rzeki łatwo dostępne dla turystów, z uwagi na równolegle biegnącą drogę - ul. Górska i ścieżki prowadzące z południowej części zabudowy jednorodzinnej. b) Rzeka Biała: Rzeka ta przez wieki stanowiła naturalną granicę rozdzielającą tereny Śląska i Małopolski, a jednocześnie stanowiła granicę pomiędzy dawnymi diecezjami: wrocławską i krakowską. Po II wojnie światowej do 1950 roku była ona granicą między województwem śląskim i małopolskim. Długość rzeki wynosi 28,6 km, a powierzchnia dorzecza 139 km². Stanowi ona prawy dopływ Wisły do której uchodzi w obrębie Czechowic-Dziedzic. W dolnej części doliny Białej znajduje się kilka kompleksów stawów w Bielsku-Białej i Bestwinie. Na odcinku rewitalizowanym rzeka w dużej części płynie w uregulowanym korycie poprzegradzanym licznymi przegrodami poprzecznymi. Na rzece w okolicach ul. Paproci i Księdza Jerzego Kusia znajduje się pięknie krajobrazowo wybudowana zapora z bliskim dostępem do drogi. W niższej części rzeka posiada liczne konstrukcje mostowe jak i przebiega wzdłuż zabudowań mieszkalnych wielorodzinnych i przemysłowych. c) Rzeka Wapienica: Jest główną rzeką przepływającą przez dzielnicę Bielska-Białej o takiej samej nazwie. Rzeka Wapienica jest prawym dopływem Iłownicy. Bierze ona początek na stokach Błatniej i Stołowa. Od 1895 r. rzeka, prowadząca wody I klasy czystości, stanowi główne ujęcie wody dla bielskich wodociągów. Dopływami Wapienicy są: Barbara, Rudawka i Żydowski Potok. Ponadto w górach jest wiele niewielkich, bezimiennych strumieni. W latach w górnym biegu Wapienicy, w miejscu ujścia Barbary, zbudowano zaporę wodną im. Ignacego Mościckiego, a w wyniku spiętrzenia wód rzeki powstało sztuczne jezioro Wielka Łąka, które służy wyłącznie jako ujęcie wody i nie jest w żaden sposób dostępne dla ludności (zbiornik objęty jest bezpośrednią strefą ochrony sanitarnej). Na Wapienicy znajdują się również dwa mniejsze zbiorniki poniżej ul. Tartacznej i w rejonie os. Zacisze. Największym skupiskiem jest grupa siedmiu stawów nad rzeką Rudawką, przy granicy miasta z Jasienicą. Na odcinku rewitalizowanym rzeka w dużej części płynie w uregulowanym korycie poprzegradzanymi przegrodami poprzecznymi, nieznaczna część obszaru znajduje się w obszarze tzw. naturalnej rzeki. Na całej długości trasy występuje liczne zadrzewienie w postaci zieleni wysokiej drzew różnego gatunku oraz niższych zarośli i trawników. Koryto rzeczne płytkie typu roztokowego, w okresie bezdeszczowym łatwe do przejścia, teren wzdłuż rzeki dostępny z uwagi na liczne place postojowe i parkingi, drogi dojazdowe i ścieżki. Opis wybranego wariantu technicznego/ technologicznego Przedmiotem projektu będzie wykreowanie gatunkowo zielonej przestrzeni nadrzecznej o przeznaczeniu rekreacyjnym, odnowienie oraz funkcjonalna rozbudowa przestrzeni parkowej łączącej funkcje rekreacyjne, przyrodnicze i kulturowe, zaadaptowanie istniejącej przestrzeni zielonej na park nadrzeczny o funkcji rekreacyjnej i przyrodniczej, połączenie przestrzeni rzecznych mi pieszo-rowerowymi, wykreowanie miejsc rekreacyjno-wypoczynkowych, czynną ochronę siedlisk lęgowych, wyeksponowanie dziedzictwa kultury materialnej i sztuki hydrotechnicznej. 30