PALENIE ALBO ZDROWIE

Transkrypt

1 PALENIE ALBO ZDROWIE

2

3 Historia tytoniu Roślina z rodziny psiankowatych Nazwa pochodzi od tureckiego tütün Uprawia się dwa gatunki tytoniu: 1. Tytoń szlachetny 2. Tytoń bakun Nicotiana tabaca Nicotiana rustica

4 1000 p.n.e. Majowie 1492 r. K. Kolumb 1561 r. Jean Nicot 1570 r. Konkwistadorzy Hiszpania 1590 r Polska 1624 r Papież Urban VIII 1725 r Papież Benedykt XIII 1850 r. USA- Pastor George Trask 1890 r 26 stanów USA

5 Historia palenia tytoniu Odwieczny zwyczaj palenia tytoniu przez Indian malowidła ścienne pochodzące z I w n.e. w ruinach świątyni Majów. W Europie w XVI w. po przywiezieniu przez Portugalczyków nasion tytoniu przesłane do Francji przez posła J. Nikota. Początkowo roślinę traktowano jako cudowny lek panaceum. Do XIX w. tytoń był używany w postaci tabaki, tytoniu do żucia i do palenia w fajce.

6 Pierwszy papieros na początku XVIII w. w Hiszpanii robiony ręcznie, a w 1875 r. w Dreźnie jeden z robotników ( z pochodzenia Polak) skonstruował maszynę do produkcji papierosów. Moda na palenie rozpoczyna się w latach powojennych. Na początku lat 80.XX wieku częstość palenia w Polsce jedna z największych w świecie- paliło 15 mln Polaków. Obecnie ponad 8mln palaczy wypala rocznie ok. 80 miliardów papierosów.

7 Powszechność palenia doprowadziła do katastrofy zdrowotnej. Pod koniec lat 80. stan zdrowia mężczyzn w Polsce był gorszy niż bezpośrednio po wojnie. Wg WHO szansa na dożycie 60. roku życia 15-letniego Polaka była mniejsza niż mieszkańca Chin czy nawet Indii. Ostatnie 15 lat poprawa sytuacji nadal jednak corocznie w Polsce z powodu palenia tytoniu umiera 60 tys. mężczyzn i 10 tys. Kobiet. Polacy zaczynają palić wcześnie (7-8 r.ż.chłopcy, 12-13r.ż. dziewczynki. W wieku 15 lat pali 34% chłopców i 26% dziewcząt!!!

8 DANE STATYSTYCZNE W Polsce codziennie zaczyna palić około 500 nieletnich chłopców i dziewcząt, a rocznie próbuje palenia około 180 tys. dzieci. Szacuje się, iż dzieci w Polsce wypalają rocznie od 3 do 4 mld sztuk papierosów

9

10 DANE STATYSTYCZNE Palenie jest przyczyną większej liczby zgonów niż z powodu AIDS, alkoholizmu, wypadków samochodowych, narkotyków, pożarów, zabójstw, samobójstw RAZEM WZIĘTYCH!

11 DANE STATYSTYCZNE Palenie tytoniu zabija 4 miliony palaczy rocznie = ilość pasażerów... w 30 jambo - jetach dziennie.

12 DANE STATYSTYCZNE Co 10 sekund na świecie umiera ktoś na chorobę wywołaną paleniem tytoniu.

13 DANE STATYSTYCZNE Każdego roku 100 tys. zgonów w Polsce ma bezpośredni związek z negatywnymi skutkami palenia. (60 % dotyczy osób w wieku lat.) 39 % mężczyzn i 19 % kobiet w Polsce w wieku 16 i więcej lat jest palaczami tytoniu. 70 % palących chce rzucić palenie, jedynie 3 % udaje się to zrobić zdając się na silną wolę.

14

15 Walka z paleniem 1598 r. w Anglii wydano traktat o szkodliwości palenia 1624 r. papież Urban VII rzucał klątwę na palaczy 1680 r. król francuski Ludwik XIII wydał zakaz sprzedaży tytoniu Niderlandy książe Maurycy wydał zakaz palenia swoim żołnierzom

16 Klauzule przedmałżeńskie W sierpniu 1995 prezydent Clinton uznał nikotynę zawartą w tytoniu za narkotyk wywołujący uzależnienie i wypowiedział paleniu tytoniu wojnę Świat przestaje palić, Stany Zjednoczone są pierwsze!

17

18 Trujące właściwości dymu nikotynowego Spalanie w wysokiej temperaturze tytoniu w papierowej koszulce jest procesem chemicznym. W jego wyniku powstaje wiele groźnych trucizn. Dym tytoniowy zawiera 4000 związków chemicznych, z których ponad 40 stanowią substancje rakotwórcze wszystkie docierają do najgłębszych zakamarków organizmu palacza, a także innych ludzi, którzy przebywają w środowisku zanieczyszczonym dymem nikotynowym.

19 Zasadnicze składniki dymu to : nikotyna, tlenek węgla, substancje smołowate i ciała promieniotwórcze. NIKOTYNA działa na wszystkie narządy, łącznie z OUN. Wpływa na czynności mózgu ( myślenie, nastrój, sprawność umysłowa ), działa psychoaktywująco ( na nastrój i odczucia ) oraz euforyzująco, podobnie jak opiaty i alkohol. W obwodowym układzie nerwowym doprowadza do przyśpieszenia pracy serca, wzrostu ciśnienia tętniczego, zwiększenia pojemności minutowej serca i skurczu naczyń obwodowych.

20 Działanie na przewód pokarmowy zmniejszenie głodowych skurczów żołądka, obniżenie wydzielania kwasu żołądkowego, wydłużenie czasu opróżniania żołądka oraz pobudzanie czynności jelita grubego. Ma działanie hamujące na łaknienie i wpływ na spadek wagi. Jest substancją wywołującą uzależnienie jej brak jest przykro odczuwany przez palacza ( uzależnienie psychologiczne ).

21 Zmienia czynność układu nerwowego, stąd jej odstawienie zaburza jego funkcjonowanie (uzależnienie farmakologiczne). Uzależnienie od nikotyny jest związane z powstawaniem tolerancji oraz objawami odstawienia. Tolerancja polega na przyjmowaniu coraz większych dawek dla takiego samego efektu ( tolerancja farmakokinetyczna zwiększenie aktywności enzymów metabolizujących oraz tolerancja farmakodynamiczna przystosowanie układu nerwowego poprzez zmianę liczby receptorów dla nikotyny, do zachowania prawidłowej czynności tego układu.

22 SUBSTANCJE O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM NIKOTYNA AMONIAK ACETON BUTAN CYJANEK FORMALDEHYD TLENEK WĘGLA METANOL zawarta w 1 papierosie może zabić człowieka rozpuszczalnik; składnik farb i lakierów produkcja benzyny syntetycznej składnik spalin

23 SUBSTANCJE O DZIAŁANIU RAKOTWÓRCZYM CHLOREK WINYLU ARSEN FENOL POLON 210

24

25 Zaprzestanie palenia wiąże się z powstaniem subiektywnych i obiektywnych objawów odstawienia zespół abstynencji (głod papierosa,wzrost napięcia, niepokój, nadmierna nerwowość, agresja, depresja, trudności w koncentracji, nadmierna senność lub bezsenność, wzrost łaknienia ) objawy najbardziej nasilone w pierwszym miesiącu. TLENEK WĘGLA gaz o działaniu cytotoksycznym na komórki nabłonka i śródbłonka łatwiejsze przenikanie różnych substancji przez ściany naczyń czy dróg oddechowych (rakotwórcze substancje smołowate w drzewie oskrzelowym czy lipidy w ścianie naczyń, tworząc blaszkę miażdżycową).

26 Wykazuje 210 razy większe powinowactwo do hemoglobiny karboksyhemoglobina ; w miarę wzrostu nasilenie objawów niedotlenienia narządów, najwcześniej OUN (zaw. CO w dymie papierosowym od 2,5 do 5%, gazie koksowniczym 4-8%, spaliny 5 9%). SUBSTANCJE SMOŁOWATE spośród kilku tysięcy zw. chem. wyodrębniono ok.20 o udowodnionym działaniu rakotwórczym. Zw. rakotwórcze też w fazie gazowej dymu nitrozaminy oraz aminy aromatyczne. CIAŁA RADIOAKTYWNE polon 210, ołów 210, które emitują cząsteczki alfa (dzięki CO przenikanie w ścianę oskrzeli w tworzeniu nowotworów).

27

28 Szkodliwe następstwa palenia tytoniu Palenie papierosów przypomina grę w rosyjską ruletkę : nikt z biorących w niej udział nie jest bezpieczny na pewno ktoś zginie, nie wiadomo jedynie kto i kiedy. (prof.witold Zatoński) Dane epidemiologiczne z wielu krajów jasno wykazują na ścisłą korelację między paleniem a występowaniem wielu groźnych chorób. Szkodliwe następstwa palenia tytoniu dotyczą praktycznie całego organizmu i zależą od intensywności oraz czasu i metody palenia (większe u palaczy papierosów niż palacych cygara lub fajki).

29 CYGARO Rzeczywista różnica między paleniem cygar i papierosów sprowadza się do typu nowotworu, jakie palenie wywołuje. W przypadku cygar nowotwór rozwija się w okolicy głowy i szyi, a w przypadku papierosów najczęściej jest to rak płuca.

30 Wpływ dymu tytoniowego na układ oddechowy Szkodliwy wpływ dymu tytoniowego dotyczy wszystkich struktur układu oddechowego, prowadząc do upośledzenia oczyszczania oskrzelowego, zachwiania równowagi układu proteazy antyproteazy i zaburzenia odporności, a także wywołując przewlekły stan zapalny i nadreaktywność oskrzeli oraz działając mutagennie i onkogennie PRZEWLEKŁE ZAPALENIE OSKRZELI ROZEDMA PŁUC

31 PRZEWLEKŁA OBTURACYJNA CHOROBA PŁUC RAK PŁUCA ASTMA OSKRZELOWA ZAKAŻENIA DRÓG ODDECHOWYCH GRUŹLICA

32 Większość z 20 tysięcy rent inwalidzkich w Polsce przyznawana jest z powodu POChP, chorym, którzy często są w średnim wieku, między 50 a 60 rokiem życia.

33 Epidemiologia Co dziesiąty Polak po ukończeniu 30 roku życia choruje na POChP (około 2 milionów chorych). 3,6% chorych hospitalizowanych rocznie w Polsce to chorzy na POChP. Stanowi to 25% wszystkich przyjęć do szpitala z powodu chorób płuc. Liczba zgonów waha się między rocznie. Jest to czwarta (po chorobie serca i naczyń, nowotworach złośliwych i zgonach z przyczyn gwałtownych) przyczyna śmierci Polaków.

34 U palących ryzyko zgonu z powodu POCHP było 14-krotnie!!! większe niż u niepalących Porzucenie nałogu przed 35 rokiem życia redukowało ryzyko zgonu do obserwowanego u niepalących Porzucenie nałogu między 45 a 50 r.ż. obniżało ryzyko zgonu o połowę

35 Choroby serca i naczyń Choroba niedokrwienna serca Tętniak aorty Miażdżyca naczyń obwodowych Nadciśnienie pierwotne Zaburzenia rytmu serca

36

37 Nowotwory W krajach rozwiniętych ok.30% wszystkich zgonów z powodu nowotworów ma związek z paleniem tytoniu Rak pęcherz moczowego ryzyko zachorowania palacza jest 4 razy większe niż u osób niepalących Rak wargi Rak jamy ustnej

38 Czynniki chorobotwórcze przyczyniające się do rozwoju RAKA PŁUCA Uwarunkowania genetyczne Palenie tytoniu Płeć Zanieczyszczenie środowiska pracy Infekcje układu oddechowego w dzieciństwie i palenie bierne Nawracające infekcje oskrzelowo-płucne Czynniki klimatyczne i środowiskowe Utajona infekcja adenowirusem

39 Jedynym pewnym czynnikiem o którym obecnie wiemy, że ma wpływ na wzrost występowania raka płuca jest nałóg palenia tytoniu. W Polsce około 90% przypadków raka płuca jest konsekwencją palenia tytoniu. Palenie tytoniu jest największą pojedynczą naukowo udowodnioną przyczyną. Przed rakiem płuca można się uchronić nie oglądając się na nowe metody leczenia na drodze prostego zarzucenia nałogu.

40

41 Rak krtani (stan przedrakowy leukoplakia) Rak trzustki 2-3 razy częściej Rak przełyku W mniejszym stopniu ale też rak nerki, żołądka, szyjki macicy, oraz białaczka szpikowa

42 Chcesz zostać matką nie pal Niepłodność, poronienia, poród przedwczesny, wyższa śmiertelność płodu, opóźnienie rozwoju płodu, wady wrodzone, przewlekłe niedotlenienie, powikłania okołoporodowe, niska waga urodzeniowa. Ekspozycja na dym nikotynowy w okresie prenatalnym upośledza rozwój i wpływa na stan OUN płodu, a więc pośrednio determinuje rozwój psychiczny i zachowanie dziecka w późniejszym życiu. Dzieci matek, które nie zrezygnowały z palenia w okresie ciąży, rodzą się z cechami niedorozwoju (masa urodzeniowa mniejsza o g), są znacznie gorzej przygotowane do samodzielności i w rezultacie mają mniejszą szansę na normalne, zdrowe życie.

43 Inne następstwa zdrowotne Choroby zębów ( próchnica, zapalenie dziąseł, paradontoza, owrzodzenie dziąseł, cuchnący oddech ) Powikłania cukrzycy, przyśpieszenie r-ju stwardnienia rozsianego, impotencja, wczesna menopauza, przytępienie smaku i węchu, częste przeziębienia, szybsze łysienie, wcześniejsze oznaki starzenia skóry, przebarwienie zębów, żółte zabarwienie palców

44

45 Palenie bierne Narażenie osób niepalących na kontakt z dymem papierosowym także jest czynnikiem ryzyka chorób układu oddechowego i innych schorzeń Palenie papierosa ok.10 min. palacz aktywnie wdycha dym ok. 1 min., pozostałe 9 min. papieros spala się uwalniając do środowiska tzw. boczny strumień dymu. Bierny palacz wdycha dym zarówno z głównego, jak i bocznego strumienia ( zawiera wielokrotnie więcej substancji szkodliwych ( np. rakotwórczych 3-4 razy więcej ) Dzieci rodziców palących w domu częściej chorują na schorzenia infekcyjne dróg oddechowych, zapalenie ucha środkowego i astmę

46 Dym tytoniowy zabija niepalących Niepalące żony palaczy 2 razy częściej zapadają na nowotwory niż kobiety, których mężowie nie palą. Dzieci kobiet, które palą podczas ciąży, rodzą się z objawami zatrucia nikotynowego. Takie noworodki są przeciętnie o gramów lżejsze, mają słabiej rozwinięte płuca, częściej chorują i umierają. Dzieci nałogowców stają się nałogowcami.

47

48 Korzyści zdrowotne zaprzestania palenia tytoniu Po zgaszeniu ostatniego papierosa: w ciągu 20 minut tętno obniży się, ciśnienie tętnicze krwi powróci do normy w ciągu 8 godzin zwiększy się stężenie tlenu we krwi, a tlenku węgla spadnie do zera w ciągu 24 godzin ryzyko ostrego zawału serca znacznie się zmniejszy

49 w ciągu 48 godzin Twoje zmysły smaku i węchu zaczną działać normalnie w ciągu od 2 tyg. do 3 miesięcy układ krążenia ulegnie wzmocnieniu, poprawi się kondycja fizyczna w ciągu od 1 do 9 miesięcy zwiększy się wydolność układu oddechowego, ustąpią duszności, kaszel, zmęczenie po 1 roku ryzyko zachorowania na chorobę niedokrwienną serca zmniejszy się o połowę

50 po 5 latach ryzyko zachorowania na raka płuca, jamy ustnej, krtani, i przełyku zmniejszy się o połowę; mniejsze będzie ryzyko wystąpienia udaru mózgu po 10 latach ryzyko zachorowania na chorobę niedokrwienną serca będzie podobne, jak u osoby nigdy niepalącej po 15 latach ryzyko zachorowania na raka płuca będzie podobne, jak u osoby nigdy niepalącej

51

52 Palenie jest OK? Przykłady publikacji w polskich czasopismach

53

54 Palenie wyszczupla

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73 Palenie jest OK? NIE!! Palenie jest PASSE

74