ANNALES. Borys Hryńczuk, Ryszard Weber. Wpływ sposobu uprawy roli na intensywność przemian mikrobiologicznych w glebie i plonowanie roślin

Transkrypt

1 ANNALES * U N I V E R S I T A T IS MARIAE CURIE- S K Ł O D O W S K A LUBLIN POLONIA VOL. LIX, Nr 2 SECTIO E 2004 Zakład Technik Uprawy Rli i Nawżenia IUNG ul. Łąkwa 2, Jelcz-Laskwice, Pland Brys Hryńczuk, Ryszard Weber Wpływ spu uprawy rli na intensywnść przemian mikrbilgicznych w glebie i plnwanie rślin The influence f the mde f tillage n the intensity f micrbilgical changes in sil and the yielding f crps ABSTRACT. Acceptance f direct surcharges fr Plish agriculture after jining the Eurpean Unin has increased the interest f farmers in cultivatin f abandned lands, whse area is assessed at abut 1.8 millin hectares. The research aimed at determining prper tillage techniques with regard t the criteria f equalized agriculture. The size f cellullytic bacteria, respiratin f sil and yielding f crps are presented when using in the first year direct swing, amelirative terracing plughing, traditinal plughing and plughing with a plugh and skim culter, and in the secnd year slely traditinal plughing and direct swing. Amelirative plughing used n a fallw was fund t have exerted a restrictive influence n the develpment f cellullytic bacteria, respiratin f sil and yielding f crps in bth the first and secnd years f cultivatin. Direct swing alied in the secnd year f cultivatin did nt bring abut any changes in the size f cellullytic bacteria r respiratin f sil as cmpared with plugh tillage. The use f plugh with a skim culter in cultivatin f a fallw, as cmpared with plain plughing and direct swing, was fund t have restricted the develpment f cellullytic bacteria, while in the first year the respiratin f sil was the highest. Plugh tillage aeared t exert a mre favurable influence n sil respiratin in the secnd year. The yields btained in the experiments pint ut that direct swing can be alied fr bringing abandned land int cultivatin, prfitable effects being attained with grwing ats in the first year. KEY WORDS: cellullitic bacteria, sil respiratin, fallw, sil cultivatin, yield Przyjęcie zasady dpłat bezpśrednich w plskim rlnictwie wraz z wejściem d Unii Eurpejskiej w dużym stpniu zwiększył zaintereswanie mżliwścią Annales UMCS, Sec. E, 2004, 59, 2,

2 Wpływ spu uprawy rli na intensywnść przemian mikrbilgicznych w glebie uprawy ziem dłgwanych, których areał cenia się na kł 1,8 ml ha. Zróżnicwanie reginalne w areałach gruntów dłgwanych w większym stpniu związane jest z uwarunkwaniami plityczn-eknmicznymi (upadek PGR) i scjlgicznymi (starzenie się wsi) niż z ich walryzacją rlniczą [Kraswicz, Filipiak 1998]. Mżna przypuszczać, że d rlniczeg użytkwania najszybciej przywracane będą ziemie p dawnych państwwych gspdarstwach rlnych, gdzie znajdują się większe pla lepszej walryzacji rlniczej [Marks i in. 2000]. Zakładan, że w 2003 rku kł 30% dłgwanych gruntów zstanie przywrócnych d uprawy, c daje w przeliczeniu areał pwierzchni 550 tys. ha. Pnwne włączenie d uprawy wielletnich dłgów wymaga dmienneg pdejścia niż przy zagspdarwaniu nwin czy też rekultywacji gruntów zdegradwanych przez przemysł wydbywczy [Bender 1995; Rla 1995]. Nagrmadzanie się diaspr chwastów w wielkrtnie większych ilściach aniżeli na plu uprawnym [Rla, Rla 1998; Stupnicka-Rdzynkiewicz i in 1998], zmiana niektórych właściwści fizycznych i bilgicznych gleby [Malicki, Pdstawka-Chmielewska 1998] pwdują, że włączenie dłgów d uprawy jest prblemem bardziej złżnym i wymagającym ddatkwych badań z uwzględnieniem wymgów rlnictwa zrównważneg [Zawiślak, Rychcik 2002]. W dróżnieniu d minineg kresu intensyfikacji prdukcji, gdzie w rlniczej rekultywacji gleb ksztem dużych nakładów pszukiwan spów pdniesienia ich prdukcyjnści [Sienkiewicz i in. 1984], becnie w rlnictwie zrównważnym dąży się d uzyskania krzystnych efektów śrdwiskwych, graniczając intensywnść uprawy [Skrzypczak i in. 1998]. Celem prezentwanych badań był wykazanie, jak różne techniki uprawwe zmieniają aktywnść bilgiczną gleby i plnwanie rślin p przywróceniu d rlniczeg użytkwania wielletnieg dłgu. METODY Badania prwadzn d 2001 rku w Jelczu-Laskwicach na pnad 10-letnim dłgu, bez sukcesji w kierunku zakrzewień, prśniętym bylinami i rślinami jednrcznymi. Była t gleba płwa, wytwrzna z piasku gliniasteg mcneg zawartści 0,95% C rg. g. i dczynie kwaśnym ph KCl 4,6. P nawiezieniu wapnem (4 t wapna tlenkweg-magnezweg 65%) całą pwierzchnię przeznaczną pd dświadczenie pcięt na krzyż ciężką brną talerzwą. Zanść gleby w P i K wg Egnera-Riehma była na średnim pzimie i -1 wynsiła dpwiedni 48 i 141 mg kg. Niska natmiast była zawartść w gle-1 bie Mg, wynsząca 40 mg kg. W płwie września 2001 r, przy silnym drście zachwaszczenia, ple pryskan rztwrem glifsatu w pstaci sli am-1 nwej (2720 g 300 l ). Przywrócenie dłgu d uprawy rzpczęt czterema

3 Wpływ spu uprawy rli na intensywnść przemian mikrbilgicznych w glebie spami: rką zwykłą, rką pługiem z przedpłużkiem, meliracyjną rką warstwwą (pług z zapłużkiem umieszczającym 15 cm wierzchnią warstwę na głębkści 45 cm), siewem bezpśrednim w glebę nieuprawiną.wisną w 2002 rku zasian wies dmiany Hetman i kukurydzę dmiany Bahia, które nawżn i uprawian zgdnie z technlgią przyjętą dla tych dmian. Jesienią 2002 rku na czterech spach uprawy, rzpczynających rekultywację dłgu, stswan już tylk rkę zwykłą lub siew bezpśredni. Obiekty z rka zwykłą I rką z przedpłużkiem, które w 2002 rku miały dwukrtnie większą pwierzchnię niż biekty pzstałe, w 2003 rku miały dwa warianty, rkę zwykłą i siew bezpśredni. Obiekt z siewem bezpśrednim pzstał bez zmian, a na rce warstwwej wyknan rkę zwykłą. P wsie zasian pszenżyt zime dmiany Prnt, a p kukurydzy wies dmiany Szakal, który uprawian zgdnie z przyjętą technlgią. Schemat dświadczenia 2002 rk 2003 rk 1) siew bezpśredni 1) siew bezpśredni 2) rka warstwwa 2) rka zwykła 3) rka zwykła 3) rka zwykła 4) rka zwykła 4) siew bezpśredni 5) rka pługiem z przedpłużkiem 5) rka zwykła 6) rka pługiem z przedpłużkiem 6) siew bezpsredni Zmianwanie: blk I blk II 2002 r. wies 2002 r. kukurydza 2003 r. pszenżyt zime 2003 r. wies Dświadczenie załżn metdą długich pasów w dbiciu lustrzanym. Każdy z biektów psiadał cztery pwtórzenia. Pwierzchnia pletka wynsiła m. Próby glebwe d znaczeń mikrbilgicznych pbieran z warstwy rnej na głębkściach i spd zbóż w kńcwej fazie krzewienia (29 31 w skali Zadks), a spd kukurydzy w fazie 4 6 liści (13 16 w skali Zadks). Liczebnść bakterii celullitycznych znaczan metdą płytkwą rzez psiew z rzcieńczeń zawiesiny glebwej na pżywkę skrbiw-amnwą wg Mc Beth. Zdlnść respiracyjną gleby znaczan w pięciu gramwych próbkach wzbgacnych glukzą, przy użyciu aparatu Warburga. Plny ziarna przeliczan dla załżnej wilgtnści 15%. Przedstawiane dane meterlgiczne pchdzą z Psterunku IMGW w Jelczu-Laskwicach. W cenie różnic miedzy wartściami średnimi psłużn się analizą wariancji i testem Tukeya na pzimie isttnści p=0,05.

4 Wpływ spu uprawy rli na intensywnść przemian mikrbilgicznych w glebie WYNIKI Warunki meterlgiczne w przedstawianych seznach wegetacyjnych różniły się między ą (tab. 1). W rku 2002 przy dstatecznym zapasie wdy p padach jesienn-zimwych i krzystnym rzkładzie temperatur (wyskie w kwietniu i maju, a niższe w czerwcu) pady w kwietniu, maju i czerwcu były blisk dwukrtnie większe niż w 2003 rku. Układ tych parametrów w pierwszym seznie zbliżny był d wartści kreślanych przez Klattę [Dzieżyc 1974] jak ptymalne w uprawie wsa. Mniej krzystne w tym seznie były warunki dla wzrstu kukurydzy, kiedy t szczególnie w lipcu, przy braku padów, wystąpił znaczne pdwyższenie temperatury, c spwdwał bjawy więdnięcia. Tabela 1. Miesięczne sumy padów i średnich temperatur dbwych Table 1. Mnthly amunts f precipitatin and daily accumulated temperature Rk Year 2002 mm C 2003 mm C Kwiecień April Maj May Czerwiec June Lipiec July Sierpień August Wrzesień September Razem Ttal 44, , , , , , , , , , , , , , Spsób uprawy warunkwał badane parametry życia bilgiczneg gleby (tab. 2 i tab. 3). Meliracyjna rka warstwwa w pierwszym rku uprawy silnie graniczała rzwój bakterii celullitycznych w całym prfilu rnym zarówn w uprawie wsa, jak i kukurydzy (tab.2). Orka tradycyjna sprzyjała wzrstwi liczebnści bakterii celullitycznych w warstwie przypwierzchniwej w uprawie wsa. W uprawie kukurydzy w warstwie przypwierzchniwej krzystniejsze warunki pd tym względem wystąpiły w biektach z siewem bezpśrednim, a na głębkści w biektach z rką pługiem z przedpłużkiem. Wydaje się, że zróżnicwanie t należy przypisać późniejszemu dwa tygdnie pbraniu próbek spd kukurydzy, c w krzystnych warunkach termicznych i wilgtnściwych dał wzrst liczebnści bakterii celullitycznych w miejscach nagrmadzania materii rganicznej. W drugim rku zagspdarwania dłgu w glebie pd zbżami zastswany spsób rekultywacji nadal różnicwał liczebnść bakterii celullitycznych (tab. 3). Utrzymywał się silnie graniczający wpływ meliracyjnej rki warstwwej, spwdwany głębkim umieszczeniem nagrmadznej materii rganicznej. Siew bezpśredni ze swją akumulacją materii rganicznej przy pwierzchni gleby pwdwał intensywniejszy rzwój bakterii celullitycznych w prównaniu z

5 Wpływ spu uprawy rli na intensywnść przemian mikrbilgicznych w glebie rką tradycyjną, a rka pługiem z przedpłużkiem hamwała ich rzwój, chć nie w tak dużym stpniu jak meliracyjna rka warstwwa. Tabela 2. Liczebnść bakterii celullitycznych (jtk 106 kg-1) w glebie na dwóch głębkściach w warstwie rnej w zależnści d spu uprawy w pierwszym rku zagspdarwania dłgu Table 2. Size f cellullytic bacteria (cfu 106 kg-1) f sil at tw depths f the arable layer, depending n the way f cultivatin in the first year f fallw management Uprawa* Tillage* w NIR LSD 0,05 Owies Oat 1,50 0,81 1,79 1,42 0,34 Kukurydza Maize Głębkść Depth ,98 1,26 0,38 0,80 0,62 1,28 1,46 1,27 1,18 1,74 1,59 0,23 0,23 0,18 * siew bezpśredni direct swing w rka warstwwa terracing rka knwencjnalna cnventinal yillage pług z przedpłużkiem plugh with skim culter Tabela 3. Liczebnść bakterii celullitycznych (jtk 106 kg-1) w glebie na dwóch głębkściach w zależnści d spu uprawy w drugim rku zagspdarwania dłgu Table 3. Size f cellullytic bacteria (cfu 106 kg-1) f sil at tw depths f the arable layer, depending n the way f cultivatin in the secnd year f fallw management Uprawa* Tillage* w NIR LSD 0,05 Pszenżyt Triticale 1,63 0,43 0,93 0,93 0,50 0,48 0,07 Owies Oat Głębkść Depth 1,35 0,35 0,68 0,73 0,56 0,53 0,09 1,13 0,28 1,18 1,16 0,70 0,75 0,24 0,75 0,20 0,83 0,70 0,53 0,58 0,07 *Wyjaśnienia w tabeli 2 *Explnatins in table 2 Wyknanie rki średniej i siewu bezpśrednieg w drugim rku na biektach, w których uprawę dłgu rzpczęt rką tradycyjną i rką z pługiem z przedpłużkiem, nie pwdwał zróżnicwania liczebnści bakterii celullitycznych. Większą aktywnść także i innych bakterii glebwych w uprawach z siewem bezpśrednim udwadnia również Alvarez i in. [1995]. W badaniach Pabina i in. [2000] większą liczebnść bakterii glebwych w stsunku d rki i siewu bezpśrednieg stwierdzn w uprawie uprszcznej, gdzie stswan kultywatr na głębkść d 15 cm. W badaniach Runwskiej-Hryńczuk i in.

6 Wpływ spu uprawy rli na intensywnść przemian mikrbilgicznych w glebie [1992] nad pgłębianiem miąższści prfilu próchniczneg na piasku gliniastym lekkim, pdbnie jak w badaniach przedstawianych, stwierdzn negatywny wpływ wyniesienia pdglebia na rzwój bakterii i prmieniwców glebwych, a w czterletniej rtacji największą ich liczebnść znajdwan na biekcie pdlegającym najmniejszym przekształcenim uprawwym. O graniczającym wpływie meliracyjnej rki warstwwej na intensywnść przemian mikrbilgicznych w glebie świadczą niższe niż na pzstałych uprawach wartści respiracji glebwej w pierwszym i drugim rku uprawy (tab. 4 i tab. 5). Największą zdlnść respiracyjną gleby w pierwszym rku uprawy pd wsem w całym prfilu rnym, a pd kukurydzą w wierzchniej warstwie, stwierdzan w biektach uprawianych pługiem z przedpłużkiem. Większe zróżnicwanie w ddychaniu glebwym wystąpił na głębkści d 10 cm, a zdlnść respiracyjną w zależnści d uprawy mżna ułżyć w szereg: pług z przedpłużkiem > rka tradycyjna > siew bezpśredni > meliracyjna rka warstwwa. Tabela 4. Zdlnść respiracyjna gleby (cm3 O2 kg-1 h-1) gleby na dwóch głębkściach w zależnści d spu uprawy w pierwszym rku zagspdarwania dłgu Table 4. Respirability f sil (cm3 O2 kg-1 h-1) f sil at tw depths, depending n the way f cultivatin in the first year f fallw management Uprawa* Tillage* w NIR LSD 0,05 Owies Oat Kukurydza Maize Głębkść Depth *Wyjaśnienia w tabeli 2 *Explnatins in table 2 Tabela 5. Zdlnść respiracyjna (cm3 O2 kg-1 h-1) gleby na dwóch głębkściach w zależnści d spu uprawy w drugim rku zagspdarwania dłgu Table 5. Respirability (cm3 O2 kg-1 h-1) f sil at tw depths, depending n the way f cultivatin in the secnd year f fallw management Uprawa* Tillage* w NIR LSD 0,05 Pszenżyt Triticale Owies Oat Głebkść Depth *Wyjaśnienia w tabeli 2 *Explnatins in table

7 Wpływ spu uprawy rli na intensywnść przemian mikrbilgicznych w glebie W drugim rku uprawy krzystniejsze warunki metablizmu mikrrganizmów glebwych wystąpiły w biektach z pszenżytem, gdzie rekultywację rzpczęt tradycyjną rką, a pd uprawami rzpczynającymi się pługiem z przedpłużkiem i siewem bezpśrednim nie dntwan różnic. Jeszcze bardziej zatarły się różnice między biektami w ddychaniu glebwym pd wsem, gdzie udwdniną niższą wartść teg parametru stwierdzn tylk dla meliracyjnej rki warstwwej. Wprwadzenie sięwu bezpśrednieg w drugim rku p rce tradycyjnej i rce pługiem z przedpłużkiem nie spwdwał zróżnicwania w ddychaniu glebwym. Dniesienia c d zdlnści respiracyjnej gleby w zależnści d spu uprawy częst są sprzeczne. Alvarez i in. [1995] zauważają, że w warunkach klimatu ciepłeg, z graniczną ilścią padów, wprwadzenie siewu bezpśrednieg p uprawie rkwej sprzyja wzrstwi respiracji glebwej, Malicki i in. [1998] raz Runwska-Hryńczuk i in. [2000] dla naszych warunków klimatycznych, pdbnie jak w prezentwanych badaniach, stwierdzają wyższe wartści respiracji glebwej przy tradycyjnej rce w prównaniu z siewem bezpśrednim. Lepszych warunków rzwju mikrrganizmów glebwych w uprawie płużnej mżna upatrywać w fakcie, że w prównaniu z siewem bezpśrednim w wierzchniej warstwie prfilu rneg stwierdza się większą zawartść aztanów [Halvrsn i in. 2001]. Zauważn także, że ilść materii rganicznej pzstającej p uprawie zbóż zmienia się w zależnści d spu uprawy na różnych glebach. Kraska i Pałys [2003] na piasku gliniastym znajdwali więcej resztek pżniwnych p uprawie rkwej. Natmiast na rędzinie Pałys i Kuraszkiewicz [1999] uzyskali większy przyrst masy krzeniwej w uprawach bez rki dwracalnej. Tabela 6. Plny rślin (t ha-1) w pierwszym i drugim rku w zależnści d spu uprawy wielletnieg dłgu Table 6. Yields (t ha-1) depending n the way f cultivatin in the first and secnd year f fallw managament Pln Yield Uprawa* Tillage* w NIR LSD 0, Owies Oat Kukurydza Maize Pszenżyt Triticale Owies Oat 5,27 4,34 1,82 2,04 5,36 2,90 5,36 0,82 3,68 0,93 3,57 3,14 4,06 3,92 4,33 3,68 0,75 3,26 3,02 3,10 3,33 3,64 3,18 0,44 *Wyjaśnienia w tabeli 2 *Explnatins in table 2

8 Wpływ spu uprawy rli na intensywnść przemian mikrbilgicznych w glebie W pierwszym rku zagspdarwania dłgu wies duż lepiej plnwał d kukurydzy (tab. 6). Złe plnwanie kukurydzy uwarunkwane był nie tylk mniej krzystnym dla tej rśliny przebiegiem pgdy, lecz także niespełninym załżeniem mżliwści ttalneg zwalczenia zachwaszczenia w tej uprawie. Zastswanie herbicydu we właściwej fazie rzwjwej kukurydzy tylk częściw graniczył zachwaszczenie. W późniejszych fazach rzwjwych brak zagęszczenia łanu spwdwał mżliwść rzwju zachwaszczenia z diaspr rzłgwych. Meliracyjna rka warstwwa, stswana w uprawie dłgu, bniżała plnwanie wsa i kukurydzy w prównaniu z rką tradycyjną i pługiem z przedpłużkiem. Zaskakując dbre rezultaty w plnwaniu wsa, nie różniące się isttnie d siągniętych w biektach z rką, uzyskan w biektach z siewem bezpśrednim. W uprawie kukurydzy siew bezpśredni w pierwszym rku graniczał plnwanie. Negatywny wpływ na plnwanie pszenżyta i wsa uprawy meliracyjną rką warstwwą utrzymywał się w drugim rku przy tradycyjnej uprawie. Stswanie siewu bezpśrednieg nie spwdwał udwdninych różnic w plnwaniu bu zbóż w prównaniu z rką tradycyjną chć tendencje d spadku plnu p uprawie w pierwszym rku pługiem z przedpłużkiem były dść wyraźne. Zadwalające, b nieróżniące się isttnie d uzyskiwanych w uprawie tradycyjnej plny pszenżyta i wsa siągnięt przy wyłącznym stswaniu siewu bezpśrednieg. Przydatnść wsa w uprawie nwin ptwierdzają badania Harasimwicza i in. [1998], które wykazały szczególną jeg zdlnść w graniczaniu ekspansji zachwaszczenia. Prirytetwe znacznie właściweg dbru rśliny uprawnej zdlnej skutecznie knkurwać z chwastami stwierdzili Malicki i PdstawkaChmielewska [1998] w badaniach nad zmianami fitcenz i właściwści glebwych rekultywwanych dłgów. Dbre efekty w pierwszym rku uprawy żyta na dłgu uzyskał Dzienia [1998], przy czym wyższe plny siągan na rce tradycyjnej w prównaniu z uprawą uprszczną i siewem bezpśrednim. Szymankiewicz [1995] w swych badaniach stwierdził także znaczny spadek plnów kukurydzy pd wpływem rek meliracyjnych, uprszczeń w uprawie i stswania siewów bezpśrednich, mim wystąpienia krzystnych zmian niektórych cech glebwych. Turley i in. [2003] w wielletnich badaniach z różnymi spami pstępwania ze słmą pzstającą na plu wykazali lepsze efekty w plnwaniu pszenicy w przypadku jej przyrywania, a stswanie uprszczeń i siewu bezpśrednieg zalecają p spaleniu słmy.

9 Wpływ spu uprawy rli na intensywnść przemian mikrbilgicznych w glebie WNIOSKI 1. Stswanie w zagspdarwaniu dłgu rek z przemieszczaniem wierzchniej warstwy graniczał rzwój bakterii celullitycznych i ddychanie glebwe wraz ze wzrstem głębkści przemieszczenia tej warstwy. 2. Ograniczenie intensywnści uprawy dłgu pwdwał wzrst liczebnści bakterii celullitycznych. Jedncześnie największe nasilenie przemian mikrbilgicznych, wyrażnych ddychaniem glebwym, stwierdzn p uprawie rką tradycyjną. 3. Siew bezpśredni zarówn w zagspdarwaniu dłgu jak i w drugim rku p uprawach rkwych pzwlił na siąganie plnów zbliżnych d uzyskiwanych na uprawach tradycyjnych, a krzystne efekty w plnwaniu siągnięt w pierwszym rku w uprawie wsa. 4. Głębkie umieszczenie wierzchniej warstwy pwdwał spadek plnwania wsa, pszenżyta zimeg i kukurydzy, natmiast płytsze wymieszanie tej warstwy sprzyjał wzrstwi plnów. PIŚMIENNICTWO Alvarez R., Raul A., Diaz M., Barber N., Oscar J., Santanatglia O. J., Bltta L Sil carbn micrbial bimas and CO2 C prductin frm three tillage systems. Sil Till. Res. 33, Bender L Rekultywacja terenów pgórniczych w Plsce. Zesz. Prbl. Pst. Nauk Rl. 418, Dzienia S., Wereszczaka J., Piskier T Efektywnść różnych spów uprawy dłgu. Bibl. Fragm. Agrn. 5, Dzieżyc J Nawadnianie rślin. PWRiL, Warszawa. Halvrsn A. D., Wienhld B. J., Black A Tillage and nitrgen fertilizatin influences n grain and sil nitrgen in a spring wheat fallw system. Agrn. J. 93, Kraska P., Pałys E Wpływ systemów uprawy rli, pzimów nawżenia i chrny na masę i skład chemiczny resztek pżniwnych jęczmienia jareg. Annales UMCS, sec. E, 58, Kraswicz S., Filipiak K Czynniki decydujące reginalnym zróżnicwaniuniu dłgów w Plsce. Bibl. Fragm. Agrn. 5, Malicki L., Pdstawka-Chmielewska E Zmiany fitcenzy i niektórych właściwści gleby zachdzące pdczas dłgwania raz będące efektem zagspdarwania wielletnieg dłgu. Bibl. Fragm. Agrn. 5, Marks M., Nwicki J Odłgi i ugry w Plsce. Cz. II. Spy zagspdarwania. Fragm. Agrn. 65, Pabin J., Włdek S., Biskupski A., Runwska Hryńczuk B., Kaus A Ocena właściwści fizycznych gleby i plnwania rślin przy zastswaniu uprszczeń uprawwych. Inżynieria Rlnicza 6,

10 Wpływ spu uprawy rli na intensywnść przemian mikrbilgicznych w glebie Rla J Eklgiczn gspdarcze skutki ugrów i dłgów w Plsce. Zesz. Prbl. Pst. Nauk Rl. 418, Rla J., Rla H Ograniczenie zarastania chwastami segetalnymi i rederalnymi ugrów raz dłgów. Bibl. Fragm. Agrn. 5, Runwska-Hryńczuk B Przydatnść wskaźników aktywnści bilgicznej gleby d ceny stanu jej żyznści. Pam. Puł. 100, Runwska-Hryńczuk B., Hryńczuk B Właściwści bilgiczne gleby w zależnści d techniki uprawy rli. Inżynieria Rlnicza 6, Sienkiewicz J., Żurawski H., Pantera H., Pabin J., Jabłński W Wpływ wgłębneg przemieszczania warstwy próchnicznej na niektóre właściwści gleby piaskwej. Rcz. Gleb. 35, Skrzypczak G., Blecharczyk A., Majchrzak L., Piechta T Spy zagspdarwania (przywracania d użytkwania rlniczeg) gruntów czasw wyłącznych z użytkwania. Bibl. Fragm. Agrn. 5, Stupnicka-Rdzynkiewicz E., Hchół T., Łabza T Wpływ jednrczneg kresu wyłączenia pla z uprawy, na zapas nasin chwastów w glebie i zachwaszczenie łanu. Bibl. Fragm. Agrn. 5, Szymankiewicz K Wpływ spów uprawy rli na dynamikę zapasu wdy, żyznść gleby i plnwanie kukurydzy. Mat. Knf. Nauk. Siew bezpśredni w terii i praktyce. SzczecinBarzkwice 12 czerwca. Wyd. AR Szczecin, Turley D.B., Phillips M.C., Jhnsn P., Jnes A.E, Chambers B.J Lng-term straw managament effects n yields f sequential wheat (Triticum acstivum L.) crps in clay and silty clay lam sil in England. Sil Till. Res. 71, Zawiślak K., Rychcik B Racjnalna gspdarka plwa w krajbrazie półncnwschdniej Plski. Fragm. Agrn. 2,