RUCH ŚWIATŁO - ŻYCIE. Maria Filipek

Transkrypt

1 Maria Filipek RUCH ŚWIATŁO - ŻYCIE Ruch Światło Życie, który powstał na ziemi polskiej w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku, odegrał dużą rolę we wprowadzaniu nowych form życia wspólnotowego do duszpasterstwa dzieci, młodzieży i rodzin. Jego dzisiejszy obraz to wynik pracy wielu osób i wydarzeń historycznych. Szczególną rolę w utworzeniu Ruchu Światło Życie odegrał ks. F. Blachnicki, który położył fundamenty zasadom ideowym, pracy formacyjnej i organizacji. Jego podpis lub inicjały można znaleźć we wszystkich podstawowych materiałach Ruchu. W Ruchu Światło Życie zostało opracowanych wiele metod wychowawczych, za pomocą których podejmuje się zadanie formowania chrześcijańskiej dojrzałości wśród jego uczestników. Najbardziej charakterystycznymi są: formuła F OS Z O E (światło życie), oaza rekolekcyjna oraz mała grupa formacyjna. W praktyce formuła F OS Z O E jest realizowana m.in. w specyficznej formie rekolekcji o charakterze przeżyciowym, nazwanej oazą rekolekcyjną. Jest to podstawowa metoda działania Ruchu, która opiera się na rozważaniu historii zbawienia według porządku liturgicznego oraz tajemnic różańcowych. Ta forma rekolekcji dąży do egzystencjalnego przeżycia chrześcijaństwa, osobistego doświadczenia jego istoty w dwóch wymiarach: nadprzyrodzonym (otwarcie się na Boga) i doczesnym (otwarcie się na ludzi żyjących obok). Wartości wyniesione z oazy wakacyjnej pielęgnuje i rozwija praca w małych grupach, zbierających się przy parafii na cotygodniowe spotkania. Umożliwia to rozwój Nowego Człowieka w codziennym życiu. Cotygodniowy rytm spotkań daje ciągłość procesu wychowawczego. Małe grupy będą środowiskiem formowania Nowego Człowieka, o ile nie będą grupami zamkniętymi, lecz otwartymi i zaangażowanymi w życie parafii lub innej społeczności. Właśnie te małe grupy są komórkami organizacyjnymi Ruchu Światło - Życie. Kościół ma wewnętrzną dynamikę wszczepioną w siebie. Źródłem jej jest Duch Święty. Kościół musi się jednoczyć, musi tworzyć wspólnoty, bo istotą Kościoła jest miłość, a miłość jest siłą, która jednoczy. Miłość prawdziwa musi się wyrazić we wspólnocie, dlatego musimy tworzyć oazy małych i większych wspólnot bez względu na konsekwencje. Ruch Światło Życie nie stał się od razu ruchem katechumenalnym. Ks. F. Blachnicki w swoich działaniach duszpasterskich kierował się ku kształtowaniu dojrzałego chrześcijanina, który poprzez funkcje Kościoła: martyrię, leiturgię i diakonię mógł rozwijać się we wspólnocie chrześcijan. We właściwym znaczeniu Ruch Światło Życie stanie się ruchem katechumenalnym, gdy w konkretnych wspólnotach lokalnych będzie spełniał funkcje katechetyczne, to znaczy gdy wspólnoty ruchu dojrzałe w ewangelicznym życiu będą zdolne prowadzić innych do takiego życia Źródła inspiracji Ruchu Światło - Życie Obserwacje młodzieży poczynione przez ks. F. Blachnickiego w czasie lat seminaryjnych i późniejszej pracy duszpasterskiej skłoniły go do poszukiwania nowych dróg i metod przekazu wiary. 1

2 Stworzył dla celów duszpasterskich nową metodę formacji opartą o katechumenat chrześcijański, czyli zwrócenie się do osób już ochrzczonych, ale potrzebujących odrodzenia i pogłębienia wiary. Zrealizował to głównie w ramach Ruchu Światło Życie tworząc system permanentnej formacji chrześcijańskiej, nazwanej deuterokatechumenatem (powtórny katechumenat). Dla lepszego zrozumienia procesu tworzenia Ruchu, przedstawimy źródła inspiracji oraz sięgniemy do doświadczeń życiowych twórcy Oaz. Już od lat młodzieńczych ks. F. Blachnicki szukał środowisk, które są wolne od ścisłych schematów, formalizmu, a cechuje je bogate życie i autentyzm. Znalazł to w harcerstwie, które poprzez swój program pedagogiczny, metody i zasady wychowawcze, pracę w małych grupach, obrzędowość, kontakt z przyrodą wzbudzały zainteresowanie wśród młodzieży. Ks. F. Blachnicki wykorzystał te doświadczenia harcerskie w Ruchu Światło Życie, pogłębiając je o wartości teologiczne. Doświadczenie wojny i więzień nauczyło ks. F. Blachnickiego, że powinien kierować się intuicją i nie podążać za grupą, lecz iść w kierunku przeciwnym, by się przekonać czy lek jest uzasadniony. Uważał, że człowiek nie może się kierować instynktem stadnym, ponieważ nie posiada wtedy własnych poglądów oraz wolności. By takiemu zalęknionemu człowiekowi pomóc, należy uświadomić mu, że jest zniewolony oraz zmienić go w wolną osobę. Jedynym człowiekiem, który może tego dokonać jest Jezus Chrystus. W początkach pracy duszpasterskiej pojawił się przed ks. F. Blachnickim problem, który sformułował jako dwie tezy: elita i masa w duszpasterstwie oraz duszpasterstwo a wychowanie. Na Zachodzie w wyniku rozwijających się idei laicyzacji i dechrystianizacji w Kościele zaczynają się tworzyć małe grupy wiernych. Natomiast w Polsce uważano, że należy się zająć duszpasterstwem masowym. Ta sytuacja uświadomiła ks. F. Blachnickiemu, że życie chrześcijańskie w Polsce jest sformalizowane i powierzchowne, a taki stan Kościoła pogłębia silna ateizacja społeczeństwa polskiego ze strony władz komunistycznych. Próbą podjęcia poprawy tej sytuacji duszpasterstwa w Polsce, było stworzenie grup elitarnych, które miały być nastawione dynamicznie i apostolsko na działalność ewangelizacyjną i formacyjną. W związku z tym tezę elita czy masa zastąpił zasadą masy przez elity, elity w służbie mas. Realizował ją w pracy duszpasterskiej nastawionej wychowawczo, w której zajął się formacją grup apostolskich. Dodatkowym plusem tej zasady jest to, że uzupełnia ona pracę katechetyczną Kościoła. Władze komunistyczne w powojennej Polsce zlikwidowały wszelkie stowarzyszenia katolickie. W takiej sytuacji Kościoła w naszym kraju ks. F. Blachnicki podjął pracę typu wychowawczego z ministrantami. Twórca Oaz chciał być ogrodnikiem, który nie tylko zasiewa, ale i pielęgnuje rośliny oraz chroni je przed tym, co szkodliwe. Spotkania ministrantów, na których uczyli się zasad służby liturgicznej, śpiewu kościelnego, właściwych odpowiedzi na Mszy świętej oraz zasad odpowiedniego poruszania się przy ołtarzu odbywały się raz w tygodniu. Miały one wzbudzić u ministrantów postawę zdyscyplinowania i sumiennego spełniania obowiązków. Referat Duszpasterski Kurii Diecezjalnej w Katowicach zlecił ks. F. Blachnickiemu przeprowadzenie zamkniętych rekolekcji dla ministrantów w diecezjalnym domu rekolekcyjnym w Kokoszycach w dniach 2 6 VIII 1951 r. Musiał on dobrać odpowiednie metody rekolekcyjne, adekwatne do możliwości psychiki dziecka w wieku od 10 do 12 lat. Ks. F. Blachnicki uznał, że tradycyjne rekolekcje 2

3 zamknięte urozmaici wprowadzając zasadę milczenia oraz zajęcia swobodne takie jak: zabawa, śpiew, szkolenie liturgiczne. W ramach tych rekolekcji, które odbyły się w Kokoszycach, zrodziła się idea i koncepcja nowej metody dziecięcych rekolekcji. Polegała ona na stworzeniu takich warunków dla uczestnika, by mógł on nauczyć się jak ma wyglądać życie dziecka Bożego. Ks. F. Blachnicki uwzględniał tu wszystkie elementy codziennego życia dziecka, jak: modlitwa, praca, nauka, zabawa. Praca z ministrantami będzie bardziej owocna, jeżeli po całorocznej pracy wychowawczej odbywającej się w trakcie cotygodniowych spotkań, zostanie pogłębiona i uzupełniona o rekolekcje wakacyjne. Całe działanie ks. F. Blachnickiego z ministrantami skupiało się wokół idei dziecięctwa Bożego, która w przyszłości okaże się prehistorią późniejszej pedagogii Nowego Człowieka realizowanej m.in. w Ruchu Światło Życie. Wszelką pracę z ministrantami przeprowadzał metodą przeżyciowo wychowawczą, w której kładł główny nacisk na przeżycia religijno moralne. W obrębie ćwiczeń duchowych ministranci uczestniczyli w trzech naukach rekolekcyjnych, Mszy świętej, modlitwie Anioł Pański i wieczornym nabożeństwie. Oprócz zajęć ściśle duchowych ks. F. Blachnicki codziennie poświęcał 3 godziny na zajęcia o charakterze zabawowym. Po zakończeniu rekolekcji, odbywała się ankieta. Jej wyniki wskazały, że nowa metoda rekolekcji przyniosła bardzo dobre owoce. Dla potrzeb rekolekcji ministranckich ks. F. Blachnicki zaczerpnął z dorobku wychowawczego św. Jana Bosko system zapobiegawczy, tj. praca w małych grupach z ciągłą obecnością i opieką wychowawczą tzw. duktora. Na gruncie doświadczeń z ministrantami ks. F. Blachnicki podejmuje pracę z dziewczętami tworząc Żywy Różaniec, z młodzieżą tzw. godzinę religijną zastosowaną w miejsce nauki religii oraz z dorosłymi organizując wczasy maryjne. Po początkowych doświadczeniach rekolekcyjnych z ministrantami ks. F. Blachnicki postanowił dalej kontynuować rozpoczętą działalność, ale z wydłużeniem ich czasu trwania z trzech dni na dwa tygodnie, by lepiej zrealizować postawione cele oraz program i założenia. Pierwsza taka dwutygodniowa Oaza odbyła się w Bibieli w dniach od 19 VII do 1 VIII 1954 r. Ks. F. Blachnicki ciągle udoskonalał formę rekolekcji oazowych, tak od strony formalnej, jak i metodycznej. Rekolekcje Oazy Dzieci Bożych stały się źródłem ruchu oazowego, który po latach ostatecznie przyjął nazwę Ruchu Światło - Życie. W 1957 r. katowicka Kuria Biskupia oficjalnie zatwierdziła akcję i zleciła stosowanie jej w pracy duszpasterskiej. Kolejnym czynnikiem, który wpłynął na ukształtowanie pedagogii Nowego Człowieka było utworzenie przez ks. F. Blachnickiego Krucjaty Wstrzemięźliwości ( ). Jej głównym celem było wypełnienie ślubów Jasnogórskich, a mianowicie ślubowania: Królowo Polski ( ) przyrzekamy wypowiedzieć walkę ( ) pijaństwu i rozwiązłości. Ks. F. Blachnicki postanowił działać przeciw złym nawykom i negatywnym obyczajom występującym w narodzie polskim. Za sprawą działalności Krucjaty Wstrzemięźliwości miała się urzeczywistnić zasada kardynała A. Kakowskiego: przez dobrowolną abstynencję wielu do trzeźwości wszystkich. Powstaje również zalążek pedagogii społecznej, w której miejsce główne zajmuje pojęcie Nowego Człowieka, a rozwinięta zostanie później jako polska koncepcja teologii wyzwolenia: Prawda Krzyż Wyzwolenie. Następną inspiracją dla ks. F. Blachnickiego w dziele tworzenia systemu formacyjnego była osoba św. Maksymiliana Marii Kolbego. Życie świętego towarzyszyło początkom dzieła Oazy, inspirowało je. Jego 3

4 duchowość mariologiczna, asceza, skoncentrowane były wokół idei bezgranicznego oddania siebie drugiemu człowiekowi, która wywarła duży wpływ na określenie ideału i programu wychowawczego w Oazie. W związku z tym ks. F. Blachnicki nazywał go patronem Oazy obok Niepokalanej, Matki Kościoła. Przez następne lata tj ks. F. Blachnicki pracował nad doskonaleniem pedagogii Nowego Człowieka. Przemyślenia oraz doświadczenia rekolekcyjne zostały sformułowane w jego pracach naukowych, ponieważ był to okres jego studiów naukowych na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Ks. F. Blachnicki zaliczył studia do najważniejszych darów swojego życia, które przeżywał jako czas pogłębienia, skonfrontowania i usystematyzowania powstającej wizji Żywego Kościoła. Ks. F. Blachnicki zachęcony pozytywnymi wynikami ankiet na zakończenie Oaz w latach pięćdziesiątych oraz studiami na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, wznawia prowadzenie rekolekcji oazowych. Tym razem zorganizował je dla dziewcząt szkół średnich. W 1963 r., podczas wakacji letnich, przeprowadził rekolekcje w Szlachtowej k. Szczawnicy i nazwał je Oazą Niepokalanej. W ich prowadzenie zaangażował zespół byłej Centrali Krucjaty Wstrzemięźliwości. Do pierwotnego programu Oazy Niepokalanej ks. F. Blachnicki dodawał nowe elementy, które czerpał z inspiracji soborowej odnowy Kościoła. Od 1967 r. zorganizował Oazę Nowego Życia dla młodzieży męskiej. Program formacyjny rekolekcji został ściśle zaplanowany na zasadzie soborowej, która zakładała, że liturgia jest źródłem i szczytem działalności Kościoła. Ruch Światło Życie ma zdaniem ks. F. Blachnickiego przyczyniać się do budowania żywego Kościoła w parafiach poprzez żywy udział w Eucharystii i wierność Słowu Bożemu. Studia pastoralne, ks. F. Blachnickiego zbiegły się w czasie z bogatą problematyką odnowy Kościoła Soboru Watykańskiego II. Naukę soborową ks. F. Blachnicki wcielił w powstającą ideę Żywego Kościoła. Był to program dróg i metod, które będzie wprowadzał w życie poprzez pewne wspólnoty, ruchy i instytuty. Tematami, ideami przewodnimi oraz głównymi kierunkami odnowy są idea personalizmu chrześcijańskiego, Kościół Wspólnoty Ludu Bożego, Ecclesia Mater Mater Ecclesiae, życie nowe, odnowa kerygmatyczna i liturgiczna. Działalność apostolska ks. F. Blachnickiego była oparta głównie na dokumentach Soboru Watykańskiego II. Tradycyjnemu duszpasterstwu przeciwstawił wizję żywego Kościoła wspólnoty wspólnot, bazującej na pracy formacyjnej w małych grupach apostolskich. Potwierdzeniem wkładu Soboru Watykańskiego II na formowanie Ruchu Światło Życie, a zarazem rozpowszechniania jego nauki przez Ruch oazowy były częste wypowiedzi ks. Kardynała K. Wojtyły na ten temat, jak np. jego wypowiedź z 16 VIII 1972 r. podczas Dnia Wspólnoty w Tylmanowej: ( ) widzę, jak bardzo ta soborowa wizja Kościoła weszła do waszych oaz. Bardzo ważną inspiracją do uformowania się pedagogii Nowego Człowieka były studia ks. F. Blachnickiego nad personalizmem dialogicznym, które zostały wyrażone i usystematyzowane w pracy doktorskiej twórcy Oaz. Personalizm chrześcijański ujmuje osobę w jej odniesieniu do ty, widząc powołanie osoby w oddaniu siebie drugiej osobie ostatecznie Bogu poprzez miłość. Wcieleniem zasady personalistycznej jest Maryja, która najlepiej urzeczywistniała relację nowego stworzenia względem Boga, dlatego naśladując Ją, chrześcijanin staje się Nowym Człowiekiem w Chrystusie. 4

5 Ks. F. Blachnicki zainspirowany personalizmem podkreślał pojęcie Nowego Człowieka, jako centralny punkt pedagogii chrześcijańskiej. Wychowanie Nowego Człowieka było myślą podstawową ks. F. Blachnickiego, na której oparł cały program formacyjny Ruchu Żywego Kościoła, a później Ruchu Światło Życie. Wpływ na to miał również nurt biblijno ewangelizacyjny, który powstał w ramach kontaktów ekumenicznych ks. F. Blachnickiego z różnymi Kościołami chrześcijańskimi. W tym nurcie idea Nowego Człowieka otrzymała biblijną podbudowę i wyraz. Kolejnym źródłem dla uformowania się pedagogii Nowego Człowieka były studia ks. F. Blachnickiego w dziedzinie katechetyki. Przyniosły one odkrycie katechumenatu jako starochrześcijańskiej metody inicjacji i formowania Nowego Człowieka, która stała się charakterystyczną instytucją dla formacji Ruchu Światło Życie. Ks. F. Blachnicki dał temu wyraz w liście do papieża Jana Pawła II z 4 XI 1980 r. Podkreślił w nim wagę formacji deuterokatechumenalnej w Ruchu Światło Życie opartego na wskazaniach posoborowego dokumentu Ordo initiationis christianae adultorum. Ten dokument był ostatnim z głównych elementów, które wpłynęły na ostateczny rozwój i obraz pedagogii Nowego Człowieka w Ruchu Światło - Życie. Ostatecznie pedagogia Nowego Człowieka jest systemem formacji deuterokatechumenalnej. Ma ona za zadanie stworzyć miejsce i ramy dla wychowania Nowego Człowieka, w konkretnej wspólnocie lokalnej. Ten system formacji ma oświecić wiernych ochrzczonych i pobudzić do dojrzałej wiary, by ich nauczyć w ten sposób świadomego uczestnictwa w życiu Kościoła Cel formacji w Ruchu Światło Życie Podczas I Krajowej Kongregacji Odpowiedzialnych Ruchu Żywego Kościoła w 1976 r. w Krościenku w dniach II, ks. F. Blachnicki określił główny cel Ruchu, którym jest formowanie dojrzałego chrześcijanina jako Nowego Człowieka na każdym etapie rozwoju osobowości. Formacja ta winna się odbywać w parafiach, gdzie w ramach małych grup, wspólnot, opartych na zasadach katechumenatu chrześcijańskiego uczestnicy Ruchu Światło Życie mają być wdrażani do pełni życia z Chrystusem, poprzez Słowo Boże, liturgię oraz posługę służebną. Wraz z biegiem czasu, te małe grupy mają zamieniać się w żywe komórki apostolstwa świeckich, biorąc współodpowiedzialność za wspólnoty parafialne oraz ewangelizację świata. Co więc znaczy być dojrzałym chrześcijaninem? Ks. F. Blachnicki daje szokującą odpowiedź na to pytanie: umieć grzeszyć po chrześcijańsku, jeśli zgrzeszę to muszę znaleźć drogę do Chrystusa, Jemu zaufać i wyznać swoje grzechy. Tylko dzięki Jezusowi mogę powstać i swoją niedoskonałość przeżywać w relacji osobowej z Chrystusem. To jest dojrzałość chrześcijańska, a ks. F. Blachnicki nazwał ją pedagogią Nowego Człowieka, która oparta jest na czterech tematach, zasadach: światło życie, Nowy Człowiek, Nowa Wspólnota i Nowa Kultura. Te pojęcia stały się fundamentem Ruchu Światło - Życie. Poniżej zostaną one omówione w kolejnych paragrafach z pominięciem czwartego, tj. Nowa Kultura, który omówiony zostanie w rozdziale trzecim niniejszej pracy. 5

6 F O S Z O E Cel formacji uczestników Oaz jest wyrażony w greckich słowach F OS Z O E (światło życie), wpisanych w znak krzyża. Znak F OS Z O E pomaga zrozumieć, że stawanie się dojrzałym chrześcijaninem może się dokonać tylko w mocy Ducha Świętego, który objawia prawdę, uwalnia od iluzji w myśleniu, uzdalnia do uznania własnej bezsilności wobec grzechu. W rozpatrywaniu znaczenia formuły F OS Z O E należy wskazać na jedność między tym znakiem, a sposobem przeżywania i rozumienia liturgii w Ruchu Światło Życie. Chodzi o światło, które jest ukazywane i przeżywane przez obrzędy liturgiczne. Liturgia wyraża Bożą prawdę i jest tak bogata, a zarazem inna od naturalnego myślenia człowieka, że da się ją wyrazić tylko w znakach. Wszystko to, co składa się na liturgię należy przyjmować jako światło, które objawia prawdę Bożą. To wynika z zasady F OS Z O E : życie musi być podporządkowane światłu, a światło wcielane w życie. To, co jest poznane jako prawda, to co świeci w naszym umyśle jako prawda musi stawać się normą naszego postępowania. Nasze życie musi być poddawane wymaganiom światła. Światło i Życie musi stać się w nas nierozdzielną całością. To właśnie wyraża symbol: skrzyżowane słowo F OS Z O E. Nie mówimy: światło i życie, ale światło życie. Chodzi o światło, które tworzy z życiem nierozdzielną całość. Formuła F OS Z O E to jedno z głównych pojęć biblijnych i chrześcijańskich. Jest ono streszczeniem życia chrześcijańskiego oraz jednym z kluczowych pojęć Ruchu Światło - Życie. Światło w Piśmie Świętym oznacza prawdę, dobroć, świętość, poznanie, zbawienie oraz dar i łaskę. Natomiast słowu życie w języku biblijnym towarzyszą takie określenia jak: obfite, pełne, owocne, zwycięskie, dojrzałe, przemienione, nowe. Symbol F OS Z O E zawiera w sobie program wychowawczy Ruchu i jego metodę wychowawczą. Światło, które ma się wcielać w życie, należy rozumieć jako światło rozumu, sumienia, Słowa Bożego, Chrystusa (wzór osobowy) oraz światło Kościoła. Dążenie do jedności światła i życia na podstawie tych płaszczyzn posiada w sobie integralny i wszechstronny program wychowania Nowego Człowieka. Metoda F OS Z O E polega na stałym dążeniu do podciągania życia do wymagań światła, do poważnego traktowania światła prawdy jako siły normatywnej, do zbliżania w człowieku sfery umysłu i poznania oraz woli i działania. To dążenie prowadzi do poszukiwania różnych konkretnych zastosowań i realizowania tej jedności w różnych formach. Staje się więc metodą pedagogiczną i zasadniczym kierunkiem formacji w Ruchu Światło Życie Nowy Człowiek Kolejnym elementem wpływającym na dojrzałość chrześcijanką jest temat Nowego Człowieka. Twórca Oaz ideał Nowego Człowieka określa w sposób następujący: Nowy Człowiek to człowiek, który posiada siebie w dawaniu siebie, którego zasadą życia jest agape bezinteresowna miłość, który odnajduje siebie przez bezinteresowny dar z siebie. To człowiek, który przyjmuje Chrystusa we wzajemnym oddaniu 6

7 Mu siebie w Duchu Świętym. Osobami w pełni realizującymi ideał Nowego Człowieka, a zarazem wzorami osobowymi są Chrystus Sługa i Niepokalana, Matka Kościoła. Tytuły, którymi są nazwani Jezus i Maryja, określają specyfikę przedstawianych wzorów osobowych oraz życiowych postaw uczestników oazowej formacji. Jezus Chrystus, Syn Boży jest Sługą Jahwe, który przyszedł na świat w mocy Ducha Świętego, by wykonać wolę Ojca oraz głosić Ewangelię całemu światu i wszystkim czynić dobro. Przyszedł nie po to, aby Mu służono, ale by służyć i dać swoje życie na okup za wielu. Jezus w momencie krzyża ukazuje swoją wolność, gdy umierając mówi: Ojcze, w Twoje ręce powierzam ducha mego. Te wypowiedziane przez Jezusa słowa są wyrazem Jego wielkiej miłości i ufności. On oddaje swoje życie Ojcu z miłości ku nam, ponieważ na tym ona polega, by umieć oddać siebie, swoje życie za innych. Nowy Człowiek, również staje w prawdzie ze sobą samym, tzn. uznaje swoje słabości i braki, a w obliczu Boga czuje się biedakiem, który potrafi Mu zaufać. Swoje życie zwraca ku Bogu, w Nim pokłada swą nadzieję. Bóg jest dla niego ostateczną wartością życia, a sprawia to wiara. Wynikiem odkupienia dokonanego przez Jezusa Chrystusa jest Nowy Człowiek. Nowy Człowiek nie jest komuś dany od razu, ale ma on się stawać, rozwijać i wzrastać każdego dnia, codziennie walczyć z grzechem. Człowiekiem, który w doskonały sposób naśladował Chrystusa w Jego postawie bezinteresownej służby i miłości jest Maryja Niepokalana, Matka Kościoła, która w Ruchu Światło Życie jest wzorem formacyjnym w odniesieniu do Jezusa. Ona jest drogą do Chrystusa. Ks. F. Blachnicki określał Maryję: Niepokalaną jako Matką Kościoła. Połączenie tytułów Niepokalana i Matka Kościoła ukazuje współistnienie oblubieńczego oddania Maryi Jej Synowi w postawie wiary i miłości, z Jej duchową płodnością, czyli macierzyństwem wobec całego Kościoła. Członkowie Kościoła mają udział w jego apostolskiej płodności, kiedy naśladują Maryję w bezgranicznym oddaniu się Jezusowi. Maryja będąc na Golgocie, w chwili konania Jezusa na krzyżu, jest najdoskonalszym uzewnętrznieniem postawy zupełnego oddania Chrystusowi i podporządkowania się Jego dziełu odkupienia. Maryja wskazuje na bezgraniczną ufność, chęć wypełnienia Jego woli oraz bezinteresowną miłość. Przyjęcie postawy Maryi dokonuje się poprzez przyjęcie treści Aktu Konstytutywnego i wcielanie jej w życie. Ks. F. Blachnicki kładł nacisk, by akceptacja tego Aktu miała charakter wolitywny, a nie uczuciowy. Nowy Człowiek ma się kierować 10 Drogowskazami Nowego Człowieka, które są harmonijną całością kształtowania się postawy ucznia Chrystusa. Można je podzielić na trzy grupy tematyczne. Pierwsza zawiera postawy chrześcijańskiej wiary (Jezus Chrystus, Niepokalana, Duch Święty i Kościół), które inaczej można nazwać jako F O S Światło. Następne zawierają środki chrześcijańskiego wzrostu (słowo Boże, modlitwa, liturgia), by Światło stawało się Z O E - Życiem. Ostatnia, trzecia grupa to owoce Nowego Życia (świadectwo, Nowa Kultura i A G A P E ), czyli połączenie Światła i Życia Nowa Wspólnota Następnym tematem przewodnim pedagogii oazowej jest Nowa Wspólnota, która inaczej nazywa się Kościołem. Jest on zbudowany z aktywnych, małych wspólnot. Cechą charakterystyczną Nowej Wspólnoty jest istnienie jej mocą Ducha Świętego. Trzecia Osoba Boska żyje w każdym z członków Ciała Chrystusa, a 7

8 zarazem w całym Ciele Jezusa Kościele. Dlatego podstawą tworzenia i istnienia wspólnoty jest Duch Święty. To On łączy i buduje Kościół. Ks. F. Blachnicki uważał, że wspólnotę między ludźmi tworzy ostatecznie miłość, czyli skierowanie jednej osoby do drugiej w geście dawania siebie. Istotne jest również, by czynnikiem tworzącym wspólnotę była wiara, a nie jakaś akcja lub konkretna potrzeba. Ks. F. Blachnicki uzasadniał to tym, że istotą powołania jest dawanie świadectwa wiary w Jezusa Chrystusa. Wśród głównych tematów występuje często słowo: nowy. Dlaczego tak jest? Wynika to z tego, że nowe powstaje na skutek faktu inności tego, co Jezus Chrystus rozpoczął w świecie poprzez dzieło zbawcze. Pierw musiał zaistnieć Nowy Człowiek, czyli Jezus Chrystus. Później powstała Nowa Wspólnota Jego uczniów, nazwana Kościołem, wywodząca się od starego człowieka, czyli Adama. Podsumowując powyższe tematy należy stwierdzić, że zadaniem formacji w Ruchu Światło Życie jest doprowadzenie człowieka do odkrycia w pełni faktu i konsekwencji chrześcijaństwa zapoczątkowanego na chrzcie świętym. Ks. F. Blachnicki kładł za cel swojej pracy formacyjnej kształtowanie świadomości miejsca i roli w Kościele laikatu. Mieli oni być odpowiedzialni i gotowi do budowania Królestwa Bożego w świecie współczesnym. Miejscem formacji stanowiły powstające rekolekcje wakacyjne, zwane oazowymi. Podstawowym zadaniem Ruchu, bez wykonania którego wszystko inne zawisłoby w próżni i stałoby się czymś pozornym i fikcyjnym, jest wychowanie Nowego Człowieka. Nowy Człowiek to człowiek, który posiada siebie w dawaniu siebie, którego zasadą życia jest agape bezinteresowna miłość. Wskazanie ideału Nowego Człowieka, jego realizacja, włączenie w grupę uczniów Chrystusa oraz wdrażanie ku dojrzałej wierze są celami deuterokatechumenalnego sytemu formacyjnego w Ruchu Światło - Życie. W pierwszym rozdziale wskazano, że program formacyjny Ruchu skupiał się na wskazaniach Pisma Świętego, przeżyciach i doświadczeniach życiowych ks. F. Blachnickiego, założeniach filozoficzno antropologicznych oraz na tekstach Magisterium Kościoła, a głównie dokumentach Vaticanum II. Osobno należy wskazać, że katechumenat, czyli system formacji prowadzący do osiągnięcia pełni życia sakramentalnego i wspólnotowego w Kościele, wywarł istotny wkład w treść formacji Ruchu. Ks. F. Blachnicki uważał, że to właśnie Ruch ma prowadzić uczestnika od ewangelizacji, poprzez katechumenat do diakonii, tj. służby w konkretnej wspólnocie Kościoła. Wynikiem tego działania byłaby odnowa Kościoła, którą ks. F. Blachnicki nazwał formacją deuterokatechumenalną, mającą swe początki w ramach Krajowego Duszpasterstwa Służby Liturgicznej, a później w Ruchu Żywego Kościoła. Rozdział 2 DEUTEROKATECHUMENALNY SYSTEM FORMACJI W RUCHU ŚWIATŁO ŻYCIE Ruch Światło Życie jest ruchem soborowej odnowy Kościoła, który jako pierwszy w Polsce podjął model formacji oparty o idee katechumenatu i chce ludzi każdego wieku i stanu doprowadzić do dojrzałej wiary. W wyniku różnych doświadczeń twórca Ruchu doszedł do wypracowania systemu formacyjnego, który wyodrębnia pewne okresy w procesie dochodzenia do dojrzałości chrześcijańskiej. Dokonać się to 8

9 może jedynie opierając życie na słowie Bożym, liturgii, modlitwie, wspólnocie oraz świadectwie. Ruch posiada w sobie te wszystkie elementy istotne w procesie dojrzałości chrześcijańskiej. Jest on bowiem rzeczywistością bardzo bogatą, przejawiającą życie Kościoła. Ks. F. Blachnicki mocno podkreślał, iż tradycyjne duszpasterstwo wciąż opiera się na relacji ja oni i to w obu kierunkach. Kościół u większości ludzi jest pojmowany jako oni, czyli księża, biskupi. Podobnie myślą pasterze: ja oni, to jest przedmiot mojego oddziaływania. Brak w świadomości wiernych oraz duszpasterzy poczucia my, z którego wyrasta właściwe apostolstwo świeckich. W związku z powyższym formacja w Ruchu Światło Życie stawia sobie za cel doprowadzenie człowieka do odkrycia w pełni faktu i konsekwencji swojego chrześcijaństwa zapoczątkowanego na chrzcie świętym. Stawarza to w człowieku świadomość poczucia my w Kościele, odpowiedzialności za niego. Dlatego system formacyjny w Ruchu Światło Życie ma kształtować elity katolickie, formować świętych w oparciu o duszpasterstwo typu wychowawczego. Grupy elitarne składające się z laikatu są formowane do poczucia odpowiedzialności oraz współpracy apostolskiej w budowaniu Królestwa Bożego w dzisiejszym świecie. Jest to duszpasterstwo dążące do odnowy, do dechrystianizacji środowiska, za pomocą urobionych i wychowanych laików. W rozdział trzecim zostanie wskazane czym jest deuterokatechumenat oraz ukazana zostanie jego potrzeba w duszpasterstwie. Omówione zostaną również etapy składające się na system formacji deuterokatechumenalnej w Ruchu Światło Życie. Natomiast w końcowej części tego rozdziału przedstawione zostaną owoce, jakie daje formacja oparta o katechumenat starożytny Deuterokatechumenat jako droga do dojrzałości chrześcijańskiej Kościół w swojej działalności duszpasterskiej musi posiadać jakąś formę katechumenatu, czyli czynienia uczniów. Pojawia się więc problem jak to czynić? Czy nauka religii w szkole jest skutecznie działającą, wystarczającą formą katechumenatu? Szkolna nauka religii, zwana katechezą w pewnym stopniu spełnia zadania katechumenatu, ale nim w sposób ścisły nie jest. Do podważenia przekonania o odpowiedniej formie katechumenatu istniejącej przez poprzednie pokolenia, kieruje głównie lepsze poznanie drogi oraz sposobu dochodzenia przez dziecko do autentycznej wiary. Wyraz tej postawy dokonuje się we włączeniu w życie wspólnoty Kościoła, gdzie na płaszczyźnie osobowego zjednoczenia z Bogiem oraz wspólnoty z Bogiem może zaistnieć ostateczna i doskonała wspólnota międzyludzka, która żyjąc wiarą i miłością przyczynia się do wzrostu życia w Kościele. Ks. F. Blachnicki w pracy duszpasterskiej doszedł do wniosku, iż wiele osób, z którymi się spotykał, nie przeżywa w dojrzały sposób życia chrześcijańskiego, gdyż opierają się na zwyczajach, tradycjach obrzędowych, nie wpływających na postępowanie i kierowanie się w życiu normami Pisma Świętego. Taką sytuację nazwał niewiarą ludzi wierzących. Ks. F. Blachnicki w związku z taką sytuacją współczesnych mu chrześcijan szukał modelu formacji, która wprowadzi ich w głębokie doświadczenie wiary. Obserwacje duszpasterskie, studia nad starochrześcijańską instytucją katechumenatu doprowadziły go do stworzenia w latach sześćdziesiątych XX w. systemu formacyjnego, realizowanego najpierw w Krajowym 9

10 Duszpasterstwie Służby Liturgicznej, a następnie w Ruchu Żywego Kościoła (później Ruchu Światło Życie). Tą pracę duszpasterską, opartą o starożytny katechumenat chrześcijański nazwał formacją deuterokatechumenalną, realizowaną na trzech poziomach wiekowych. Pierwszy skupia się na formacji dziecięcych zespołów służby liturgicznej w parafii, są to tzw. Oazy Dzieci Bożych. Następną grupą, do której kierowana jest tego typu formacja to młodzież, gdzie w ramach formacji służby liturgicznej w ramach parafii dąży się do dojrzałości chrześcijańskiej. Etap młodzieżowy nazywany jest Oazą Nowego Życia. Ostatnim poziomem wiekowym jest deuterokatechumenat dorosłych nazwany Domowym Kościołem. Wzrastanie ku dojrzałej wierze w formacji deuterokatechumenalnej składa się na trzyletni cykl z programem całorocznej pracy w parafii. W kolejnym paragrafie zostanie wyjaśnione, co oznacza pojęcie deuterokatechumenatu. W dalszej kolejności wykazana zostanie potrzeba powtórnego katechumenatu, którego temat jest często poruszany w dokumentach posoborowych. Natomiast w ostatnim punkcie tego paragrafu krótko omówione zostanie środowisko, w którym ma być realizowany deuterokatechumenat, a mianowicie mała wspólnota Określenie deuterokatechumenatu Formacja deuterokatechumenalna stosowana w Ruchu Światło Życie jest szkołą uczniów Chrystusa, w której dąży się do ukształtowania postaw dojrzałego chrześcijaństwa. Nazwana została tak, gdyż nawiązuje do okresu przygotowania ludzi dorosłych do przyjęcia sakramentu chrztu, czyli okres katechumenatu. Deuterokatechumenat to powtórny katechumenat. Greckie słowo deuter oznacza powtórny. Znaczy to, by chrześcijanin nie tylko znał prawdy i wymogi wiary, ale wyznawał je świadomie, osobowo oraz czynnie w swoim życiu. W Ruchu Światło Życie używane jest pojęcie deuterokatechumenatu, a nie katechumenat lub neokatechumenat, gdyż formacja skierowana jest do osób już ochrzczonych oraz praktykujących. Niektóre ze współczesnych, powstających dokumentów Kościoła wyróżniają, prócz katechumenatu w ścisłym znaczeniu obejmującego osoby dorosłe przygotowujące się do przyjęcia sakramentów inicjacji chrześcijańskiej, też katechumenat w znaczeniu szerokim, nazywając go deuterokatechumenatem, katechumenatem ponownym, katechumenatem pochrzcielnym lub katechumenatem przedmałżeńskim. Do tych dokumentów zaliczyć można, m. in. Ogólną instrukcję katechetyczną z 11 III 1971 r. oraz adhortacje papieża Pawła VI Evangelii nuntiandi z 8 XII 1975 r. (...) choć nie wolno zaniedbywać nauczania dzieci, to jednak dzisiejsze warunki coraz bardziej wymagają katechizacji w postaci jakiegoś katechumenatu dla młodzieży i dorosłych; tych co poruszeni łaską Boską, powoli odkrywają oblicze Chrystusa i czują, że koniecznie trzeba powierzyć Mu całych siebie. Jan Paweł II w adhortacji apostolskiej na temat katechizacji w czasach współczesnych Catechesi tradendae z 1979 r. wymienia trzy formy katechumenatu. Do pierwszej grupy zalicza osoby dorosłe przygotowujące się do przyjęcia sakramentów chrztu, bierzmowania oraz Eucharystii. Druga grupa to dzieci nieochrzczone, które na katechezie poznają prawdy wiary. Natomiast trzecia grupa to dorośli ochrzczeni, 10

11 lecz nie utwierdzeni w wierze. Istotne miejsce w tym procesie formacji spełnia wspólnota parafialna. Jan Paweł II nazywa ją krzewicielką, inspiratorką katechezy oraz pierwszoplanowym miejscem katechizacji Potrzeba deuterokatechumenatu Potrzeba przywrócenia instytucji katechumenatu powstała na skutek coraz większej laicyzacji życia, która prowadziła do zaniechania praktyki chrztu dzieci, co dało wzrost liczby osób dorosłych proszących o chrzest. W związku z kryzysem wiary, praktyk religijnych powstaje pytanie: czy w odpowiedni sposób kształtuje się chrześcijan? Czy formy duszpasterstwa są odpowiednie do tej epoki dziejów świata? Kościół powinien posiadać taką metodę, sposób, aby nowe pokolenia chrześcijan były żywymi, zaangażowanymi i odpowiedzialnymi za Kościół wspólnotami. Ks. F. Blachnicki dla poprawy sytuacji duszpasterskiej młodzieżowy deuterokatechumenat, czyli pracę w małych grupach, chciał wszczepić w strukturę każdej parafii. W czasie tych spotkań młodzi ludzie znajdują elementy dojrzałej wiary, to jest życie Słowem Bożym, życie liturgią, życie we wspólnocie oraz świadectwo. Sobór Watykański II w swym nauczaniu podkreślał, że celem duszpasterstwa ma być budowanie, urzeczywistnianie Kościoła jako wspólnoty w konkretnej wspólnocie lokalnej, to jest parafii. Aby taką wspólnotę budować należy wznowić instytucję katechumenatu, dzięki czemu młode pokolenia chrześcijan będą wdrażane w pełnię życia nauką Jezusa Chrystusa. Właśnie Vaticanum II był decydującym zwrotem w dziejach katechumenatu. Ten Sobór oficjalnie zalecił przywrócenie katechumenatu dorosłych. Pisze o tym Konstytucja o Liturgii Świętej Sacrosanctum Concilium: Należy przywrócić różne stopnie katechumenatu dorosłych, pozostawiając wprowadzenie go w życie uznaniu ordynariusza miejsca. Dzięki temu czas katechumenatu, przeznaczony na odpowiednią formację kandydatów będzie mógł być uświęcony przez obrzędy liturgiczne celebrowane w kolejnych odstępach czasu. Z tym tekstem związane są wskazania w dwóch następnych punktach tej Konstytucji. Natomiast Dekret o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele Chistus Dominus podkreśla zadanie, jakie mają oni spełnić w realizacji odnowy katechumenatu. Sporo miejsca sprawie katechumenatu poświęca Dekret o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes, określając jego charakter. Nie polega ona na samym wyjaśnianiu dogmatów i przykazań, lecz na kształtowaniu całego życia chrześcijańskiego i wystarczająco długich ćwiczeniach, przez które łączą się z Chrystusem, swym nauczycielem. Wspomnieć należy również Dekret o posłudze i życiu kapłanów Presbyterorum ordinis, który w 5 i 6 punkcie wzywa do specjalnej troski o katechumenów oraz neofitów. Niewątpliwie istotnym dokumentem powstałym po Vaticanum II, a poruszającym kwestie katechumenatu jest promulgowany 6 I 1972 r. Ordo initiationis christianae adultorum. IV rozdział przewiduje wykorzystanie metody katechumenatu w formacji tych, którzy zostali ochrzczeni jako dzieci, ale potem nie otrzymali odpowiedniego pouczenia religijnego. Ten dokument daje nie tylko odnowiony obrzęd chrztu dorosłych, lecz głównie wznawia obrzędy katechumenatu należącego do całości procesu tzw. inicjacji chrześcijańskiej. 11

12 Należy również wymienić Synod Biskupów z 1977 r., który poświęcony był katechezie i potwierdził rolę katechumenatu w obecnej sytuacji duszpasterstwa. Tę kwestię ujmuje następująco: wzorem wszelkiej katechezy jest katechumenat chrzcielny, który jest formacją specyficzną, dzięki której dorosły, nawrócony na wiarę, jest prowadzony aż do chrzcielnego wyznania wiary podczas wigilii paschalnej. Zagadnienie, któremu ks. F. Blachnicki poświęcił całe życie, znalazło swe miejsce w adhortacji apostolskiej Jana Pawła II Christifideles laici W niektórych parafiach (...) znaczną pomocą w formacji chrześcijan (...) może być katecheza osób ochrzczonych prowadzona w formie katechumenatu i wykorzystująca pewne elementy Rytu chrześcijańskiej inicjacji dorosłych, które służą odkryciu i przeżywaniu ogromnych i nadzwyczajnych bogactw i odpowiedzialności wynikających z otrzymanego chrztu. Ważnym dokumentem wskazującym na potrzebę katechumenatu jest Katechizm Kościoła Katolickiego. Chrzest dzieci ze swej natury wymaga katechumenatu pochrzcielnego. Nie chodzi tylko o późniejsze nauczanie, lecz także o konieczny rozwój łaski chrztu w miarę dorastania osoby. Potrzeba deuterokatechumenatu jest bardzo bogato ukazana w dokumentach Kościoła. Odpowiednie wykorzystanie metod formacji chrześcijańskiej właściwej dla katechumenatu z uwzględnieniem zasad teologicznych, pastoralnych posłuży do budowania prawdziwej wspólnoty żywego Kościoła. Ruch Światło Życie jest próbą odnowienia katechumenatu, który chce wejść w strukturę tradycyjnej parafii, biorąc pod uwagę jej możliwości oraz uwarunkowania. Posiada on w sobie wszystkie elementy katechumenatu oraz może być realizowany w każdej parafii Włączenie w grupę uczniów Chrystusa Na jednym ze spotkań Komisji Apostolstwa Świeckich oraz duszpasterzy krajowych grup stanowych, zawodowych i specjalnych zorganizowanym przez ks. kard. K. Wojtyłę, wysunięto kwestię apostolstwa ludzi świeckich w Kościele. Chodziło o potrzebę tworzenia małych grup, zwanych małymi komórkami, które będą ogniskami promieniowania, oddziaływania wychowawczego na wspólnotę Kościoła. Istotą problemu ekumenicznego, jest więc nie przeciwstawianie indywidualistycznej i społecznej koncepcji Kościoła, ale pojmowanie go jako społeczności i wspólnoty. Dlatego odchodzi się od tradycyjnego ujęcia Kościoła w pojęciach socjologiczno prawnych (Kościół określany jako societas perfecta ), a szuka się elementów tworzących głębszą więź Kościoła rozumianego jako wspólnota (communio). Mocno podkreślił to Sobór Watykański II w swej eklezjologii, wskazując, że obrazem wiodącym Kościoła jest koinonia wspólnota braterska w Chrystusie oraz w Duchu Świętym. Wspólnota musi się jednoczyć, tworzyć małe wspólnoty oparte na miłości, gdyż istotą Kościoła jest miłość, a ona jednoczy. Jeżeli ludzie gromadzący się mają takie same cele, dążenia, trudności, problemy wspólnie sobie pomagają poprzez miłość, to wtedy istnieje wspólnota braterska. Taka wspólnota może powstać tylko dzięki Jezusowi Chrystusowi i jest zaczynem wspólnoty, którą ciągle należy budować. Duch Święty umacnia jej członków, poprzez obdarowywanie ich różnymi charyzmatami indywidualistycznymi 12

13 rozpoznawanymi na modlitwie, w pracy, rozmowie. Z kolei rozeznanie charyzmatu wspólnoty dokonuje się poprzez realizację poszczególnych darów wśród uczestników. Trzeba się powierzyć Panu, poprzez słuchanie Jego Słowa, trwaniu na modlitwie, aby On sam budował trwałą wspólnotę uczniów. Omawiany Ruch Światło Życie pragnie tworzyć wspólnoty, w których będzie realizowany żywy Kościół, czyli tworzenie communio w wymiarach wertykalnym i horyzontalnym. Dokonuje się to w kilkuosobowej grupie formacyjnej, wchodzącej w skład całej wspólnoty parafialnej lub oazy rekolekcyjnej. Formacja dokonuje się najpierw w małej grupie w czasie rekolekcji, gdzie realizowane są założenia programowe danego stopnia lub typu Oazy. Dalszy ciąg zapoczątkowanej pracy formacyjnej ma miejsce w parafii, gdzie na cotygodniowych spotkaniach pielęgnuje się i rozwija wartości przyswojone przez uczestnika w czasie Oazy wakacyjnej. Cała formacja w Ruchu Światło Życie dokonuje się we wspólnocie i poprzez nią, ponieważ tylko tak można odkryć świadomość bycia Kościołem. Każdy członek tego Ruchu, na przestrzeni całej formacji (podstawowej oraz permanentnej) ma należeć do małej grupy, w której odbywają się cotygodniowe spotkania zgodne z przewidzianym programem. Te spotkania są prowadzone przez animatora, który jest odpowiedzialny za grupę. Założenia formacyjne realizuje on przez różne formy rozważania Pisma Świętego, pogłębiania życia duchowego, wprowadzania w lepsze rozumienie liturgii i praktykowanie codziennej modlitwy. Mała grupa z animatorem wskazuje potrzebę bycia w większej wspólnocie Kościoła. W związku z tym nigdy nie może być odizolowana od parafii, lecz w niej działać, odkrywać swoje stałe miejsce w Kościele i podejmować dzieła apostolskie. Pisał o tym Jan Paweł II w adhortacji apostolskiej Christifideles laici: W niektórych parafiach (...), znaczną pomocą w formacji chrześcijan służą małe wspólnoty kościelne, dzięki którym do wszystkich zakątków dociera z całą mocą świadomość i doświadczenie kościelnej komunii i misji. Pismo Święte, rozmowa z Bogiem, Eucharystia, wspólnota oraz świadectwo są elementami formacji deuterokatechumenalnej, które stanowią ważne miejsce w pracy małych grup, w których realizuje się pedagogię Nowego Człowieka. W Ruchu Światło Życie dokonuje się to na różnych etapach wiekowych oraz stopniach formacyjnych. W następnym punkcie trzeciego rozdziału zostaną one wymienione oraz opisane Etapy formacji Właściwy system katechumenalny został wprowadzony do programu formacyjnego Ruchu Światło Życie w 1977 r. Ks. F. Blachnicki w oparciu o Ordo Initiationis Christianae Adultorum opracował trzy etapy programu formacyjnego: ewangelizację, deuterokatechumenat i diakonię. Realizowany on jest najczęściej w ciągu 3 lat, lecz w zależności od potrzeb może być przedłużany. Głównym kryterium, którym określa się czas trwania danego etapu formacyjnego jest osiągnięcie odpowiedniej dojrzałości wymaganej w tym momencie formacyjnym, w którym znajduje się uczestnik. Program ten generalnie skierowany jest do młodzieży. Ks. F. Blachnicki opracował również program formacyjny dla dzieci klas Szkoły Podstawowej, nazywając go Oazą Dzieci Bożych. Idee przewodnie tych rekolekcji skupiają się wokół tematów: 13

14 Eucharystii, Modlitwy Pańskiej oraz praktyki Godziny Wspólnoty. Praktyczne zastosowanie treści płynących ze wskazań treści Modlitwy Pańskiej i Godziny Wspólnoty ułatwiają: praca w grupach, śpiew, Godzina Liturgiczna. Realizowanie wzorowego życia dziecka w programie Oazy Dzieci Bożych związane jest z trzema przykazaniami Oazy: czystości, miłości i posłuszeństwa. Owocem ich zachowania jest radość. Dla młodzieży rozpoczynającej naukę w szkole średniej ks. F. Blachnicki przewidział Oazę Nowego Życia 0 stopnia, gdy okazało się, że program Oazy Nowego Życia I stopnia jest za trudny do zrozumienia przez uczestników formacji. W czasie trwania Oazy Nowego Życia 0 stopnia, kładzie się nacisk na przeżycie chrześcijańskiego, ewangelicznego stylu życia we wspólnocie, rozkwitu nowego, Bożego życia. Jest to czas na odpoczynek, odnowienie sił w wędrówce do Boga. Od X 1973 r. istnieją w Polsce kręgi rodzinne Ruchu Światło Życie składające się z 5 7 małżeństw, które spotykają się raz w miesiącu na pracę w grupach. Z biegiem czasu przyjęły one nazwę kręgów Domowego Kościoła. Ks. F. Blachnicki w tworzeniu strony teoretycznej Domowego Kościoła zaczerpnął z nauki Soboru Watykańskiego II o rodzinie, natomiast program formacyjny z doświadczeń Ruchu Światło Życie. W związku z tym kręgi Domowego Kościoła są częścią Ruchu Światło Życie. Ważny wkład w program formacyjny małżeństw ks. F. Blachnicki wniósł z dorobku francuskiego ruchu Equipes Notre Dame. Polega on na kształtowaniu dojrzałości chrześcijańskiej we wzajemnym wspieraniu w drodze do osiągnięcia świętości, wzajemnej odpowiedzialności za rozwój religijny i zbawienie współmałżonka. Dokonuje się to poprzez trzy fazy: ewangelizację, deuterokatechumenat i diakonię. Domowy Kościół jest więc ewangelizacją katolickich małżeństw (i ich dzieci do 12 lat, ponieważ potem uczestniczą w Oazie Nowego Życia), przeprowadzenie ich przez małżeński deuterokatechumenat i nakierowanie ich na diakonię w Kościele. W dalszej części pracy zostanie przedstawiony program formacyjny młodzieży, który jest realizowany przez zdecydowaną większość członków Ruchu Światło Życie. Jest on również podstawą, na której opiera się formacja Domowego Kościoła, Oazy Dzieci Bożych oraz innych typów formacji, w związku z czym jest on nazywany formacją podstawową Ruchu Światło - Życie Ewangelizacja Pierwszym etapem formacji deuterokatechumenalnej jest ewangelizacja, której główny cel polega na doprowadzeniu człowieka do osobistej wiary i przyjęcia Jezusa Chrystusa jako swojego Pana i Zbawiciela. Konsekwencją tej decyzji jest włączenie do grupy postewangelizacyjnej prekatechumenalnej. W Ruchu Światło Życie pojęcie ewangelizacji jest rozumiane w takim znaczeniu jakie nadała mu adhortacji apostolskiej Pawła VI Evangelii nuntiandi. Po pierwsze ewangelizacja jest rozumiana szeroko, czyli obejmująca wszystkie aspekty działania Kościoła będącego kontynuacją misji Chrystusa. Po drugie jest pojmowana jako preewangelizacja, polegająca na pierwszym głoszeniu Ewangelii tym, którzy jeszcze nie słyszeli o Chrystusie lub Go nie przyjęli. Trzecie znaczenie ewangelizacji to akcja ewangelizacyjna, czyli dzieło mające na celu zapoznanie ludzi z orędziem ewangelicznym i wezwaniem ich do wiary. 14

15 Rozpoczęcie formacji w Ruchu Światło Życie może być dla poszczególnych uczestników różne, ponieważ formacja podstawowa jest dla niektórych kontynuowaniem Oazy Dzieci Bożych lub Oazy Nowej Drogi. Natomiast spora liczba osób zaczyna formację od ewangelizacji indywidualnej lub zbiorowej. Ewangelizacja indywidualna (spontaniczna) polega na świadectwie wiary animatora, który gromadzi wokół siebie uczniów Chrystusa. Czyni to przez głoszenie słowa Bożego, przykład własnego życia chrześcijańskiego. Animator ma wskazać, że sam jest uczniem Jezusa i że warto nim by. Ewangelizacja zbiorowa może być przeprowadzana na dwa sposoby. Pierwszym z nich jest formacja w grupach Dzieci Bożych. Kształtuje się tutaj w uczestnikach świadomość, że normalnym stanem życia chrześcijańskiego jest stan łaski uświęcającej. Ukazuje się dzieciom piękno życia z Bogiem, niebezpieczeństwa zagrażające tej łączności oraz środki pomagające utrzymać i umocnić tą jedność z Ojcem. Drugą formą ewangelizacji zbiorowej są nabożeństwa oraz rekolekcje ewangelizacyjne, które ściśle łączą się z pracą w małych grupach ewangelizacyjnych i poewangelizacyjnych. Ten rodzaj ewangelizacji zbiorowej może przybierać różne formy, to jest ewangelizacja parafii, środowiska (np. szkoły, grupy społecznej), w ramach zamkniętych dni skupienia. Rekolekcje ewangelizacyjne są zorganizowanym oraz zespołowym działaniem, które tworzy zwartą całość przed rekolekcjami jak i po ich zakończeniu. Zespół ewangelizacyjny składający się z księży oraz świeckich jest podmiotem tych rekolekcji. Te osoby muszą być świadome, że spotkały w swoim życiu Jezusa Chrystusa i chcą się tym dzielić z innymi. Realizowana ma być zasada, że nikt nie może dać tego, czego nie posiada. Z ewangelizacją w sposób ścisły powinna być połączona akcja modlitewna, którą przeprowadza mniejszy zespół osób, zwany diakonią modlitwy. Ma ona szczególnie gorąco modlić się w intencji całej akcji ewangelizacyjnej oraz zachęcać inne osoby do włączenia się w modlitwę. Ważne miejsce zajmuje również świadectwo oraz orędzie ewangelizacyjne. Świadectwo jest wskazaniem, że Jezus żyje i ma konkretny wpływ na życie człowieka. Najczęściej jest ono mówione przez osobę świecką wchodzącą w skład zespołu ewangelizacyjnego. Natomiast orędzie ewangelizacyjne jest momentem głównym każdego dnia rekolekcji i oparte jest na tekście Pisma Świętego oraz Czterech Prawach Życia Duchowego. Głosi je kapłan, a jego celem jest wzbudzenie u słuchaczy świadomego aktu wiary, który wyrażony będzie w decyzji pójścia za Chrystusem, poprzez włączenie do grupy postewangelizacyjnej, w której rozpoczyna się formacja deuterokatechumenalna. Kilkuosobowe grupy postewangelizacyjne mają spotykać się wokół wcześniej przygotowanego animatora. Zadaniem tych spotkań jest utrwalenie podjętej decyzji pójścia za Chrystusem. Tematyka tych spotkań jest oparta na Piśmie Świętym, a głównie na Ewangelii św. Łukasza. Tematy tych spotkań są następujące: Boża miłość i Boży plan, Boża miłość a grzech człowieka, Jezus Chrystus Jedyny Zbawca, osobiste przyjęcie Chrystusa. Te cztery prawdy duchowego życia są podstawową treścią rekolekcji ewangelizacyjnych oraz spotkań odbywających się po ich zakończeniu. Należy również wskazać, że cenną pomocą formacyjną w ewangelizacji jest nakręcony w 1979 r. w Stanach Zjednoczonych film Jezus. 15

16 Etap postewangelizacji lub prekatechumenatu trwa od czasu ewangelizacji do Oazy Nowego Życia 1 stopnia, ponieważ ten stopień jest przejściem do deuterokatechumenatu. Pierwsze cztery dni tej Oazy są utrwaleniem treści ewangelizacyjnych, a następne są wprowadzeniem do deuterokatechumenatu. Ewangelizacja ma za zadanie prowadzić do powstania wspólnoty uczniów Chrystusa, która gromadząc się z animatorem, pogłębia naukę Jezusa Chrystusa.W kolejnym punkcie tej pracy omówiony zostanie następny etap formacji Ruchu Światło Życie, czyli deuterokatechumenat Deuterokatechumenat Drugi etap wchodzący w skład formacji podstawowej Ruchu Światło Życie nosi nazwę deuterokatechumenatu, czyli katechumenatu wtórnego i trwa on od dwóch do trzech lat. Tematyka poszczególnych Oaz Nowego Życia I, II i III stopnia, które wchodzą w skład deuterokatechumenatu, skupione są wokół Słowa Bożego, Liturgii i Kościoła. Poniżej zostaną krótko scharakteryzowane poszczególne stopnie Oazy Nowego Życia. Oaza Nowego Życia I stopnia jest przejściem od ewangelizacji do deuterokatechumenatu. Treść tej Oazy można podzielić na trzy etapy. Pierwsze cztery dni są powtórzeniem i uzupełnieniem ewangelizacji, opartej na czterech prawach życia duchowego. Punktem szczytowym jest celebracja światła i wody, odbywająca się wieczorem czwartego dnia Oazy, gdzie wszyscy jeszcze raz dokonują aktu osobistego przyjęcia Chrystusa jako Pana i Zbawiciela. Następny etap to cykl katechumenalny od piątego do jedenastego dnia Oazy. Polega on na wprowadzaniu uczestników na drogę przemiany z człowieka cielesnego w duchowego poprzez zjednoczenie z drogą Chrystusowego posłuszeństwa prowadzącego na krzyż i do chwały zmartwychwstania. Ostatnie dni Oazy, czyli od dwunastego do piętnastego dnia związane są z wprowadzeniem do życia w pełni Duchem Świętym i do dawania świadectwa. Na zakończenie Oazy Nowego Życia I stopnia następuje obrzęd włączenia do deuterokatechumenatu. Coraz częściej można się spotkać z praktyką, że ten obrzęd jest przesuwany i przeżywany we wspólnotach lokalnych 8 XII, to jest w patronalne święto Ruchu Światło Życie, czyli Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Ten czas od zakończenia oazy wakacyjnej do 8 XII jest przeznaczony na spotkania w małej grupie, gdzie utrwala się przeżycia Oazy oraz umożliwia bardziej świadome podjęcie decyzji o rozpoczęciu formacji deuterokatechumenalnej. Po wakacyjnej Oazie Nowego Życia I stopnia rozpoczyna się pierwszy rok formacji deuterokatechumenalnej, czyli praca roczna w tzw. post oazie. Składa się on z dwóch etapów. Pierwszy z nich zwany cyklem utrwalającym, i rozpoczyna się we wrześniu i trwa do Adwentu. Praca formacyjna opiera się na 11 tematach, które są powtórzeniem zagadnień z czasu oazy wakacyjnej. 16