Kierunki reformowania samorządu terytorialnego. S. Mazur Katedra Gospodarki i Administracji Publicznej Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Transkrypt

1 Kierunki reformowania samorządu terytorialnego S. Mazur Katedra Gospodarki i Administracji Publicznej Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

2 Myśl przewodnia Samorząd terytorialny stanowi silny filar Rzeczpospolitej. Zachodzą jednak procesy, które niekorzystnie rzutują na funkcjonowanie jednostek samorządu terytorialnego. Potrzebna jest poważna rozmowa nad polskim modelem samorządności terytorialnej oraz jego modyfikacja.

3 Dysfunkcje Etatystyczna Autokratyczna Biurokratyczna Finansowa Absorpcji środków unijnych Ułomnej wspólnotowości Przestrzenna Słabość podmiotowości rozwojowej

4 Dylematy 1.Samorząd terytorialny jako element systemu zarządzania państwem czy forma organizacji wspólnoty mieszkańców-obywateli? 2.Samorząd terytorialny jako dostawca usług publicznych czy podmiot odpowiedzialny za rozwój terytorium? 3.Samodzielność i ochrona prawna samorządu terytorialnego czy silny nadzór państwowy?

5 Dylematy 4. Resortowość czy terytorializacja w podejściu do samorządu terytorialnego? 5. Głównie zadania zlecone czy własne? 6. Samodzielność finansowa samorządu terytorialnego czy międzysamorządowa wyrównawcza redystrybucja dochodów? 7. Jednolitość czy kategoryzacja JST?

6 Dylematy 8. Menedżerski czy obywatelski model samorządności terytorialnej? 9. Samorząd terytorialny jako dostarczyciel usług publicznych czy gospodarz terytorium, właściciel i podmiot prowadzący działalność gospodarczą? 10.Potrzebujemy zasadniczej zmiany legislacyjnej czy tylko nowelizacyjnej korekty uzupełniającej działania pozalegislacyjne?

7 III etap reformy demokracja Wzmocnienie pozycji radnych Ograniczenie liczby kadencji w organach wykonawczych Łączenie funkcji wójta (burmistrza, prezydenta miasta, starosty) z mandatem senatora Jednomandatowe okręgi wyborcze w wyborach do rad gminy, powiatu oraz sejmików Fundusz wspierający media lokalne Budżet partycypacyjny

8 III etap reformy kompetencje Gmina Zwiększenie możliwości konkurowania gmin Stworzenie rzeczywistych preferencji dla wspólnej realizacji zadań przez gminy Powiat Dekoncentracja zadań na poziom powiatu lub Usankcjonowanie quasi-rządowego charakteru powiatu oraz przekształcenie starosty w organ administracji rządowej Likwidacja powiatów obwarzankowych

9 III etap reformy kompetencje Samorząd województwa Ograniczenie funkcji wojewody do zadań z zakresu administracji orzeczniczej oraz inspekcyjnokontrolnej Wskazanie roli koordynacyjnej województwa samorządowego w zakresie świadczenia usług publicznych na obszarze województwa Zwiększenie podmiotowości samorządów Ograniczenie kryteriów nadzoru nad działalnością JST do kryteriów legalności Redefiniowanie podmiotowości JST

10 III etap reformy przestrzeń Przywrócenie publicznego władztwa nad przestrzenią: Nowelizacja ustaw regulujących kwestie planowania przestrzennego Wyeliminowanie regulacji dotyczących decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu Zmiana funkcji planu miejscowego Podporządkowanie aktów planowania specjalistycznego aktom planowania ogólnego Rezygnacja z funkcji uzgodnień w procedurze planistycznej

11 III etap reformy terytorium Wypracowanie ustroju metropolitalnego dla największych aglomeracji miejskich Zmiany w prawie samorządowym (ustawy ustrojowe oraz ustawy materialne) ułatwiające współpracę JST Określenie misji samorządu województw po 2020 r.

12 III etap reformy finanse Podatki i opłaty lokalne Usamorządowienie podatków lokalnych Połączenie podatku od nieruchomości, rolnego i leśnego w jeden podatek od gruntów i uzależnienie jego wysokości od wartości Przekazanie podatku od środków transportowych powiatom i oddanie im władztwa podatkowego w tym zakresie Udział w podatkach centralnych Zwrot podatku VAT na dobra inwestycyjne

13 III etap reformy finanse Transfery z budżetu państwa Inteligentne dotacje nagradzające za efekt i tworzące bodźce do oszczędności Realna ochrona finansów samorządowych respektowanie konstytucyjnej zasady adekwatności Granice zadłużania się JST Granice zadłużenia JST powinny być uzależnione od wielkości nadwyżki operacyjnej

14 III etap reformy organizacja Zwiększenie swobody organizatorskiej Zmiana przepisów prawnych w celu zwiększenia poziomu swobody organizatorskiej JST Poprawa świadczenia usług publicznych Wprowadzenie zintegrowanych zasad zarządzania usługami publicznymi

15 Dlaczego III etap reformy? Państwa centralne i peryferyjne Dlaczego jedni są bogaci a inni biedni? Potencjał systemowego uczenia się Zaniechanie to regres a nie status quo Krytyka cynicznego rozumu

16 Czy III etap reformy? Okno możliwości? Okienko możliwości? Lufcik możliwości?

17 Raporty o stanie samorządności Narastające dysfunkcje, zasadnicze dylematy konieczne działania. Raport o stanie samorządności terytorialnej w Polsce (Tom 1) Narastające dysfunkcje, zasadnicze dylematy konieczne działania. Raport o stanie samorządności terytorialnej w Polsce 2014 (Tom 2) Źródło : Małopolska Szkoła Administracji Publicznej Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie